Homofobia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jeden z członków liczącego około 40 osób Kościoła Baptystycznego Westboro w USA podczas demonstracji (napis ang. God hates fags, „Bóg nienawidzi pedałów”)
Demonstranci z homofobicznymi transparentami w USA, przed 82. ceremonią wręczenia Oscarów (2010).
Napisy na transparentach: Fags can’t marry Matt 19:5 („Pedały nie mogą się żenić Mt 19,5”), Fag Oscars Lev 18:22 Rom. 1:32 („Pedalskie Oscary Kapł 18,22 Rzym. 1,32”).
Demonstranci w akcie homofobii pokazują wulgarny gest środkowego palca w stronę uczestników Marszu Równości w Częstochowie (2016)
„Stop Tęczowej Zarazie”, „Stop Pedofilii” – akcja z wykorzystaniem furgonetki (Gorzów Wlkp., 2019)

Homofobia (od: homoseksualność i fobia) – negatywne postawy i uczucia wobec homoseksualności lub osób postrzeganych jako lesbijki lub geje[1][2][3][4][5][6][7][8]. Jest definiowana jako nienawiść, pogarda, uprzedzenia, niechęć, wstręt lub antypatia wobec osób homoseksualnych, może być oparta na irracjonalnym lęku[9] lub niewiedzy[10], często wiąże się z przekonaniami religijnymi oraz może skutkować dyskryminacją[9], prześladowaniem[11][12][13] i innymi rodzajami przemocy.

Pojęcie homofobii może dotyczyć również osób biseksualnych i transpłciowych, ale na określenie uprzedzeń wobec tych grup stosuje się także ściślejsze terminy, jak odpowiednio „bifobia[9] i „transfobia[14]. Jednoczesna homofobia i seksizm skierowane przeciwko lesbijkom nazywana jest natomiast „lesbofobią[15][16].

Homofobia może przejawiać się na poziomie jednostkowym lub przybierać w danym społeczeństwie charakter zbiorowy[9]. Termin „heteroseksizm” bywa odnoszony do instytucjonalnych form homofobii, niebędących indywidualnymi postawami[9].

W celu zwrócenia uwagi na doświadczaną przez osoby LGBT przemoc i dyskryminację corocznie 17 maja obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii, Transfobii i Bifobii, oficjalnie uznawany przez szereg państw i instytucji międzynarodowych.

Terminologia[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Termin „homofobia” został wprowadzony do dyskursu naukowego w 1972 przez psychologa i działacza na rzecz równouprawnienia osób homoseksualnych George’a Weinberga w jego książce Society and the Healthy Homosexual[17][18]. Określenie stało się ważnym narzędziem dla osób homoseksualnych, ich sojuszników, a także organizacji równościowych jako nazwa ogółu przejawów stygmatyzacji doświadczanych przez gejów i lesbijki na gruncie zawodowym i prywatnym[19]. W rozumieniu Weinberga homofobia to lęk o podłożu społecznym i religijnym[20].

W 1969 roku termin został użyty przez amerykański tygodnik „Time”, w znaczeniu przeciwstawnym homofilii, czyli przyjazności wobec osób i relacji homoseksualnych[21].

Wainwright Churchill wprowadził w książce Homosexual Behavior Among Males: A Cross-cultural and Cross Species Investigation (1967) termin „homoerotofobia”, o podobnym zakresie znaczeniowym[10][22]. Określenie to nie jest jednak często używane.

Definicje[edytuj | edytuj kod]

Społecznik Warren J. Blumenfeld[23] zdefiniował homofobię jako przekonanie, że heteroseksualizm powinien być jedyną akceptowaną orientacją seksualną oraz jako strach i nienawiść do osób, które pociąga ta sama płeć[24]. Obecnie definicję taką przypisuje się terminowi „heteroseksizm”.

Weinberg pod nazwą „homofobia” opisał obsesyjny lęk przed zetknięciem się z osobami homoseksualnymi, lęk przed własną homoseksualnością oraz byciem skategoryzowanym jako osoba homoseksualna. Jego zdaniem homofobia w takim rozumieniu stanowi partykularny rodzaj fobii izolowanej na równi z innymi fobiami[17]. To jednak nie przełożyło się na ujęcie homofobii w przeszłych i aktualnych klasyfikacjach chorób i zaburzeń (ICD-10 i DSM-IV)[25].

Termin „homofobia” został w 1993 r. skrytykowany w artykule naukowym jako często używany do nieuprawnionej pejoratywnej oceny, analogicznie do błędnej konstrukcji tzw. „choroby homoseksualnej” w przeszłości[26]. Autorzy artykułu postulowali w nim konieczność dalszych prac nad konsensusem w sprawie jednoznacznej i jasnej definicji homofobii. Wskazywali też, że może istnieć rodzina pokrewnych terminów o bardzo różnym stopniu ogólności, ramach której z bardzo ogólnych terminów (np. „homonegatywność”) będzie można wyodrębnić podzbiory (np.: „homofobia”, „homoagresywność” itp.)[27]

18 stycznia 2006 Parlament Europejski w swojej rezolucji zdefiniował homofobię jako „nieuzasadniony lęk i niechęć wobec homoseksualności oraz osób homoseksualnych, biseksualnych i transseksualnych, oparte na uprzedzeniach, podobnie jak rasizm, ksenofobia, antysemityzm i seksizm[28].

Klasyfikacja przejawów[edytuj | edytuj kod]

Homofobia zinstytucjonalizowana[edytuj | edytuj kod]

Homofobia zinstytucjonalizowana (lub instytucjonalna)[29] to zjawisko polegające na celowej (bezpośredniej) dyskryminacji osób homoseksualnych przez organy państwowe[30], związki religijne i media, oraz wspieraniu tej dyskryminacji na różnych polach, np. w systemie edukacji[31][32], służbie zdrowia[33][34][35] (lub próby utrudnienia dostępu do niej[35][36]), prawie spadkowym, prawie małżeńskim[37] i prawie rodzinnym (np. kwestia adopcji, w tym próby utrudniania jej[38]). Instytucje mogą również rozpowszechniać mity na temat osób homoseksualnych oraz instygować ich odczłowieczające traktowanie[39]. Poniższe listy przywołują przykłady zinstytucjonalizowanej homofobii w różnych instytucjach społecznych.

Państwo[edytuj | edytuj kod]

Resztki biblioteki należącej do Instytutu Seksuologicznego w Berlinie, kilka dni przed spaleniem jej zbiorów książkowych podczas kampanii niszczenia książek w 1933 roku.
  • nieuznawanie przez państwo związków osób tej samej płci[40] (np. pod pozorem „obrony moralności publicznej”[41]),
  • obecność gay panic defense(inne języki) w prawie[42],
  • organizowanie plebiscytów decydujących o prawach człowieka, narażające dobrobyt osób homoseksualnych[43][44][45],
  • cenzurowanie[46][47], niszczenie dzieł kulturalnych i naukowych (np. zniszczenie Instytutu Seksuologicznego)[48] przez instytucje państwowe ze względu na wątki homoseksualne, lub sugerowanie cenzurowania[49] lub niszczenia ich, bądź też ograniczanie dostępu do nich[50],
  • postulowanie opodatkowania osób homoseksualnych ze względu na orientację seksualną[51],
  • wrogość państwa wobec inicjatyw mających na celu chronienie praw człowieka w aspekcie osób homoseksualnych[52] i zwracania uwagi na problem homofobii[53]
  • oskarżanie osób LGBT przez polityków o niezawinione przez nie zjawiska, np. spowodowanie epidemii[54] i „upadku ludzkości”[55],
  • wrogość organów administracji państwowej wobec osób tworzących inicjatywy przeciwko homofobii[55] lub mające na celu integrację[56][57],
  • stosowanie homofobicznej retoryki[58][59][60][61][62], np. dla pozyskiwania elektoratu[63][64][65][66] (zwłaszcza przez populistów[67][68]),
  • fałszywe nazywanie homoseksualności chorobą[69],
  • zaniedbywanie obowiązków państwa w kwestii zapewnienia bezpieczeństwa osobom homoseksualnym[70] (również utrudnienia w zgłaszaniu przestępstw nienawiści na policji)[71] oraz karaniu sprawców przestępstw motywowanych homofobią[72], brak reakcji ze strony kluczowych urzędów państwa (np. prezydenta[73]) na przemoc wobec osób LGBT,
  • marginalizacja polityczna osób homoseksualnych[74] lub nawoływanie do niej[75],
  • stosowanie różnego wieku przyzwolenia dla par homoseksualnych, niż dla par heteroseksualnych[76],
  • odwoływanie wydarzeń związanych ze społecznością LGBT[77],
  • powstrzymywanie działalności społecznej osób homoseksualnych (np. przez próby utrudniania jej[78][79][80], prześladowania[81], uniemożliwianie[82], instytucjonalne utrudnianie jej[41] oraz bojkot organizacji sprzyjających równouprawnieniu[83]),
  • odmawianie azylu osobom homoseksualnym będących obywatelami państw, gdzie homoseksualność jest karana, przez państwa, gdzie jest ona legalna[84][85],
  • arbitralne kwestionowanie orientacji seksualnej, np. osoby starającej się o azyl[84][86],
  • ujawnianie orientacji seksualnej osób homoseksualnych bez ich wyraźnej zgody (celowe[87] lub wynikające z zaniedbania), zwłaszcza wtedy, gdy naraża to daną osobę na przemoc[86],
  • stosowanie testów mających na celu ustalanie orientacji seksualnej[88] (sama procedura jest odczłowieczająca np. przez pseudomedyczne testy analne, ale również przeprowadzanie jej w celu odmawiania osobom homoseksualnym wiz wjazdowych lub w penalizacji)[71][89],
  • stosowanie kar cielesnych wobec osób homoseksualnych[41] (np. biczowania[90]),
  • urządzanie polowań na osoby homoseksualne[89][91][92],
  • arbitralne aresztowanie osób homoseksualnych[89][93] (np. pod pretekstem naruszenia kwarantanny[94][95]),
  • szantażowanie osób homoseksualnych[96],
  • zbieranie materiałów na temat orientacji seksualnej danej osoby (np. Akcja „Hiacynt”), także w konkretnym celu, np. wymuszania współpracy z agencją wywiadowczą[97],
  • więzienie osób homoseksualnych[89][98][99] (po pokonaniu nazistowskich Niemiec w 1945 r. więźniowie skazani na podstawie paragrafu 175 nie zostali zwolnieni),
  • utrzymywanie rejestru karnego biorącego pod uwagę homofobiczne przepisy i sprawiające trudności w życiu społecznym (np. paragraf 175 w Niemczech[100] lub Sekcja 28 Local Government Act 1988),
  • torturowanie osób homoseksualnych[89][98][99],
  • nagradzanie zachowań homofobicznych[101],
  • homofobiczne wypowiedzi i retoryka kandydatów na urzędy[102] oraz osób sprawujących władzę[103] w państwie[104][105][106][107] (włącznie z odmawianiem osobom homoseksualnym formalnego uznania ich związków[108][109][110], proponowaniem kary więzienia i grzywny dla osób wchodzących w związek jednopłciowy[111], grożeniem pobiciem przez polityka[112], podżeganiem polityków do stosowania przemocy wobec osób homoseksualnych[113] lub powoływanie się na nią[114]),
  • bezczynność policji wobec przemocy wobec osób LGBT[115][116],
  • bezczynność wobec homofobicznych zachowań polityków[117],
  • bezczynność wobec pseudonaukowych terapii konwersyjnych (uznanych też za torturę[118]) lub próby forsowania ich[119][120],
  • wykluczanie osób LGBT ze społeczności[a], dyskredytowanie osób homoseksualnych jako kandydatów politycznych tylko ze względu na orientację seksualną[114][122], próby wykluczania z zawodów[123] lub tworzenie tzw. „stref wolnych od LGBT[124],
  • przemoc policji i innych podmiotów państwa wobec osób LGBT[107],
  • próby organizowania przemocy wobec osób homoseksualnych lub zwolenników ich równouprawnienia (np. tworzenie przez polityka manifestu stworzenia chrześcijańskiej armii do prowadzenia „biblijnej świętej wojny” z „niewiernymi”[125]), również podczas wydarzeń[126],
  • zabijanie osób homoseksualnych[127] (również masowe[100][128]).

Sądownictwo[edytuj | edytuj kod]

  • uniemożliwianie przez sąd możliwości zawarcia małżeństwa lub innej formy związku[129],
  • uniemożliwianie przez sąd uznania zawartego małżeństwa (np. przez odmówienie transkrypcji[130]),
  • blokowanie procesów sądowych dotyczących praw osób homoseksualnych[131] (włącznie z procesami dotyczącymi dyskryminacji[132])
  • legitymizowanie homofobicznej kampanii opartej o pseudonaukowe treści (np. podważone badania Marka Regnerusa i Paula Camerona) oraz nazywanie jej „edukacyjno-informacyjną”[133].

Służba zdrowia[edytuj | edytuj kod]

Kultura i media[edytuj | edytuj kod]

  • używanie przez osobowości radiowe i telewizyjne fałszywych, hańbiących i pogardliwych komentarzy wobec osób homoseksualnych[76], oraz teorii spiskowych[135],
  • obwinianie osób LGBT o niezawinione przez nie skandale[136], oraz katastrofy, np. epidemię[137][138],
  • używanie i pobłażliwe traktowanie mowy nienawiści w mediach[139],
  • marginalizowanie osób LGBT w mediach[140],
  • cenzurowanie scen okazywania sobie uczuć przez pary osób tej samej płci, ze względu na uznanie ich za skandaliczne lub nieadekwatne dla widzów danej grupy wiekowej, choć identyczne lub podobne zachowania heteroseksualne nie są poddawane cenzurze (np. w październiku 2012, w wyemitowanym na antenie greckiej telewizji publicznej serialu produkcji brytyjsko-amerykańskiej Downton Abbey wycięto scenę pocałunku dwóch mężczyzn. Po fali protestów zwracających uwagę na to, że pocałunek osób tej samej płci nie jest pokazywany, podczas gdy pocałunek heteroseksualny jest, zarząd telewizji ERT poinformował, że materiał został ocenzurowany ze względu na ramy czasowe, w jakich został wyemitowany oraz przyznaną kategorię wiekową[141][142]),
  • cenzurowanie postaci oraz symboli LGBT w mediach (np. przez celowe odbarwianie tęczowej flagi[143]) i kulturze (np. przez usuwanie wątków LGBT przez dystrybutorów w Polsce[144] i Rosji[145]),
  • cenzurowanie całości dzieł kultury ze względu na wątek LGBT[146],
  • przypisywanie w mediach osobom LGBT nieprawdziwych słów i postulatów (np. przez używanie zafałszowanych tłumaczeń[147]),
  • praktyki artystyczne piętnujące nieheteroseksualność, np. przez egzotycyzację i patologizację[148].

Instytucje edukacyjne[edytuj | edytuj kod]

  • bezczynność nauczycieli i innych pracowników szkół wobec homofobii[117][149][150],
  • grożenie usunięciem lub usuwanie z listy uczniów, np. przez instytucje edukacyjne prowadzone przez związki wyznaniowe ze względu na orientację seksualną[151] lub wspieranie praw osób LGBT[152],
  • dekorowanie osób znanych z homofobicznych wypowiedzi przez instytucje edukacyjne[153],
  • poddawanie osób homoseksualnych pseudonaukowym eksperymentom mającym na celu zmienianie orientacji seksualnej, włącznie z terapiami tworzonymi z chęci zysków ze sprzedaży pseudonaukowych leków (np. czopków mających na celu zaspokojenie robaka żywiącego się spermą[154]),
  • przemoc ze strony nauczycieli[155][156][157][158] oraz osoby nadzorujące edukację[159].

Instytucje religijne[edytuj | edytuj kod]

  • tworzenie wrogiego otoczenia wobec osób homoseksualnych[104][160][161] (również poprzez interwencje polityczne[162] lub wyrzucanie osób homoseksualnych z pracy w instytucji religijnej, np. tylko ze względu na stan cywilny[163]),
  • tworzenie zasad, zgodnie z którymi osoby heteroseksualne muszą wyrzec się swoich homoseksualnych krewnych lub przyjaciół (i/lub przyzwolenie na tego typu postawy)[160],
  • brak akceptacji wobec osób homoseksualnych[164][165][166],
  • uznawanie osób homoseksualnych za nieczyste (a zatem np. używanie wody święconej[167] i inspirowanie „oczyszczania ulicy” po obecności osób LGBT[168]) lub niezdolne do bycia religijnymi[120],
  • naruszanie szacunku[168] i upokarzanie ze strony duchownych[160], np. przez wyzwiska[169] (również on-line[170]) lub obwinianie osób homoseksualne o problemy w organizacjach religijnych[171][172],
  • niszczenie książek o tematyce LGBT przez przywódców religijnych (np. przez spalenie[173][174]),
  • brak reakcji na upokarzanie przez duchownych[160][175] (np. nazywanie osób homoseksualnych „zarazą”[132]),
  • wroga reakcja wobec krytycyzmu homofobicznych wypowiedzi duchownych (włącznie z mową nienawiści[175]),
  • brak wsparcia dla osób cierpiących z powodu przejawów homofobii współtworzonych przez instytucje religijne[160],
  • obwinianie osób homoseksualnych (np. przez duchowne instytucje prawodawcze) o prowokowanie gniewu bożego przejawiającego się katastrofami naturalnymi[176], epidemiami[177][178][179][180][181] lub strzelaninami[182],
  • zakłócanie pogrzebów osób homoseksualnych lub pogrzebów w krajach, gdzie pary osób tej samej płci są uznawane (np. przez Westboro Baptist Church),
  • inspirowanie[183], usprawiedliwianie[184] lub pochwalanie przemocy wobec osób homoseksualnych[185],
  • stosowanie kar cielesnych przez instytucje religijne, włącznie z religijnymi sądami istniejącymi w obrębie prawa (np. poprzez biczowanie[90]).

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

Homofobia w sporcie jest przedmiotem krytyki. Dotyczy ona wielu aspektów kultury sportu:

  • bezczynności klubów sportowych, jak i samych sportowców[186][187], środowisk kibiców, jak i mediów sportowych[188][189] i przedstawicieli zarządów sportowych wobec przejawów homofobii[190] lub brak zdecydowanych działań[191],
  • wyrażanie wrogości wobec przeciwdziałania homofobii w sporcie[190],
  • używania homofobicznego języka przez kibiców[192] i sportowców[193],
  • nękanie i odrzucenie sportowców homoseksualnych[194], przez innych sportowców[187], kluby[187] i media[187].

Wojsko[edytuj | edytuj kod]

Służba wojskowa osób LGBT jest jednym z pól przejawów homofobii[195]. Środowisko wojskowe często charakteryzuje homofobia[195][196][197]. Do jej przejawów należą m.in.:

  • wykluczanie lub chęć wykluczania osób LGBT ze służby wojskowej[195],
  • zwalnianie osób LGBT z wojska na podstawie mówienia o ich związkach uczuciowych, w sytuacji, w której ta zasada nie jest egzekwowana w przypadku osób heteroseksualnych (np. Don’t ask, don’t tell)[195][198].
Nacjonaliści protestujący przeciwko gejom podczas Marszu Równości w Rzeszowie.

Homofobia zinternalizowana[edytuj | edytuj kod]

Homofobia zinternalizowana – negatywny stosunek do własnej homoseksualności[199].

W badaniu Chińskiej Akademii Nauk homofobię zinternalizowaną powiązano z poczuciem beznadziei i samotności[200].

Homofobia społeczna[edytuj | edytuj kod]

Homofobiczny slogan „Miejsce pedała jest pod butem” na demonstracji w Rzeszowie
Wiązanie symboli osób LGBT ze swastyką na przykładzie baneru niesionego w trakcie marszu w rocznicę powstania warszawskiego (2021).
Przypisywanie osobom LGBT nieprawdziwych czynów - pedofilii - na banerze niesionym w trakcie Marszu Niepodległości w Warszawie w 2022.
Przekreślony symbol tęczowej flagi obok przekreślonej swastyki na banerze na Marszu Niepodległości w Warszawie, 2022

Osoby homoseksualne spotykają się z homofobią w formie słownej i fizycznej. Dotyka ona również osoby uznawane za homoseksualne, niezależnie od ich rzeczywistej orientacji seksualnej[201][202][203][204]. Przemoc homofobiczna bywa również kontynuowana po śmierci osoby będącej jej ofiarą (np. w formie zawistnych komentarzy internetowych[205][206][207], organizowania homofobicznych protestów podczas pogrzebu[208] czy bezczeszczenia zwłok[209], również tych wykopanych z grobu[210]).

Przejawy przemocy słownej i innej nie będącej przemocą fizyczną to między innymi:

  • znęcanie się[211][212][213][214][215] (również on-line[216]), np. przez nieautoryzowane dołączanie do wideorozmów tylko po to, by wykrzykiwać homofobiczne slogany[217], rozpowszechnianie filmików[218], plotek i stosowanie szantażu[219], także ze strony rodziny w przemocy domowej (niekoniecznie możliwej do uniknięcia np. w czasie kwarantanny[220]),
  • niszczenie przedmiotów (np. palenie kukieł[221][222] lub flag[223]) symbolizujących osoby LGBT,
  • niszczenie publikacji na temat osób homoseksualnych (np. palenie książek[224]),
  • upublicznianie orientacji (z ang. outing) osoby homoseksualnej (zwłaszcza osoby żyjącej w homofobicznym otoczeniu) bez jej wyraźnej zgody lub grożenie upublicznieniem (np. z powodów ideologicznych[225] lub w celu szantażowania jej, zwłaszcza w homofobicznym otoczeniu[226])[227],
  • używanie obelg wobec osób homoseksualnych z powodu orientacji seksualnej[228][229][230], zwłaszcza homofobicznych obelg[231],
  • przyrównywanie osób homoseksualnych do zwierząt[104][232],
  • wiązanie symboli osób LGBT ze swastyką[233][234] i równouprawnienia LGBT do nazistowskiej propagandy[235],
  • nazywanie okazywania uczuć przez osoby homoseksualne „obnoszeniem się” lub uznawanie ich za skandaliczne lub nieadekwatne dla widzów danej grupy wiekowej (zwłaszcza wtedy, gdy podobne zachowanie u innych grup nie jest tak nazywane[236] oraz atakowanie ich z tego powodu[237],
  • celowe wymazywanie historii osób homoseksualnych jako ofiar Holocaustu[238],
  • przedmiotowe traktowanie osób homoseksualnych[239][240] i degradujące komentarze na temat tych osób[241] oraz ich związków[240][242],
  • uznawanie rodziny heteroseksualnej jako jedynej możliwej formy rodziny (heteroseksizm)[240],
  • odmawianie osobie homoseksualnej dostępu do dóbr (np. wynajmu mieszkania[227]) i usług (np. odmowa świadczenia usług zdrowotnych[76], odmawianie wykonania zlecenia[243] lub korzystania z taksówki[244]) z powodu jej orientacji,
  • obwinianie osób homoseksualnych (np. przez konserwatywnych dziennikarzy) o problemy w organizacjach (np. w kościele katolickim)[245],
  • nadmierna „seksualizacja” osób homoseksualnych (np. zakładanie, że osoby homoseksualne są wyłącznie istotami seksualnymi, bez osobowości poza aspektem seksualnym)[246]),
  • etykietowanie homoseksualności jako problemu[246],
  • odmawianie widoczności osobom homoseksualnym, np. przez zakładanie, że każdy jest heteroseksualny lub wypytywanie o to, czy osoba znalazła partnera bądź partnerkę przeciwnej płci[246],
  • sugerowanie jakoby osoby homoseksualne były chore[107][242][247][248], defektywne[106], nienaturalne[240], niepełnowartościowe[240][249] lub niechciane[250] (np. Jako członkowie rodziny, w tym jako dzieci[251][252]),
  • izolowanie, odrzucanie i ostracyzm wobec osób homoseksualnych w kręgach zawodowych[253] lub społecznych[166] (np. odmawianie osobie homoseksualnej bliskiej przyjaźni ze względu na ich orientację seksualną[246]), również przez krewnych[254], oraz namawianie lub zmuszanie osób heteroseksualnych do kończenia znajomości z osobami homoseksualnymi ze względu na orientację homoseksualną[255],
  • opowiadanie się za uniemożliwieniem wydarzeń związanych ze społecznością LGBT[256],
  • fizyczna izolacja osoby homoseksualnej (np. przez rodzinę[257]),
  • utrudnianie działalności osób LGBT (np. przez prześladowanie sygnalistów[258][259] i doxing)[260]
  • twierdzenie, jakoby osoby homoseksualne były zepsute moralnie[240],
  • używanie fundamentalizmu religijnego jako uzasadnienia dyskryminacji[240][261][262][263],
  • zakładanie jakoby osoby homoseksualne wybierały swoją orientację seksualną[240][248],
  • redukowanie homoseksualności do mody[240],
  • poddawanie osób homoseksualnych pseudonaukowym procedurom, tzw. „terapii konwersyjnej[264][265] (włącznie z nieletnimi[266][267], również poprzez „eksperymentalne metody”[239]),
  • oskarżenia, jakoby osoby homoseksualne były złym wpływem lub zagrożeniem dla innych osób (np. dzieci[166][241][268][269]),
  • groźby wobec osób homoseksualnych prowadzących działalność społeczną[72][242][270][271],
  • prezentowanie nieprawdziwych informacji (mitów) na temat osób homoseksualnych jako prawdy i rozpowszechnianie ich[272], również celowe[273] (np. poprzez umieszczanie ich na billboardach[274][275] lub na okładkach gazet[276] lub komentarze internetowe[273]),
  • przypisywanie osobom homoseksualnym nieprawdziwych postaw (np. zakładanie, że lesbijki nienawidzą mężczyzn[246]),
  • przypisywanie osobom homoseksualnym nieprawdziwych cech[242] (włącznie z przyrównywaniem ich do przestępców seksualnych[277][278] lub osób wspierających przestępców seksualnych[279]),
  • przypisywanie osobom homoseksualnym nieprawdziwych celów (np. chęci zniszczenia społeczeństwa[280], tradycji i zagrażanie chrześcijaństwu[281]),
  • przypisywanie osobom LGBT nieprawdziwych czynów, np. pedofilii[58][77], stosowania terroryzmu[282][283] (również w odniesieniu do wydarzeń związanych z osobami homoseksualnymi, np. wystawy muzealnej[284]),
  • przypisywanie osobom homoseksualnym bycia przyczyną kryzysów (np. niepowodzeń historycznych[285]),katastrof naturalnych[281] (np. pożarów[286][287][288][289], trzęsień ziemi[290], huraganów[291], powodzi[292], tsunami[293] itd.) i epidemii[263][294],
  • przypisywanie osobom homoseksualnym obrażania[295] lub prowokowania gniewu bóstw[285] (również podczas pogrzebu ofiar zamachu terrorystycznego[296]),
  • obarczanie osoby homoseksualnej ciężarem edukowania na temat społeczności[246],
  • generalizowanie dotyczące społeczności LGBT na podstawie jednostek (zakładanie, że jedna osoba LGBT reprezentuje całą społeczność)[246],
  • wyrażanie chęci więzienia osób homoseksualnych[297],
  • stosowanie przemocy ekonomicznej lub grożenie nią, np. poprzez wyrzucanie osoby homoseksualnej z domu[87][298][299][300][301] (włącznie z niepełnoletnimi[302]), zwalnianie osoby homoseksualnej z pracy ze względu na orientację seksualną[87][303], wymuszanie na pracodawcy zerwania kontaktu z homoseksualną osobą[253] lub blokowanie jej rozwoju zawodowego (np. szklany sufit[304]),
  • namawianie[265] lub zmuszanie osoby homoseksualnej do stworzenia związku (zwłaszcza zawarcia małżeństwa) z osobą innej płci (lawendowe małżeństwo). Przy tym heteroseksualny partner często pozostaje nieświadomy w kwestii rzeczywistej orientacji osoby, z którą bierze ślub[305] lub nie daje poinformowanej zgody[265][306],
  • grożenie przemocą fizyczną[307][308],
  • grożenie zgwałceniem osoby homoseksualnej przez osobę innej lub tej płci w rzekomym celu zmiany orientacji seksualnej[309],
  • wyrażanie chęci zabijania osób homoseksualnych (również niepełnoletnich[310]) np. przez wysyłanie gróźb[311],
  • wyrażanie chęci masowego zabijania osób homoseksualnych[312][313][314] (w tym grożenie śmiercią[107]),
  • wzywanie do zabijania osób homoseksualnych[315] (włącznie np. z napisami na pomnikach[316]).

Motywowana homofobią przemoc fizyczna przejawia się między innymi przez:

  • naruszanie nietykalności cielesnej (np. opluwanie[215], pobicie[203][204][317][318], dźganie nożem[202] lub kamienowanie[71]), w tym mogące powodować trwałe uszkodzenie ciała[319],
  • niszczenie mienia osób homoseksualnych (np. domu[320]) lub organizacji zrzeszających, bądź też mile witających[321], lub działających na rzecz osób homoseksualnych[322],
  • stosowanie tortur jako formy kary, w tym „terapii”[118][323] (również przez członków rodziny[324],
  • gwałt na osobie homoseksualnej[325], również tzw. Gwałt naprawczy – zgwałcenie osoby homoseksualnej przez osobę innej płci w celu rzekomej zmiany orientacji seksualnej[309][326] (również osoby niepełnoletniej[327]) lub jako forma penalizacji (‘ukarania’)[71][328][329],
  • zabijanie osób homoseksualnych (np. przez morderstwo lub lincz[330][331]; powszechnie znany przykład zdarzenia Matthew Sheparda[332]) lub uznawanych za osoby homoseksualne, włącznie z zabijaniem osób niepełnoletnich[333],
  • zabijanie przez rodziców własnych dzieci które powiedziały, że są homoseksualne lub uznawanych za homoseksualne[334][335][336]
  • organizowanie zamachów terrorystycznych w miejscach będących z założenia centrami społeczności osób LGBT (np. w dyskotece[337]) lub podczas wydarzeń społeczności LGBT (np. marszu równości[338]).

Mechanizmy radzenia sobie z przejawami[edytuj | edytuj kod]

W obliczu homofobii, osoby jej poddanej wykształcają mechamizmy radzenia sobie ze stygmatyzacją i dyskryminacją, np.:

  • internalizowanie homofobii[339],
  • strategie wybierania okoliczności, rozumiane jako wybieranie lub unikanie sytuacji, w zależności od ich emocjonalnego efektu[340], w tym:
    • poszukiwanie wsparcia[340],
    • poszukiwanie wsparcia materialnego (np. przez młode osoby LGBT, które ze względu na seksualność mogą być pozbawione wsparcia ze strony własnej rodziny)[340]
    • tworzenie kręgu przyjaciół jako akceptującej rodziny[340],
    • poszukiwanie wsparcia przez internet (np. publikowanie poezji o doświadczeniach)[340],
    • poszukiwanie wsparcia informacyjnego, by zneutralizować stygmatyzujące opinie[340],
    • wyznaczanie granic przez dystansowanie się od homofobicznych osób i sytuacji[340],
  • aktywne modyfikowanie sytuacji[340]:
    • unikanie tematu orientacji seksualnej[340],
    • mówienie półprawd[340],
    • dyskretność w heteroseksistowskim otoczeniu[340],
    • ukrywanie orientacji seksualnej[340],
    • edukacja, mająca na celu zmniejszenie homofobii doświadczanej przez inne osoby w przyszłości[340],
  • strategiczne koncentrowanie uwagi[340]:
    • selektywne słuchanie w stygmatyzującym otoczeniu[340],
    • ignorowanie prowokacji[340],
  • zmiana strategii poznawczych[340]:
    • nadawanie nowej interpretacji homofobicznym sytuacjom[340],
    • dekonstrukcja heteroseksistowskich uprzedzeń[340],
    • wykształcenie samowystarczalnego podjeścia[340],
    • używanie przekazu medialnego w ramach wsparcia, np. przez możliwość identyfikacji z osobami o tej samej orientacji seksualnej[340],
  • strategie modulacji emocjonalnej[340]:
    • wyrażanie emocji, np. przez rozmowę lub płacz[340],
    • tłumienie emocji[340],
    • używanie narkotyków[340],
    • intensyfikacja życia seksualnego, by móc przestać myśleć o izolacji[340],
  • używanie kombinacji strategii[340].

Możliwe przyczyny[edytuj | edytuj kod]

Historycznie[edytuj | edytuj kod]

W 1890 William James założył, że poczucie odrazy wobec homoseksualności jest instynktowne i istnieje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ponadto w kulturach, gdzie homoseksualność jest obecna, instynktowna awersja została zastąpiona przez zwyczaj. James założył też, że tolerancja wobec homoseksualności jest wyuczona, a odraza jest wrodzona, a nie odwrotnie. Gregory M. Herek w krytyce hipotezy Jamesa stwierdził, że to niespodziewany wniosek, gdyż James zakłada „zarodkową możliwość” pociągu do osób tej samej płci, co wskazuje na jej naturalność.

W 1908 Edward Westermarck w swojej analizie wyszedł poza wyjaśnienia oparte o instynkt w swoim międzykulturowym studium moralności. Zasugerował on, że społeczna cenzura homoseksualności jest pokierowana „poczuciem niechęci wobec idei stosunków homoseksualnych, które są wywołane u dorosłych, którzy wykształcili swoje seksualne instynkty w zwyczajnych warunkach”. Mimo to, stwierdził, że to wyjaśnienie jest satysfakcjonujące w kwestii gwałtownych reakcji wobec homoseksualności w religiach żydowskiej, chrześcijańskiej i zoroastriańskiej. Doszedł do wniosku, że ta wrogość istnieje, ponieważ homoseksualność historycznie utożsamiano z bałwochwalstwem i herezją, a te były potępiane przez prawa i zwyczaje.

Psychoanalitycy zaproponowali perspektywę socjo-psychologiczną. W 1905 Sigmund Freud stwierdził, że wyłączne heteroseksualna orientacja seksualna nie jest przejawem biologicznych czynników, ale też wynikiem wpływu społecznych zakazów w kwestii homoerotyczności, jak również wczesnych doświadczeń rodzinnych. Założył, że wszyscy mężczyźni i kobiety mają silną więź z rodzicem tej samej płci. Więź jest zwykle uciskana przez kompleks Edypa. Jednak w niektórych przypadkach regresja jest niepełna. Na tej podstawie w 1914 r. Sandor Ferenczi zasugerował, że niechęć, wrogość i odstręczenie wobec męskiej homoseksualności są symptomami reakcji obronnej względem uczuć względem osób tej samej płci.

Teoria Judd Marmor z 1980 zakłada, że homofobia bierze się z braku wiedzy na temat tego, czym jest bycie osobą homoseksualną, lub wiedzy opartej o nieprawdziwe informacje[341][342].

Prof. Gregory M. Herek w swoim artykule z 1986 r. rozwodzi się nad teoriami o przyczynach homofobii. Jako jedną z nich wskazuje strach przed własnym ukrytą homoseksualnością albo niepewność co do własnej męskości lub kobiecości[342].

Niektórzy teoretycy, np. Judith Butler[343], rozważają możliwość strachu przed byciem postrzeganymi w kategoriach osób homo- lub biseksualnych jako czynnika wpływającego na homofobię. Zwolennicy tej teorii wskazują, że wyrażanie homofobicznych emocji i poglądów może nie tylko służyć ekspresji sądów o osobach LGBT, ale również stanowić czynną próbę zdystansowania się od tej kategorii ludzi i przypisywanego jej statusu społecznego. Zachowując się w sposób homofobiczny (w homofobicznych środowiskach), dana osoba utwierdza się w przekonaniach o własnej heteroseksualności i tym samym zabezpiecza się przed byciem postrzeganą i traktowaną – i w konsekwencji naznaczoną – przez resztę grupy jako osoba homo- bądź biseksualna[344].

Dwubiegunowe postrzeganie społeczeństwa (dobrzy „my” i źli „oni”), rodzi możliwość bardzo poważnych zaburzeń koegzystencji społecznej: od werbalnej deprecjacji osób skategoryzowanych jako „oni”, „obcy”, „inni” do ich fizycznej eksterminacji (np. w III Rzeszy)[345].

W 1996 zostało opublikowane badanie dotyczące związku homofobii z podnieceniem. Zgodnie z wynikami testu na homofobię 64 heteroseksualnych mężczyzn podzielono na dwie grupy: homofobiczną i niehomofobiczną. Pierwsza składała się z 35, a druga z 29 mężczyzn. Test na agresję nie wykazał różnicy między grupami, więc hipoteza mówiąca o tym, że osoby homofobiczne są agresywne nie została potwierdzona. Uczestników poddano również badaniu pletyzmografem prąciowym. Obie grupy wykazały podniecenie seksualne podczas oglądania seksu z udziałem zarówno kobiet heteroseksualnych, jak filmów z seksem lesbijek. Następnie obydwu grupom zaprezentowano materiały z seksem gejowskim, który zdecydowanie podniecił 54% homofobicznych mężczyzn, umiarkowanie 26%, a wcale 20%. W przypadku niehomofobicznych mężczyzn, wyniki prezentowały się odpowiednio: 24%, 10% i 66%. W obu grupach podniecenie seksualne podczas oglądania seksu lesbijskiego i heteroseksualnego było wyższe niż podczas oglądania pornografii gejowskiej. Autorzy badania przedstawili dwa wyjaśnienia odnośnie do tego, dlaczego seks gejów podniecił bardziej homofobicznych mężczyzn niż niehomofobicznych. Przyczyną może być pochodząca z psychoanalizy koncepcja ukrytej homoseksualności. Zaistniałą sytuację można też wyjaśnić rolą lęku, który może powodować podniecenie seksualne i erekcję (oznaczałoby to, że reakcja homofobów na gejowskie bodźce seksualne wynika z zagrożenia, a nie z podniecenia). Problemem, na jaki natrafili autorzy badania, było dokładne zdefiniowanie homofobii i jej pomiar[346].

W 1997 badaczka historyczna Linda Dowling opublikowała pracę, w której doszukuje się przyczyn homofobii w strukturach państwowych starożytnych państw, będących u podstaw późniejszych społeczeństw. Zauważa ona, że mężczyźni homoseksualni mogli być postrzegani w starożytnej Grecji jako niezdolni do pełnego wypełniania obowiązków wobec polis. Opinie tego typu nie brały pod uwagę wkładu społecznego osób homoseksualnych w innych aspektach[347].

Współcześnie[edytuj | edytuj kod]

Badania psychologiczne pokazują[348], że postawy homofobiczne najbardziej rozpowszechnione są wśród osób, które nie znają osobiście żadnego geja lub lesbijki. Osobista znajomość z przedstawicielami mniejszości seksualnych zmniejsza poziom niechęci względem nich. Stąd psychologowie są zdania, iż homofobia spowodowana jest stereotypami i błędnymi mniemaniami dotyczącymi homoseksualności, np. fałszywym[349][350][351] przekonaniem, że łączy się on z pedofilią[352], opiniami jakoby osoby homoseksualne były defektywne[106][353] (choć 90% pedofilów to heteroseksualni mężczyźni[354]), lub tym, że wirus HIV powiązany jest wyłącznie z homoseksualnością i biseksualnością[355][356] (to błąd poznawczy, który daje złudne poczucie bezpieczeństwa heteroseksualnej populacji[357]).

Anonimowe homofobiczne hasła na drzwiach Arcigay (włoskiej organizacji LGBT), Włochy, Grosseto.

Jak wykazują badania psychologiczne, homofobia występuje częściej u osób z wysokimi wynikami na skali F (faszyzm) osobowości autorytarnej[358]. Na podstawie badań (Hereka z 1984 r. i 1991 r. oraz Kite’a z 1991 r.) wyróżniono następujące czynniki powiązane z homofobią (korelaty homofobii)[10][22][359]:

  • osoby homofobiczne z reguły nigdy nie poznały osobiście jawnego geja lub lesbijki,
  • są mniej skłonne do samookreślania się jako gej lub lesbijka oraz rzadziej deklarują własne zachowania homoseksualne,
  • są bardziej skłonne do uznawania własnych rówieśników jako osoby przyjmujące negatywne postawy (dotyczy to zwłaszcza mężczyzn),
  • są bardziej skłonne do wyrażania konserwatywnych i restrykcyjnych postaw w kwestii ról płciowych,
  • jest większe prawdopodobieństwo, że mieszkały (zwłaszcza w trakcie dojrzewania) w miejscach, w których negatywny stosunek do osób homoseksualnych był normą (np. w czasach, kiedy przeprowadzono badania takimi miejscami nazwał Herek Środkowo-Zachodnie (Midwest) i Południowe Stany USA, prerie kanadyjskie, oraz małe miasta i tereny wiejskie),
  • są częściej osobami starszymi,
  • są częściej osobami o niskim poziomie wykształcenia,
  • są częściej osobami religijnymi, regularnie chodzącymi do świątyń lub przynależącymi do konserwatywnych ideologii religijnych.

W 2015 badacze z uniwersytetów w L’Aquila, we Florencji oraz uniwersytetów Tor Vergata i La Sapienza w Rzymie opublikowali artykuł naukowy na temat kwestionariusza wypełnionego przez 500 studentów. Badanie wskazało na korelację między osobami wrogo nastawionymi do osób homoseksualnych a osobami wykazującymi psychotyczność, zdefiniowaną jako agresywność i wrogość wobec innych ludzi. Osoby o homofobicznym nastawieniu charakteryzowały się też niedojrzałymi mechanizmami obronnymi[360].

Heteronormatywność społeczeństwa[edytuj | edytuj kod]

Naukowcy zajmujący się teorią queer krytykują wyjaśnianie marginalizacji mniejszości seksualnych przez homofobię rozumianą jako niechęć czy nienawiść względem osób homoseksualnych. Ich rozumienie homofobii bazuje na przekonaniu, że problem wykluczenia społecznego osób LGBT wynika ze szczególnych postaw jednostek społeczeństwa ukształtowanego przez heteronormatywność kultury. Innymi słowy, marginalizacja osób LGBT nie jest ich zdaniem problemem spowodowanym uprzedzeniami poszczególnych osób, lecz wynika z uwarunkowań kulturowych[361].

Błędy merytoryczne w publikacjach[edytuj | edytuj kod]

Według „Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych” Władysława Kopalińskiego homofobia była pobudzana przez epidemię AIDS, która najpierw miała zaatakować społeczność gejów. W rzeczywistości pierwotną grupą osób zarażonych wirusem HIV byli mieszkańcy Kinszasy w latach 20. XX wieku, którzy niekoniecznie byli homoseksualni[362][363]. Słownik ten nie wspomina o innych teoriach na temat genezy homofobii.

Niektóre podręczniki „przygotowania do życia w rodzinie” (zwłaszcza wydane przez firmy powiązane z instytucjami religijnymi) zaliczają homoseksualność do „dewiacji seksualnych” lub opisują go w rozdziałach „zaburzeń i patologii”, a zachowania seksualne takie, jak seks oralny, analny i masturbację ujmują jako potencjalnie szkodliwe dla dalszego rozwoju jednostki (niezależnie od orientacji)[364]. Ujmowanie problematyki homoseksualności w kategoriach dewiacji, mylenie homoseksualności z pedofilią lub nierozróżnianie ich zdarza się również w podręcznikach akademickich[365], jak również w wypowiedziach polityków[366] i aktywistów konserwatywnych[367].

Homofobia religijna[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Religie a homoseksualność.
Protest przeciwko gejom w San Fransisco. Napisy (ang.): „Sodomia to grzech”, „Seks homoseksualny to grzech. Nie darzymy gejów nienawiścią. Nawróć się lub zgiń”.
„Homoseksualizm obrzydliwością dla Boga. III. Mojż. 18,22” (Parada Równości w Warszawie, 19 maja 2007)
Protestujący w Jerozolimie, w Izraelu z napisem „Seks homo jest niemoralny (Kapł. 18,22)” (30 czerwca 2005)

Wielu przedstawicieli religii lub ich gałęzi, np. rzymskiego katolicyzmu, prawosławia, konserwatywnego protestantyzmu, islamu, mormonizmu i konserwatywnego judaizmu, wypowiada się negatywnie o osobach homoseksualnych.

Autorzy książek lub naukowcy (np. prof. Ireneusz Krzemiński[368]) wskazują na religijne kaznodziejstwo[369][370] oraz istnienie korelacji pomiędzy przejawianiem różnorodnych uprzedzeń, w tym także wobec orientacji seksualnej, a pewnymi typami postaw religijnych (fundamentalizm[261], religijność), przy czym wyznanie ma odgrywać rolę drugorzędną. Z kolei inne typy religijności, takie jak zewnętrzna i poszukująca orientacja religijna, powiązane są z niższym poziomem uprzedzeń lub w ogóle nie wykazują związku z uprzedzeniami[371][372].

Chrześcijaństwo[edytuj | edytuj kod]

Obecna wersja Biblii, zarówno w Starym (Rdz 19,1–29; Księga Kapłańska 18,22), jak i w Nowym Testamencie (List do Rzymian 1, 24–27; 1. List do Koryntian 6, 9; 1. List do Tymoteusza 1, 10) piętnuje homoseksualność. Z badania przeprowadzonego na tekście Księgi Kapłańskiej wynika jednak, że wczesna Biblia nie zawierała fragmentów potępiających homoseksualność, które zostały dodane później[373].

W USA niechęć względem równouprawnienia gejów żywią najczęściej ugrupowania chrześcijańskich fundamentalistów[374].

Katolicyzm[edytuj | edytuj kod]

W przypadku Kościoła katolickiego, od czasów soboru watykańskiego II wzmocnione zostało pierwotnie istniejące rozróżnienie „grzechu” i „grzesznika”[375]. Zgodnie z tą koncepcją osoba homoseksualna nie posiada tożsamości homoseksualnej[376] i może liczyć na akceptację, jeżeli wyrzeknie się „czynów homoseksualnych”, wymagających bezwzględnego potępienia[377].

Katechizm Kościoła Katolickiego jednoznacznie wskazuje, że każda osoba ma niezbywalną godność osobistą, bez względu na orientację seksualną. Jednakże w Katechizmie Kościoła Katolickiego szacunek dla osoby nie jest równoznaczny z tolerancją „czynów homoseksualnych”, które przez katolicyzm są potępiane. Kościół potępia też wszelakie praktyki seksualne odbywające się pomiędzy ludźmi niebędącymi w związku małżeńskim, jednak jednocześnie nie uznaje małżeństw osób tej samej płci[378].

Wobec takiego traktowania homoseksualności[379], włoski pisarz Alfredo Ormando dokonał samospalenia na Placu św. Piotra w Watykanie jako formy protestu. W swoim liście skrytykował on postawę Kościoła katolickiego wobec homoseksualnych chrześcijan[380].

Protestantyzm i anglikanizm[edytuj | edytuj kod]

Wiele kościołów protestanckich i anglikańskich odchodzi od konserwatywnego stanowiska wobec seksualności człowieka. Bywa to powodem poważnych sporów teologicznych i może grozić schizmą między kościołami w różnych krajach[381]. 2 września 2007 roku nigeryjski, anglikański biskup Isaac Orama, w wywiadzie dla nigeryjskiej agencji prasowej stwierdził, że geje i lesbijki „nie zasługują, by żyć, gdyż stanowią bunt wobec Boskiego celu człowieka”[382]. W Nigerii, jak i w kilku innych krajach, za kontakty homoseksualne grozi kara śmierci[383].

Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]

Według Świadków Jehowy stosunki seksualne są zarezerwowane tylko dla pary: mężczyzna i kobieta i wyłącznie w obrębie małżeństwa. Choć nie pochwalają oni homofobii, ponieważ Biblia nakazuje szanować wszystkich, to nie aprobują też homoseksualności[384][385][386][387].

Islam[edytuj | edytuj kod]

Teksty islamskie generalnie potępiają osoby homoseksualne[388]. W roku 2017, w Melbourne, ze strony tamtejszego imama pojawiła się inicjatywa otwarcia meczetu przyjaznego osobom LGBT[389].

Homofobia jako strategia polityczna[edytuj | edytuj kod]

Jako jedną z przyczyn homofobii oraz utrzymania sytuacji, w której osoby homoseksualne pozbawione są równych praw, podaje się też upolitycznienie uprzedzenia wobec osób homoseksualnych[107] oraz chęć czerpania korzyści politycznych z wysokiego poziomu homofobii. Zamiast niwelowania homofobii, politycy wykorzystują ją w utarczkach słownych[390] i kampaniach[391], np. w Afryce homofobiczne hasła służą do zjednywania głosów homofobicznych wyborców[63][65], a w krajach bez równości małżeństw, politycy kierowani oportunizmem politycznym argumentują chęć utrzymania stanu obecnego tym, że społeczeństwo nie jest gotowe na równe traktowanie obywateli[392][393]. Innym przykładem na to zjawisko może być nagonka na osoby LGBT prowadzona przez partię Prawo i Sprawiedliwość przed wyborami parlamentarnymi w 2019 roku[394], której kulminacją była emisja filmu „Inwazja” w telewizji publicznej na trzy dni przed wyborami[395].

Inne teorie[edytuj | edytuj kod]

Z badań nad bliźniakami wynika, że na homofobię oprócz środowiska wpływają geny, jednak prace źródłowe nie rozstrzygają o dziedziczności środowiskowej lub genowej homofobii. Ponadto, bardziej homofobiczne są statystycznie osoby płci męskiej niż żeńskiej, oraz osoby heteroseksualne częściej niż nieheteroseksualne[396][397][398].

Parrott twierdzi, że agresywne reakcje homofobiczne mogą być skutkiem postrzegania homoseksualności jako odstępstwa od ról płciowych[399].

W 2002 historyk David Halperin opublikował książkę, w której zwraca on uwagę na to, że historyczne oczekiwania wobec zachowań seksualnych (hetero- i homoseksualnych) były bardziej elastyczne, a obecne sztywne ramy mogą przyczyniać się do wzmacniania stereotypów, a tym samym też homofobii[400].

Badanie, które ukazało się w czasopiśmie naukowym „Journal of Research in Personality” w 2006 roku wskazało, że obronna forma homofobii wynika z ukrytej niechęci, a nie z ukrytej homoseksualności[401].

W 2012 jako czynnik wpływający na homofobiczne postawy podano też nienawiść do samego siebie[402].

Niektórzy badacze (np. Agnieszka Graff oraz Adam Ostolski) wskazali na podobieństwo homofobii do mechanizmu działania antysemityzmu w wykluczaniu całych społeczności, mogące być następstwem zaniku jednej grupy i zastąpienie jej drugą, np. poprzez przedstawianie grupy jako zagrożenia dla dzieci (oskarżanie żydów o używanie krwi niemowląt), zorganizowanej i aroganckiej siły siejącej chaos (lobby gejowskie)[107], ale też np. poprzez tworzenie narratywu konspirantów, gorszycieli i wyrzutków[403]. Podobne wnioski wysnuł George Mosse, w kontekście nacjonalistycznego dyskursu stereotypów późnego XIX wieku w Niemczech[404].

Skutki[edytuj | edytuj kod]

Postawy homofobiczne mają znaczący wpływ na sytuację mniejszości seksualnych, na debatę wokół ich praw obywatelskich, a także resztę społeczeństwa w wielu wymiarach. Skutki zarówno incydentalnej, jak i regularnie doświadczanej homofobii mogą utrzymywać się przez całe życie[76][265].

Homofobia ma liczne i wielowymiarowe skutki na poziomie indywidualnym oraz społecznym, z wielorakimi efektami wtórnymi, np. w gospodarce. Według raportu Komisji Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) straty w wyniku istnienia homofobii szacuje się na 32 miliardy dolarów rocznie dla gospodarki rozmiaru Indii (dane )[405].

Wpływ na osoby homoseksualne[edytuj | edytuj kod]

Istnieje wiele skutków homofobii na poziomie indywidualnym. Osoby dotknięte homofobią indywidualną często wykazują zachowania autodestrukcyjne typowe dla jednostek prześladowanych, m.in.:

  • stany i zaburzenia lękowe[406],
  • obniżona samoocena[407][408][409],
  • stany depresyjne[407][408][409] i depresja[212][406] (np. spowodowana odrzuceniem, ostracyzmem lub przemocą słowną i fizyczną)[410],
  • trudna i demoralizująca potrzeba ukrywania orientacji seksualnej ze strachu przed jej upublicznieniem (zwłaszcza w otoczeniu lub środowiskach homofobicznych)[76],
  • poczucie samotności (np. powiązane z homofobią zinternalizowaną[200]),
  • izolowanie się od społeczeństwa (wycofanie aspołeczne)[407][408][409],
  • trudności w nauce[407][408][409] i braki w edukacji[405][411],
  • cielesne zaburzenie dysmorficzne[406],
  • wyższa skłonność do uzależnień[407][408][409],
  • zachowania ryzykowne[407][408][409] (np. wyższa skłonność do seksu bez zabezpieczenia[200], również wynikająca z braku edukacji seksualnej biorącej pod uwagę homoseksualność lub braku edukacji seksualnej w ogóle)[407][408][409],
  • zaburzenia snu[407][408][409],
  • niższa produktywność (np. pracownicza)[411],
  • samookaleczenie[406][407][408][409],
  • bezdomność (spowodowana np. wykluczeniem przez rodzinę, wyrzuceniem z domu[87][301], ubóstwem lub depresją)[412],
  • straty finansowe w wyniku działalności osób i organizacji prowadzących nienaukowe i prowadzące do tortur[118] „terapie” (np. NARTH prowadzone przez osoby skazane za oszustwa finansowe),
  • myśli samobójcze[212][406],
  • podejmowanie prób samobójczych (np. wśród nastoletnich gejów i lesbijek znacznie wyższe niż dla ich rówieśników[407][408][409][413][414]),
  • utrata życia w wyniku samobójstwa[76][87][161][415], również w proteście przeciwko doświadczanej homofobii (np. samospalenie Alfredo Ormando),
  • trwałe uszkodzenie ciała w wyniku przestępstwa nienawiści[319],
  • utrata życia w wyniku morderstwa nienawiści[416], również masowego (w III Rzeszy 50 tys. osób skazano na więzienie ze względu na homoseksualność, spośród których od 5 do 15 tys. wysłano do obozów koncentracyjnych[417]).

Pośrednio, aktywne seksualnie osoby homoseksualne są 18 razy bardziej narażone na zarażenie wirusem HIV, ze względu na prawne ograniczenia i kulturowe tabu stojące na przeszkodzie edukacji seksualnej obejmującej osoby homoseksualne[418].

Wpływ na społeczeństwo[edytuj | edytuj kod]

Koszt homofobii nie ogranicza się do poziomu indywidualnego, ale ma też wpływ na resztę społeczeństwa przez:

  • tworzenie wrogiego i potępiającego otoczenia wobec jakiejkolwiek formy inności[413][414][419] (również wobec dzieci osób lub par osób homoseksualnych[420]),
  • ograniczanie różnorodności społeczeństwa, poprzez utrudnianie funkcjonowania jednostkom z cechami, które nie są powszechne czy dominujące[419],
  • utrudnianie osobom heteroseksualnym nawiązywanie bliskich przyjaźni (z osobami tej samej płci niezależnie od orientacji), ze względu na strach bycia postrzeganym jako osoby homoseksualne i ewentualną późniejszą homofobię[419],
  • utrudnianie wolności wyrażania się i kreatywności przez ograniczanie jednostek żyjących w społeczeństwie do binarnych ról płciowych[419] (np. przez zniechęcanie ludzi do podejmowania nowej kariery uważanej za homoseksualną[421]),
  • utrudnianie edukacji seksualnej (również przez tabuizowanie seksu) kluczowej w czasie epidemii choroby wenerycznej (np. AIDS), narażające ludzi na zarażenie się lub śmierć z jej powodu[419],
  • opresję osób heteroseksualnych, które są postrzegane jako osoby homoseksualne[422] (włącznie z przemocą psychiczną i fizyczną[202][203][204]), jak i rodzin osób homoseksualnych lub ich przyjaciół (dyskryminacja przez asocjację[419]),
  • problemy z prawem wynikające z poniżania lub pomawiania osób homoseksualnych[423],
  • utratę potencjału ekonomicznego wynikającego z pink dollar,
  • utratę dobrego imienia, np. kiedy przedsiębiorstwo jest bierne wobec homofobii[424],
  • trudności przedsiębiorstw, np. gdy przedsiębiorca zostaje ofiarą przemocy pokierowanej homofobią[319],
  • przyczynianie się przedwczesnych kontaktów seksualnych, mogących skutkować ciążą lub zarażeniem chorobą weneryczną, gdyż młodzi ludzie każdej orientacji tkwią pod presją tego, by rozpocząć heteroseksualne życie uczuciowe i dowieść, że są heteroseksualni (jak ich rówieśnicy[419]),
  • legitymizowanie przemocy i okrutnego traktowania za względu na naturalnie wykształcone cechy[413][414][419],
  • wywoływanie efektów sekundarnych homofobii (np. problemy zdrowotne osób homoseksualnych, ich mniejsze uczestnictwo na rynku zatrudnienia i niższa produktywność przekładają się na niższe wyniki gospodarcze kraju, które mają wpływ na dobrobyt społeczeństwa[411]),
  • współtworzenie fenomenu lawendowych małżeństw: kreowanie sytuacji, w której osoby heteroseksualne poślubiane są, często bez ich świadomej zgody[306], osobom homoseksualnym, które z kolei są do tego nakłaniane[265] lub zmuszane[305].

Skutki homofobii na poziomie państwowym[edytuj | edytuj kod]

Kraje z homofobicznymi prawami ponoszą następujące konsekwencje:

  • niższy poziom turystyki[425], również w wyniku odwoływania wydarzeń[426],
  • niższy poziom pomocy gospodarczej ze strony krajów rozwiniętych[425] (np. Wielka Brytania uzależnia pomoc humanitarną od poziomu praw człowieka[391]),
  • utracone inwestycje[425],
  • ryzyko emigracji osób LGBT, wraz z ich kapitałem[425], zwłaszcza ludzkim (ludzi z konkretnymi zdolnościami lub talentami)[405] lub finansowym[425],
  • obniżenie produktywności (np. w wyniku utraty kapitału ludzkiego na skutek emigracji lub jego ograniczenie u jednostek cierpiących z powodu depresji lub niepełnosprawności wywołanej przez przejawy homofobii)[405][425],
  • obniżenie ogólnego poziomu kreatywności[405],
  • dodatkowy koszt dla służby zdrowia ze względu na fizyczne (np. leczenie i rekonwalescencja osób pobitych) i psychiczne (np. leczenie depresji lub zaburzeń lękowych) problemy zdrowotne wywołane przez przejawy homofobii[411],
  • straty finansowe wynikające ze stosowania pseudonaukowych praktyk mających na celu zmianę orientacji seksualnej (np. Malezja przeznaczyła na ten cel 200 milionów dolarów[427]).

Kanada[edytuj | edytuj kod]

W 2003 przygotowano w Kanadzie obszerny raport i studium analizy literatury związanej ze społecznym i ludzkim kosztem homofobii w tym kraju[428]. Jednym z efektów tego opracowania było wyodrębnienie socjalno-ekonomicznej ceny, jaką społeczeństwo płaci za skutki homofobii i heteroseksizmu. Oszacowane koszty w roku 2001 dla tego kraju to około 8 miliardów dolarów kanadyjskich. Według raportu, wiążą się to nie tylko z bezpośrednimi skutkami zarejestrowanej homofobii na poziomie indywidualnym, ale też z ogólnospołecznymi kosztami systematycznej dyskryminacji społeczności LGBT w kraju. Od kwestii czysto socjalnych (zamieszkanie, zatrudnienie, opieka zdrowotna) poczynając, na przykładach homofobii w codziennym życiu społecznym i prywatnym kończąc. Autorzy raportu sięgnęli do bardzo szerokiej literatury badań statystyczno-socjalnych w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Nowej Zelandii. W podsumowaniu zgrupowano tabele i obliczenia statystyczne śmiertelności osób ze środowiska LGBT, porównując te same grupy z wynikami dla ogółu społeczeństwa. W każdym z cytowanych przykładów śmiertelność osób LGBT była wielokrotnie wyższa. Raport ten był pierwszym tego typu całościowym opracowaniem kosztów szeroko rozumianego pojęcia homofobii i jej skutków[429].

Badania statystyczne[edytuj | edytuj kod]

Plakat anty-LGBT w Chełmie w 2019

Polska[edytuj | edytuj kod]

Według sondażu ze stycznia 2007 wykonanego na zlecenie Unii Europejskiej 59% Polaków uważa, że dyskryminacja ze względu na orientację seksualną jest rozpowszechniona w kraju. Jednocześnie 41% jest zdania, że zwiększyła się w ciągu ostatnich pięciu lat (w obu przypadkach ankietowani mogli udzielić kilku odpowiedzi)[430].

Według raportu KPH oraz Lambda Warszawa o sytuacji osób homo- i biseksualnych w Polsce, opublikowanego 4 kwietnia 2007, 17,6% badanych osób o orientacji homo- i biseksualnej doznało w ciągu ubiegłych dwóch lat jakiejś formy przemocy fizycznej (w 85,1% przypadków policja nie została powiadomiona o zdarzeniu), 51% doświadczyło w podanym czasie przemocy psychicznej, w tym 75% zaczepek słownych lub agresji słownej[431]. Przykładem znanych i publicznie manifestacyjnych działań skrajnie homofobicznych są akcje Młodzieży Wszechpolskiej podczas wieców i pochodów polskich środowisk LGBT. Te kontrmanifestacje polegają na wyszydzaniu i porównywaniu osób LGBT do zoofilów lub innych parafilii seksualnych[432], po nawoływanie do fizycznej eksterminacji (np. „pedały do gazu”)[433][434][435].

Według raportu „Schoolmates” (przygotowanego m.in. przez Kampanię Przeciw Homofobii[436]), w polskich szkołach z agresją fizyczną i psychiczną lub niechęcią wobec osób homoseksualnych lub uznanych za homoseksualne spotkało się 80% uczniów i nauczycieli. Z osamotnieniem lub wykluczeniem innych w szkole z powodu podejrzeń o bycie gejem spotkało się 44,4% badanych. Według raportu, polscy uczniowie prezentują najniższy poziom wiedzy na temat homoseksualności. Powszechne są stereotypy, że homoseksualność to przejściowy okres w rozwoju młodego człowieka (tak myśli 35% badanych)[437][438].

W 2011 Fundacja Wiedza Lokalna rozpoczęła program, którego celem jest wdrożenie monitorowania treści publikowanych przez internautów w Polsce pod kątem zawartej tam mowy nienawiści i języka wrogości wobec mniejszości etnicznych, seksualnych, religijnych i innych. Jak wynika z badania, osoby homoseksualne są trzecią (za społecznością żydowską i rosyjską) najbardziej narażoną grupą na nietolerancyjne treści[439].

Według opublikowanego w 2020 przez organizację ILGA Europe rankingu, Polska jest najmniej przyjaznym krajem dla osób LGBT w Unii Europejskiej. Przy ocenie państw brane były pod uwagę takie czynniki, jak[440][441][442]:

  • równość i zakaz dyskryminacji,
  • rodzina,
  • wolność zgromadzeń,
  • zrzeszania i ekspresji,
  • przestępstwa z nienawiści i mowa nienawiści,
  • uzgadnianie płci i integralność cielesna,
  • prawo do azylu.

Stany Zjednoczone[edytuj | edytuj kod]

Jak podają statystyki FBI, w samych USA w 2004 roku 15,6% zgłoszonych zbrodni nienawiści było motywowanych odmienną orientacją seksualną ofiar. W większości ofiarami tych ataków byli geje[416].

Wielka Brytania[edytuj | edytuj kod]

Fundacja chrześcijańska Oasis opublikowała w 2016 raport dotyczący związku związków religijnych z homofobią. Według niego, osoby homo- i biseksualne (w raporcie wspomniane jako LGB) cierpią częściej (w porównaniu z ogółem społeczeństwa) z powodu depresji, lęku, problemów z postrzeganiem obrazu własnego ciała, samookaleczania i myśli samobójczych. Wynika to z doświadczania homofobii oraz przekonań społecznych, że heteroseksualność to norma, i wszystko poza nią jest podrzędne. Raport nadmienia, że w Wielkiej Brytanii miejscowe kościoły to największe organizacje szerzące dyskryminację osób LGBT, a chrześcijanie są w tym kraju największą grupą ludzi podtrzymującą negatywny stosunek do związków osób tej samej płci w mediach i społeczeństwie. Raport zaleca, by kościół uznał swoją winę za przyczynianie się do problemów gejów, lesbijek i osób biseksualnych[406].

Przeciwdziałanie i eliminacja[edytuj | edytuj kod]

Walka z wykluczeniem, według naukowców zajmujących się teorią queer, nie powinna polegać na walce z poszczególnymi homofobami, lecz na walce z opresyjnymi mechanizmami przemocy, sankcjonowanymi przez kulturę i jej ograniczenia[361]. Przeciwdziałanie homofobii opiera się często na ujawnianiu i niwelowaniu jej przyczyn np. przez kampanie społeczne i integrację. Poza działaniami w przestrzeni publicznej w wielu krajach przedsięwzięto kroki legislacyjne zabraniające dyskryminacji, nawoływania do nienawiści lub aktów nienawiści ze względu na orientację seksualną.

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

W Stanach Zjednoczonych główne organizacje zawodowe psychologów, nauczycieli i wykładowców podkreślają, że zasadniczym narzędziem zwalczania aktów nienawiści i homofobii jest edukacja społeczeństwa i zbudowanie takiego systemu szkolnictwa, gdzie kwestie seksualności są naukowo i obiektywnie przekazywane uczniom i wychowankom. Organizacje takie, jak APA (American Psychologist Association) oraz NASP (National Association of School Psychologist) podkreślają to, jak bardzo ważna jest ochrona mniejszości seksualnych przed atakami nienawiści i przemocy powodowanej homofobią, np. poprzez wprowadzenie prawnego zakazu mowy nienawiści. Zdaniem tych organizacji, potwierdzone naukowo informacje o ludzkiej seksualności, w tym homoseksualności, są szczególnie ważne dla młodych ludzi, którzy dopiero odkrywają swoją seksualność[443][444]. Edukowaniu społeczeństwa na gruncie szkolnym służy szeroko zakrojona akcja koalicji The Safe Schools Coalition – Doorway pracowników służby zdrowia, organizacji rządowych i społecznych. Jej celem jest szerzenie idei reformy szkolnictwa i systemu prawnego, co pozwoli stworzyć szkolnictwo bezpieczne i tolerancyjne środowisko wychowywania młodego pokolenia obywateli[445][446].

Efektywna profilaktyka możliwa jest na poziomie szkół. Obejmuje ona szkolenie rodziców, opiekunów, nauczycieli i przewodników duchownych, by ci byli w stanie pomagać młodym osobom LGBT, pracować nad nierównościami, reagować w przypadku dyskryminacji, homofobicznych żartów czy przemocy. Szkoła jest miejscem, gdzie młode osoby LGBT najczęściej doznają przemocy, która obok osamotnienia i braku akceptacji jest główną przyczyną depresji i myśli samobójczych wśród nastolatków LGBT. Szkolenia umożliwiają tworzenie środowiska wolnego od uprzedzeń i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową, stąd ich przeprowadzanie zalecane jest jako jedno z kluczowych wskazań dla szkół, które chcą dbać o swoich uczniów i uczennice LGBT[410][447]. Według badania opublikowanego w 2018 w Wielkiej Brytanii 43% uczniów w wieku 11–16 lat zadeklarowało, że ich koledzy używają homofobicznego języka[448].

Akcje społeczne[edytuj | edytuj kod]

Kampania „Kochajcie mnie, mamo i tato”

Przemoc homofobiczna nie zawsze jest w pełni świadoma (na przykład ze strony rodziny osoby homoseksualnej), co było motywacją rozpoczęcia kampanii społecznej Jeśli to słyszysz, jeśli to mówisz, dotyczącej przemocy domowej wobec osób LGBT[449].

W 2013 magazyn GQ wyszedł z inicjatywą opublikowania pozowanych zdjęć całujących się heteroseksualnych gwiazd, by wyrazić sprzeciw wobec homofobii[450].

W 2016 aktywistka El Roberts-Wright zapoczątkowała inicjatywę The Rainbow Cards Project wysyłania kartek świątecznych osobom LGBT odrzuconym przez ich rodziny[451].

W ramach próby reintegracji grupa religijnych chrześcijan pojawiła się w 2018 na paradzie równości, by przeprosić za sposób, w jaki chrześcijanie traktowali osoby LGBT. Ich obecność została pozytywnie przyjęta przez uczestników parady[452]. Podobne inicjatywy, w których chrześcijanie przeprosili za okrucieństwo i niesprawiedliwość miały miejsce m.in. w Kościele Szkocji[453]. Kościół St James w Didsbury, dzielnicy Manchesteru zainicjował wprowadzenie polityki równościowej i zorganizował paradę w następstwie samobójstwa parafianki[454]

Z okazji Światowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom piosenkarz Olly Alexander wraz z portalem Gay Times stworzyli kampanię, która ma na celu zachęcenie młodych osób LGBTQ do mówienia o swoich problemach psychicznych i sięgania po pomoc. Symbolem kampanii stała się tęczowa flaga z wyrwanymi dwoma pasami, symbolizującymi dwie na sześć osób LGBTQ, które statystycznie podejmują próby samobójcze z powodu dyskryminacji, prześladowania i problemów psychicznych wynikających z braku akceptacji[455].

W ramach cyklicznej akcji społecznej Tęczowy piątek zainicjowaną przez Kampanię przeciw Homofobii, uczniowie, nauczyciele i rodzice organizuja w szkołach zajęcia poświęcowne integracji osób LGBT. Założeniem jej jest to, żeby pokazać młodzieży LGBT, że w szkole jest miejsce również dla niej – że może czuć się w niej bezpiecznie i w pełni realizować swój potencjał[456].

W ramach protestu przeciw homofobii, uczniowie liceum zorganizowali studniówkę pod hasłem Poloneza Równości, na której zatańczyły pary tej samej płci, argumentując: „wierzymy, że małymi krokami pokonamy homofobię. Ten manifest wsparcia jest jednym z kroków, które mają nas przybliżyć do równych praw osób LGBT+. Miłość nie może być powodem do strachu, wstydu i wyobcowania”[457].

W 2018 w odpowiedzi na homofobiczne pismo ze strony słuchaczy orkiestra symfoniczna z Helsingborg przygotowała kantatę parodiującą homofobię[458].

W 2019 piłkarze klubu piłki nożnej z Altrincham (Altrincham FC) założyli na mecz tęczowe kostiumy, by wyrazić sprzeciw wobec homofobii w sporcie[459].

W 2020 w Oslo pod Ambasadą Polski odbył się protest żądający zaprzestania ataków na osoby LGBT w Polsce[460], a w Berlinie przy Instytucie Polskim przeciwko tzw. strefom wolnym od LGBT[461].

Działania kulturowe[edytuj | edytuj kod]

W Take Me to Church Hoziera zwraca się uwagę na problem prześladowania ze względu na orientację seksualną[462][463][464].

W swojej piosence grupa Divines zwraca uwagę na przemoc homofobiczną i niezgłaszanie jej, cytując raport o Sytuacji społecznej osób LGBTA w Polsce 2015-2016[465].

Działania indywidualne[edytuj | edytuj kod]

W badaniu przeprowadzonym nad referendum w kwestii małżeństw osób tej samej płci w Australii wykazano szkodliwość homofobicznej części debaty dla zdrowia osób LGBT, przy czym badacze zwrócili uwagę na to, że wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół odgrywało ważną rolę w równoważeniu negatywnego przesłania przeciwników uznania małżeństw osób tej samej płci[466][467].

Homofobia jest też przedmiotem indywidualnych protestów osób protestujących przeciwko niej. Wsparcie wobec osób LGBT w obliczu homofobii okazywane jest też poprzez uczestnictwo w wydarzeniach LGBT, np. przez premiera Kanady Justina Trudeau[468]. W obliczu homofobicznych zachowań podejmowane są też próby podejmowania dialogu i szukania punktów wspólnych[469] lub symboliczny kontratak jako forma samoobrony[470]. Liczne są apele przeciw homofobii i jej przejawom, wyrażane są przez sportowców (np. Adam Małysz[471], Karolina Hamer, Jolanta Ogar-Hill, Radosław Majdan, Tomasz Paszek, Kamil Siemaszko, Grzegorz Sobieszek[472], Guram Kaszia[473]), osoby medialne (np. Małgorzata Rozenek-Majdan[472], Joanna Racewicz[474] i Jerzy Vetulani[475][476]), aktorów[477][478], muzyków (np. Maria Peszek[479]) i polityków[107][480].

W 1967 r. Pierre Trudeau pełniący rolę ministra sprawiedliwości Kanady ogłosił, że nie ma miejsca dla państwa w sypialniach narodu (autorem słów jest Martin O’Malley)[481]. W 2017 r. Piotr Szczęsny (Szary Człowiek) dokonał samospalenia w Warszawie, m.in. w proteście przeciw homofobii[482].

W 2013. rugbysta drużyny narodowej Australii David Pocock i Emma Palandri ogłosili, iż nie zawrą związku małżeńskiego, dopóki takiej samej możliwości nie będą miały w Australii pary homoseksualne[483] (wzięli go 8 lat po złożeniu deklaracji, niedługo po tym, gdy Australia uznała małżeństwa osób tej samej płci[484]).

W 2018 r. artysta Vasilisa Nezabarom, wstrzymał ruch na jednej z ulic w Zielonej Górze. Nie pozwalał przejechać samochodowi jeżdżącemu z homofobicznym billboardem na ulicach miasta[485], który nawiązywał do pseudonaukowych prac Paula Camerona na temat homoseksualności, odrzucanych przez środowiska naukowe[486] (prace i działalność Camerona zostały skrytykowane przez Stowarzyszenie Pracownia Różnorodności, które nazwało go pseudonaukowcem, za co Cameron wytoczył mu proces, który ostatecznie przegrał[487]). W 2020 r. podobna furgonetka została zablokowana przez kierowców w Warszawie[488].

W marcu 2019 złoty medalista olimpijski Callum Skinner ogłosił, że rezygnuje ze sportu, by poświęcić się walce o równouprawnienie gejów, w tym swojego ojca, oraz szerszej społeczności osób LGBT[489][490].

W 2020 bramkarz meksykańskiego klubu Tigres UANL Nahuel Guzmán przefarbował włosy na tęczowo by zaprotestować przeciw homofobii w sporcie[491].

Zdarza się także, że osoby, które w przeszłości wypowiedziały się w sposób homofobiczny, wyrażają skruchę z powodu swoich wcześniejszych słów[492]. W 2019 uczestnik programu Big Brother, który publicznie używał homofobicznych wyzwisk i groził pobiciem osoby homoseksualnej, przeprosił za swoje zachowanie[493]. Raper Stormzy przeprosił też za używanie homofobicznych przezwisk[494].

Działania indywidualne przeciw homofobii przybierają jednak wiele różnych form[495].

Działania lokalne[edytuj | edytuj kod]

Na różnych szczeblach organizacji stosunków międzynarodowych, krajowych, lokalnych podejmowane są akcje i kroki prawne przeciw zachowaniom homofobicznym. Często najbardziej skuteczne są te podejmowane na szczeblu lokalnym.

Przykładem tego może być spółdzielnia mieszkaniowa (housing co-op) w Wielkiej Brytanii, która opierając się na państwowej inicjatywie Government’s Respect Agenda, określiła homofobię jako jeden z przykładów zachowań antyspołecznych, które nie będą tolerowane w kontaktach między jej członkami i mieszkańcami[496].

Prezydenci miast i inni politycy lokalni wyrażają poparcie dla równouprawnienia osób homoseksualnych poprzez udzielanie patronatu[497].

14 lutego 2020 radni francuskiego miasta i gminy Saint-Jean-de-Braye jednogłośnie zawiesili oficjalną współpracę z Tuchowem po przyjęciu przez tuchowski samorząd homofobicznej uchwały o „strefie wolnej od ideologii LGBT”. Francuscy radni zaapelowali o wyjaśnienia i wycofanie uchwały[498][499]. Decyzję uzasadniono tym, że przedstawiciele gminy zdali sobie sprawę z tego że historia się powtarza. Przywołali fakt, że w departamencie Loiret były trzy miejsca internowania, a w pobliskiej Saint-Jean-de-Braye miejscowości Jargeau więziono Romów i osoby homoseksualne w obozie koncentracyjnym tamże. Zerwanie współpracy podjęto w obronie praw człowieka[499][500]. Podobne działania podjęły inne miasta partnerskie samorządów, które przyjęły homofobiczne deklaracje, np. Weimar[501].

W 2019 Wrocław rozpoczął usuwanie m.in. homofobicznych napisów i symboli[502].

W odpowiedzi na homofobiczne „strefy wolne” w Poznaniu rozpoczęto inicjatywę „LGBT+ w Poznaniu zawsze jesteście mile widziani”[503].

Działania podejmowane przez firmy[edytuj | edytuj kod]

W 2018 w następstwie homofobicznego ataku, wydawca gier komputerowych Bethesda Softworks zablokował dożywotnio 76 użytkowników używających kont gry Fallout 4 do prześladowania homoseksualnych graczy, w internecie chwaląc się zabijaniem gejów[216].

W 2019 w następstwie umieszczenia przez pracownika MPK we Wrocławiu wpisu z homofobiczną mową nienawiści, prezes spółki zgłosił incydent na policję oraz zadeklarował chęć tego, żeby każdy pasażer czuł się bezpiecznie oraz poczucie, że tego typu wypowiedzi mogłyby to poczucie bezpieczeństwa u niektórych grup pasażerów niestety zakłócać. Zadeklarował, że firma tak samo ostro będzie reagować na każdy inny przypadek mowy nienawiści[504].

Działania prawne[edytuj | edytuj kod]

Osoby lub organizacjie podejmują działania prawne przeciw homofobii. W 2020 ukraińska fundacja LGBT Insight (ukr. Iнсайт) pozwała Patriarchę Filareta za obwinianie małżeństw osób tej samej płci za spowodowanie pandemii koronawirusa[181].

Integracja mniejszości[edytuj | edytuj kod]

Obchody Dnia Milczenia w 2008 w Bydgoszczy. Uczestnicy akcji składają jednodniowe śluby milczenia, symbolicznie wyrażające ciszę, na jaką są skazane ofiary homofobii (oraz bifobii i transfobii).
Wystąpienie przeciwko homofobii w Mediolanie (14 maja 2009)

Społeczność LGBT w walce z homofobią przede wszystkim stara się dać poznać reszcie społeczeństwa, wychodząc z założenia, że homofobia wynika głównie z niewiedzy. Dlatego aktywiści LGBT urządzają wydarzenia takie jak Christopher Street Day (gay pride), a w Polsce – parady i marsze równości Parady Równości, Marsz Równości w Poznaniu, Marsz Tolerancji), a na co dzień część osób LGBT manifestuje swoją przynależność do dyskryminowanej grupy[505]. Niektóre aspekty tych manifestacji są krytykowane zarówno przez niektórych wewnątrz społeczności LGBT, jak i na zewnątrz. Przeciwnicy tego typu wydarzeń wskazują na takie elementy manifestacji, które umacniają ich zdaniem stereotypy dotyczące ich grupy, np. przez obecność drag queens, przewagę koloru różowego, typową dla stylu karnawałowego (mardi gras) atmosferę seksualności i erotyki, która z kolei zwraca uwagę na problem AIDS. Zwolennicy parad uważają, że są one okazją do przełamania tych właśnie stereotypów i wykazania wewnętrznego zróżnicowania społeczności LGBT, jak i ich rozmaitych stylów życia (podobnie jak zróżnicowane są osoby heteroseksualne i ich style życia). Przykładem takiego zróżnicowania jest obecność w marszach par i rodzin LGBT, różnych środowisk LGBT, grup zawodowych. Parady uczęszczane są też przez osoby heteroseksualne: rodziny osób LGBT, osoby heteroseksualne lub grupy spoza LGBT przyjazne osobom LGBT (np. Gay-Straight Alliance), które wykazują tym sposobem swoje poparcie dla ideałów społeczeństwa tolerancyjnego, gdzie wszyscy mają takie same prawa i przywileje[506].

17 maja 2005 po raz pierwszy obchodzono Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii (ang. International Day Against Homophobia – IDAHO); do obchodów przyłączyły się organizacje z 40 krajów świata, m.in. z Francji, Polski i Szwecji.

Pełna asymilacja osób homoseksualnych może jednak rodzić ryzyko zaniku subkultury, do której stworzenia zmuszone były osoby homoseksualne[507].

Izolacja mniejszości[edytuj | edytuj kod]

W Hiszpanii emeryt Federico Armenteros, który doświadczył wykluczenia ze strony innych rezydentów z powodu seksualności, zainicjował stworzenie domu spokojnej starości dla osób LGBT. Jego celem jest zapewnienie osobom LGBT, które wcześniej doświadczyły homofobii lub nie mogły żyć otwarcie jako osoby homoseksualne, miejsca pozwalającego im dożyć do końca w miejscu pełnym szacunku[508][509].

Sztuka[edytuj | edytuj kod]

Kultura odgrywa ważną rolę w redukcji poziomu homofobicznego nastawienia u dorosłych osób, np. poprzez dzieła literackie[510]. Badacz, pisarz i aktor Sky Gilbert zauważył, że sztuka może też umacniać homofobiczne nastawienie, nawet wtedy, kiedy nie jest to jej celem (np. przez szydzenie z delikatności mężczyzn[511]).

Zaangażowanie duchowieństwa[edytuj | edytuj kod]

W 2017 r. Vazken Movsesian, wysokiej rangi duchowny reprezentujący najstarszy kościół chrześcijański (Apostolski Kościół Ormiański), stanął w obronie uznania małżeństw osób tej samej płci. W wywiadzie dla radia w Los Angeles przyrównał on przeszłe prześladowania Ormian w Turcji i armeński holocaust do czynów osób odrzucających osoby LGBT. Dodał też: „jako ormiański chrześcijanin jak mogę zamykać oczy na to, co się dzieje na świecie? To nie tylko w Armenii, ale też wszędzie jest ta nietolerancja”[512].

W 2018 homoseksualny pastor Wyn Thomas z walijskiej parafii Llwynrhydowen w ramach protestu przeciw zawistnym komentatorom internetowym grożącym mu pozbawieniem życia przez pocałowanie męża. Wezwał do konfrontacji z trollami: „Nie chcę dawać im uwagi, której tak szukają, ale z drugiej strony to bardzo ważne, by młodzi ludzie w Walii i poza nią zdawali sobie sprawę, że to tylko mniejszość, która nienawidzi nie tylko osób LGBT, ale też każdego, kto się jakoś wyróżnia.”[513].

Zaangażowanie organizacji międzynarodowych[edytuj | edytuj kod]

Organizacji Narodów Zjednoczonych[edytuj | edytuj kod]

W 2013 Organizacja Narodów Zjednoczonych rozpoczęła kampanię Free and Equal (Wolni i równi), której celem jest edukowanie społeczeństwa, by zapewnić większy szacunek dla praw osób homoseksualnych (ale też biseksualnych, transseksualnych i interseksualnych) na całym świecie[514]. W filmie inaugurującym kampanię zatytułowanym The Riddle (Zagadka) Komisarz ds. Praw Człowieka przypomina o tym, że każdy naród jest zobowiązany przez międzynarodowe prawo do ochrony wszystkich osób homoseksualnych (oraz innych grup, na których skupiona jest kampania) przed torturami, dyskryminacją i przemocą, a Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon dodaje też, że prawa osób LGBT są prawami człowieka[515]. Kampania zwraca uwagę na aspekty powiązane z homofobią (np. nadreprezentację osób LGBT jako młodych bezdomnych[412]) i form jej ograniczania (np. znaczenie sojuszników dla osób LGBT[516]).

Filmiki kampanii są jednymi z najbardziej popularnych materiałów opublikowanych przez ONZ, a sama kampania dotarła do 2,4 miliarda ludzi na całym świecie[517].

W 2016 roku Rada Praw Człowieka przy Organizacji Narodów Zjednoczonych powołała po raz pierwszy niezależnego eksperta (SOGIE), który ma monitorować dyskryminację ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. Powoływany na trzyletnią kadencję ma zajmować się implementacją międzynarodowych zapisów, dotyczących praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem zwalczania przemocy i dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową oraz m.in. poszukiwaniem ich przyczyn[518][519]. W 2020 r. ekspert ONZ Víctor Madrigal-Borloz przedstawiając przed Radą Praw Człowieka ONZ swój raport wezwał do wprowadzenia globalnego zakazu praktyk nazywanych terapią konwersyjną[520][521], uznanych za torturę[118].

Parlament Europejski[edytuj | edytuj kod]

18 stycznia 2006 Parlament Europejski wystąpił z rezolucją potępiającą homofobię w Europie. Członkowie Parlamentu wezwali państwa członkowskie UE i Komisję Europejską do stanowczego potępienia nienawistnych wypowiedzi oraz zwiększenia wysiłków na rzecz walki z homofobią poprzez edukację. Jako przykład takiego działania podali kampanie prowadzone przeciwko homofobii w szkołach. Europosłowie zaapelowali też o stosowanie i rozpowszechnianie zasady równości w społeczeństwach i porządkach prawnych Europy oraz o przyjęcie przepisów prawnych uniemożliwiających dyskryminację, jakiej doświadczają partnerzy tej samej płci w takich dziedzinach jak m.in.: prawo spadkowe, prawo własności, prawo najmu, emerytury, podatki i ubezpieczenia społeczne.

W tej samej rezolucji Parlament Europejski poparł obchody Międzynarodowego Dnia Walki z Homofobią 17 maja, ponadto zaś z osobna wezwał Komisję Europejską do przedstawienia propozycji gwarantujących swobodę przemieszczania się obywateli Unii i członków ich rodzin oraz zarejestrowanych partnerów bez względu na płeć. Europosłowie zaapelowali do państw członkowskich, aby formalnie uznały osoby homoseksualne za ofiary reżimu nazistowskiego (osoby homoseksualne nie tylko nie otrzymały nigdy kompensaty finansowej, ale też były izolowane w obozach koncentracyjnych i więzieniach nawet po zakończeniu wojny)[28].

15 czerwca 2006 Parlament Europejski przyjął rezolucję „w sprawie nasilenia przemocy powodowanej rasizmem i homofobią w Europie”, w której wyraził poważne zaniepokojenie wzrostem nietolerancji powodowanej rasizmem, ksenofobią, antysemityzmem i homofobią[522].

26 kwietnia 2007, Parlament Europejski uchwalił kolejną rezolucję „w sprawie homofobii w Europie”, w której 12 na 18 punktów dotyczyło Polski. Wezwał w niej „władze polskie do publicznego potępienia oświadczeń osób publicznych wzywających do dyskryminacji i nienawiści ze względu na orientację seksualną i do zastosowania środków przeciwko tego rodzaju wystąpieniom”[523][524].

W styczniu 2020 Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą samorządy w Polsce do zaprzestania praktyki tzw. stref wolnych od ideologii LGBT[525].

Zaangażowanie urzędów krajowych[edytuj | edytuj kod]

Na poziomie krajowym problemem homofobii zajmować się może ombudsman, jak i specjalny urzędnik, np. przeciwdziałaniem homofobii w Polsce od 25 czerwca 2002 do 3 listopada 2005 zajmował się z urzędu Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn.

W Australii, po ujawnieniu raportu o uczniach wyrzuconych ze szkoły ze względu na ich orientację seksualną w 2018, dyskutowany jest projekt ustawy zakazujący tej praktyki[526][527][528].

W kilku krajach stosowanie na osobach homoseksualnych uznanych za tortury (np. przez IRCT[118]) i niemających medycznego uzasadnienia[529] praktyk tzw. terapii konwersyjnej jest zakazywane[530][531][532].

Organizacje pozarządowe[edytuj | edytuj kod]

Na świecie działa wiele organizacji pozarządowych zajmujących zwalczaniem homofobii, jej monitoringiem oraz działaniami politycznymi zmierzającymi do równouprawnienia osób LGBT, np. Kampania Przeciw Homofobii oraz Amnesty International zajmującą się monitorowaniem sytuacji osób LGBT na świecie.

Ochrona prawna[edytuj | edytuj kod]

Rozwiązania prawne kwestii homofobicznych i transfobicznych zbrodni i mowy nienawiści w Europie:

     Homofobiczne zbrodnie i mowa nienawiści rozpoznawane przez system prawny

     Homofobiczne i transfobiczne zbrodnie i mowa nienawiści rozpoznawane przez system prawny

     Brak regulacji prawnych

Ochrona prawna przez penalizację przejawów homofobii została skrytykowana przez Judith Butler jako forma nadawania nienawiści pozytywnej wartości przez zachęcanie do czynu zabranianego, lub jako forma ograniczenia wolności wypowiedzi przez Roger Scrutona[533]. Jest ona jednak uzasadniana jako konieczna, biorąc pod uwagę częstość, skalę i efekty aktów przemocy wobec osób LGBT[534].

W niektórych krajach prezentowanie postaw homofobicznych traktowane jest prawnie jako mowa nienawiści i stanowi przestępstwo. W Unii Europejskiej prawo zakazujące mowy nienawiści ze względu na orientację seksualną istnieje w 12 krajach członkowskich: Belgii, Danii, Niemczech, Estonii, Hiszpanii, Francji, Irlandii, na Litwie, w Holandii, Portugalii, Rumunii i Szwecji oraz w niektórych częściach Wielkiej Brytanii[535]. W niektórych krajach, np. w Polsce od 2003, prawo krajowe chroni przed dyskryminacją ze względu na orientację seksualną, ale tylko w miejscu pracy (zobacz więcej).

Kraje z ochroną prawną przed homofobią:

  •  Holandia (1987): ustawa penalizująca „publiczne znieważanie bazujące na orientacji seksualnej”. Podobnie jak w przypadku Norwegii, publiczne znieważanie obejmuje grzywnę lub karę do dwóch lat pozbawienia wolności[536],
  •  Norwegia (1989): pierwszy kraj na świecie, który wprowadził prawny zakaz okazywania postaw homofobicznych w formie mowy nienawiści[537],
  •  Irlandia (1989)[536],
  •  Australia
  •  Szwecja (2002): zakaz mowy nienawiści, między innymi ze względu na orientację seksualną[539],
  •  Szwajcaria (2018, potwierdzone w referendum w 2020[540]): homofobia jest traktowana na równi z rasizmem[541][542].
  • Brazylia (2019): kryminalizacja homofobii i transfobii[543].

1 lipca 2008 Europejska Agencja Praw Podstawowych w swoim raporcie na temat homofobii i dyskryminacji zaapelowała o wprowadzenie regulacji prawnej na poziomie UE zwalczającej homofobię m.in. poprzez penalizację mowy nienawiści ze względu na orientację seksualną[535][544].

Alternatywne terminy[edytuj | edytuj kod]

Termin „homofobia” został skrytykowany w części źródeł jako dokonujący nieuprawnionej pejoratywnej oceny[545].

Wbrew sformułowaniom pochodzącym z kampanii organizacji LGBT[546] i wypowiedziom niektórych polityków lewicy[547][548] homofobia nie jest uznawana za chorobę, bo nie jest klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne ani przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne[549], ani przez Światową Organizację Zdrowia[550].

Homofobia nie jest rozpoznaniem psychiatrycznym, jednakże niektórzy psycholodzy i psychiatrzy postulują dodanie jej do klasyfikacji DSM[18][551][552] ze względu na jej szkodliwość dla osoby przejawiającej ją, osób trzecich oraz ze względu na zaburzenia psychiczne tkwiące u jej podstaw[553][554].

James Gardner, który dla celów terapeutycznych przyjął popularny podział fobii na trzy zasadnicze klasy: agorafobię, fobie specyficzne i fobie społeczne (ang. social phobia), homofobię zaklasyfikował do grupy fobii specyficznych. Homofobia w jego klasyfikacji związana jest z wczesnym doświadczeniem, emocją i uczuciem lub wrażeniem[555].

Amerykańska organizacja NARTH (obecnie Alliance for Therapeutic Choice and Scientific Integrity, lub ATCSI) zajmująca się pseudonaukowymi i uznanymi za torturę[118] próbami zmiany orientacji seksualnej (terapią konwersyjną[556]) stwierdziła, że termin „homofobia” jest często używany nieodpowiednio, na opisanie każdego zjawiska, która sprzeciwia się zachowaniom homoseksualnym, opierając się na przesłankach moralnych, psychologicznych czy medycznych[557]. Jednocześnie organizacje edukacyjne i społeczne w USA kwestionują działalność NARTH jako niezgodną z wiedzą medyczną[558] i pseudonaukową[559], a sam założyciel NARTH, Arthur Abba Goldberg, został skazany w 1989 za oszustwa i malwersacje[560][561].

Zdaniem niektórych naukowców termin nie spełnia żadnych kryteriów nozologicznych fobii[562][563][564] lub jest nadużywany[563]. Do określania zjawiska homofobii proponowano używanie alternatywnych terminów, m.in.: „homonegatywizm”, „heteroseksizm[563][565], „uprzedzenie względem osób homoseksualnych”[562] i „homouprzedzenie”[562].

Agencja prasowa Associated Press zrezygnowała z używania terminu „homofobia” w kontekście politycznym, gdyż zdaniem jej edytora słowo „fobia” kojarzy się z zaburzeniem psychicznym[566], spotykając się z krytyką dziennikarzy, którzy podkreślili, że homofobia jest dyktowana strachem[567], powołując się też na badania łączące homofobię ze zjawiskiem fobii[568].

Psycholog kliniczny George Weinberg, który jest popularyzatorem terminu, stanął w obronie tezy, jakoby homofobia wskazywała cechy fobii. W swojej argumentacji powołał się na gwałtowne reakcje wobec homoseksualności w latach 60. i 70. XX wieku, kiedy termin ten został stworzony. Zaznaczył on, że ludzie gwałtownie reagowali nawet w stosunku do własnych dzieci, gdy dowiadywali się o tym, że są one homoseksualne. Zdaniem Weinberga dowodzi to, że homofobia jest oparta na strachu i ma silne zabarwienie emocjonalne. Weinberg i inni naukowcy stosowali też ten termin, by opisać niechęć lub strach przed bliskim kontaktem z osobami homoseksualnymi i dyskomfort związany z przebywaniem w ich towarzystwie. Weinberg przyznaje, że w tamtym czasie przeprowadzano niewiele badań naukowych na temat skłonności ludzi do utraty racjonalnego myślenia w kontekście homoseksualności. Obecne badania neurobiologów potwierdzają jednak powiązania między instynktem, który zwykle chroni człowieka przed niebezpieczeństwem zanim dana osoba pomyśli o nim (choć mogącym wprowadzać w błąd), a uprzedzeniami. Badania nad instynktownymi odczuciami strachu lub obrzydzenia pomagają obecnie w zrozumieniu uprzedzeń, zwłaszcza mechanizmów stojących u źródeł homofobii[569][570].

 Główny artykuł: Heteroseksizm.

Homofobia, będąca formą heteroseksizmu, odnosi się zarówno do „nieuzasadnionego strachu lub antypatii wobec osób homoseksualnych i homoseksualności”[571], jak i do „zachowania opartego na takich uczuciach”[572][573]. Heteroseksizm natomiast oznacza bardziej ogólnie „system ideologicznego myślenia, który uznaje heteroseksualność za jedyną normę praktyk seksualnych”[574]. Termin „heteroseksizm” bywa odnoszony do instytucjonalnych form homofobii, niewynikających z nieświadomości czy irracjonalnego lęku jednostki[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Np. przez uniemożliwianie uczestnictwa w demonstracjach patriotycznych[121].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Susan Sprecher, Kathleen McKinney, Sexuality, Thousand Oaks, California 1993, DOI10.4135/9781483326252 [dostęp 2020-04-26], Cytat: Homophobia usually refers to negative and/or fearful attitudes about homosexuals or homosexuality. Many measures and scales of homophobia exist.
  2. Cambridge Dictionaries Online. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  3. Merriam-Webster Dictionary. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  4. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2012-01-21].
  5. Collins Dictionary. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  6. Oxford Dictionaries. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  7. American Heritage Dictionary. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  8. homofobie, [w:] ABZ.cz: slovník cizích slov [online] [dostęp 2019-10-11] (cz.).
  9. a b c d e f homofóbia, [w:] Glosár rodovej terminológie [online], glosar.aspekt.sk [dostęp 2019-10-11] (słow.).
  10. a b c Gregory M. Herek. Beyond ‘Homophobia’: A Social Psychological Perspective on Attitudes Toward Lesbians and Gay Men. „Journal of Homosexuality”. 10 (1/2), s. 1–15, 1984. 1. (ang.). 
  11. Gallup Inc, Religion, Same-Sex Relationships and Politics in Indiana and Arkansas, Gallup.com [dostęp 2019-06-16] (ang.).
  12. Mark McCormack, The Declining Significance of Homophobia, OUP USA, 23 maja 2013, ISBN 978-0-19-999094-8 [dostęp 2019-06-16] (ang.).
  13. Mark Dowd, What lies behind religious homophobia, „The Guardian”, 26 lutego 2013, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-06-16] (ang.).
  14. Kerri Durnell Schuiling, Frances E. Likis, Women’s gynecologic health, wyd. 2nd ed, Sudbury, Mass.: Jones & Bartlett Learning, 2013, s. 187–188, ISBN 978-0-7637-5637-6, OCLC 612188911 [dostęp 2019-06-16], Cytat: Homophobia is an individual’s irrational fear or hate of homosexual people. This may include bisexual or transgender persons, but sometimes the more distinct terms of biphobia or transphobia, respectively, are used..
  15. Jane Czyzselska, Lesbophobia is homophobia with a side-order of sexism, „The Guardian”, 9 lipca 2013, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-06-16] (ang.).
  16. ILGA: Lesbophobia, [w:] ilga.org [online], INTERNATIONAL LESBIAN, GAY, BISEXUAL, TRANS AND INTERSEX ASSOCIATION, 20 lutego 2012 [dostęp 2019-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-20].
  17. a b George H. Weinberg: Society and the healthy homosexual. Gerrards Cross: Smythe, 1972. ISBN 0-901072-16-8.
  18. a b 19.1 Normal human sexuality. W: Benjamin J. Sadock, Harold I. Kaplan, Virginia A. Sadock: Kaplan Sadock’s comprehensive textbook of psychiatry. Philadelphia: Lippincott Williams Wilkins, 2000. ISBN 978-0-683-30128-1.
  19. Gregory M. Herek. Beyond „Homophobia”: Thinking About Sexual Prejudice and Stigma in the Twenty-First Century. „Sexuality Research & Social Policy”. 1 (2), s. 6–24, April 2004. DOI: 10.1525/srsp.2004.1.2.6. 
  20. Gregory M. Herek. Beyond „Homophobia”: Thinking About Sexual Prejudice and Stigma in the Twenty-First Century. „Sexuality Research & Social Policy”. 1 (2), s. 7, April 2004. DOI: 10.1525/srsp.2004.1.2.6. 
  21. The Homosexual: Newly Visible, Newly Understood, Time Magazine, 31. Oct 1969.
  22. a b Gregory Herek: Hating Gays: An Overview of Scientific Studies. pbs.org. [dostęp 2018-08-25]. (ang.).
  23. Daniel C. Stevenson. Homophobia Talk, Discussion Opens Line of Communication. „The Tech”. 114 (13), 1994. [dostęp 2012-01-21]. 
  24. Wells A. Homophobia and nursing care. „Nursing Standard”. 12 (6), s. 41–42, 1997. PMID: 9407870. 
  25. ICD-10. V rozdział. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 2000. ISBN 83-85688-25-0.
  26. William O’Donohue, Christine E. Caselles. Homophobia: Conceptual, definitional, and value issues. „Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment (1993) 15”, s. 177–195, 1993. DOI: 10.1007/BF01371377. ISSN 0882-2689. Cytat: The construct of homophobia and the psychometric properties of instruments purporting to measure homophobia are critically evaluated. [...] We conclude that existing measures of homophobia have been inadequately psychometrically evaluated and therefore it is not clear whether currently this construct can be accurately measured. It is also concluded that the construct of homophobia, as it is usually used, makes an illegitimately pejorative evaluation of certain open and debatable value positions, much like the former disease construct of homosexuality.. 
  27. William O’Donohue, Christine E. Caselles, Homophobia: Conceptual, definitional, and value issues, „Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment”, 15 (3), 1993, s. 177–195, DOI10.1007/BF01371377, ISSN 1573-3505 [dostęp 2020-04-26], Cytat: „Work is needed in order to establish some consensus about a clear, univocal definition of this term. There might be a family of related terms, with some being very general (e.g., „homonegativity”), which refer to any negative attitude or behavior, while others are more specific and carve out subsets of this domain such as homophobia (e.g., an irrational fear and avoidance) or homoaggressiveness (e.g., individuals who commit illegal acts hurting homosexuals).” (ang.).
  28. a b Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie homofobii w Europie P6_TA-PROV(2006)0018, punkt A. Środa, 18 stycznia 2006, Strasburg.
  29. Warren J. Blumenfeld, Diane Christine Raymond: Looking at gay and lesbian life. Boston: Beacon Press, 1993, s. 252. ISBN 0-8070-7923-5.
  30. Tully, C.T. (2000). Lesbians, gays & the empowerment perspective. Columbia University Press. ISBN 0-231-10959-8.
  31. Equity and inclusion in physical education and sport, Sid Hayes, Gary Stidder, London: Routledge, 2003, s. 99, ISBN 0-415-28225-X, OCLC 52182571.
  32. Jowita Wycisk. Homofobia jako źródło zagrożeń dla bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w szkole. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka”. 17 (1), 2018. (pol.). 
  33. Sharita Gruberg, An Effective Response to the Coronavirus Requires Targeted Assistance for LGBTQ People, Center for American Progress, 9 kwietnia 2020 [dostęp 2020-07-21], Cytat: „A nationally representative survey commissioned by CAP found that 1 in 4 LGBTQ people reported experiencing discrimination in the year prior, while 8 percent of lesbian, gay, and bisexual adults and 29 percent of transgender adults reported that a health care provider refused to see them because of their actual or perceived sexual orientation or gender identity.” (ang.).
  34. Gay poet writes in his own blood to protest donation ban. PinkNews, 2018-07-30. [dostęp 2018-08-17]. (pol.).
  35. a b c Dan Diamond, Trump team moves to scrap protections for LGBTQ patients, POLITICO, 24 kwietnia 2020 [dostęp 2020-07-21], Cytat: „The liberal-leaning Center for American Progress published findings that 8 percent of lesbian, gay, and bisexual adults and 29 percent of transgender adults said” (ang.).
  36. a b Trump chce umożliwić lekarzom odmowę przyjęcia osób transpłciowych. queer.pl, 2020-04-27. [dostęp 2020-04-27]. (pol.).
  37. Stewart, C. (2001). Homosexuality and the law: a dictionary. ABC-CLIO. s. 145–146. ISBN 1-56032-038-9.
  38. Sarah Toce: Republicans vote to make it legal nationwide to ban gays & lesbians from adopting. 2018-07-12. [dostęp 2021-01-05].
  39. HOMOPHOBIA AND HIV. avert.org, 2018-04-23. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  40. State-Sponsored Homophobia. ILGA Europe. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  41. a b c ILGA LAUNCHES STATE-SPONSORED HOMOPHOBIA REPORT 2017. ilga.org, 2017-05-19. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  42. Cyntia Lee. „University of California Davis Law Review”. 42 (2), s. 471–566, 2008. University of California. 
  43. Australia: referendum o równości małżeńskiej miało zły wpływ na psychikę osób LGBTQ. queer.pl, 2019-01-24. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  44. Study shows same-sex marriage vote damaged LGBT mental health. sydney.edu.au, 2019-01-24. [dostęp 2020-02-17]. (ang.).
  45. Stefano Verrelli Fiona A. White Lauren J. Harvey Michael R. Pulciani. Minority stress, social support, and the mental health of lesbian, gay, and bisexual Australians during the Australian Marriage Law Postal Survey. „Australian Psychologist”. 54 (4), s. 336–346, August 2019. Australian Psychologist Society. Wiley. 
  46. Josh Jackman: Indian film banned for ‘glorifying homosexuality’ to finally be shown after gay sex ruling. PinkNews, 2018-10-04. [dostęp 2018-10-07]. (ang.).
  47. Josh Milton: Kenya bans groundbreaking Bollywood gay rom-com and says to ‘go watch it in India’. pinknews.co.uk, 2020-02-22. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  48. Leonidas Hill (2001). „The Nazi Attack on ‘Un-German’ Literature, 1933-1945” w: The Holocaust and the Book: Destruction and Preservation.
  49. Rydzyk: dzieci mogą wyrosnąć na morderców, bo... TVP pokazuje homoseksualne sceny. queer.pl, 2019-03-28. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  50. Złożono zbiorowy pozew przeciwko YouTube’owi za ograniczanie treści LGBTQ. 2019-11-25. [dostęp 2021-01-05].
  51. Poseł nie chce, żeby jego dzieci płaciły za emerytury LGBT. queer.pl, 2019-04-19. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  52. Polski rząd sprzeciwia się ochronie LGBTQI. queer.pl, 2018-12-10. [dostęp 2019-01-30]. (pol.).
  53. Angelica Pitoń: W geście solidarności z LGBT zmienił herb miasta na tęczowy. Policja bada sprawę 16-latka z Jordanowa. wyborcza.pl, 2020-02-25. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  54. Michał Tomaszkiewicz: Minister zdrowia ogłosił, że koronawirus to kara boska za homoseksualizm. Zachorował razem z żoną. antyradio.pl, 2020-04-20. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  55. a b Nick Duffy: Never mind coronavirus, this politician thinks a rainbow sticker will cause the collapse of humanity. pinknews.co.uk, 2020-03-12. [dostęp 2020-03-13]. (ang.).
  56. Nie będzie tęczowych ławek w Kielcach?. queer.pl, 2020-04-24. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  57. Paulina Baran: „Tęczowe ławeczki” w Kielcach. Co mówią inicjatorzy projektu?. naszemiasto.pl, 2019-11-06. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  58. a b Jakub Szymczak, Piotr Pacewicz: Homofobia PiS. Jak rozbudzali nienawiść do LGBT prezydent, prezes, ministrowie, posłowie [33 CYTATY]. oko.press, 2019-07-28. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
  59. Nick Duffy: UK urged to deny entry to pro-Trump preacher who claims gay people ‘steal children’. 2018-09-20. [dostęp 2021-01-07].
  60. Nick Duffy: Australian senator says LGBT people are sexual deviants, perverts and child abusers. 2018-09-20. [dostęp 2021-01-07]. (ang.).
  61. Nick Duffy: Mark Harris elected to Congress despite extreme anti-gay views. 2018-11-09. [dostęp 2021-01-07].
  62. Nick Duffy: Sri Lanka president slammed for ‘insidious homophobic comments’. 2018-11-08. [dostęp 2021-01-07].
  63. a b Mariusz Kapalan: In Poland’s Upcoming Election, the Law and Justice Party Is Demonizing the LGBT Community to Win. Foreign Policy, 2020-10-09. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  64. Nick Duffy: UKIP vows to gut LGBT rights in extreme new manifesto. 2018-09-21. [dostęp 2021-01-07]. (ang.).
  65. a b Łukasz Rogojsz: Po uchodźcach i Żydach przyszedł czas na osoby LGBT. „Mechanizm kreacji wroga jest zawsze ten sam”. gazeta.pl, 2019-07-31. [dostęp 2020-02-15]. (pol.).
  66. Ella Braidwood: Illinois Republican governor ridicules same-sex marriage in bizarre campaign ad. 2018-10-25. [dostęp 2021-01-07].
  67. Dorota Bartyzel, Marek Strzelecki: The Gay Enemy in Poland’s Culture War. bloomberg.com, 2019-03-19. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  68. Marc Santora: Poland’s Populists Pick a New Top Enemy: Gay People. nytimes.com, 2019-04-07. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  69. Josh Jackman: Indonesian anti-gay law created because ‘homosexuality is a disease’. 2018-11-12. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  70. Polski rząd sprzeciwia się ochronie LGBTQI. queer.pl, 2018-12-10. [dostęp 2019-02-14]. (pol.).
  71. a b c d Homophobic and transphobic violence. UNFE.org. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  72. a b Grozili działaczowi LGBT? Prokuratura chciała umorzenia, sąd jest innego zdania. queer.pl. [dostęp 2018-12-10]. (pol.).
  73. Pan prezydent milczał, kiedy byliśmy bici w Białymstoku. queer.pl, 2020-02-05. [dostęp 2020-02-11]. (pol.).
  74. Agnieszka Wiśniewska: Bez seksizmu i homofobii proszę. krytykapolityczna.pl, 2017-07-20. [dostęp 2018-08-19]. (pol.).
  75. Wałęsa ostro o homoseksualistach: Oni muszą wiedzieć, że są mniejszością (www.tvn24.pl). tvn.pl, 2013-03-01. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  76. a b c d e f Michael Flood, Clive Hamilton: Mapping Homophobia in Australia. Australia Institute, 2005-07. [dostęp 2018-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-09)]. (ang.).
  77. a b Polska: oficjalna homofobia zagraża prawom człowieka. hrw.org, 2006-06-04. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
  78. Strasburg: polskie władze naruszyły prawa człowieka. wp.pl, 2007-05-03. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  79. Sebastian Białach: Marsz Równości zostanie zakazany? Tego chcą środowiska katolickie i politycy PiS. onet.pl, 2019-05-06. [dostęp 2020-02-11]. (pol.).
  80. Lublin: radni PiS chcą odwołania Marszu Równości. queer.pl, 2018-10-02. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  81. Ludmiła Anannikova: Prześladowania gejów w Czeczenii. Od lat są stałym obiektem szantażu. W kraju Kadyrowa gej jest nikim. wyborcza.pl, 2017-08-14. [dostęp 2018-08-17]. (pol.).
  82. Krzysztof Tomasik: Jak warszawskiego Ruchu Homoseksualnego nie zarejestrowano. queer.pl, 2018-08-03. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  83. Radykalna partia prawicowa zablokowała zakład Coca-Coli. Członkom nie spodobała się reklama z homoseksualną parą. gazetaprawna.pl, 2019-08-12. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  84. a b Christopher Schuetze, Christine Hauser: Afghan teenager denied asylum in Austria because he didn’t ‘act’ gay enough. independent.co.uk, 2018-08-18. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  85. Artur Bartkiewicz: Szwecja: Chcą deportować 19-latka. Nie wierzą, że jest gejem. rp.pl, 2019-02-22. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  86. a b Tom Batchelor: Iraqi man refused asylum in Austria over ‘fake gay’ claim fears for life after being ‘outed by immigration officers’. independent.co.uk, 2018-08-27. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  87. a b c d e Alessandro Bovo: Marocco, suicidi e violenze dopo l’outing della influencer: la situazione sta precipitando. gay.it, 2020-04-22. [dostęp 2020-04-25]. (wł.).
  88. Ella Braidwood: Tanzania minister says gay men are safe – as 10 endure anal exams. 2018-11-18. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  89. a b c d e Urgent: homophobic crackdown worsens in Egypt. amnesty.org. [dostęp 2019-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-20)]. (ang.).
  90. a b LGBT rights: Malaysia women caned for attempting to have lesbian sex. bbc.co.uk, 2018-09-03. [dostęp 2018-09-04]. (ang.).
  91. Taki Mhaka: Are anti-gay witch hunts really protecting ‘African values’?. aljazeera.com, 2018-11-11. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  92. Tanzania: Anti-gay crackdown in Dar es Salaam. bbc.co.uk, 2018-10-31. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  93. Ruth Michaelson: LGBT people in Egypt targeted in wave of arrests and violence. theguardian.com, 2017-10-08. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  94. Jason Burke Africa, Ugandan police accused of abusing lockdown laws after LGBT arrests, „The Guardian”, 1 kwietnia 2020, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-07-21] (ang.).
  95. Ugandyjska policja aresztowała 20 osób LGBTQ pod pretekstem naruszenia kwarantanny. queer.pl, 2020-04-02. [dostęp 2020-04-27]. (pol.).
  96. Exclusive: Police are ‘blackmailing gay and bisexual men’ in Kyrgyzstan. Pinknews, 2018-08-31. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  97. Phillip Knightley: The History of the Honey Trap. foreignpolicy.com, 2010-03-12. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  98. a b Relacja ofiary „polowania na gejów” w Czeczenii: Elektrowstrząsy i „cele zalane krwią”. wprost.pl, 2017-07-17. [dostęp 2018-08-17]. (pol.).
  99. a b Oliver Carroll: Chechnya launches new gay ‘purge’, say reports. independent.co.uk, 2019-01-11. [dostęp 2019-02-17]. (ang.).
  100. a b PERSECUTION OF HOMOSEXUALS IN THE THIRD REICH. Holocaust Encyclopedia. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  101. Lublin: Wojewoda Przemysław Czarnek przyznał medale za walkę z LGBT. „Homoseksualizm przyczyną pedofilii”. gazeta.pl, 2019-05-17. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  102. Np. Krzysztof Bosak, Szymon Hołownia i Małgorzata Kidawa-Błońska.
  103. Np. Andrzej Duda.
  104. a b c Wojciech Jagielski: Afryka zabija gejów. wyborcza.pl, 2010-03-05. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  105. W Polsce sodomici, w Austrii.. pedały. queer.pl, 2018-08-23. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  106. a b c Radna PiS z Kalisza o osobach LGBT: to defekty natury. queer.pl, 2020-02-28. [dostęp 2020-03-02]. (pol.).
  107. a b c d e f g Agnieszka Graff. Looking at Pictures of Gay Men: Political Uses of Homophobia in Contemporary Poland. „Public Culture”. 22 (3), s. 583–603, 2010. Duke University Press. 
  108. Poseł PO broni Kidawy-Błońskiej po słowach, że „facet z facetem nie może mieć dziecka”. „Nie chciała nikomu zrobić przykrości”. tokfm.pl, 2020-02-18. [dostęp 2020-04-26]. (pol.).
  109. Kidawa-Błońska: Związki partnerskie – tak, małżeństwa homoseksualne – nie. „To jest zapisane w Konstytucji”. dziennik.pl, 2019-11-28. [dostęp 2020-04-26]. (pol.).
  110. Krzysztof Bosak wydał „Nowy porządek” z tezami konstytucyjnymi. queer.pl, 2020-05-11. [dostęp 2020-05-12]. (pol.).
  111. Patrick Kelleher: Ukraine MP tries to ban same-sex relationships with new draft bill. 2018-10-28. [dostęp 2018-10-28].
  112. Faworyt na prezydenta Brazylii wolałby martwego syna niż syna geja. queer.pl, 2018-10-09. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  113. Wierzejski o gejach: zlać ich pałami!. wyborcza.pl. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  114. a b Krzysztof Katka: Szef klubu radnych PiS: „Kiedyś milicja zabrałaby homosia do lasu, a dziś Biedroń kandyduje na prezydenta”. wyborcza.pl, 2020-02-21. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  115. We Wrocławiu pobito parę gejów, policja nie zareagowała. queer.pl, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-24]. (pol.).
  116. Joanna Urbańska: Para gejów skopana na wrocławskim Nadodrzu. Policjanci przejeżdżali radiowozem i odjechali, bo „to nie ich rewir”. wyborcza.pl, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-24]. (pol.).
  117. a b Anna Gmiterek-Zabłocka: Wojewoda lubelski o społeczności LGBT: „zboczeńcy”. KUL, na którym wykłada, nie widzi podstaw, by go ukarać. tokfm.pl, 2019-04-07. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  118. a b c d e f Conversion Therapy is Torture. IRCT, 2020-04-23. [dostęp 2021-01-03].
  119. Jane Dalton: Gay conversion therapy works and I’ve given it, says Israeli education minister. independent.co.uk, 2019-07-14. [dostęp 2020-02-11]. (ang.).
  120. a b Alex Sanchez: Israel’s Homophobia Problem Just Got Even Worse. haaretz.com, 2019-07-24. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  121. Poszli z tęczą na marsz z okazji Święta Niepodległości. 2018-11-12. [dostęp 2021-01-04]. (pol.).
  122. Josh Milton: This is the astonishing moment a ‘homophobic’ Pete Buttigieg supporter finds out he’s gay. pinknews.co.uk, 2020-01-04. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  123. Lucas Ramon Mendos, State Sponsored Homophobia – 2019, ILGA World, s. 212 (ang.).
  124. Magdalena Gałczyńska: Znawca historii III Rzeszy: Czuję przerażenie. Naklejki „Gazety Polskiej” porażająco podobne do tabliczek z III Rzeszy. onet.pl, 2019-07-20. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  125. Nick Duffy: Republican lawmaker admits writing ‘death to gays’ manifesto. pinknews.co.uk, 2018-11-02. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  126. Marta Glanc: Dyrektor Kampanii Przeciw Homofobii o atakach w Białymstoku: polowanie na ludzi w biały dzień. onet.pl, 2019-02-22. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  127. Masowa egzekucja gejów w Czeczenii? Gazeta publikuje listę zamordowanych. wprost.pl, 2017-07-11. [dostęp 2018-08-17]. (pol.).
  128. Benjamin Cohen: Remembering the lessons we still need to learn from the Nazi persecution of gay people. pinknews.co.uk, 2020-01-27. [dostęp 2020-02-11]. (ang.).
  129. Anton Ambroziak: Krok bliżej do legalizacji związków homoseksualnych. Lesbijki i geje skarżą Polskę do Trybunału Praw Człowieka. oko.press, 2017-03-30. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  130. Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska: WSA: małżeństwo dwóch mężczyzn nie może być uznane w Polsce. prawo.pl, 2017-11-04. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  131. Martyna Bunda: Blokada polskich skarg do Strasburga. polityka.pl, 2018-09-18. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  132. a b Prokuratura ponownie w sprawie Jędraszewskiego: nie nawoływał do nienawiści. queer.pl, 2020-03-06. [dostęp 2020-03-10]. (pol.).
  133. Emma Powys Maurice: Polish court rules campaign linking homosexuality and paedophilia is ‘informative and educational’. pinknews.co.uk, 2020-02-20. [dostęp 2020-04-27]. (ang.).
  134. Honorowe krwiodawstwo mężczyzn homo- i biseksualnych. Fakty i mity. Kampania Przeciw Homofobii, 2009-09-23. [dostęp 2021-08-18]. (pol.).
  135. Nick20 Duffy: The 11 craziest conspiracy theories InfoWars pushed about LGBT people. 2018-08-09. [dostęp 2021-01-05].
  136. Oliwa do ognia: błoto zostało rzucone. queer.pl, 2018-08-27. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  137. Tom Porter: A guest host on Rush Limbaugh’s show said San Francisco is imposing a coronavirus lockdown because ‘it’s got all the gay guys there’. businessinsider.com, 2020-03-18. [dostęp 2020-03-19]. (ang.).
  138. Aleksandra Kołodziejak: „Koronawirus to kara za gender i LGBT?” – pyta fanów profil Miasto Rzeszów. wyborcza.pl, 2020-03-18. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  139. „Zboczeńcy” i „zezwierzęcenie” w TVP Info, KRRiT nie dopatrzyła się nieprawidłowości. 2018-09-19. [dostęp 2018-10-28].
  140. Patrick Strudwick: The Guardian Newspaper Has Lost Two Trans Employees Over Its Reporting On Trans Issues. buzfeed.com, 2019-08-15. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  141. Downton Abbey gay kiss cut by Greek state television. 16 paź 2012. [dostęp 2012-10-17]. (ang.).
  142. TVN24: Pocałunek gejów wycięty. „To akt skrajnej homofobii”. 17 paź 2012. [dostęp 2012-10-17]. (pol.).
  143. TVP Bydgoszcz tłumaczy się z „odbarwionej” flagi. Tęcza straciła kolory przez „błąd produkcyjny”. gazeta.pl, 2020-04-07. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  144. Zuzanna Tomaszewicz: Polska ocenzurowała wątek LGBT w nowym filmie Disneya. Widzowie są zażenowani. natemat.pl, 2020-03-10. [dostęp 2020-03-13]. (pol.).
  145. Dawid Dróżdż: Co takiego mówi cyklopka z animacji Disneya, że w Polsce i USA zarzucono jej „epatowanie ideologią LGBT”, a w Rosji ocenzurowano. wyborcza.pl, 2020-03-03. [dostęp 2020-03-13]. (pol.).
  146. Bajka Pixara na cenzurowanym. Chodzi o postać policjantki-lesbijki. onet.pl, 2020-03-10. [dostęp 2020-03-13]. (pol.).
  147. Niebezpieczny, homofobiczny fake news w TVP Info. queer.pl, 2019-07-01. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  148. Paweł Knut. Homofobia w polskiej kulturze wizualnej jako „nieodkryta” reakcja na przemiany norm seksualnych w Polsce po 1989 roku. „Adeptus”, 2017. Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. DOI: 10.11649/a.1299. (pol.). 
  149. Maciej Suchorabski: Szkoła ponosi odpowiedzialność za homofobię. Jest wyrok sądu i przeprosiny. gazetaprawna.pl, 2017-12-13. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  150. Wojciech Karpieszuk: Pierwszy taki wyrok w Polsce. Jakub pozwał szkołę za homofobię. Dlaczego to zrobił?. gazeta.pl, 2018-01-12. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  151. Sofia Persio: Christian college kicks out student because he’s gay. PinkNews, 2018-09-12. [dostęp 2018-10-08]. (ang.).
  152. Bil Browning: Indianapolis Catholic School threatened to expel a gay student for supporting LGBTQ rights. lgbtqnation.com, 2019-08-13. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  153. Abp Jędraszewski otrzyma kolejne wyróżnienie. queer.pl, 2020-01-17. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
  154. Nick Duffy: Kuwaiti academic claims semen-eating anal worms cause homosexuality. pinknews.co.uk, 2019-04-24. [dostęp 2020-02-13]. (ang.).
  155. Anna Dryjańska: „Kolega założył różową bluzę, nauczycielka potępiła gejów”. Młodzi napisali do kandydatów na prezydenta Warszawy. gazeta.pl, 2018-09-03. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  156. Nauczycielka biologii: homoseksualizm to rodzaj zboczenia. queer.pl, 2018-12-27. [dostęp 2019-01-30]. (pol.).
  157. Nauczycielka i kandydatka PiS do parlamentu o osobach LGBT: „zaraza, prymitywizm i zepsucie”. queer.pl, 2019-08-20. [dostęp 2019-08-22]. (pol.).
  158. Angelina Kosiek: Nauczycielka biologii z renomowanego liceum: „Homoseksualizm to rodzaj zboczenia”. Uczniowie są oburzeni. wyborcza.pl, 2018-12-27. [dostęp 2020-02-13]. (pol.).
  159. Barbara Nowak do aktywisty LGBT: nie zwracam się do pana, bo się brzydzę. queer.pl, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-24]. (pol.).
  160. a b c d e Moderator Issues Letter of Repentance to LGBTQI Community. The Presbyterian Church in Canada, 2017. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  161. a b Janusz Szwertner: Miłość w czasach zarazy. onet.pl, 2020-02-03. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
  162. Sofia Persio: Gay sex ban shouldn’t be repealed, Singapore Archbishop says. PinkNews, 2018-09-19. [dostęp 2018-10-07]. (ang.).
  163. Katolickie liceum zwolniło nauczyciela po tym jak dyrekcja dowiedziała się, że ma męża. queer.pl, 2020-04-30. [dostęp 2020-05-09]. (pol.).
  164. Patrick Kelleher: LGBT people made to feel like ‘lepers’ by Catholic Church, says priest. PinkNews, 2018-08-24. [dostęp 2018-08-25]. (ang.).
  165. David P. Gunshee: Without full acceptance by Christians, gays are demeaned and hurt. nytimes.com, 2016-06-16. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  166. a b c Julie Rodgers: Christians must repent for devaluing L. G.B. T. people. nytimes.com, 2016-06-16. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  167. Duchowny „oczyścił” miasto wodą święconą po... paradzie. queer.pl, 2018-08-24. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  168. a b Ks. Kancelarczyk, pomysłodawca akcji „odkażania ulic”: naruszyłem szacunek osób homoseksualnych. deon.pl. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  169. Ksiądz nazwał kandydata na prezydenta „pedałem”. Wierni zaczęli wychodzić z kościoła. onet.pl, 2020-02-17. [dostęp 2020-02-17]. (pol.).
  170. Proboszcz Bieganowa do internautów: „Hejka pedalskie jebaki. popaprańcy”. queer.pl, 2020-04-28. [dostęp 2020-05-07]. (pol.).
  171. Wiktoria Beczek: Beczek: Pedofilia to nie problem Kościoła? Zwalanie winy na „lobby homoseksualne” to podłość. gazeta.pl, 2018-09-05. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  172. Ksiądz o homoseksualizmie w polskim Kościele. Jak twierdzi, to przez plagę „pedalstwa”. gazeta.pl, 2018-09-25. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  173. Spalił książki o tematyce LGBTQ, stanie przed sądem. queer.pl, 2019-07-11. [dostęp 2020-02-17]. (pol.).
  174. Patryk Obarski: Religijny fanatyk spalił książki należące do… biblioteki. granice.pl, 2018-12-07. [dostęp 2020-02-17]. (pol.).
  175. a b Przewodniczący episkopatu odpowiada na wezwania o usunięcie Jędraszewskiego. queer.pl, 2019-08-08. [dostęp 2019-08-22]. (pol.).
  176. LGBT people cause deadly natural disasters, say religious lawmakers in Malaysia. PinkNews, 2018-10-05. [dostęp 2018-10-07]. (ang.).
  177. Ksiądz na kazaniu o koronawirusie. Queer.pl, 2020-03-04. [dostęp 2020-03-04]. (pol.).
  178. Joanna Dzikowska: Ksiądz na mszy we Wrocławiu: Koronawirus to kara za homoseksualizm. Najlepszą obroną przed nim jest modlitwa. wyborcza.pl, 2020-03-03. [dostęp 2020-03-05]. (pol.).
  179. Patrick Kelleher: Homophobic rabbi claims coronavirus outbreak is God’s divine punishment for Pride parades. pinknews.co.uk. [dostęp 2020-03-10]. (ang.).
  180. Emma Powys Maurice: Right-wing pastor blames coronavirus on ‘LGBT sin’, because someone had to we guess. pinknews.co.uk, 2020-03-08. [dostęp 2020-03-10]. (ang.).
  181. a b Umberto Bacchi, Maria Georgieva, Thomson Reuters Foundation: LGBT+ group sues Ukraine religious figure linking coronavirus to gay marriage. reuters.com, 2020-04-13. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  182. Ariel Sobel: Orthodox Rabbi: Pittsburgh Shooting Caused by Gay Parents Holding Bris. 2018-11-01. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  183. Ksiądz o LGBT: „Nawet w sutannie mam scyzoryk na tę bandę”. wyborcza.pl, 2019-11-04. [dostęp 2020-02-17]. (pol.).
  184. „LGBT są wrogami i trzeba się przed nimi bronić”. Episkopat potępił ataki w Białymstoku, księża komentują. gazeta.pl, 2019-07-22. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
  185. „LGBT są wrogami i trzeba się przed nimi bronić”. Episkopat potępił ataki w Białymstoku, księża komentują. gazeta.pl, 2019-07-22. [dostęp 2019-08-22]. (pol.).
  186. Homofobia no esporte: relembre declarações desastradas de atletas. oglobo.com, 2016-06-24. [dostęp 2019-04-20]. (port.).
  187. a b c d Paweł Korzeniowski: Geje w szatni. Polscy piłkarze ukrywają orientację, bo koledzy, kluby i media z nich szydzą. noizz.pl. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  188. Homophobia in sport: Most fans 'would welcome gay players’ – BBC survey. bbc.co.uk, 2016-10-26. (ang.).
  189. Dariusz Wołowski: Dlaczego futbol nienawidzi gejów. wyborcza.pl, 2018-12-27. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  190. a b Zbigniew Boniek do warszawskiego ratusza: promujcie sport, a nie LGBT. polskieradio24, 2019-03-06. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  191. Michał Szaflarski, Wojciech Karpieszuk, Kacper Sulowski: Prezes Legii o homofobicznym transparencie: „Będziemy kontynuować dialog z kibicami”. wyborcza.pl, 2019-03-06. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  192. Homofobia i dyskryminacja z powodu orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w państwach członkowskich UE. Część II Sytuacja społeczna. europa.eu, 2009. s. 104, 107. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  193. Homofobia i dyskryminacja z powodu orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w państwach członkowskich UE. Część II Sytuacja społeczna. europa.eu, 2009. s. 107. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  194. Homofobia i dyskryminacja z powodu orientacji seksualnej i tożsamości płciowej w państwach członkowskich UE. Część II Sytuacja społeczna. europa.eu, 2009. s. 105, 107. [dostęp 2020-02-25]. (pol.).
  195. a b c d G. Dean Sinclair. Homosexuality and the Military: A Review of the Literature. „Journal of Homosexuality”. 56 (6). s. 701–718. (ang.). 
  196. Sitaji Gurung, Ana Ventuneac, H. Jonathon Rendina, Elizabeth Savarese, Christian Grov & Jeffrey T. Parsons. Prevalence of Military Sexual Trauma and Sexual Orientation Discrimination Among Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Military Personnel: a Descriptive Study. „Sexuality Research and Social Policy”. 1 (15), s. 74–82, 2018. Springer. DOI: 10.1007/s13178-017-0311-z. (ang.). 
  197. Yavraj Joshi. The trouble with inclusion. „Virginia Journal of Social Policy and the Law”. 2 (21), s. 207–265, 2014. (ang.). 
  198. David F. Burrelli, „Don’t Ask, Don’t Tell”: The Law and Military Policy on Same-Sex Behavior, [w:] Congressional Research Service Reports [online], UNT Digital Library, 14 października 2010 [dostęp 2022-02-16] (ang.).
  199. Herek et al. Correlates of Internalized Homophobia in a Community Sample of Lesbians and Gay Men. „Journal of the Gay and Lesbian Medical Association”. 2 (1), s. 17–25, 1998. [dostęp 2010-03-25]. 
  200. a b c Xiaoyou Su, A. Ning Zhou, Jianjun Li, Ling-en Shi, Xiping Huan, Hongjing Yan, Chongyi Wei. Depression, Loneliness, and Sexual Risk-Taking Among HIV-Negative/Unknown Men Who Have Sex with Men in China. „Archives of Sexual Behavior”. 47 (7). s. 1959–1968. 
  201. Kalina Błażejowska: Homofobia zabija. Tygodnik Powszechny, 2015-07-02. [dostęp 2018-08-04]. (pol.).
  202. a b c Paweł Kalisz: Biegacz mógł stracić życie na Podlasiu, bo wzięto go za geja. Wymowna reakcja policji. natemat.pl, 2019-07-23. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  203. a b c Piotr Krajewski, projektant mody, brutalnie pobity w Gdyni. „Myśleli, że jestem gejem”. dziennikbaltycki.pl, 2019-07-26. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  204. a b c Claudia Ciobanu: Polish far right emboldened by ruling party propaganda. balkaninsight, 2019-07-31. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  205. Kalina Błażejowska: Chłopcy, hejt i homofobia. Tygodnik Powszechny, 2015-05-07. [dostęp 2018-08-04]. (pol.).
  206. W sieci fala nienawiści po śmierci Dominika. Powstaje masa fanpage’y. „Dobrze, że zdechł”. natemat.pl, 2015-07-03. [dostęp 2018-08-04]. (pol.).
  207. Bezmyślne komentarze po samobójstwie 9-latka: „Kto w wieku dziewięciu lat zna swoją orientację seksualną?”. gazeta.pl, 2018-08-31. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  208. ‘Angels’ protect Orlando funeral from anti-gay Westboro protesters. bbc.co.uk, 2016-06-19. [dostęp 2018-09-29]. (ang.).
  209. Thiago Guimarães: Professores gays carbonizados em carro levam cidade do sertão baiano às ruas. terra.com.br, 2016-06-14. [dostęp 2020-04-25]. (port.).
  210. Even after death, the abuse against gays continues. nbcnews.com, 2010-11-04. [dostęp 2018-09-29]. (ang.).
  211. Polska przesuwa się na wschód. Nowy raport o homofobii. oko.press, 2018-05-17. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  212. a b c Ella Braidwood: ‘Homophobic bullying made me suicidal and depressed’. 2018-11-14. [dostęp 2021-01-03].
  213. Ella Braidwood: Woman launches homophobic, racist rant at plane passenger. 2018-11-09. [dostęp 2021-01-07].
  214. Tomasz Ławnicki: „Miał tego pecha, że urodził się gejem w Polsce”. W przejmującym wpisie Dehnel ujawnia kulisy śmierci 14-letniego Kacpra. 2017-09-18. [dostęp 2018-10-08].
  215. a b Homostel in Amsterdam uitgescholden en bespuugd, belager gefilmd. hartvannederland.nl, 2020-04-13. [dostęp 2020-05-07]. (niderl.).
  216. a b Wesley Yin-Poole: Bethesda bans Fallout 76 players for life after shocking in-game homophobic attack. eurogamer.net, 2018-11-30. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  217. Shannon Bond: ‘Zoombombing’ City Hall: Online Harassment Surges As Public Meetings Go Virtual. npr.org, 2020-04-09. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  218. Cecylia Jakubczak: Homofobia zabija po cichu. krytykapolityczna.pl, 2018-05-17. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  219. What is homophobic bullying?. Bullying UK. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  220. Koronawirus a społeczność LGBT. queer.pl, 2020-03-26. [dostęp 2020-04-27]. (pol.).
  221. Nick Duffy: Frenzied mob cheers on as effigy of kissing gay couple and their child is burned to a cinder. pinknews.co.uk, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  222. Anja Vladisavljevic: Torched Effigy of Gay Couple Causes Outrage in Croatia. balkaninsight.com, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  223. Ella Braidwood: Catholic priest in Chicago proudly cuts up and burns LGBT flag. pinknews.co.uk, 2018-09-17. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  224. Nick Duffy: Man films himself burning LGBT children’s books from local library. pinknews.co.uk, 2018-10-23. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  225. Ella Braidwood: Teacher says student is ‘gay and is using girlfriend for cover’. pinknews.co.uk, 2018-10-26. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  226. L. Cook-Daniels. Lesbian, gay male, bisexual and transgendered elders: Elder abuse and neglect issues. „Journal of Elder Abuse & Neglect”. 2 (9), s. 35–49, 1998. DOI: 10.1300/J084v09n02_04. (ang.). 
  227. a b What is homophobia?. plannedparenthood.org. [dostęp 2018-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-22)]. (ang.).
  228. Kaja Godek: Irlandia nie może nazywać się krajem katolickim. wp.pl. [dostęp 2018-07-28].
  229. Radykalna działaczka prawicy o homoseksualistach: są zboczeni. queer.pl, 2018-06-01. [dostęp 2018-07-28]. (pol.).
  230. Monika Olejnik: „Washington Post” o paradzie wojskowej nie napisał. O homofobii Błaszczaka już tak. Gratulacje! [OLEJNIK]. gazeta.pl, 2018-08-17. [dostęp 2018-08-17]. (pol.).
  231. Nick Duffy: Gay rapper Mr Strange explains why Stormzy’s apology for homophobic slurs was a game-changer. pinknews.co.uk, 2020-01-17. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  232. Geje to zwierzęta i wysłannicy diabła. queer.pl, 2008-08-07. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  233. Elizabeth Kuhr: Texas judge says she was forced to remove pride flag from courtroom. nbcnews.com, 21 kwietnia 2020. [dostęp 2021-01-04].
  234. Morgan Stanley: Texas attorney files complaint comparing judge’s pride flag to swastika, Confederate flag. 2020-04-21. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  235. Ella Braidwood: Gay ‘cure’ therapy exposed in UK churches, with claim LGBT equality is ‘like Nazi propaganda’. 2018-11-12. [dostęp 2021-01-04].
  236. Jaś Kapela: Nowoczesna homofobia. krytykapolityczna.pl, 2016-09-24. [dostęp 2018-08-19]. (pol.).
  237. Paweł Wojciechowski: Dwóch mężczyzn pobito na gdańskiej plaży. Bo trzymali się za ręce. wyborcza.pl, 2018-08-21. [dostęp 2018-08-21]. (pol.).
  238. Anna Hájková: Why We’ve Suppressed the Queer History of the Holocaust. Ha-Arec, 2018-02-18. [dostęp 2018-10-08]. (ang.).
  239. a b Scott Bronstein, Jessi Joseph: Therapy to change ‘feminine’ boy created a troubled man, family says. CNN.com, 2011-06-10. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  240. a b c d e f g h i Homofobiczne wpadki polityków (od lewicy do prawicy). polityka.pl. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  241. a b Węgrzyn: nie jestem homofobem. To moja troska (www.tvn24.pl). tvn24.pl, 2011-06-11. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  242. a b c d Straszni politycy na Halloween. queer.pl, 2016-10-31. [dostęp 2018-07-28]. (pol.).
  243. Sąd ostatecznie zdecydował, czy drukarz miał prawo odmówić wykonania pracy dla Fundacji LGBT. Vice.com, 2018-06-14. [dostęp 2018-08-22]. (pol.).
  244. Daniel Villarreal: Uber driver kicks out a gay couple after one kisses the other on the forehead. queerty.com, 2019-03-04. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  245. Sofia Lotto Persio: Conservative columnist claims homosexuality, not pedophilia, is the problem with priests. Pinknews.co.uk, 2018-09-30. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  246. a b c d e f g Heterosexism & Homophobia: How Homophobia Hurts us All. Case Western Reserve University. [dostęp 2018-10-13]. (ang.).
  247. Matt Moore: Protests held against Japanese MP who made a slew of homophobic comments. GayTimes, 2018-07-28. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  248. a b Maya Oppenheim: Vegan group sparks backlash for saying ‘chemical pollutants’ make people gay and transgender. independent.co.uk, 2018-07-18. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  249. Japonia: partia rządząca krytykuje homofobiczne słowa ministry. Queer.pl, 2018-08-03. [dostęp 2018-08-05]. (pol.).
  250. Żona posła PiS o tęczy: won z mojego miasta. queer.pl, 2018-10-17. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  251. Nie poprowadzi oscarowej gali z powodu... homofobicznych tweetów. queer.pl. [dostęp 2018-12-07]. (pol.).
  252. Faworyt na prezydenta Brazylii wolałby martwego syna niż syna geja. queer.pl, 2018-09-10. [dostęp 2019-02-14]. (pol.).
  253. a b Paweł Korzeniowski: Geje w szatni. Polscy piłkarze ukrywają orientację, bo koledzy, kluby i media z nich szydzą. noizz.pl. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  254. James Guay: My Hellish Youth in Gay Conversion Therapy and How I Got Out. Time.com, 2014-07-15. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  255. Louis Stamples: These 6 stories of homophobic abuse should be a wake up call for everyone. indy100.com. [dostęp 2018-08-25]. (ang.).
  256. Jan Hartman: Kaja Godek chce zakazu marszów równości. Nie uda się. polityka.pl, 2020-03-06. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
  257. Włochy: rodzice więzili córkę lesbijkę przez rok. queer.pl, 2018-10-05. [dostęp 2018-10-20]. (pol.).
  258. Paweł Kośmiński: Pokazują światu, jak Polska staje się wolna od LGBT. Teraz mają problemy. wyborcza.pl, 2020-03-10. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
  259. Renata Kim: Ordo Iuris chce zastraszyć aktywistów walczących o prawa mniejszości. newsweek.pl, 2020-03-05. [dostęp 2020-03-12]. (pol.).
  260. Lily Walefield: LGBT gym forced to permanently close its doors after months of harassment by far-right hate group. pinknews.co.uk, 2020-02-15. [dostęp 2020-02-19]. (ang.).
  261. a b Eric D. Hill i inni, The Role of Social Cognition in the Religious Fundamentalism-Prejudice Relationship, „Journal for the Scientific Study of Religion”, 4, 49, grudzień 2010, s. 724–739, JSTOR40959059 (ang.).
  262. Łukasz Grzegorczyk: „LGBT chce legitymizować grzech”. 15-latek z Marszu Równości zrobił „show” w programie Sakiewicza. natemat.pl, 2019-08-14. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  263. a b Roberto Igual: SA man’s religious homophobia sparks fury on social media. mambaonline.com, 2020-04-28. [dostęp 2020-05-07]. (ang.).
  264. Paul Karp: Gay conversion therapy ban found to be LGBTIQ Australians’ top priority. theguardian.com, 2018-08-03. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  265. a b c d e Rafał Gębura: 76-letni gej szczerze o życiu w Polsce. „Psychiatrzy wmawiali mi, że będę szczęśliwy z kobietami”. natemat.pl, 2019-01-24. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  266. Chitra Ramaswamy: ‘I still have flashbacks’: the ‘global epidemic’ of LGBT conversion therapy. theguardian.com, 2018-08-08. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  267. príklady, [w:] O homofóbii [online], Homofobia.sk [dostęp 2019-10-11] (słow.).
  268. Emer O’Toole: Ireland’s gay marriage debate: where homophobes are treated as victims. guardian.com, 2014-02-10. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  269. Cardinal Burke: Gay couples shouldn’t be invited to family gatherings if children are present. churchandstate.org.uk, 2014-10-11. [dostęp 2019-02-17]. (ang.).
  270. Wykładowca UG chciał strzelać do „lovparady”?. queer.pl, 2018-06-18. [dostęp 2018-07-28]. (pol.).
  271. Wykładowca UG ze strzelbą: „Dobra na lovparady”. Rektor: Mediacja zakończona niepowodzeniem. gazeta.pl, 2018-06-18. [dostęp 2018-07-28]. (pol.).
  272. 25 proc. dzieci wychowywanych przez gejów jest molestowanych? Obalamy homofobiczne tezy z billboardu w Poznaniu. Newsweek.pl, 2018-08-09. [dostęp 2018-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-14)]. (pol.).
  273. a b Josh Jackman: Alt-right trolls are spreading the myth that gay people support paedophiles. pinknews.co.uk, 2018-08-04. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  274. Homofobiczny baner w Opolu. queer.pl, 2018-07-05. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  275. Marta Glanc: Kontrowersyjny billboard w Poznaniu. Władze miasta zawiadamiają prokuraturę. onet.pl, 2018-08-07. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  276. Josh Jackman: Romanian newspaper compares LGBT+ activists to Nazis. PinkNews, 2018-09-24. [dostęp 2018-10-07]. (ang.).
  277. Homofobiczny baner w Opolu. queer.pl, 2018-07-05. [dostęp 2018-07-22]. (pol.).
  278. Niall Griffiths: Councillor suspended after describing gay people as ‘unnatural’ and ‘perverted’. southwalesargus.co.uk, 2018-08-14. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  279. Jack Joshman: Alt-right trolls are spreading the myth that gay people support paedophiles. PinkNews, 2018-08-04. [dostęp 2018-08-05]. (ang.).
  280. Josh Jackman: Thousands protest Japanese MP who said gay sex would destroy society. PinkNews, 2018-07-27. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  281. a b Anna Collinson: Things the LGBT community has been blamed for. bbc.co.uk, 2015-04-28. [dostęp 2018-08-05]. (ang.).
  282. Piotr Żytnicki: Homofobiczna mowa nienawiści w TVP Poznań. Dziennikarze i mieszkańcy podpisują protest. wyborcza.pl, 2018-08-13. [dostęp 2018-08-21]. (pol.).
  283. Ks. Oko wraca. I straszy „gejoterroryzmem”. queer.pl, 2018-08-21. [dostęp 2018-08-21]. (pol.).
  284. Queerowa wystawa ponownie otwarta i bije rekordy odwiedzających. queer.pl, 2018-04-24. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
  285. a b Powstanie Warszawskie karą... za grzechy, w tym homoseksualizm?. queer.pl, 2018-08-07. [dostęp 2018-08-07]. (pol.).
  286. Polski „raper”: pożar w Australii to konsekwencja grzechów – LGBT i aborcji. queer.pl, 2020-01-07. [dostęp 2020-02-13]. (pol.).
  287. Megan Gorrey: Israel Folau links bushfire crisis to same-sex marriage and abortion. smh.com, 2019-11-17. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  288. Pastor blames CA wildfires on gay people in textbooks. sdgln.com, 2018-01-05. [dostęp 2018-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-05)]. (ang.).
  289. Nick Duffy: Fundamentalists claim God set fire to Primark because of Pride window display. pinknews.co.uk, 2018-08-29. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  290. Bishop Brian Tamaki blames gays, murderers and sinners for earthquakes. nzherald.co.nz, 2016-11-06. [dostęp 2018-08-05]. (ang.).
  291. Lucy Pasha-Robinson: Gay people to blame for Hurricane Harvey, say evangelical Christian leaders. independent.co.uk, 2017-09-06. [dostęp 2018-08-05]. (ang.).
  292. 18,000 people call on David Silvester to resign. henleystandard.co.uk. [dostęp 2018-08-05].
  293. Ella Braidwood: Malaysian politician blames earthquake on god’s wrath for LGBT ‘activities’. pinknews.co.uk, 2018-10-23. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  294. Koronawirus, zdaniem wrocławskiego księdza, to kara za homoseksualizm, aborcję i życie bez ślubu, Wprost, 3 marca 2020 [dostęp 2020-03-14] (pol.).
  295. Radek Oliwa: Oliwa do ognia: kto szydzi z Boga – pary homo czy abp Paetz?. queer.pl, 2018-08-18. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  296. Siobhan Fenton: Orlando shooting: ‘Angels’ block Westboro Baptist Church protesters from victims’ funerals. independent.co.uk, 2016-06-19. [dostęp 2018-08-07]. (ang.).
  297. Paweł Kośmiński: Parlament Europejski solidaryzuje się z ofiarami homofobii. PiS protestuje. wyborcza.pl, 2018-05-17. [dostęp 2018-07-28]. (pol.).
  298. Karolina Rogalska: Młodzież LGBT jest wyrzucana z domów. „Akceptuje ich tylko 25 procent matek i 12 procent ojców”. onet.pl, 2020-02-04. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
  299. Jackie Chan’s estranged gay daughter says she’s been homeless for a month due to homophobia. The Economic Times, 2018-05-02. [dostęp 2018-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-04)]. (ang.).
  300. Rejected by homophobic parents, valedictorian is going to college, with $125K from donors. ProudParenting, 2018-08-02. [dostęp 2018-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-04)]. (ang.).
  301. a b Federico Boni: Ercolano, 20enne rifiutato dalla famiglia perché gay costretto a vivere in un tugurio – video. gay.it, 2020-04-22. [dostęp 2020-04-25]. (wł.).
  302. 'When Mum found out I was gay, she changed the locks on our house’. Independent, 2016-12-18. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  303. Wrongful Termination Based on Being Gay or Lesbian. californiaemployeerightslawyer.com. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  304. Cevat Giray Aksoy, Christopher S. Carpenter, Jeff Frank, Matt L. Huffman: Gay Glass Ceilings: Sexual Orientation and Workplace Authority in the UK. IZA – Institute of Labor Economics. [dostęp 2018-08-12]. (ang.).
  305. a b Sima Kotecha: Gay British Asians being 'forced into heterosexual marriages’. bbc.co.uk, 2017-07-19. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  306. a b Damian Gajda: Magda: „Byłam żoną geja”. medonet.pl, 2019-02-07. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  307. Tom Davidson: Brighton Pride: 'Homophobic man threatened to stab people for being gay’ on packed train leaving LGBT celebration. mirror.co.uk, 2018-08-05. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  308. Big Brother: Maciej Borowicz groził Łukaszowi Darłakowi pobiciem. queer.pl, 2019-04-02. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  309. a b Thabo Msibi. Not crossing the line: Masculinities and homophobic violence in South Africa. „Agenda: Empowering Women for Gender Equity”, s. 50–54. Taylor & Francis, Ltd.. JSTOR: 27868964. 
  310. Lucy Sherriff: #UnderageAndGay: Channel 4 Documentary Reveals The Dark Side Of Coming Out As A Teenager. Huffington Post, 2015-03-12. [dostęp 2018-08-04]. (ang.).
  311. Gay Couple Fights Prejudice and Coronavirus in Poland by Distributing Rainbow Face Masks. nytimes.com, 2020-04-23. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  312. Mimi Launder: Tory candidate suspended after saying gay people should face the death penalty. [dostęp 2018-07-21]. (ang.).
  313. Sheraz Ahmad, Dinesh Bhugra. Homophobia: an updated review of the literature. „Sexual and Relationship Therapy”. 4 (25), s. 447–455. Informa UK Limited. DOI: 10.1080/14681994.2010.515206. 
  314. KAMERALNIE „Powinni dla was otworzyć ponownie komory gazowe”. Gej o ciemnych stronach życia w Polsce. wp.pl, 2018-04-29. [dostęp 2018-07-22]. (pol.).
  315. Pedały do gazu a lesby do leczenia?. queer.pl, 2009-05-11. [dostęp 2018-10-20]. (pol.).
  316. Tamara Zieve: ‘DEATH TO LGBT’ SCRAWLED ON TEL AVIV HOLOCAUST MEMORIAL. The Jerusalem Post, 2018-10-25. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  317. Pobicie osób LGBTQ w armeńskiej wiosce. queer.pl, 2018-08-06. [dostęp 2018-08-18]. (pol.).
  318. Bradley Jardine, Nine Armenian teenagers wounded in anti-LGBT attack, eurasianet.org, 6 sierpnia 2018 [dostęp 2020-07-21] (ang.).
  319. a b c Eva Hartley: Tom Berwick says his ‘life is ruined’ after fatal injury in pride attack. pinknews.co.uk, 2018-08-17. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  320. Gemma Wheatley: Prolific offender jailed for homophobic arson attack. yourlocalguardian.co.uk, 2008-08-16. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  321. Nick Duffy: Homophobic vandals graffiti pro-gay church, but church fights back with love. 2018-09-25. [dostęp 2021-01-05].
  322. Ella Braidwood: Arsonists target Lithuania’s only LGBT rights group in ‘vicious homophobic attack’. PinkNews, 2018-08-10. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  323. Richard Kreitner: October 7, 1998: Matthew Shepard Is Found Brutally Tortured and Left for Dead. thenation.com, 2015-10-07. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  324. Dennis Romero: Man sentenced to death in torture, murder of boy he thought was gay. nbcnews.com, 2018-06-08. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  325. Dwóch Polaków pobiło i zgwałciło niemieckiego muzyka, bo miał zaproponować im seks. Jest wyrok. 2018-11-08. [dostęp 2021-01-05].
  326. Josh Jackman: Lesbian raped by her father, uncle and friend to ‘make her straight’. PinkNews, 2018-07-31. [dostęp 2018-08-18]. (ang.).
  327. Ashley Remkus: Man had girlfriend rape 11-year-old autistic son because he thought the boy was gay. 2018-03-30. [dostęp 2018-08-04].
  328. The shocking reality of homophobic rape Navi Pillay published in The Asian Age and eight other newspapers, 20 June 2011. United Nations High Commissioner for Human Rights, 2011-06-20. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  329. Case Study: Being a gay woman in DRC and facing fears of ‘punitive’ rape. thejournal.ie, 2014-05-24. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  330. Algieria: makabryczne morderstwo 21-letniego studenta medycyny. queer.pl. [dostęp 2019-02-12]. (pol.).
  331. Algerian student murdered, ‘He is Gay’ written on wall with his blood, The Jerusalem Post | JPost.com [dostęp 2020-03-14].
  332. Jude Sheerin, The murder that changed America, „BBC News”, 26 października 2018 [dostęp 2020-03-14] (ang.).
  333. Kit Ramgopal, Karin Roberts: Man charged with killing boy, 10, who reportedly came out as gay. nbcnews.com, 2018-06-28. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  334. Brazilian Woman Sentenced to 25 Years for Killing Gay Son, www.out.com, 29 listopada 2019 [dostęp 2020-03-14] (ang.).
  335. Signs of boy’s abuse missed by L.A. County social workers, Los Angeles Times, 30 maja 2013 [dostęp 2020-03-14] (ang.).
  336. 10-Year-Old Boy May Have Come Out as Gay Before His Death, DCFS Says, NBC Los Angeles [dostęp 2020-03-14] (ang.).
  337. Thousands remember Soho dead. BBC.co.uk, 1999-05-02. [dostęp 2018-08-17]. (ang.).
  338. Emma Powys Maurice: Polish husband and wife who took homemade explosives to Pride sentenced to just one year in prison. pinknews.co.uk, 2020-02-24. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  339. Feinstein i inni, A weekly diary study of minority stress, coping, and internalizing symptoms among gay men, „Journal of consulting and clinical psychology”, 85, 12, 2017, s. 1144–1157, DOI10.1037/ccp0000236, PMCIDPMC6935043.
  340. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa McDavitt, B., Iverson, E., Kubicek, K., Weiss, G., Wong, C. F., & Kipke, M. D. Strategies Used by Gay and Bisexual Young Men to Cope with Heterosexism. „Journal of gay & lesbian social services”. 20 (4), s. 354–380, 2008. DOI: 10.1080/10538720802310741. (ang.). 
  341. Judd Marmor: Homosexual behavior: a modern reappraisal. Nowy Jork: Basic Books.
  342. a b Herek, G.M. (1986) The Social Psychology of Homophobia: Toward a Practical Theory, New York University Review of Law & Social Change, s. 923.
  343. Crossdressing and Cultural Anxiety. geocities.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-02-14)]..
  344. Homophobia- American Psychoanalytic Foundation Public Forum.
  345. West, D.J. Homosexuality re-examined. Minneapolis: University of Minessota Press, 1977.
  346. Adams HE, Wright LW Jr., Lohr BA. Is homophobia associated with homosexual arousal?. „Journal of Abnormal Psychology”. 105 (3), s. 440–445, 1996. DOI: 10.1037/0021-843X.105.3.440. PMID: 8772014. [dostęp 2012-03-17]. [zarchiwizowane z adresu 18 czerwca 2011]. 
  347. Linda Dowling: Hellenism and Homosexuality in Victorian Oxford. Oxford: Cornell University Press, 1997.
  348. https://web.archive.org/web/20070928051520/http://www.apahelpcenter.org/articles/article.php?id=31 What Can Be Done to Overcome the Prejudice and Discrimination that Gay Men, Lesbians, and Bisexuals Experience?
  349. Kurt Freund, Robin Watson, Douglas Rienzo, Heterosexuality, Homosexuality, and Erotic Age Preference, „The Journal of Sex Research”, 26 (1), 1989, s. 107–117, ISSN 0022-4499 [dostęp 2020-10-01], Cytat: "Homosexual males who preferred physically mature partners responded no more to male children than heterosexual males who preferred physically mature partners responded to female children.".
  350. Kurt Freund, Robin J Watson, The proportions of heterosexual and homosexual pedophiles among sex offenders against children: An exploratory study, „Journal of Sex & Marital Therapy”, 18 (1), marzec 1992, s. 34–43, ISSN 0092-623X [dostęp 2020-10-01], Cytat: "This, of course, should not be understood as saying that androphiles may have a greater propensity to offend against children than do gynephiles, a myth refuted in an earlier study." (ang.).
  351. http://www.apa.org/topics/orientation.html#mentalillness.
  352. Działacz PiS: Homoseksualiści promują pedofilię. gazeta.pl, 7 czerwca 2006. [dostęp 2008-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 sierpnia 2006)].
  353. Homoseksualiści to ludzie z defektem, queer.pl [dostęp 2018-01-30].
  354. Sexual Orientation Myths & Facts. Case Western Reserve University. [dostęp 2018-10-13]. (ang.).
  355. Gregory M. Herek, John P. Capitanio, AIDS Stigma and Sexual Prejudice, University of California, Davis, 1999, [1].
  356. Zgodnie ze światowymi statystykami epidemiologicznymi ponad 80% zakażeń HIV następuje w drodze kontaktów heteroseksualnych. W niektórych krajach wysokorozwiniętych notuje się wyższy procent infekcji HIV u osób homoseksualnych i biseksualnych (więcej w HIV/AIDS Statistics oraz AIDS Epidemic Update 2007). W Polsce według raportu PZH za lata 2008–2012 powodem 21% infekcji HIV są kontakty homoseksualne, zaś 23,1% heteroseksualne, zaś największym powodem zakażeń jest przyjmowanie dożylne narkotyków – 36,1%. Więcej w Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w Polsce.
  357. Waldemar Halota, Jacek Juszczyk: HIV/AIDS. Podręcznik dla lekarzy i studentów. Poznań: Wydawnictwo Termedia, 2006, s. 9–22. ISBN 83-89825-01-5.
  358. Nelson T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń. GWP. Gdańsk. rozdział 4: Uprzedzona osobowość.
  359. Robert P. Cabaj, Terry S. Stein: Textbook of homosexuality and mental health. s. 104.
  360. Giacomo Ciocca. Psychoticism, Immature Defense Mechanisms and a Fearful Attachment Style are Associated with a Higher Homophobic Attitude. „The Journal of Sexual Medicine”. DOI: 10.1111/jsm.12975. 
  361. a b innastrona.pl · BE.QUEER Dyskusja redakcyjna: Homofobia a sprawa polska (Jacek Kochanowski: Homofobia czy heteronormatywność?) – portal gej i les.
  362. ORIGIN OF HIV & AIDS. Global information and education on HIV and AIDS. [dostęp 2018-03-29].
  363. Nuno R. Faria, Andrew Rambaut, Marc A. Suchard, Guy Baele, Trevor Bedford, Melissa J. Ward, Andrew J. Tatem, João D. Sousa, Nimalan Arinaminpathy, Jacques Pépin, David Posada, Martine Peeters, Oliver G. Pybus, Philippe Lemey. The early spread and epidemic ignition of HIV-1 in human populations. „Science”. 346 (6205), s. 56–61, 3/10/2014. American Association for the Advancement of Science. DOI: 10.1126/science.1256739. 
  364. Sprawozdanie z badania gimnazjalnych podręczników z wychowania do życia w rodzinie.
  365. Karolina Franke: Obraz homoseksualności, biseksualności i transpłciowości w powszechnie dostępnych podręcznikach akademickich dla studentów psychologii, pedagogiki i resocjalizacji. W: Raport o homo-, biseksualności i transpłciowości w polskich podręcznikach akademickich. Agata Loewe (red.). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, 2010. ISBN 978-83-930480-4-5. [dostęp 2010-12-12]. (pol.).
  366. Paweł Kośmiński: Komisja Etyki Poselskiej nie chce oceniać słów posłanki Pawłowicz. „To jest zadanie dla społeczeństwa”. wyborcza.pl, 2014-02-25. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  367. #WięźCytuje. Adam Żak SJ: Obarczanie winą za pedofilię w Kościele „lobby homoseksualnego” to ignorancja i uproszczenie. wiez.com, 2018-08-29. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  368. Religia w szkołach przestanie szerzyć homofobię? [dostęp 2015-09-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24].
  369. Homophobia Perpetuated.
  370. Sexual Orientation and Human Rights: Putting Homophobia on Trial.
  371. Nelson Todd D.: Psychologia uprzedzeń, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, s. 134–140.
  372. Whitley Bernard E. Jr.: Religiosity and Attitudes Toward Lesbians and Gay Men: A Meta-Analysis. „International Journal for the Psychology of Religion” 2009, nr 19, s. 21–38.
  373. Iden Dershowitz, Revealing Nakedness and Concealing Homosexual Intercourse: Legal and Lexical Evolution in Leviticus 18, „Hebrew Bible and Ancient Israel”, 4, 6, Mohr Siebeck, 2017, s. 510–526, DOI10.1628/219222717X15235367195677 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-19] (ang.).
  374. Robert Aldrich (red.), Geje i lesbijki. Życie i kultura, Kraków: Universitas, 2009, s. 348, ISBN 97883-242-0851-7.
  375. Czystość i homoseksualizm.
  376. Jezuici.pl – Towarzystwo Jezusowe w Polsce – Artykuły. jezuici.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-11)]..
  377. Aldrich R. (red) Geje i lesbijki – życie i kultura, Universitas 2006 s. 351.
  378. Prezydium KEP: Kampania „Przekażmy sobie znak pokoju” rozmywa jednoznaczne wymagania Ewangelii, episkopat.pl [dostęp 2016-09-18].
  379. Alfredo Ormando, liguria.cgil.it [dostęp 2010-12-10] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-27] (wł.).
  380. Fabrizio Peronaci, Mariolina Iossa, Gay si da’ fuoco davanti a San Pietro, „Corriere della Sera”, 14 stycznia 1998, s. 14, ISSN 1120-4982 (wł.).
  381. The Sunday Times (podgląd z dn. 25.11.2010).
  382. Nigerian Bishop: Gays ‘Not Fit to Live’ « Akinola, Repudiate Anti-Gay Violence.
  383. Nigeria To Criminalize Gay Marriage & LGBT Meetings, 365gay.com [dostęp 2010-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2008-03-06] (ang.).
  384. Watchtower, Co Biblia mówi o homoseksualizmie?, jw.org [dostęp 2014-06-02].
  385. Watchtower, Co Biblia mówi o seksie? Dziesięć pytań – biblijne odpowiedzi, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 listopada 2011, s. 7.
  386. Watchtower, Co Biblia mówi na temat homoseksualizmu?, „Przebudźcie się!”, kwiecień 2016, s. 7–9.
  387. Watchtower, Jak wyjaśnić biblijny pogląd na homoseksualizm?, „Przebudźcie się!”, grudzień 2010, s. 27.
  388. Sura al-Araf (Wzniesione krawędzie) (7,79), Sura asz-Szuara (Poeci) (26,166).
  389. Alina Polianskaya, Gay Imam plans to open Australia’s first LGBT-friendly mosque, independent.co.uk, 10 stycznia 2018 [dostęp 2018-09-29] (ang.).
  390. Homofobiczny wpis szefa gabinetu premiera. „W normalnym kraju przestałby pełnić swoją funkcję”. gazeta.pl, 2019-06-01. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  391. a b Sean Macleish: The Cost of Homophobia in CARICOM. Caricom. [dostęp 2018-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-14)]. (ang.).
  392. Judit Takács, Ivett Szalma. Homophobia and same-sex partnership legislation in Europe. „Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal”. 30 (5), s. 356–378, 2011-04. Emerald Publishing. DOI: 10.1108/02610151111150627. ISSN 2040-7149. (ang.). 
  393. Peter Tatchell: As CHOGM Ends, The Commonwealth Remains A Bastion Of Homophobia. huffingtonpost.co.uk, 2018-04-20. [dostęp 2018-07-28].
  394. LGBT+ nowym paliwem wyborczym. PiS szczuje według scenariusza „na uchodźców”, oko.press [dostęp 2019-11-08].
  395. TVP o Inwazji LGBT: „Potop”, „gorsza niż najbardziej zagorzali komuniści”, „czeka nas legalizacja pedofilii”, oko.press [dostęp 2019-11-08].
  396. Verweij et al. Genetic and environmental influences on individual differences in attitudes toward homosexuality: an Australian twin study. „Behavior Genetics”. 38 (3), s. 257–265, 2008. DOI: 10.1007/s10519-008-9200-9. PMID: 18347968. PMCID: PMC2292426. 
  397. Eaves LJ, Hatemi PK. Transmission of Attitudes Toward Abortion and Gay Rights: Effects of Genes, Social Learning and Mate Selection. „Behavior Genetics”. 38 (3), s. 247–256, 2008. DOI: 10.1007/s10519-008-9205-4. PMID: 18373189. 
  398. Alexandra Zapko-Willmes, Christian Kandler, Genetic Variance in Homophobia: Evidence from Self- and Peer Reports, „Behavior Genetics”, 48 (1), 2018, s. 34–43, DOI10.1007/s10519-017-9884-9, ISSN 1573-3297, PMID29164405 [dostęp 2019-07-24].
  399. Dominic J. Parrott. (2009) Aggression Toward Gay Men as Gender Role Enforcement: Effects of Male Role Norms, Sexual Prejudice, and Masculine Gender Role Stress. Journal of Personality 77:4, 1137–1166.
  400. David Halperin: How to Do the History of Homosexuality. listopad 2002.
  401. Meier et al. A secret attraction or defensive loathing? Homophobia, defense, and implicit cognition. „Journal of Research in Personality”. 40 (4), s. 377–394, 2006. DOI: 10.1016/j.jrp.2005.01.007. 
  402. http://www.rochester.edu/news/show.php?id=4040.
  403. Adam Ostolski: Spiskowcy i gorszyciele. Judaizowanie gejów w polskim dyskursie prawicowym. W: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper: Jak się dzielimy i co nas łączy. Kraków: NOMOS, 2007, s. 156–178. ISBN 978-83-60490-35-8.
  404. George L. Mosse. Nationalism and Respectability: Normal and Abnormal Sexuality in the Nineteenth Century. „Journal of Contemporary History”. 17 (2), s. 221–246, kwiecień 1982. Sage Publications. (ang.). 
  405. a b c d e The Price of Exclusion.
  406. a b c d e f In the Name of Love: The Church, exclusion and LGB mental health issues. [dostęp 2017-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-17)].
  407. a b c d e f g h i j Podręcznik. Szkoła bez homofobii. szkolabezhomofobii.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-10)]..
  408. a b c d e f g h i j Gawlicz K., Rudnicki P., Starnawski M, Dyskryminacja w szkole – obecność nieusprawiedliwiona. Raport z badań, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, 2015 (pol.).
  409. a b c d e f g h i j Patrick Strudwick, This Top Psychiatrist Says Anti-Gay Politicians Can Contribute To The Suicides Of LGBT People, „BuzzFeed”, 7 lutego 2018 [dostęp 2018-04-10].
  410. a b Cecylia Jakubczak: Homofobia zabija po chichu. krytykapolityczna.pl, 2018-05-17. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  411. a b c d Lee Badgett M. V.: The Economic Cost of Homophobia. World Bank, 2014-02. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  412. a b LGBT Homeless Youth. un.org, 2017-06. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  413. a b c Marcia R. Fenleib: Report of the Secretary’s Task Force on Youth Suicide: Prevention and Intervention in Youth Suicide. Government printing office. ISBN 0-16-002508-7.
  414. a b c Caitlin Ryan, David Huebner, Rafael M. Diaz, Jorge Sanchez. Family Rejection as a Predictor of Negative Health Outcomes in White and Latino Lesbian, Gay, and Bisexual Young Adults. „Pediatrics”. Vol. 123 (No. 1), s. 346–352, 2009-01. American Academy of Pediatrics. DOI: 10.1542/peds.2007-3524. 
  415. Sofia Lotto Persio: Man kills himself after months of homophobic abuse. 2018-11-12. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  416. a b Hate Crime. FBI, 2004. [dostęp 2010-11-24].
  417. PERSECUTION OF HOMOSEXUALS IN THE THIRD REICH. encyclopedia.ushmm.org. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  418. HIV in Men Who Have Sex with Men.
  419. a b c d e f g h Warren J. Blumenfeld, Homophobia: How We All Pay the Price. Boston: Beacon Press: Heterosexism & Homophobia: How Homophobia Hurts us All. case.edu. [dostęp 2018-08-21]. (ang.).
  420. Rafał Gębura: 7 metrów pod ziemią: Tęczowa rodzina. vod.pl. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  421. Ella Braidwood: Bodyguard: Richard Madden was mocked as ‘gay’ for taking acting lessons. pinknews.co.uk, 2018-09-24. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  422. J.A. Bernat, K.S. Calhoun, H.E. Adams, A. Zeichner. Homophobia and physical aggression toward homosexual and heterosexual individuals. „J Abnorm Psychol”. 110 (1), s. 179–187, Feb 2001. PMID: 11261393. 
  423. Pozew przeciwko Kai Godek. Jednym ze świadków będzie premier Irlandii?. wprost.pl, 2019-10-11. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  424. Motorniczy gej do MPK w Poznaniu: wstyd mi za was!. queer.pl, 2018-08-12. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
  425. a b c d e f Claire Thurlow: The Economic Cost of Homophobia. Peter Tatchell Foundation, 2018-06. [dostęp 2018-07-28]. (ang.).
  426. Czy Polska straci ważne wydarzenie przez „strefy wolne od LGBT”?. queer.pl, 2020-01-20. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
  427. Malaysian Official Claims Conversion Therapy ‘Cured’ 1,500 People. gcn.ie, 2018-10-30. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  428. Christopher Banks: The Cost of Homophobia: Literature Review on the Human Impact of Homophobia In Canada. maj 2003. [dostęp 2014-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 stycznia 2005)]. (ang.).
  429. Raport z Saskatoon, s. 40–50. lgbthealth.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-01-06)]..
  430. Discrimination in the European Union. Eurobarometer.
  431. Sytuacja społeczna osób biseksualnych i homoseksualnych w Polsce. Raport za lata 2005 i 2006. kampania.org.pl.
  432. wortal Młodzieży Wszechpolskiej. mw.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-24)]..
  433. Grażyna Kubica, Tęczowa flaga przeciwko wawelskiemu smokowi. Kulturowa interpretacja konfliktu wokół krakowskiego Marszu dla Tolerancji, „Studia Socjologiczne”, 183 (4), 2006, s. 78, ISSN 0039-3371 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  434. Prawa lesbijek, gejów, osób biseksualnych i transpłciowych w Polsce i na Łotwie, amnesty.org.pl [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  435. Wszechpolacy spotkają się z gejami, wiadomosci.wp.pl, 25 kwietnia 2006 [dostęp 2020-08-20] (pol.).
  436. Przesladowanie i Homofobia w Szkole. Arcigay. [dostęp 2014-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 stycznia 2007)].
  437. Raport z badan nad przemoca homofobiczna „Schoolmates”. [w:] Kampania Przeciw Homofobii [on-line]. 12 kwietnia 2008. [dostęp 2011-07-20].
  438. Polska szkoła nie lubi gejów i lesbijek.
  439. Raport Mniejszości – STOP MOWIE NIENAWIŚCI – projekt Fundacji Wiedza Lokalna. raportmniejszosci.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-17)]..
  440. Rainbow Europe 2020, ILGA-Europe [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-17] (ang.).
  441. Marta Ciastoch, Polska najbardziej homofobicznym krajem w UE. Ranking i mapa ILGA 2020, Noizz, 14 maja 2020 [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-17] (pol.).
  442. Mateusz Domański, Nowy ranking. Polska najbardziej homofobicznym krajem w Europie, o2.pl, 14 maja 2020 [dostęp 2020-06-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-15] (pol.).
  443. Why Is it Important for Society to be Better Educated About Homosexuality?. [dostęp 2008-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
  444. Making School Safer for Sexual Minority Youth. [dostęp 2010-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-14)].
  445. NASP Resources S.
  446. School Psychology Review (2008, t37), Dr. D.J. Tharinger (University of Texas). nasponline.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-05)]..
  447. Magdalena Goetz: Homofobia w szkole – skuteczne sposoby reagowania. epedagogika.pl, 2018-02-12. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  448. Eleanor Busby: Nearly half of school pupils say friends use discriminatory language towards LGBT+ people. independent.co.uk, 2018-11-12. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  449. https://queer.pl/news/199496/jesli-to-slyszysz-jesli-to-mowisz-kampania-lgbt-warszawa Przemoc domowa wobec osób LGBT na plakatach w Warszawie.
  450. Gentlemen against homophobia. 2013-12-12. [dostęp 2021-01-03]. (ang.).
  451. Ella Braidwood: Meet the LGBT activist sending Christmas cards to disowned queer people. 2018-11-12. [dostęp 2021-01-04]. (ang.).
  452. Ursula Perano: A group of Christians attended a pride parade to apologize for how they’ve treated the LGBT community. CNN.com, 2018-07-03. [dostęp 2019-02-14]. (ang.).
  453. Patrick Kelleher: Perthshire Pride: Church of Scotland minister apologises to LGBT community for ‘cruelty and injustice’. 2018-08-11. [dostęp 2021-01-05].
  454. Ella Braidwood: Gay girl’s suicide prompts church to launch Pride event in radical change. 2018-09-24. [dostęp 2021-01-05]. (ang.).
  455. Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom: akcja Olly’ego Alexandra. queer.pl, 2018-09-10. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  456. Tęczowy Piątek – pytania i odpowiedzi. kph.org.pl, 2018-10-26. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  457. Bartosz Godziński: Studniówka LGBT+. Licealiści z Warszawy zatańczyli „poloneza równości”. natemat.pl, 2019-02-12. [dostęp 2019-02-16]. (pol.).
  458. Marta Ciastoch: Szwedzka orkiestra pokazała jak walczyć z homofobią i przerobiła nienawistny list w operowe dzieło. noizz.pl. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  459. Altrincham FC: Non-league team tackles homophobia in rainbow kit. bbc.co.uk, 2019-02-16. [dostęp 2019-02-17]. (ang.).
  460. Oslo: protest solidarnościowy z osobami LGBT pod ambasadą Polski. queer.pl, 2020-03-11. [dostęp 2020-03-12]. (pol.).
  461. W Berlinie odbył się protest przeciwko strefom „wolnym od LGBT”. queer.pl, 2020-03-09. [dostęp 2020-03-12]. (pol.).
  462. Sean Guillory: Repression and Gay Rights in Russia. www.thenation.com, 2013-09-26. [dostęp 2014-12-30]. (ang.).
  463. Andrew Hampp: Hozier Gains Following With ‘Church’. [w:] Billboard [on-line]. www.billboard.com, 2014-07-22. [dostęp 2014-12-30]. (ang.).
  464. James Nichols: Hozier’s 'Take Me To Church’ Echoes Russian LGBT Violence. [w:] The Huffington Post [on-line]. www.huffingtonpost.com, 2013-09-26. [dostęp 2014-12-30]. (ang.).
  465. Nieważne, co powiedzą, jesteś ponad! Nowy teledysk Divines. lambdawarszawa.org. [dostęp 2020-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-17)]. (pol.).
  466. Marcus Strom: Study shows same-sex marriage vote damaged LGBT mental health. sydney.edu.au, 2019-01-24. [dostęp 2019-02-18]. (ang.).
  467. Stefano Verrelli, Fiona A. White, Lauren J. Harvey, Michael R. Pulciani: Minority stress, social support, and the mental health of lesbian, gay, and bisexual Australians during the Australian Marriage Law Postal Survey. wiley.com. [dostęp 2019-02-18]. (ang.).
  468. Antoni z „Queer Eye” i Justin Trudeau ramię w ramię w Pride w Montrealu. queer.pl, 2018-08-20. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  469. „Zakaz pedałowania” na spotkaniu z Biedroniem. Jak zareagował?. queer.pl, 2018-08-20. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  470. Wasza homofobia może mieć... brokatowe konsekwencje. queer.pl, 2018-08-07. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  471. Paulina Socha-Jakubowska, Szymon Krawiec: Małysz przeciw homofobii w sporcie: Wśród sportowców są ludzie o różnej orientacji. wprost.pl, 2019-03-17. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  472. a b Pierwszy raz w Polsce: sportowcy razem przeciw homofobii. KPH, 2020-03-17. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  473. Guram Kashia: Georgia captain becomes first recipient of Uefa #EqualGame award. bbc.co.uk, 2018-08-22. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  474. Joanna Racewicz: poszłabym z moim 12-letnim synem na Paradę Równości. queer.pl, 2020-02-26. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  475. Zmarł prof. Jerzy Vetulani. Niepokorny i wspierający LGBT. queer.pl, 7 kwietnia 2017. [dostęp 2019-09-24].
  476. Prof. Jerzy Vetulani zachęca do wsparcia Parady Równości. Parada Równości, 19 lutego 2017. [dostęp 2019-09-24].
  477. Znany egipski aktor wstawia się za osobami LGBTQ. queer.pl, 2018-08-20. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  478. Krzysztof Stelmaszyk: bez Was świat byłby uboższy. 2018-11-09. [dostęp 2021-01-05]. (pol.).
  479. Przemysław Bollin: Maria Peszek: nie trzeba być osobą homoseksualną, żeby czuć się wykluczonym w tym kraju [WYWIAD]. onet.pl, 2019-08-16. [dostęp 2020-04-16]. (pol.).
  480. Joe Biden przekonuje rodziców: nie odrzucajcie dzieciaków LGBTQ!. queer.pl, 2018-08-09. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  481. Trudeau: ‘There’s no place for the state in the bedrooms of the nation’. cbc.ca, 1967-12-21. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  482. Piotr Szczęsny: Manifest zwykłego, szarego Człowieka. otwarta.org, 26 października 2017. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  483. Wallaby boycotts marriage until gays have same right. canberratimes.com.au. [dostęp 2013-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)]. (ang.).
  484. Nick Duffy: Rugby star David Pocock weds after eight-year equal marriage protest. pinknews.co.uk, 2018-12-04. [dostęp 2019-02-14]. (ang.).
  485. Szymon Płóciennik: Zielonogórski artysta przez 15 minut blokował samochód z homofobicznym hasłem. Protestował przeciwko mowie nienawiści. wyborcza.pl, 2018-10-20. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  486. Homofobiczny billboard na kółkach. Jest zawiadomienie do prokuratury. gazetawroclawska.pl, 2018-09-27. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  487. Cameron kontra SPR: nie trzeba przepraszać za „pseudonaukowca”. queer.pl, 2017-03-31. [dostęp 2018-10-28]. (pol.).
  488. Wojciech Karpieszuk: A gdyby zamiast o LGBT z furgonetki padały hasła o księżach pedofilach? Szczucie to nie wolność słowa. wyborcza.pl, 2020-04-26. [dostęp 2020-04-27]. (pol.).
  489. Dawn Ennis: British Olympian with gay dad retires to become an ally to LGBTQ athletes. outsports.com, 2019-03-08. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  490. Callum Skinner. gayswithkids.com, 2019-03-14. [dostęp 2019-04-20]. (ang.).
  491. Bramkarz Tigres UANL przefarbował włosy na tęczowo. queer.pl, 2020-01-17. [dostęp 2020-02-11]. (pol.).
  492. Maciej Musiał: wspieram środowiska LGBT. queer.pl, 2018-12-17. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  493. „Czuję się zażenowany swoim zachowaniem”. Usunęli go z „Big Brothera”, teraz przeprasza. natemat.pl, 2019-04-03. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  494. Nick Duffy: Gay rapper Mr Strange explains why Stormzy’s apology for homophobic slurs was a game-changer. pinknews.co.uk, 2020-01-17. [dostęp 2020-02-11]. (ang.).
  495. Mark Shrayber: A straight man in Oklahoma wants you to know not all country boys are homophobic. 2019-11-06. [dostęp 2021-01-05].
  496. Green Vale Homes, homofobia jako zachowanie antyspołeczne.
  497. Marsz Równości w Łodzi z patronatem prezydent Zdanowskiej. queer.pl, 2019-03-29. [dostęp 2019-04-20]. (pol.).
  498. Sarah Bourletias: Révoltés par une décision „homophobe”, les élus de Saint-Jean-de-Braye suspendent leurs relations avec la ville jumelle de Tuchów, en Pologne. La République du centre, 15 lutego 2020. [dostęp 2020-02-17]. (fr.).
  499. a b Yacha Hajzler: Homophobie: Saint-Jean-de-Braye rompt ses relations avec la ville jumelle polonaise de Tuchów. France TV Info, 16 lutego 2020. [dostęp 2020-02-17]. (fr.).
  500. Francuska gmina zerwała partnerstwo z małopolskim Tuchowem. Wszystko przez uchwałę „anty-LGBT”. gazeta.pl, 2020-02-17. [dostęp 2020-02-17]. (pol.).
  501. Partnerstwo Zamościa i Weimaru zagrożone przez homofobiczną uchwałę?. queer.pl, 2020-02-07. [dostęp 2020-04-26]. (pol.).
  502. Joanna Urbańska: Wrocław wziął się na poważnie za usuwanie rasistowskich i homofobicznych napisów. Rękami skazanych na prace społeczne. wyborcza.pl, 2019-08-14. [dostęp 2020-04-25]. (pol.).
  503. Zawsze jesteście mile widziani. 2020-02-16. [dostęp 2021-01-04]. (pol.).
  504. queer.pl: Wrocław: pracownik MPK dopuścił się homofobicznych wpisów w sieci. queer.pl, 2019-06-22. [dostęp 2019-08-22]. (pol.).
  505. InterPride – International Association of LGBTI Organizers.
  506. Parada Równości przeszła przez stolicę.
  507. Andrew Sullivan: The End of Gay Culture. newrepublic.com, 2005-10-24. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  508. Marta FERNÁNDEZ: Fighting for the right to be different. elpais.com, 2017-06-30. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  509. W Madrycie powstanie pierwszy na świecie dom seniora dla osób LGBTQ. queer.pl, 2018-08-23. [dostęp 2018-11-03]. (pol.).
  510. Victor Malo-Juvera. The Effect of an LGBTQ Themed Literary Instructional Unit on Adolescents’ Homophobia. „Study and Scrutiny: Research in Young Adult Literature”. 2 (1), 2016. (ang.). 
  511. Sky Gilbert: Homophobia: Old problem, new disguise in ‘Love, Simon’. theconversation.com. [dostęp 2018-11-03]. (ang.).
  512. Dawn Ennis: Orthodox Christian Cleric Supports Same-Sex Marriage in Armenia. losangelesblade.com, 2017-12-05. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  513. Josh Jackman: Gay minister defies trolls’ death threats by kissing his husband. pinknews.co.uk, 2018-10-03. [dostęp 2018-10-28]. (ang.).
  514. Free and Equal: a new global public education campaign against homophobia and transphobia. OHCHR.org, 2013-07-26. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  515. UN Human Rights, The Riddle: new anti-homophobia message from UN human rights office, [w:] UNFE.org [online], Youtube.com (ang.).
  516. Be there. Be an ally.. UNFE.org. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  517. THE UNITED NATIONS’ GLOBAL CAMPAIGN AGAINST HOMOPHOBIA AND TRANSPHOBIA. United Nations Human Rights Office. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  518. Victor Madrigal-Borloz. OHCHR.org. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  519. Nowy niezależny ekspert ds. LGBT przy ONZ. queer.pl. [dostęp 2018-08-23]. (pol.).
  520. UN expert calls for global ban on practices of so-called “conversion therapy”, www.ohchr.org [dostęp 2020-09-22].
  521. Oscar Lopez, U.N. expert calls for global ban on ‘cruel’ conversion therapy, „Reuters”, 1 czerwca 2020 [dostęp 2020-09-22] (port.).
  522. Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie nasilenia przemocy powodowanej rasizmem i homofobią w Europie.
  523. PE apeluje o potępienie wypowiedzi Orzechowskiego. [w:] Gazeta.pl [on-line]. 26 kwietnia 2007. [dostęp 2012-03-25].
  524. Rezolucja PE w sprawie homofobii w Europie. [w:] Gazeta.pl [on-line]. 26 kwietnia 2007. [dostęp 2012-03-25].
  525. Co dalej z deklaracjami „anty-LGBT” po rezolucji PE?. queer.pl, 2020-01-17. [dostęp 2020-02-13]. (pol.).
  526. Australia: Będzie zakaz wyrzucania ze szkoły z powodu orientacji seksualnej. queer.pl, 2018-10-18. [dostęp 2018-10-21]. (pol.).
  527. Scott Morrison will change the law to ban religious schools expelling gay students, the Guardian, 12 października 2018 [dostęp 2020-09-22] (ang.).
  528. Australia Seeks to Ban Schools From Expelling Gay Students, Time [dostęp 2020-09-22].
  529. Global ban needed on bogus ‘conversion therapy’, argues UN rights expert, UN News, 21 czerwca 2020 [dostęp 2020-09-22] (ang.).
  530. Malta bans ‘gay cure’ conversion therapy, „BBC News”, 6 grudnia 2016 [dostęp 2020-09-22] (ang.).
  531. Germany is 5th country to ban conversion therapy for minors, NBC News [dostęp 2020-09-22] (ang.).
  532. Patrick Kelleher: Indian doctor faces court for practicing conversion therapy. pinknews.co.uk, 2018-12-08. [dostęp 2019-04-20]. (ukr.).
  533. Hilary White. Italian ‘anti-homophobia’ bill reminiscent of Maoist/Stalinist politics. „lifesitenews.com”. 
  534. Odpowiedź udzielona przez komisarz Verę Jourovą w imieniu Komisji. europarl.europa.eu, 2016. [dostęp 2018-08-25]. (pol.).
  535. a b Olivier De Shutter, Homophobia and Discrimination on Grounds of Sexual Orientation in the Eu Member States: Part I – Legal Analysis, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej, 2008, DOI10.2811/9312, ISBN 978-92-9192-266-6 [dostęp 2012-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-27] (ang.).
  536. a b Equality for lesbians and gay men. ILGA-Europe Report, June 1998. ILGA Europe. [dostęp 2014-09-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 kwietnia 2008)]. (ang.).
  537. Norway General Civil Penal Code, § 135 a.. [dostęp 2007-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 lipca 2003)]. (ang.).
  538. Anti-discrimination Act 1977 – Sect 49ZT. Homosexual vilification unlawful.
  539. Szwedzki Kodeks Prawny.
  540. Urs Geiser: Swiss roundly back protection against LGB discrimination. swissinfo.ch, 2020-02-09. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  541. Szwajcaria: Homofobia i transfobia na równi z rasizmem. queer.pl, 2018-10-01. [dostęp 2018-10-12]. (pol.).
  542. Urs Geiser: Swiss roundly back protection against LGB discrimination. swissinfo.ch, 2020-02-09. [dostęp 2020-02-11]. (ang.).
  543. Brazil criminalises homophobia and transphobia, The Independent, 14 czerwca 2019 [dostęp 2019-07-18] (ang.).
  544. Geje i lesbijki w UE potrzebują ochrony.
  545. William O’Donohue, Christine E. Caselles. Homophobia: Conceptual, definitional, and value issues. „Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment (1993) 15”. s. 177–195. DOI: 10.1007/BF01371377. ISSN 0882-2689. 
  546. Porozumienie Lesbijek: 17 maja 2005: otwarcie Poradni Antyhomofobicznej Porozumienia Lesbijek (LBT). [dostęp 2012-03-06].
  547. Senyszyn kontra „szowiniści orientacji seksualnej”. TVN24.pl, 2009-06-13. [dostęp 2012-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-16)].
  548. Inga Czerny: Debata o homofobii w UE: polski rząd pod obstrzałem. Money.pl, 2007-04-25. [dostęp 2012-03-08].
  549. Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Jacek Wciórka (red.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2008. ISBN 978-83-7609-000-9.
  550. Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka (redaktorzy): Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10: Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2000. ISBN 83-85688-25-0.
  551. The Medical Basis of Psychiatry / Hrsg. S. Hossein Fatemi. Totowa: Humana Press, 2007, s. 427. ISBN 978-1-58829-917-8.
  552. Mairwen K. Jones PhD, „Psychiatric Disorder or Straight Prejudice? The Role of Education in Overcoming Homophobia”, School of Behavioural and Community Health Sciences, Faculty of Health Sciences, Cumberland Campus, University of Sydney, Journal of Gay & Lesbian Social Services, 14(2), ISSN 1053-8720.
  553. Giacomo Ciocca, Bogdan Tuziak, Erika Limoncin, Daniele Mollaioli, Nicolina Capuano, Alessia Martini, Eleonora Carosa, Alessandra D. Fisher, Mario Maggi, Cinzia Niolu, Alberto Siracusano, Andrea Lenzi, Emmanuele A. Jannini. Psychoticism, Immature Defense Mechanisms and a Fearful Attachment Style are Associated with a Higher Homophobic Attitude. „The Journal of Sexual Medicine”. 12 (9), s. 1953–1960, 2015-09-10. John Wiley & Sons, Inc.. DOI: 10.1111/jsm.12975. (ang.). 
  554. Dysfunctional Personality Traits Linked to Homophobia. medicalresearch.com, 2015-09-10. [dostęp 2018-09-29]. (ang.).
  555. Phobias and how to overcome them, J. Gardner i A.H. Bell, wyd. Catle Books, USA, s. 101–102, ISBN 978-0-7858-2409-1.
  556. NARTH Position Statements, www.narth.com [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-05] (ang.).
  557. NARTH Position Statements.
  558. opinia Amerykańskiego Stowarzyszenia Pedagogów (APA) s. 5.
  559. Douglas C. Haldeman, The Pseudo-science of Sexual Orientation Conversion Therapy, „Angles: The Policy Journal of the Institute for Gay and Lesbian Strategic Studies”, 1, 4, grudzień 1999, s. 1–4 [dostęp 2018-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-07].
  560. Mark Potok, QUACKS: 'Conversion Therapists,' the Anti-LGBT Right, and the Demonization of Homosexuality, Southern Poverty Law Center, 2016 [dostęp 2020-09-23], Cytat: „In 2010, LGBT activists revealed the fact that NARTH’s executive secretary, who went by Arthur Goldberg, was actually Arthur Abba Goldberg, who had been sentenced to 18 months in federal prison for a huge investment scam many years earlier.” (ang.).
  561. Norm Kent: National Anti Gay Leader Is a Convicted Felon, Con Man. southfloridagaynews.com, 2010-02-15. [dostęp 2018-09-29]. (ang.).
  562. a b c Logan CR. Homophobia? No, homoprejudice. „Journal of homosexuality”. 3 (31), s. 31–53, 1996. DOI: 10.1300/J082v31n03_03. PMID: 8895027. 
  563. a b c Williamson IR. Internalized homophobia and health issues affecting lesbians and gay men. „Health education research”. 1 (15), s. 97–107, luty 2000. DOI: 10.1093/her/15.1.97. PMID: 10788206. 
  564. Mjend, Roger Scruton: prawo przeciw homofobii jak stalinizm i maoizm, pch24.pl, 26 września 2013 [dostęp 2020-04-03].
  565. Hudson WW., Ricketts WA. A strategy for the measurement of homophobia. „Journal of homosexuality”. 4 (5), s. 357–372, 1980. DOI: 10.1300/J082v05n04_02. PMID: 7204951. 
  566. The Associated Press drops the term ‘homophobia’ from its Stylebook.
  567. Patrick Strudwick: ‘Homophobia’ and ‘Islamophobia’ are the right words for the job. theguardian.com, 2012-11-27. [dostęp 2019-02-20]. (ang.).
  568. Nathaniel Frank: The Associated Press Bans Homophobia. slate.com, 2012-10-27. [dostęp 2019-02-20]. (ang.).
  569. Nathaniel Frank: The Associated Press Bans Homophobia. slate.com, 2012-11-27. [dostęp 2018-05-08].
  570. Eric L. Uhlmann, Brian A. Nosek. My culture made me do it: Lay theories of responsibility for automatic prejudice.. „Social Psychology”. 43 (2), s. 108–113, 2012. 
  571. Dictionary.com, Definition of homophobia, www.dictionary.com [dostęp 2019-12-06] (ang.).
  572. homophobia – Dictionary definition and pronunciation – Yahoo! Education, web.archive.org, 4 grudnia 2013 [dostęp 2019-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-04].
  573. Definitions: Sexual Prejudice, Homophobia, and Heterosexism, psychology.ucdavis.edu [dostęp 2019-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-29].
  574. discrimination envers les homosexuels, www.granddictionnaire.com [dostęp 2019-12-07].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Literatura polska[edytuj | edytuj kod]

  • Todd D. Nelson, Psychologia uprzedzeń, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003, ISBN 83-89120-65-8, OCLC 749260883.
  • Amnesty International Polska, Przełamać milczenie. Łamanie praw człowieka ze względu na orientację seksualną, Gdańsk 2003
  • Z. Sypniewski, B. Warkocki (red.) Homofobia po polsku, Sic!, Warszawa 2004, ISBN 83-88807-55-2.
  • T. Basiuk, D. Ferens, T. Sikora Parametry pożądania. Kultura odmieńców wobec homofobii, Universitas, Kraków 2006, ISBN 83-242-0502-0.
  • Zdeptana tęcza: o dyskryminacji społeczności LGBT+, praca zbiorowa pod redakcją Joanny Senyszyn, Stowarzyszenie „Polka Potrafi”, 2019.

Literatura obcojęzyczna[edytuj | edytuj kod]

  • W.J. Blumenfeld, Homophobia: How We All Pay the Price, 1992.
  • B.R.S. Fone, Homophobia: A History, 2000.
  • P.B. Jung, R.F. Smith, Heterosexism: An Ethical Challenge, 1994.
  • M. Kantor, Homophobia, 1998.
  • K.J. Peterson, Health Care for Lesbians and Gay Men: Confronting Homophobia and Heterosexism, 1996.
  • E.D. Rothblum, L.A. Bond, Preventing Heterosexism and Homophobia, 1996.
  • P. Sarna, Rhetoric and Public Service Advertising – A Case Study on The Campaign Against Homophobia, 2013.
  • J.T. Sears, W.L. Williams, Overcoming Heterosexism and Homophobia: Strategies that Work, 1997.
  • Ch. Stewart, Sexually Stigmatized Communities: Reducing Heterosexism and Homophobia: An Awareness Training Manual, 1999.