Steven Spielberg
 Steven Spielberg (2012) | |
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Steven Allan Spielberg |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
18 grudnia 1946 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
od 1968 |
| Odznaczenia | |
      
| |
| |
| Strona internetowa | |
Steven Allan Spielberg (ur. 18 grudnia 1946 w Cincinnati, Ohio) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Odznaczony Medalem Wolności[1].
Życiorys
Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Lei Posner-Adler (1920-2017), restauratorki i pianistki oraz Arnolda Spielberga (ur. 1917) związanego z branżą komputerową. Jego hebrajskie imię to Szmuel[2]. Dzieciństwo spędził w Haddon Township, New Jersey, gdzie uczęszczał do Szkoły Hebrajskiej, będąc uczniem rabina Alberta L. Lewisa. Po rozwodzie rodziców wyjechał z ojcem do Saratogi w Kalifornii, gdzie w 1965 ukończył Saratoga High School.
Pierwszy pełnometrażowy film – Firelight – nakręcił w wieku 18 lat. W 1966 rozpoczął studia na wydziale anglistyki na Stanowym Uniwersytecie w Kalifornii w Long Beach. W wieku 21 lat nakręcił film Amblin'. Dzięki temu filmowi podpisał siedmioletni kontrakt ze studiem Universal, przerywając jednocześnie naukę w college’u.
Początkowo kręcił filmy telewizyjne i seriale. W 1971 nakręcił Pojedynek na szosie. W 1974 roku do kin wszedł Sugarland Express, będący jego debiutem na dużym ekranie. Następnie powstały Szczęki. Film kosztował 10 milionów dolarów, a osiągnął wpływy przekraczające 470 mln dolarów. W 1977 roku na ekrany wszedł pierwszy film science fiction Spielberga - Bliskie spotkania trzeciego stopnia, który zdobył osiem nominacji i dwa Oscary. Sukces osiągnęły także dwa następne filmy: E.T. oraz Poszukiwacze zaginionej Arki z Harrisonem Fordem. Ten drugi film doczekał się trzech kontynuacji (wszystkie w reżyserii Spielberga). Pierwszy film o poważnej tematyce - Kolor purpury - Spielberg nakręcił w 1985 roku. Później zaczął coraz częściej podejmować ambitne tematy, co jakiś czas wracając do kina rozrywkowego (Park Jurajski, sequele Indiany Jonesa).
W 1984 roku założył niezależną wytwórnię „Amblin Entertainment”, a w 1994 roku wraz z Davidem Geffenem i Jeffreyem Katzenbergiem „DreamWorks” – firmę zajmującą się produkcją filmów i programów multimedialnych[3].
Został dwukrotnie nagrodzony Oscarem za reżyserię Listy Schindlera (1993) i Szeregowca Ryana (1998). W 1987 roku otrzymał nagrodę im. Irvinga G. Thalberga. Międzynarodowa Kapituła nadała mu godność Kawalera Orderu Uśmiechu. Odznaczenie odebrał w krakowskim studiu TVP. 7 maja 2008 Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznał mu tytuł doktora honoris causa[4].
Jego nazwisko pochodzi od nazwy miasta w Austrii, gdzie w XVII wieku mieszkali jego przodkowie – węgierscy Żydzi. Jest żonaty z aktorką Kate Capshaw, ma z nią pięcioro dzieci (trzech synów i dwie córki).
Charakterystyka twórczości
Pierwszy film Spielberga, który trafił na duży ekran, to Pojedynek na szosie (Duel), oparty na opowiadaniu Richarda Mathesona. Opowieść o komiwojażerze, którego prześladuje gigantyczna ciężarówka, składa się głównie z dynamicznych sekwencji pościgów. Ujęcia nakręcono tak, aby uniemożliwić widzom identyfikację kierowcy pojazdu. Zasadzie tej Spielberg pozostał wierny w Szczękach (Jaws), które zapewniły młodemu reżyserowi pozycję cudownego dziecka amerykańskiego kina. Przez większość filmu nie było dane widzom zobaczyć krwiożerczego rekina. Podobne chwyty narracyjne Spielberg wykorzystał w filmie Bliskie spotkania trzeciego stopnia (Close Encounters of the Third Kind), zrealizowanym na podstawie własnego scenariusza. Tajemnica i dążenie do jej poznania jest elementem łączącym większość filmów w dorobku reżysera.
Spielberg wykorzystuje w swoich filmach motyw tzw. równoległych rzeczywistości. Postacie często wkraczają w inny świat, w rządzącą się swoimi prawami scenerię z baśni. Zabiegi takie można dostrzec również w filmach o poważnej tematyce, np. Liście Schindlera.
Stali współpracownicy
Spielberg od wielu lat współpracuje na planie filmowym z grupą tych samych współpracowników. John Williams dwadzieścia trzy razy tworzył oprawę muzyczną do pełnometrażowych filmów Spielberga, kilkakrotnie też współpracował z nim przy innych projektach, a Tom Hanks często występuje w jego fabułach i produkcjach. Także młodzi aktorzy rozpoczynali swoją karierę od filmów Spielberga, np. Drew Barrymore (E.T) czy Christian Bale (Imperium Słońca).
Najczęściej współpracował z nim kompozytor John Williams, który napisał muzykę do 26 filmów Spielberga, czyli wszystkich od 1974 roku, z wyjątkiem Koloru purpury. Tuż za nim plasuje się montażysta Michael Kahn - 24 filmy (wszystkie od 1977 roku, z wyjątkiem E.T.). Janusz Kamiński od czasu Listy Schindlera był autorem zdjęć do wszystkich kolejnych filmów Stevena Spielberga, z wyjątkiem Przygód Tintina (w sumie 13 filmów). Scenograf Rick Carter od 1993 roku pracował przy ośmiu filmach reżyserowanych przez Spielberga. Dennis Muren tworzył efekty wizualne przy filmach Spielberga siedem razy, w latach 1977-2005. Projektantka kostiumów Joanna Johnston od 1989 roku pracowała ze Spielbergiem sześć razy.
Działalność społeczna i polityczna
W 1994 roku, po nakręceniu „Listy Schindlera”, Steven Spielberg założył USC Shoah Foundation Institute for Visual History and Education[5], której zadaniem jest gromadzenie materiałów wideo, dokumentujących wspomnienia osób ocalałych z holocaustu oraz „świadków historii”. Fundacja zbiera także materiały dokumentujące zbrodnie dokonane na innych mniejszościach, prześladowanych przez nazistowskie Niemcy (Romach, homoseksualistach, więźniach politycznych czy ofiarach polityki eugenicznej)[6].
Spielberg jest wyborcą amerykańskiej Partii Demokratycznej. Jest blisko zaprzyjaźniony z byłym prezydentem USA Billem Clintonem. W prawyborach prezydenckich w USA w 2007 roku opowiadał się za wystawieniem jako kandydata Demokratów Hillary Clinton.
We wrześniu 2008 roku Spielberg wraz z żoną zamanifestowali silne poparcie dla idei małżeństw osób tej samej płci wyrażając głośny sprzeciw wobec propozycji poprawki konstytucyjnej w amerykańskim stanie Kalifornia, która precyzując obowiązującą w Kalifornii definicję związku małżeńskiego jako związku „między mężczyzną i kobietą”, eliminowała prawo par tej samej płci do zawierania małżeństw (tzw. Propozycja 8)[7].
W 2001 roku złożył rezygnację z członkostwa w amerykańskiej organizacji skautów (ang.: Boy Scouts of America) ze względu na jej homofobiczne nastawienie[8][9].
Filmografia
|
|
|
|
|
|
|
Przypisy
- ↑ The White House – President Obama Names Recipients of the Presidential Medal of Freedom (ang.) [dostęp 2015-11-28]
- ↑ Turning Point -- `Schindler's List' Signals Spielberg's Dramatic Departure From Dinosaurs And Spaceships To Real, Personal Emotion.
- ↑ Laura Bufano Edge: Steven Spielberg: Director of Blockbuster Films. Enslow Publishers, Inc., 2008, s. 89. ISBN 978-0-7660-2888-3.
- ↑ Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego postanowił nadać doktorat honoris causa panu Stevenowi Spielbergowi. aktualnosci.uj.edu.pl. [dostęp 7 maja 2008].
- ↑ USC Shoah Foundation | [online], sfi.usc.edu [dostęp 2017-11-26] (ang.).
- ↑ History of the Institute. USC Shoah Foundation Institute. [dostęp 2012-07-26]. (ang.).
- ↑ Spielberg Makes Like Pitt, Supports Same-Sex Marriage – E! Online. Uk.eonline.com, 2008-09-23. [dostęp 2010-03-02].
- ↑ Spielberg quits scouts 'over gay ban'. BBC, 2001-04-17. [dostęp October 30, 2006].
- ↑ Spielberg resigns from Boy Scouts board. Hollywood.com. [dostęp 2006-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-03)].
Linki zewnętrzne
- Steven Spielberg w bazie Filmweb
- Steven Spielberg w bazie IMDb (ang.)
- Steven Spielberg w bazie Notable Names Database (ang.)
| 1970-79 | |
|---|---|
| 1980-89 | |
| 1990-99 |
|
| 2000-09 | |
| 2010-19 | |
| 2020-29 |
- ISNI: 0000000121478992
- VIAF: 111553324
- ULAN: 500330922
- LCCN: n79148103
- GND: 118812068
- NDL: 00475426
- LIBRIS: ljx14d04114nr45
- BnF: 11925337n
- SUDOC: 027648540
- SBN: CFIV009729
- NLA: 35750976
- NKC: jn20011211018
- BNE: XX911658
- NTA: 072263512
- BIBSYS: 90116975
- CiNii: DA05122162
- Open Library: OL4326311A
- PLWABN: 9810699632605606
- NUKAT: n98080505
- J9U: 987007268449405171
- PTBNP: 207142
- CANTIC: a1045598x
- LNB: 000028469
- NSK: 000054759
- CONOR: 11241571
- BNC: 000273576
- ΕΒΕ: 88940
- BLBNB: 000203614
- KRNLK: KAC199626112
- LIH: LNB:cIF;=BI
- WorldCat: lccn-n79148103
- Amerykańscy producenci filmowi
- Amerykańscy reżyserzy filmowi
- Amerykańscy scenarzyści
- Amerykanie pochodzenia żydowskiego
- Amerykańscy działacze na rzecz LGBT
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Kawalerowie Legii Honorowej
- Laureaci Oscara za najlepszą reżyserię
- Laureaci nagrody BAFTA za najlepszą reżyserię
- Laureaci Złotego Globu za najlepszą reżyserię
- Ludzie urodzeni w Cincinnati
- Odznaczeni Medalem Wolności
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Orderem Uśmiechu
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Urodzeni w 1946