Adam Kazanowski (ok. 1599–1649)

Adam Kazanowski
	; portret pędzla Peetera Danckersa de Rij z 1638 roku
	; Grzymała
Rodzina	Kazanowscy herbu Grzymała
Data urodzenia	1599
Data śmierci	1649
Ojciec	Zygmunt Kazanowski
Matka	Elżbieta Humnicka
Żona	Elżbieta Słuszczanka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Kazanowski herbu Grzymała (ur. ok. 1599, zm. 25 grudnia 1649) – marszałek nadworny koronny w latach 1642–1649, kasztelan sandomierski w latach 1637–1642, podkomorzy koronny w latach 1634–1642, stolnik koronny w latach 1633–1634, podstoli koronny w 1633 roku, starosta borysowski i barcicki 1633, kozienicki, solecki, bielski od 1638, nowotarski (1640), administrator żup wielickich w latach 1642–1647, starosta warecki w 1645 roku^[1].

Życiorys

Syn Zygmunta, starszy brat Stanisława.

Był dworzaninem i przyjacielem królewicza Władysława Wazy, który przywrócił urząd stolnika specjalnie dla niego. Uczestniczył w wyprawie Władysława do Moskwy po koronę cara, towarzyszył mu również w wyprawie na zachód Europy.

Studiował w Padwie w latach 1627–1628^[2].

Brał udział w wojnie chocimskiej (1621).

Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa smoleńskiego i posłem województwa smoleńskiego na sejm elekcyjny w 1632 roku^[3].

W roku 1633 dzięki poparciu króla Władysława IV poślubił 14-letnią wówczas Elżbietę (Halszkę) ze Słuszków (1619–1671). Małżeństwo oznaczało dla Kazanowskiego nie tylko pokaźny posag (50 tys. złotych), lecz także cenne koligacje. Adam i Elżbieta Kazanowscy nie mieli dzieci.

W 1632 roku otrzymał od Władysława IV Wazy pałac na Przedmieściu Krakowskim.

Jako starosta bielski razem z żona sfinansował w 1638 roku wzniesienie klasztoru karmelitów w Bielsku Podlaskim, a w 1641 zbudował tam drewniany klasztorny kościół Matki Bożej z Góry Karmel. Jako pierwszy sprowadził Żydów na Podhale.

Był umiarkowanie zaangażowany w kwestie polityki międzynarodowej, m.in. w latach 1640–1642 usiłował przeforsować antyfrancuski sojusz wojskowy z Hiszpanią, potencjalnie skutkujący zaangażowaniem Polski w Wojnę Trzydziestoletnią.

Prowadził transakcje zakupu floty okrętów dla króla Władysława IV. Gdy w skarbcu zabrakło pieniędzy, zastawił swój majątek. Przez niektórych uważany za mający zły wpływ na króla, którego ponoć miał wykorzystywać.

Wykupił połowę dóbr praskich (Praga Magnacka) i zabudował (1637–1647). W 1644 nabył kamienicę „pod Krzysztofory” i sąsiednie domy, i uczynił swą rezydencją.

Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 31 lipca 1648 roku^[4]. W czasie elekcji 1648 roku został sędzią generalnego sądu kapturowego^[5] W 1648 roku był elektorem Jana II Kazimierza Wazy z ziemi czerskiej^[6], podpisał jego pacta conventa^[7].

Zmarł w roku 1649. Został pochowany w kolegiacie św. Jana w Warszawie.

Grafika

Portret Adama Kazanowskiego, marszałka nadwornego. Miedzioryt Wilhelma Hondiusa. Muzeum Narodowe w Warszawie
portret Adama Kazanowskiego na tle Pragi
dawny pałac Kazanowskich w Warszawie

Zobacz też

Przypisy

↑ w tym roku dostał starostwo wareckie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 296.
↑ Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, R. 119, nr 2 (2012), s. 280.
↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 86.
↑ Porządek na Seymie Walnym Elekcyey, między Warszawą, a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego, M.DC.XLVIII. Dnia VI. Paźdźiernika, s. 7.
↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 99.
↑ Porządek na seymie walnym elekcyey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego aktu elekcyey należące, vchwalony y postanowiony roku Pańskiego M.DC.XLVIII, dnia VI października, s. 21.

Bibliografia

Polski Słownik Biograficzny, t. XII, Kraków-Wrocław 1966-1967
Stanisław Szenic, Pitawal warszawski, t. I, Warszawa 1957
Zygmunt Gloger, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, wyd. 1903 r.
Samuel Orgelbrand, Encyklopedia Powszechna, 1898
Seweryn Uruski, Herbarz szlachty polskiej
Kajetan Kwiatkowski, Dzieje narodu polskiego za panowania Władysława IV, Warszawa, 1823 s.414
Artur Goszczyński, Działalność polityczna Adama Kazanowskiego (1599–1649) [w] Prace Historyczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, Nr 140 (2), s. 161-179
Krzysztof Zemeła, Adam Kazanowski - dzierżawca żup wielickich w latach 1642–1647 „Przegląd Historyczny”, 1985, t. LXXVI, z.2, s.255-267.
Ibidem, Małżeństwo Adama Kazanowskiego z Elżbietą Słuszczanką „Mówią wieki”, 1988, NR 10, s. 28-32.
Ibidem, Kazanowski Adam h. Grzymała, [w] Świętokrzyski słownik biograficzny, t. I, red. J. Wijaczka, Kielce 2002, s. 69-72.
Ibidem, Kariera rodu Kazanowskich herbu Grzymała w XVI-XVII wieku [w] Z dziejów regionu i miasta, red. P. Kardyś „Rocznik Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Skarżysku-Kamiennej, Skarżysko-Kamienna 2011, s. 27-77.
Ibidem, Kariera majątkowa Adama Kazanowskiego, marszałka nadwornego koronnego, „Między Wisłą a Pilicą: Studia i materiały historyczne”, 2012, t.13, s. 67-83.
Ibidem, Rola Adama Kazanowskiego w polityce bałtyckiej Władysława IV Wazy, „Między Wisłą a Pilicą: Studia i materiały historyczne”, 2016, t. 17, s. 37-47.

Linki zewnętrzne

Świadectwo. martim33.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-28)]. Biografia

[1] w tym roku dostał starostwo wareckie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 296.

[2] Marcin Broniarczyk, Wykształcenie świeckich senatorów w Koronie za Władysława IV, w: Kwartalnik Historyczny, R. 119, nr 2 (2012), s. 280.

[3] Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 ... Woiewodztwo Krákowskie., [b.n.s.]

[4] Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 86.

[5] Porządek na Seymie Walnym Elekcyey, między Warszawą, a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego, M.DC.XLVIII. Dnia VI. Paźdźiernika, s. 7.

[6] Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 99.

[7] Porządek na seymie walnym elekcyey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego aktu elekcyey należące, vchwalony y postanowiony roku Pańskiego M.DC.XLVIII, dnia VI października, s. 21.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]