663 Dywizjon Samolotów Artylerii
 Odznaka 663 DSA | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk |
wojska lotnicze |
| Podległość | |
663 Dywizjon Samolotów Artylerii (663 DSA; ang. 663rd Polish Air Observation Post Squadron; pol. 663 Polski Szwadron Powietrznych Punktów Obserwacyjnych) – pododdział lotnictwa wojsk lądowych Polskich Sił Zbrojnych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za datę powstania 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii uznano 8 września 1944 roku[1], gdy piloci i personel obsługi naziemnej znaleźli się razem na lotnisku Ebola 30 kilometrów na południowy wschód od Salerno[2].
Decyzja o sformowaniu jednostki podjęta została na przełomie maja i czerwca 1944 roku. Z każdego pułku artylerii 2 Korpusu Polskiego wytypowano po dwóch oficerów, którzy skierowani zostali do Kairu na badania lekarskie, a następnie do Pretorii w Republice Południowej Afryki. Na początku lipca grupa oficerów artylerii rozpoczęła szkolenie w zakresie pilotażu i obserwacji artyleryjskiej z powietrza, w 62 Szkole Lotniczej w miejscowości Bloemfontein. 18 października szkolenie ukończyło 18 oficerów.
23 grudnia 1944 roku pododdział podporządkowany został dowódcy 15 Grupy Armii i przebazowany do strefy przyfrontowej w okolice Forli.
8 stycznia 1945 roku Dywizjon osiągnął gotowość bojową i jego piloci wykonali pierwsze loty operacyjne na korzyść brytyjskiego V Korpusu 8 Armii[3]. Od lutego Eskadra "A" współpracowała także z partyzantką włoską.
13 lutego 1945 roku pododdział podporządkowany został dowódcy artylerii 2 KP, gen. bryg. Romanowi Odzierzyńskiemu. W kwietniu tego roku poszczególne eskadry współpracowały z artylerią II KP w bitwie o Bolonię (Eskadra "A" przydzielona została do 3 DSK, Eskadra "B" – 5 KDP, a Eskadra "C" – 2 GA). Ostatni lot bojowy samoloty Dywizjonu wykonały 25 kwietnia[4].
19 października 1946 roku jednostka została rozformowana[5].
Personel latający dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
8 września 1944 roku personel latający dywizjonu liczył 22 oficerów artylerii[6].
- dowódca – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
- zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Ruszczyc
- dowódca Eskadry "A" – kpt. art. pil. Kijowski
- dowódca Eskadry "B" – kpt. art. pil. Filipowicz
- dowódca Eskadry "C" – kpt. art. pil. Laskowski
- pilot – por. art. pil. F. Perucki (ciężko ranny 14 IV 1945)
- pilot – por. art. pil. Melis
- pilot – por. art. pil. Adam Nowotny
- pilot – por. art. pil. Sławomir Grodzicki (zginął 14 IV 1945)
- pilot – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
- pilot – por. art. pil. Stanisław Wasilewski (kontuzjowany 28 II 1945)
- pilot – por. art. pil. Kuźmiński
- pilot – por. art. pil. Okomicki
- pilot – por. art. pil. Jaczek
- pilot – por. art. pil. Leluch
- pilot – por. art. pil. Oleśnicki
- pilot – por. art. pil. Kołaczkowski
- pilot – por. art. pil. Dyle
- pilot – por. art. pil. Piotrowski
- pilot – por. art. pil. Opioła
- pilot – por. art. pil. Perypeczko
- pilot – por. art. pil. Bogucki
Obsada dywizjonu w dniu 31 stycznia 1945 roku Dowództwo
- dowódca dywizjonu – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
- zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Bohdan Ruszczyc
- adiutant – por. pil. S. Reicher
- oficer techniczny – ppor. pil. R. J. Truch
- oficer – ppor. rez. art. pil. Bolesław Kuźmiński
- sekcja fotograficzna – por. pil. obserwator W. Czupryk
Eskadra "A"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Adam Kijowski
- dowódca sekcji A 1 – por. art. pil. Felicjan Perucki
- dowódca sekcji A 2 – ppor. art. pil. Stanisław Jączek
- dowódca sekcji A 3 – por. art. pil. Stanisław Wasilewski
- dowódca sekcji A 4 – ppor. art. pil. Marian Stelnicki
Eskadra "B"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Ronald Filipowicz
- dowódca sekcji B 1 – por. art. pil. Jan Hryniewicz
- dowódca sekcji B 2 – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
- dowódca sekcji B 3 – por. art. pil. Sławomir Grodzicki
- dowódca sekcji B 4 – ppor. art. pil. Adam Nowotny
Eskadra "C"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Seweryn Laskowski
- dowódca sekcji C 1 – por. art. pil. Mieczysław Okornicki
- dowódca sekcji C 2 – ppor. art. pil. Jan Paśnicki
- dowódca sekcji C 3 – ppor. art. pil. Stanisław Piotrowski
- dowódca sekcji C 4 – ppor. art. pil. Emil Skulski
W okresie szkolenia dowódcą jednostki z ramienia RAF był mjr W. E. Wright[3].
Obsada personalna jednostki nie uległa zmianom do czasu bitwy o Bolonię, w kwietniu 1945 roku[7].
Odznaka dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
Godłem dywizjonu był orzeł w locie trzymający w szponach pocisk armatni na tle lotniczej szachownicy z napisem 663 DSA pod pociskiem[3][8].
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
- British Taylorcraft Auster Mk–III – od 8 września 1944
- British Taylorcraft Auster Mk–V – od 1 stycznia 1945
- British Taylorcraft Auster Mk–IV – od 10 marca 1945
Lotniska bazowania[edytuj | edytuj kod]
- od 8 września 1944 – Ebola
- od 14 grudnia 1944 – Pontecorvino
- od 3 stycznia 1945 – Meldola
- od 1 kwietnia 1945 – Imola
- maj – październik 1946 – Porto San Giorgio, Lago di Garba, Monza, Treviso
Wysiłek bojowy[edytuj | edytuj kod]
W okresie od 8 września 1944 do 8 maja 1945[5]
| Operacje bojowe dywizjonu 663 | |
| Rok | 1945 |
|---|---|
| samoloto-zadań | 530 |
| godzin lotu | 1 020 |
Straty własne
| Rok | 1945 | Razem | |
|---|---|---|---|
| Miesiąc | Luty | Kwiecień | |
| Polegli | – | por. art. pil. Sławomir Grodzicki | 1 |
| Ranni | por. art. pil. Stanisław Wasilewski (wypadek) | por. art. pil. F. Perucki | 2 |
| W niewoli | – | – | 0 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Koliński 1978 ↓, s. 192-193.
- ↑ Król 1981 ↓, s. 319.
- ↑ a b c Król 1990 ↓, s. 277.
- ↑ Skrzydlata Polska i 26'1975 ↓, s. 11.
- ↑ a b Król 1990 ↓, s. 278.
- ↑ Król 1981 ↓, s. 320.
- ↑ Blum i in. 1990 ↓, s. XXV.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 539.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wacław Król. 663 Dywizjon Samolotów Artylerii. „Skrzydlata Polska”. 26/1975, 29 lipca 1975. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Wacław Król: Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940-1945. T. 11. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1981, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. ISBN 83-206-0152-5. OCLC 25298285.
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, s. 423–424, 430, 433, 438, 440. ISBN 83-7174-918-X.
- Aleksander Blum, Maciej Przedrzymirski, Jerzy Wisz, Jan Paśnicki: Artyleria polska Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1990.
- Kilka fotografii 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii
