Christian Bale

Christian Bale
	; Christian Bale (2019)
Imię i nazwisko	Christian Charles Phillip Bale
Data i miejsce urodzenia	30 stycznia 1974 ; Haverfordwest
Zawód	aktor, producent
Współmałżonek	Sandra Blažić (od 2000)
Lata aktywności	od 1982
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Christian Charles Phillip Bale (ur. 30 stycznia 1974 w Haverfordwest) − brytyjski aktor i producent filmowy, laureat Oscara i dwóch Złotych Globów^[1]. Magazyn „Time” umieścił go na swojej liście stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie w 2011.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Haverfordwest jako najmłodsze dziecko i jedyny syn tancerki cyrkowej, klauna Jenny James^[2] i biznesmena, pilota Davida Charlesa Howarda Bale (ur. 1939 w Południowej Afryce, zm. 2003). Ze względu na charakter pracy rodziców dorastał wraz z trzema starszymi siostrami Erin, Sharon i Louise^[3] w Anglii, Portugalii i stanie Kalifornia. W 1976 jego rodzina pozostawiła Walię i przez cztery lata mieszkała w Bournemouth.

Kariera[edytuj | edytuj kod]

Wystąpił w reklamach Lenor (1982) i płatków zbożowych Pac-Man (1983). W wieku dziesięciu lat zadebiutował na scenie West End w komedii Larry’ego Shue Nerd z udziałem Rowana Atkinsona^[3]. Następnie trafił na szklany ekran jako książę Aleksy w dramacie telewizyjnym NBC Anastazja: Tajemnica Anny (Anastasia: The Mystery of Anna, 1986)^[4] z Amy Irving, Olivią de Havilland, Omarem Sharifem i Susan Lucci. Zadebiutował na kinowym ekranie w dramacie fantasy Mio, mój Mio (Mio min Mio, 1987). Został dostrzeżony przez krytyków i publiczność w dramacie wojennym Stevena Spielberga Imperium Słońca (Empire of the Sun, 1987)^[3], w roli, za którą otrzymał nagrodę National Board of Review (NBR) oraz przyznawaną w Los Angeles nagrodę dla Młodego Artysty, 11-letniego Jamesa Grahama, syna angielskiego dyplomaty, interesującego się lotnictwem i oddzielonego od rodziny podczas wojny chińsko-japońskiej^[5].

Pojawił się w ekranizacji sztuki szekspirowskiej w reżyserii Kennetha Branagha Henryk V (Henry V, 1989), adaptacji telewizyjnej powieści Roberta Louisa Stevensona Wyspa skarbów (Treasure Island, 1990) u boku Charltona Hestona, familijnym filmie przygodowo-muzycznym Disneya Gazeciarze (Newsies, 1992) oraz melodramacie Małe kobietki (Little Women, 1994) z Winoną Ryder. Zajął się dubbingiem, użyczył swojego głosu Thomasowi, bohaterowi filmu animowanego Pocahontas, 1995). W komediodramacie Metroland (1997) zagrał londyńczyka marzącego o karierze artystycznej w Paryżu. W dramacie Idol (Velvet Goldmine, 1998) wystąpił w roli dziennikarza poszukującego twórców londyńskiej sceny glamrockowej. W biblijnym telefilmie NBC Maria, matka Jezusa (Mary, Mother of Jesus, 1999) wcielił się w postać Jezusa z Nazaretu. W kinowej adaptacji komedii szekspirowskiej Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream, 1999) zagrał zakochanego w Hermii Demetriusza.

Za postać nowojorskiego yuppie, który nocami morduje młode kobiety i konkurentów na Wall Street, w ekranizacji książki Breta Eastona Ellisa American Psycho (2000) otrzymał nagrodę Chlotrudis w stanie Massachusetts oraz nominację do brytyjskich nagród – Empire i krytyków londyńskich ALFS. Za kreację w dreszczowcu psychologicznym noir Mechanik (El Maquinista, 2004) został nagrodzony na festiwalu filmowym w Sitges i nominowany do nagrody Saturna. Tytułowa komiksowa rola Batmana w Batman: Początek (Batman Begins, 2005) przyniosła mu nagrodę Saturna i MTV Movie Award.

Zdobył Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę boksera Dickya Eklunda w biograficznym dramacie sportowym Davida O. Russella Fighter (2010). Był też nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę zawodowego oszusta Irvinga Rosenfelda w dramacie kryminalnym Davida O. Russella American Hustle (2013), dla najlepszego aktora drugoplanowego jako dr Michael Burry w komediodramacie biograficznym Adama McKaya Big Short (2015) i dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę polityka Dicka Cheneya w komediodramacie biograficznym Adama McKaya Vice (2018).

Był na okładkach „GQ”, „Entertainment Weekly”, „Details”, „Esquire”, „Interview” i „Men’s Health”^[6].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 2000 poślubił Sandrę „Sibi” Blažić, osobistą asystentkę Winony Ryder. Mają syna i córkę.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Rok	Tytuł	Rola	Reżyser
1986	Anastazja: Tajemnica Anny (Anastasia: The Mystery of Anna, TV)	książę Aleksy	Marvin J. Chomsky
1987	Mój Mio (Mio min Mio)	Jum-Jum / Benke	Władimir Grammatikow
	Imperium Słońca (Empire of the Sun)	Jim Graham	Steven Spielberg
	Heart of the Country (miniserial TV)	Ben Harris	Brian Farnham
1989	Henryk V (Henry V)	Paź Falstaffa	Kenneth Branagh
1990	Wyspa skarbów (Treasure Island, TV)	Jim Hawkins	Fraser Clarke Heston
1991	Perfekcyjne morderstwo (A Murder of Quality, TV)	Tim Perkins	Gavin Millar
1992	Gazeciarze (Newsies)	Jack 'Cowboy' Kelly / Francis Sullivan	Kenny Ortega
1993	Dzieci swinga (Swing Kids)	Thomas Berger	Thomas Carter
1994	Książę Jutlandii (Prince of Jutland)	książę Amled	Gabriel Axel
1994	Małe kobietki (Little Women)	Laurie	Gillian Armstrong
1995	Pocahontas	Thomas (głos)	Eric Goldberg, Mike Gabriel
1996	Tajny agent (The Secret Agent)	Stevie	Christopher Hampton
	Portret damy (The Portrait of a Lady)	Edward Rosier	Jane Campion
	Metroland	Chris	Philip Saville
1998	Idol (Velvet Goldmine)	Arthur Stuart	Todd Haynes
1998	Wszystkie małe zwierzątka (All the Little Animals)	Bobby Platt	Jeremy Thomas
1999	Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream)	Demetriusz	Michael Hoffman
1999	Maria, matka Jezusa (Mary, mother of Jesus, TV)	Jezus z Nazaretu	Kevin Connor
2000	Shaft	Walter Wade	John Singleton
2000	American Psycho	Patrick Bateman	Mary Harron
2001	Kapitan Corelli (Captain Corelli's Mandolin)	Mandras	John Madden
2002	Na wzgórzach Hollywood (Laurel Canyon)	Sam	Lisa Cholodenko
	Władcy ognia (Reign of Fire)	Quinn Abercromby	Rob Bowman
	Equilibrium	kleryk John Preston	Kurt Wimmer
2004	Mechanik (El Maquinista)	Trevor Reznik	Brad Anderson
2004	Ruchomy zamek Hauru (Hauru no ugoku shiro)	Hauru (głos, amerykański dubbing)	Hayao Miyazaki
2005	Batman: Początek (Batman Begins)	Bruce Wayne / Batman	Christopher Nolan
2005	Podróż do Nowej Ziemi (The New World)	John Rolf	Terrence Malick
2006	Operacja Świt (Rescue Dawn)	Dieter Dengler	Werner Herzog
	Prestiż (The Prestige)	Alfred Borden	Christopher Nolan
	Ciężkie czasy (Harsh Times)	Jim Davis	David Ayer
2007	3:10 do Yumy (3:10 to Yuma)	Dan Evans	James Mangold
2007	I’m Not There. Gdzie indziej jestem (Bob Dylan: I’m Not There)	Jack / Pastor John / Bob Dylan	Todd Haynes
2008	Mroczny Rycerz (The Dark Knight)	Bruce Wayne / Batman	Christopher Nolan
2009	Terminator: Ocalenie (Terminator Salvation)	John Connor	McG
2009	Wrogowie publiczni (Public Enemies)	Melvin Purvis	Michael Mann
2010	Fighter	Dicky Eklund	David O. Russell
2011	Kwiaty wojny (Jīnlíng shísān chāi)	John Miller	Zhang Yimou
2012	Mroczny Rycerz powstaje (The Dark Knight Rises)	Bruce Wayne / Batman	Christopher Nolan
2013	American Hustle	Irving Rosenfeld	David O. Russell
2013	Out Of The Furnace	Russel Baze	Scott Cooper
2014	Exodus: Bogowie i królowie (Exodus: Gods and Kings)	Mojżesz	Ridley Scott
2015	Big Short (The Big Short)	Michael Burry	Adam McKay
2015	Rycerz pucharów	Rick	Terrence Malick
2016	Przyrzeczenie (The Promise)	Chris	Terry George
2017	Hostiles	Joseph J. Blocker	Scott Cooper
2018	Vice	Dick Cheney	Adam McKay
2019	Le Mans ’66	Ken Miles	James Mangold
2022	Thor: Miłość i grom (Thor: Love and Thunder)	Gorr the God Butcher	Taika Waititi
	Amsterdam	Burt Berendsen	David O. Russell
	Bielmo (The Pale Blue Eye)	Augustus Landor	Sott Cooper

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Rok	Nagroda	Kategoria	Film
2006	MTV Movie Award	Najlepszy bohater	Batman: Początek (2005)
2006	Nagroda Saturna	Najlepszy aktor	Batman: Początek (2005)
2008	Independent Spirit Awards	Nagroda Roberta Altmana	I’m Not There. Gdzie indziej jestem (2007)
2010	Nagroda Satelita	Najlepszy aktor drugoplanowy	Fighter (2010)
2011	Nagroda Akademii Filmowej	Najlepszy aktor drugoplanowy
	Złoty Glob	Najlepszy aktor drugoplanowy
	Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych	Najlepszy aktor drugoplanowy
2014	Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych	Wybitny występ zespołu aktorskiego w filmie kinowym	American Hustle (2013)
2015	Nagroda Satelity	Najlepszy aktor drugoplanowy	Big Short (2015)
2019	Złoty Glob	Najlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu	Vice (2018)
2020	Nagroda Satelity	Najlepszy aktor w filmie dramatycznym	Le Mans ’66 (2019)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Christian Bale Awards. AllMovie. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).
↑ Christian Bale. TV.com. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-13)]. (ang.).
↑ Christian Bale. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-25]. (ang.).
↑ Rebecca Flint Marx: Christian Bale Biography. AllMovie. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).
↑ Christian Bale Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-06-27]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Christian Bale w bazie IMDb (ang.)
Christian Bale w bazie Notable Names Database (ang.)
Christian Bale w bazie Filmweb

[awards-1] Christian Bale Awards. AllMovie. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).

[2] Christian Bale. TV.com. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (ang.).

[Fast_Facts-3] Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-13)]. (ang.).

[4] Christian Bale. Rotten Tomatoes. [dostęp 2017-01-25]. (ang.).

[5] Rebecca Flint Marx: Christian Bale Biography. AllMovie. [dostęp 2019-01-13]. (ang.).

[magazines-6] Christian Bale Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-06-27]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

1936–1939	Walter Brennan (1936) Joseph Schildkraut (1937) Walter Brennan (1938) Thomas Mitchell (1939)
1940–1959	Walter Brennan (1940) Donald Crisp (1941) Van Heflin (1942) Charles Coburn (1943) Barry Fitzgerald (1944) James Dunn (1945) Harold Russell (1946) Edmund Gwenn (1947) Walter Huston (1948) Dean Jagger (1949) George Sanders (1950) Karl Malden (1951) Anthony Quinn (1952) Frank Sinatra (1953) Edmond O’Brien (1954) Jack Lemmon (1955) Anthony Quinn (1956) Red Buttons (1957) Burl Ives (1958) Hugh Griffith (1959)
1960–1979	Peter Ustinov (1960) George Chakiris (1961) Ed Begley (1962) Melvyn Douglas (1963) Peter Ustinov (1964) Martin Balsam (1965) Walter Matthau (1966) George Kennedy (1967) Jack Albertson (1968) Gig Young (1969) John Mills (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey (1972) John Houseman (1973) Robert De Niro (1974) George Burns (1975) Jason Robards (1976) Jason Robards (1977) Christopher Walken (1978) Melvyn Douglas (1979)
1980–1999	Timothy Hutton (1980) John Gielgud (1981) Louis Gossett Jr. (1982) Jack Nicholson (1983) Haing S. Ngor (1984) Don Ameche (1985) Michael Caine (1986) Sean Connery (1987) Kevin Kline (1988) Denzel Washington (1989) Joe Pesci (1990) Jack Palance (1991) Gene Hackman (1992) Tommy Lee Jones (1993) Martin Landau (1994) Kevin Spacey (1995) Cuba Gooding Jr. (1996) Robin Williams (1997) James Coburn (1998) Michael Caine (1999)
2000–2019	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Tim Robbins (2003) Morgan Freeman (2004) George Clooney (2005) Alan Arkin (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Jared Leto (2013) J.K. Simmons (2014) Mark Rylance (2015) Mahershala Ali (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2039	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1940–1959	Akim Tamiroff (1943) Barry Fitzgerald (1944) J. Carrol Naish (1945) Clifton Webb (1946) Edmund Gwenn (1947) Walter Huston (1948) James Whitmore (1949) Edmund Gwenn (1950) Peter Ustinov (1951) Millard Mitchell (1952) Frank Sinatra (1953) Edmond O’Brien (1954) Arthur Kennedy (1955) Earl Holliman (1956) Red Buttons (1957) Burl Ives (1958) Stephen Boyd (1959)
1960–1979	Sal Mineo (1960) George Chakiris (1961) Omar Sharif (1962) John Huston (1963) Edmond O’Brien (1964) Oskar Werner (1965) Richard Attenborough (1966) Richard Attenborough (1967) Daniel Massey (1968) Gig Young (1969) John Mills (1970) Ben Johnson (1971) Joel Grey (1972) John Houseman (1973) Fred Astaire (1974) Richard Benjamin (1975) Laurence Olivier (1976) Peter Firth (1977) John Hurt (1978) Melvyn Douglas / Robert Duvall (1979)
1980–1999	Timothy Hutton (1980) John Gielgud (1981) Louis Gossett Jr. (1982) Jack Nicholson (1983) Haing S. Ngor (1984) Klaus Maria Brandauer (1985) Tom Berenger (1986) Sean Connery (1987) Martin Landau (1988) Denzel Washington (1989) Bruce Davison (1990) Jack Palance (1991) Gene Hackman (1992) Tommy Lee Jones (1993) Martin Landau (1994) Brad Pitt (1995) Edward Norton (1996) Burt Reynolds (1997) Ed Harris (1998) Tom Cruise (1999)
2000–2019	Benicio del Toro (2000) Jim Broadbent (2001) Chris Cooper (2002) Tim Robbins (2003) Clive Owen (2004) George Clooney (2005) Eddie Murphy (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009) Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Christoph Waltz (2012) Jared Leto (2013) J.K. Simmons (2014) Sylvester Stallone (2015) Aaron Taylor-Johnson (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020–2039	Daniel Kaluuya (2020) Kodi Smit-McPhee (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

1950–1959	Fred Astaire (1950) Danny Kaye (1951) Donald O’Connor (1952) David Niven (1953) James Mason (1954) Tom Ewell (1955) Mario Moreno (1956) Frank Sinatra (1957) Danny Kaye (1958) Jack Lemmon (1959)
1960–1979	Jack Lemmon (1960) Glenn Ford (1961) Marcello Mastroianni (1962) Alberto Sordi (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Alan Arkin (1966) Richard Harris (1967) Ron Moody (1968) Peter O’Toole (1969) Albert Finney (1970) Chaim Topol (1971) Jack Lemmon (1972) George Segal (1973) Art Carney (1974) Walter Matthau (1975) Kris Kristofferson (1976) Richard Dreyfuss (1977) Warren Beatty (1978) Peter Sellers (1979)
1980–1999	Ray Sharkey (1980) Dudley Moore (1981) Dustin Hoffman (1982) Michael Caine (1983) Dudley Moore (1984) Jack Nicholson (1985) Paul Hogan (1986) Robin Williams (1987) Tom Hanks (1988) Morgan Freeman (1989) Gérard Depardieu (1990) Robin Williams (1991) Tim Robbins (1992) Robin Williams (1993) Hugh Grant (1994) John Travolta (1995) Tom Cruise (1996) Jack Nicholson (1997) Michael Caine (1998) Jim Carrey (1999)
2000–2019	George Clooney (2000) Gene Hackman (2001) Richard Gere (2002) Bill Murray (2003) Jamie Foxx (2004) Joaquin Phoenix (2005) Sacha Baron Cohen (2006) Johnny Depp (2007) Colin Farrell (2008) Robert Downey Jr. (2009) Paul Giamatti (2010) Jean Dujardin (2011) Hugh Jackman (2012) Leonardo DiCaprio (2013) Michael Keaton (2014) Matt Damon (2015) Ryan Gosling (2016) James Franco (2017) Christian Bale (2018) Taron Egerton (2019)
2020–2039	Sacha Baron Cohen (2020) Andrew Garfield (2021) Colin Farrell (2022) Paul Giamatti (2023)

1994-1999	Martin Landau (1994) Ed Harris (1995) Cuba Gooding Jr. (1996) Robin Williams (1997) Robert Duvall (1998) Michael Caine (1999)
2000-2009	Albert Finney (2000) Ian McKellen (2001) Christopher Walken (2002) Tim Robbins (2003) Morgan Freeman (2004) Paul Giamatti (2005) Eddie Murphy (2006) Javier Bardem (2007) Heath Ledger (2008) Christoph Waltz (2009)
2010-2019	Christian Bale (2010) Christopher Plummer (2011) Tommy Lee Jones (2012) Jared Leto (2013) J.K. Simmons (2014) Idris Elba (2015) Mahershala Ali (2016) Sam Rockwell (2017) Mahershala Ali (2018) Brad Pitt (2019)
2020-2029	Daniel Kaluuya (2020) Troy Kotsur (2021) Ke Huy Quan (2022) Robert Downey Jr. (2023)

Najlepszy bohater (2006, od 2012)	Christian Bale (2006) Daniel Radcliffe (2012) Martin Freeman (2013) Henry Cavill (2014) Dylan O’Brien (2015) Jennifer Lawrence (2016) Taraji P. Henson (2017) Chadwick Boseman (2018) Robert Downey Jr. (2019) Nie przyznano (2020) Anthony Mackie (2021) Scarlett Johansson (2022) Pedro Pascal (2023)
Największy twardziel (2010–2011)	Rain (2010) Chloë Grace Moretz (2011)