5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1941 |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk dypl. Tadeusz Sheybal |
| Ostatni |
płk dypl. Kazimierz Kuś |
| Działania zbrojne | |
| kampania włoska | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
5 Wileński Pułk Artylerii Lekkiej (5 pal) – oddział artylerii lekkiej Polskich Sił Zbrojnych.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Pułk wchodził w skład 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Zalążki stanowili przede wszystkim artylerzyści z 5 Dywizji Piechoty reorganizującej się Armii Andersa. Sformowany został w Tatiszczewie na bazie organicznego pułku artylerii. W związku z przegrupowaniem armii na południe ZSRR 20 stycznia 1942 roku 5 pal przebazował się do Dżalalabadu w Kirgistanie. W marcu 1942 roku pułk wydzielił do CWArt. w Kara-Suu dwie baterie, wyposażone zgodnie z etatem. W pułku pozostały sztaby 2 dywizjonów i 4 baterie. Zreorganizowano więc dywizjony dwubateryjne, co również miało na celu przystosowanie do przyszłych etatów brytyjskich. Część żołnierzy pochodziła także z rozformowanego 8 pal. W ostatnim okresie pobytu w Związku Sowieckim zaczęto intensywnie szkolić kierowców. 2 sierpnia pułk rozpoczął przygotowania do odejścia do Krasnowodska w związku z rozpoczętą ewakuacją do Iranu, a następnie do Iraku.
Wiosną 1943 pułk stacjonował na północ od Kirkuku.
Po wojnie pułk, będąc w składzie wojsk okupacyjnych, pełnił między innymi służbę wartowniczą. W lutym 1946 ochraniał obiekty wojskowe i komunikacyjne w rejonie Pordenone[2].
Skład organizacyjny[edytuj | edytuj kod]
Stan pułku na dzień 1 kwietnia 1942:
- oficerów – 60,
- podoficerów – 319,
- kanonierów – 963.
Stan pułku na sierpień 1943 r.[3]:
- oficerów – 50
- podoficerów i kanonierów – 679
- 25 funtowych armat – 24
Dowództwo pal-u nie posiadało organów sztabowych. Funkcje te wykonywali: adiutant; oficer informacyjny; oficer ds. kwatermistrzowskich.
Wileńscy artylerzyści[edytuj | edytuj kod]
dowódcy:
- ppłk dypl. Leon Tadeusz Sheybal (13 IX 1941 - 26 VII 1943[4])[5]
- ppłk /płk/ Tadeusz Wirth (do 1 V 1945)[6]
- płk dypl. Kazimierz Kuś (do 5 V 1947)
zastępcy dowódcy:
- mjr Mieczysław Saraszewski[5]
- mjr Wojciech Biliński
- mjr Gustaw Różycki[6]
- mjr Józef Rydzewski
- mjr Jerzy Janasiewicz
Dowódca I dywizjonu:
- mjr Wojciech Biliński[5]
Dowódca II dywizjonu:
- kpt. Józef Rydzewski[5]
Dowódca III dywizjonu:
- kpt. Bolesław Gustaw Różycki[5]
Obsada pułku według stanu na dzień 1 stycznia 1945
- dowódca - płk Tadeusz Wirth
- zastępca - mjr Józef Rydzewski
- adiutant – por. Stanisław Paczoski[6]
- oficer obserwacyjny - ppor. Eugeniusz Kaźmierczak
- oficer zwiadowczy - ppor. Kazimierz Zamojski
- dowódca I dywizjonu – kpt. Wacław Trawiński[6]
- 1 bateria - por. Leonidas Kulbicki
- 2 bateria - por. Aleksander Wiejak
- dowódca II dywizjonu – kpt. Zygmunt Zwolanowski[6]
- 3 bateria - por. Józef Drozdowski
- 4 bateria - por. Felicjan Wieczorek
- dowódca III dywizjonu – kpt. Honoriusz Halicki[6]
- 5 bateria - por. Włodzimierz Strzałkowski
- 6 bateria - por. Lesław Korzeniowski
Kawalerowie Orderu Virtuti Militari
- ppłk Tadeusz With
- mjr. Józef Rydzewski
- mjr. Jerzy Janasiewicz
- kpt. Różyczki Gustaw
- kpt Wacław Trawiński
- por. Tadeusz Ciundzielewicz
- por. Włodzimierz Strzałkowski
- por. Leon Masłowski
- por. Aleksander Wiejak
- por. Witold Piechowski
- por. Leonidas Kulbicki
- ppor. Zygmunt Mioduszewski
- ppor. Eugeniusz Kaźmierczak
- plut. Stanisław Bykowski
- kpr. Emil Kornacki
- kpr. Julian Zawiła
- kan. Jerzy Romanowski
- kpr. Stefan Łukasiewicz
- kan. Bogdan Mikołaj
- kan. Eliasz Paszko
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Żak 2014 ↓, s. 125.
- ↑ Żak 2014 ↓, s. 143.
- ↑ Szczurowski 2001 ↓, s. 278.
- ↑ Suchcitz (red.) 2012 ↓, s. 10, 61,87.
- ↑ a b c d e Polak 2004 ↓, s. 121.
- ↑ a b c d e f Blum i in. 1990 ↓, s. XXIII.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
- Piotr Żaroń: Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981
- Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Paśnicki: Artyleria polska Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1990.
- Jan Partyka: Odznaki i oznaki PSZ na Zachodzie 1939–1945. Wojska Lądowe. Rzeszów: Wydawnictwo Libri Ressovienses, 1997. ISBN 83-902021-9-0.
- Jakub Żak: Nie walczyli dla siebie. Powojenna odyseja 2 Korpusu Polskiego. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2014. ISBN 978-83-7399-621-2.
- 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-20-9.
- Andrzej Suchcitz (red.): 5 Kresowa Dywizja Piechoty 1941-1947. Zarys dziejów. Londyn: Fundusz Pomocy Wdowom, Sierotom i Inwalidom 5 Kresowej Dywizji Piechoty, 2012. ISBN 978-0-9559724-0-9.
- Michał Polak, Grot - Zeszyty Historyczne nr 18/19 2004.„Obsada dowództw Armii Polskiej na Wschodzie według stanu na 1 stycznia 1943 r.”, Leszno: Wydawnictwo Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie, 2004, ISSN 1509-9792.
