Michał I Rumuński: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne redakcyjne |
→Rządy w Rumunii: drobne merytoryczne |
||
Linia 47: | Linia 47: | ||
[[Plik:King Mihai I of Romania postcard.jpg|thumb|left|100px|Michał w dzieciństwie]] |
[[Plik:King Mihai I of Romania postcard.jpg|thumb|left|100px|Michał w dzieciństwie]] |
||
[[Plik:Mihai.jpg|thumb|left|100px|Michał I jako król Rumunii]] |
[[Plik:Mihai.jpg|thumb|left|100px|Michał I jako król Rumunii]] |
||
20 lipca 1927 małoletni Michał I objął tron po śmierci króla Ferdynanda. 8 czerwca 1930, z inicjatywy grupy polityków niezadowolonych z [[Rada Regencyjna (Rumunia)|regencji]], do kraju powrócił ojciec Michała I – Karol II. |
20 lipca 1927 małoletni Michał I objął tron po śmierci króla Ferdynanda. 8 czerwca 1930, z inicjatywy grupy polityków niezadowolonych z [[Rada Regencyjna (Rumunia)|regencji]], do kraju powrócił ojciec Michała I – Karol II. |
||
Od 1940 roku dyktatorem Rumunii był [[Ion Antonescu]], który zdecydował o przystąpieniu do sojuszu z III Rzeszą niemiecką. Po zwycięstwie Armii Czerwonej nad 4 Armią rumuńską, król Michał próbował przekonać Antonescu do ogłoszenia zawieszenia broni. W związku z odmową dyktatora 23 sierpnia 1944 roku doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez Blok Narodowo-Demokratyczny, paramilitarne skrzydło komunistów i część armii rumuńskiej, w wyniku którego aresztowano Antonescu i członków jego rządu. Karol II został odsunięty od władzy, a król Michał (wówczas 19-letni) ponownie został proklamowany królem. Sformowany przez króla rząd wydał rozkaz przerwania walk z Armią Czerwoną, a gen. Antonescu został wydany [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Król Michał I ogłosił zerwanie sojuszu z Niemcami i wypowiedział im wojnę, stając tym samym po stronie [[Alianci II wojny światowej|aliantów]]. W ciągu kilku kolejnych dni wojska radzieckie opanowały dużą część Rumunii, łącznie z [[Bukareszt]]em (cały kraj opanowany został do końca października). W dniu 13 września podpisany został oficjalny układ rozejmowy z ZSRR, który pozwalał wojskom radzieckim oficjalnie stacjonować w Rumunii i dawał im faktyczną kontrolę nad krajem, a Rumunię zobowiązywał do zbrojnego udziału w wojnie przeciwko Niemcom. Postanowiono też o powrocie do granic z 1940 roku (o ponownym włączeniu do ZSRR [[Besarabia|Besarabii]] i [[Bukowina północna|północnej Bukowiny]] oraz o odzyskaniu przez Rumunię od Węgier północnego [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]]). |
|||
Gdy sierpniu 1944 siły sowieckie zaczęły zbliżać się do wschodniej granicy Rumunii, Michał I przy pomocy polityków popierających [[Alianci II wojny światowej|aliantów]] przeprowadził zamach stanu wobec rządu gen. Antonescu, którego aresztowano i natychmiast wydano [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Następnie wypowiedział wojnę Niemcom i zadeklarował pomoc aliantom, za co pod koniec wojny prezydent USA [[Harry Truman]] odznaczył Michała I orderem [[Legia Zasługi|Legion of Merit]] najwyższego stopnia (Chief Commander). |
|||
Za postawę w 1944 roku pod koniec wojny prezydent USA [[Harry Truman]] odznaczył Michała I orderem [[Legia Zasługi|Legion of Merit]] najwyższego stopnia (Chief Commander). |
|||
W marcu 1945 nacisk ZSRR (do [[Bukareszt]]u przyjechał [[Andriej Wyszynski]]) zmusił Michała do powołania rządu [[Petru Groza|Petru Grozy]], zdominowanego faktycznie przez [[Rumuńska Partia Komunistyczna|Rumuńską Partię Komunistyczną]] (PCR). W lipcu tego samego roku [[Józef Stalin]] nadał Michałowi sowiecki [[Order Zwycięstwa]] za osobistą odwagę, jaką król wykazał się w trakcie obalenia Antonescu, za zaprzestanie wojny przeciwko wojskom sprzymierzonym i za wydanie rozkazu wstrzymania ognia. Od sierpnia 1945 do stycznia 1946 miał miejsce tzw. ''strajk królewski'' – Michał podjął bezskuteczną próbę przeciwstawienia się komunistycznemu rządowi Petra Grozy, odmawiając podpisywania dekretów. |
W marcu 1945 nacisk ZSRR (do [[Bukareszt]]u przyjechał [[Andriej Wyszynski]]) zmusił Michała do powołania rządu [[Petru Groza|Petru Grozy]], zdominowanego faktycznie przez [[Rumuńska Partia Komunistyczna|Rumuńską Partię Komunistyczną]] (PCR). W lipcu tego samego roku [[Józef Stalin]] nadał Michałowi sowiecki [[Order Zwycięstwa]] za osobistą odwagę, jaką król wykazał się w trakcie obalenia Antonescu, za zaprzestanie wojny przeciwko wojskom sprzymierzonym i za wydanie rozkazu wstrzymania ognia. Od sierpnia 1945 do stycznia 1946 miał miejsce tzw. ''strajk królewski'' – Michał podjął bezskuteczną próbę przeciwstawienia się komunistycznemu rządowi Petra Grozy, odmawiając podpisywania dekretów. |
Wersja z 14:54, 20 lip 2016
Król Rumunii | |
Okres | |
---|---|
Poprzednik | |
Następca | |
Król Rumunii | |
Okres | |
Poprzednik | |
Następca | |
Dane biograficzne | |
Dynastia | |
Data i miejsce urodzenia | |
Ojciec | |
Matka | |
Żona | |
Dzieci |
Małgorzata |
Odznaczenia | |
Michał I[1][2], właśc. rum. Mihai I (ur. 25 października 1921 w Sinai) – ostatni król Rumunii w latach 1927–1930 i 1940–1947. Syn Karola II i księżnej Heleny, pochodzi z dynastii Hohenzollern-Sigmaringen. Był następcą Ferdynanda I. W sierpniu 1944 obalił dyktaturę Iona Antonescu. W grudniu 1947 pod naciskiem ZSRR abdykował i wyemigrował do Szwajcarii.
Rządy w Rumunii
20 lipca 1927 małoletni Michał I objął tron po śmierci króla Ferdynanda. 8 czerwca 1930, z inicjatywy grupy polityków niezadowolonych z regencji, do kraju powrócił ojciec Michała I – Karol II.
Od 1940 roku dyktatorem Rumunii był Ion Antonescu, który zdecydował o przystąpieniu do sojuszu z III Rzeszą niemiecką. Po zwycięstwie Armii Czerwonej nad 4 Armią rumuńską, król Michał próbował przekonać Antonescu do ogłoszenia zawieszenia broni. W związku z odmową dyktatora 23 sierpnia 1944 roku doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez Blok Narodowo-Demokratyczny, paramilitarne skrzydło komunistów i część armii rumuńskiej, w wyniku którego aresztowano Antonescu i członków jego rządu. Karol II został odsunięty od władzy, a król Michał (wówczas 19-letni) ponownie został proklamowany królem. Sformowany przez króla rząd wydał rozkaz przerwania walk z Armią Czerwoną, a gen. Antonescu został wydany ZSRR. Król Michał I ogłosił zerwanie sojuszu z Niemcami i wypowiedział im wojnę, stając tym samym po stronie aliantów. W ciągu kilku kolejnych dni wojska radzieckie opanowały dużą część Rumunii, łącznie z Bukaresztem (cały kraj opanowany został do końca października). W dniu 13 września podpisany został oficjalny układ rozejmowy z ZSRR, który pozwalał wojskom radzieckim oficjalnie stacjonować w Rumunii i dawał im faktyczną kontrolę nad krajem, a Rumunię zobowiązywał do zbrojnego udziału w wojnie przeciwko Niemcom. Postanowiono też o powrocie do granic z 1940 roku (o ponownym włączeniu do ZSRR Besarabii i północnej Bukowiny oraz o odzyskaniu przez Rumunię od Węgier północnego Siedmiogrodu). Za postawę w 1944 roku pod koniec wojny prezydent USA Harry Truman odznaczył Michała I orderem Legion of Merit najwyższego stopnia (Chief Commander).
W marcu 1945 nacisk ZSRR (do Bukaresztu przyjechał Andriej Wyszynski) zmusił Michała do powołania rządu Petru Grozy, zdominowanego faktycznie przez Rumuńską Partię Komunistyczną (PCR). W lipcu tego samego roku Józef Stalin nadał Michałowi sowiecki Order Zwycięstwa za osobistą odwagę, jaką król wykazał się w trakcie obalenia Antonescu, za zaprzestanie wojny przeciwko wojskom sprzymierzonym i za wydanie rozkazu wstrzymania ognia. Od sierpnia 1945 do stycznia 1946 miał miejsce tzw. strajk królewski – Michał podjął bezskuteczną próbę przeciwstawienia się komunistycznemu rządowi Petra Grozy, odmawiając podpisywania dekretów.
30 grudnia 1947 król Michał I został zmuszony do abdykacji (w razie odmowy komuniści zagrozili mu zabiciem kilkuset studentów aresztowanych podczas protestów), a 3 stycznia 1948 do emigracji.
Jest ostatnim żyjącym kawalerem Orderu Zwycięstwa.
Małżeństwo i potomstwo
W listopadzie 1947 roku Michał wyjechał do Londynu na ślub królowej Elżbiety II i tam poznał księżniczkę Annę Parmeńską, swoją przyszłą żonę. Nie uzyskali papieskiej dyspensy i dlatego 10 czerwca 1948 roku w Atenach pobrali się w obrządku prawosławnym. Ślub ten uważany był za nieważny przez Kościół katolicki, dlatego 9 listopada 1966 roku w Monako para wzięła ślub w obrządku katolickim. Urodziło się im 5 córek:
- Małgorzata (ur. 1949), żona Radu Duda, księcia Hohenzollern-Veringen;
- Helena (Elena) (ur. 1950), żona (1) Robina Medforth-Millsa, (2) Alexandra Philipsa Nixon McAteer. Księżniczka Helena jest matką Nicolasa Michaela de Roumanie-Medforth-Mills (ur. 1 kwietnia 1983), który w 2007 roku z rąk dziadka otrzymał tytuł księcia Rumunii i w przyszłości stanie się pierwszym pretendentem do tronu i głową rumuńskiej rodziny królewskiej. Księżniczka Helena jest również matką Elizabeth Kariny de Roumanie-Medforth-Mills (ur. 1989);
- Irena (Irina, ur. 1953) – w 1983 poślubiła Johna Kreugera, z którym rozwiodła się w 2003 r., ponownie wyszła za mąż za Johna Wesleya Walkera. Irena ma dwójkę dzieci: Michaela Torstena de Roumanie-Kreuger (ur. 1985) i Angelikę Margaretę Biankę de Roumanie-Kreuger (ur. 1986), która poślubiła Richarda Roberta Knighta;
- Zofia (Sofia, ur. 1957) – w 1998 r. poślubiła Alaina Michela Léonce Biarneix de Laufenborg, rozwód nastąpił w 2002 r.; jedna córka Elisabeth-Maria Bianca Elena Biarneix de Laufenborg (ur. 1999);
- Maria (ur. 1964) – w 1995 r., wbrew woli ojca, poślubiła Polaka Casimira/Kazimierza Mystkowskiego (ur. 13 września 1958 we wsi Las-Toczyłowo k. Łomży). Para rozwiodła się w grudniu 2003 roku.
Dalsze życie
Po 1989 roku, kiedy Michał I próbował wrócić do kraju, raz został zatrzymany na lotnisku. Potem udało mu się wyjechać poza Bukareszt, ale po kilku kilometrach zatrzymała go policja i zmusiła do wyjazdu. W 1992 nowy rząd Rumunii zezwolił w końcu Michałowi I na przyjazd do Rumunii, jednak przestraszony jego entuzjastycznym przyjęciem (ponad milion mieszkańców Bukaresztu wyszło na ulice, aby zobaczyć króla), zabronił mu wstępu do kraju na kolejne 5 lat. W 1997 nowym prezydentem Rumunii został Emil Constantinescu i powtórnie przyznał Michałowi I rumuńskie obywatelstwo. Michał I otrzymał również wszystkie uprawnienia byłej głowy państwa i jest w kraju oficjalnie tytułowany królem. Przysługuje mu m.in. ochrona i pensja byłej głowy państwa. Byłemu monarsze zwrócono również kilka rezydencji monarszych[3].
Z konstytucyjnego punktu widzenia Rumunia jest republiką. Ale w republice Rumunii jest król oraz królewska rodzina i Dom Królewski. Król spędza swój czas w Aubonne, małej szwajcarskiej wiosce nad jeziorem Leman, ale od kilku lat mieszka też w swojej rezydencji w zachodniej Rumunii (w Săvârşin, zamku kupionym przez rodzinę królewską w 1943 roku). Rodzina królewska korzysta także z prywatności zapewnionej przez Pałac Elżbiety, piękną posiadłość w zielonym obszarze na północ od Bukaresztu, udostępnionym rodzinie królewskiej przez władze Rumunii. To właśnie, na pierwszym piętrze tego pałacu, król Michał zmuszony został do abdykacji 30 grudnia 1947 roku[4].
30 grudnia 2007 roku ogłosił akt o nazwie „Fundamentalne prawa Rodziny Królewskiej Rumunii”, w którym uznał za spadkobierczynię praw do korony rumuńskiej swoja najstarszą córkę Małgorzatę. Jako że dotychczasowe prawo sukcesyjne nie dopuszczało do dziedziczenia tronu przez kobiety, zaznaczył tym samym, że w razie restauracji monarchii należy znieść prawo salickie w zakresie dziedziczenia tronu. Zmiana zasad dziedziczenia ma prywatny charakter. Zgodnym z ostatnim prawem sukcesyjnym obowiązującym przed zniesieniem monarchii rumuńskiej, następcą praw do tronu rumuńskiego, jest Karol Fryderyk, książę Hohenzollern, głowa rodu Hohenzollern-Sigmarinen (ur. 20 kwietnia 1952)[5].
Odznaczenia
- Rumuńskie
- Wielki Mistrz Orderu Karola I[6]
- Wielki Mistrz Orderu Wiernej Służby[6]
- Wielki Mistrz Orderu Korony Rumunii[6]
- Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Rumunii[6]
- Order Michała Walecznego
- Order Ferdynanda I
- Zagraniczne
- Order Domowy Książęcy Hohenzollernów (Hohenzollern-Sigmaringen)[7]
- Krzyż Wielki Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego (Wielka Brytania)[6]
- Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)[6]
- Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja)[6]
- Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)[6]
- Łańcuch Orderu Jerzego I (Grecja)[8]
- Order Annuncjaty (Włochy)[6]
- Order Orła Białego (Polska, 1937)[9][10]
- Łańcuch Orderu Białej Róży (Finlandia, 1942)[11]
- Wielki Komandor Legii Zasługi (USA)
- Order Zwycięstwa (ZSRR)
- ↑ Małgorzata Willaume, Rumunia, Trio, 2004, s. 183
- ↑ Hasło: '"Michał I" w internetowej wersji encyklopedii PWN
- ↑ Czy Rumuni tęsknią za monarchią.
- ↑ Spojrzenie na rumuńską monarchię.
- ↑ Tekst Fundamentalnego Prawa Rodziny Królewskiej Rumunii z 2007 roku.
- ↑ a b c d e f g h i The International Who’s Who 2004. Wyd. 67. Londyn-Nowy Jork: Europa Publications, 2003, s. 1132.
- ↑ Michael I of Romania.
- ↑ King Michael/Mihai I of Romania & Princess Anne of Bourbon-Parma.
- ↑ Ks. Michał rumuński odznaczony Orderem Orła Białego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 115 z 26 maja 1937.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 305.
- ↑ Valkoisen Ruusun suurristi ketjuineen myönnetty 115 ulkomaalaiselle vaikuttajalle.
- Dynastia Hohenzollern-Sigmaringen
- Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej
- Odznaczeni Legią Zasługi
- Odznaczeni Orderem Annuncjaty
- Odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Odznaczeni Orderem Hohenzollernów
- Odznaczeni Orderem Jerzego I
- Odznaczeni Orderem Karola I
- Odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)
- Odznaczeni Orderem Michała Walecznego
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Królewskim Orderem Wiktoriańskim
- Odznaczeni Orderem Zbawiciela
- Odznaczeni Orderem Zwycięstwa
- Władcy Rumunii
- Urodzeni w 1921
- Odznaczeni Orderem Wiernej Służby (Rumunia)