Andrzej Wantuła

Andrzej Wantuła

Biskup
Kraj działania	II RP, Anglia, PRL
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1905 Ustroń
Data i miejsce śmierci	15 czerwca 1976 Warszawa
Biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL
Okres sprawowania	1959–1975
Duszpasterz w parafii w Wiśle
Okres sprawowania	1931–1939, 1949–1956
Wyznanie	luteranizm
Kościół	Kościół Ewangelicko-Augsburski w PRL
Ordynacja	25 października 1931
Nominacja biskupia	2 maja 1959
Sakra biskupia	1 listopada 1959

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	1 listopada 1959
Miejscowość	Warszawa
Miejsce	Kościół Ewangelicko-Augsburski Świętej Trójcy w Warszawie
Konsekrator	Woldemar Gastpary
Współkonsekratorzy	Karol Kotula
Konsekrowani biskupi Janusz Narzyński 6 kwietnia 1975

Andrzej Wantuła

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	26 listopada 1905 Ustroń
Data śmierci	15 czerwca 1976
Przebieg służby
Lata służby	1945–1947
Siły zbrojne	Polskie Siły Zbrojne (na Zachodzie)
Stanowiska	naczelny kapelan

Andrzej Wantuła (ur. 26 listopada 1905 w Ustroniu, zm. 15 czerwca 1976 w Warszawie) – biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w PRL, profesor zwyczajny nauk teologicznych, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Życiorys

Był synem Jana Wantuły i Anny ze Szczepańskich. Ukończył szkołę ludową w Ustroniu i gimnazjum polskie w Cieszynie. 25 października 1936 zawarł związek małżeński z Julią Blasbalg z Ustronia.

W latach 1925–1929 odbył studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego, które kontynuował we Francji (studiował w Montpellier, Strasburgu i Paryżu). Dnia 25 października 1931 w kościele ap. Piotra i Pawła w Wiśle został ordynowany na księdza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Został wikariuszem w Wiśle, w 1933 roku drugim proboszczem, a w następnym roku – po przejściu księdza Jerzego Mrowca na emeryturę – pierwszym i zarazem jedynym proboszczem. W 1937 obronił na Wydziale Teologii Ewangelickiej UW doktorat pt. Porządek kościelny Wacława Adama.

Po wybuchu II wojny światowej deklarował narodowość śląską (niem. schlonsakisch). Będąc proboszczem w Wiśle, wygłaszał kazania w języku polskim, nie chcąc podporządkować się nakazowi gestapo wygłaszania ich po niemiecku. W konsekwencji 11 maja 1940 został aresztowany. Więziony w Cieszynie i Mysłowicach, po pobycie w Dachau ostatecznie trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen w Austrii. Po podpisaniu volkslisty został zwolniony z obozu i pracował fizycznie w Cieszynie. Następnie po przymusowym wcieleniu do Wehrmachtu skierowany na front zachodni, gdzie dostał się do niewoli i trafił w szeregi Armii Polskiej na Zachodzie. Jako kapelan wyznania ewangelickiego otrzymał awans do stopnia podpułkownika WP.

W 1948 wrócił do kraju. W latach 1948–1956 był proboszczem w Wiśle. W 1952 został zatrudniony na Wydziale Teologii Ewangelickiej UW, po zniesieniu którego w 1954 był w latach 1954–1956 prorektorem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Przez wiele lat był profesorem ChAT i kierownikiem Katedry Teologii Praktycznej. W 1966 został mianowany profesorem zwyczajnym.

2 maja 1959 Synod Kościoła wybrał go biskupem Kościoła w Polsce. W latach 1963–1970 był wiceprezydentem Światowej Federacji Luterańskiej w Genewie, a w Polsce był wieloletnim wiceprezesem Polskiej Rady Ekumenicznej. W lutym 1975 na pierwszej sesji VI Synodu zrezygnował z urzędu biskupa. 6 kwietnia 1975 przeszedł w stan spoczynku.

Był członkiem komisji przekładu Pisma Świętego w Brytyjskim i Zagranicznym Towarzystwie Biblijnym, a od 1961 jej przewodniczył. Dziełem tej komisji jest Biblia warszawska.

Zmarł 15 czerwca 1976 w swoim mieszkaniu w Warszawie i pochowany został na cmentarzu ewangelickim „Na Groniczku” w Wiśle w dniu 19 czerwca 1976.

Wybrane publikacje

Grób w Wiśle

• Z przeszłości szkoły ewangelickiej w Wiśle (1933)
• Orkan na Śląsku. Garść wspomnień (1933)
• W sprawie tytulatury duchowieństwa ewangelickiego (1934)
• Ks. Jerzy Trzanowski. Życie i twórczość (1938)
• Zwięzłe wiadomości z historii Kościoła chrześcijańskiego (1939)
• O właściwą orientację nauczania kościelnego, "Rocznik Teologiczny" 1 1959, s. 89-98
• O kazualnym Zwiastowaniu Słowa Bożego, "Rocznik Teologiczny" 2 1960, s. 79-92
• Zarys homiletyki materialnej, "Rocznik Teologiczny" 3 1961, s. 167-194
• Symbolum Nicaeno-Constantinopolitanum, "Rocznik Teologiczny" 4 1962, s. 185-206
• Apostolicum, "Rocznik Teologiczny" 5 1963, s. 266-310
• Zarys homiletyki formalnej, "Rocznik Teologiczny" 6 1964, s. 75-104
• Zwięzłe wiadomości z historii Kościoła, (1964)
• Zarys homiletyki zasadniczej, "Rocznik Teologiczny" 7 1965, s. 257-301
• Zarys katechetyki zasadniczej, "Rocznik Teologiczny" 8 1966, s. 230-286
• Zarys katechetyki materialnej, "Rocznik Teologiczny" 1967, s. 105-132
• Zarys katechetyki formalnej, "Rocznik Teologiczny" 10 1968, s. 69-94
• O religijnych wartościach Dogmatu Trynitarnego, "Rocznik Teologiczny" 11 1969, s. 179-198
• Uwagi o Biblii Tysiąclecia, "Rocznik Teologiczny" 11 1969, s. 125-160
• Zarys katechetyki ewangelickiej (1973)
• Zarys homiletyki ewangelickiej (1974)
• Okruchy ze stołu Pańskiego. Kazania na wszystkie niedziele i święta roku kościelnego (1975), (1976), (2005)

Bibliografia

• Józef Golec, Stefania Bojda, Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 257-258.
• Losy wojenne ks. Andrzeja Wantuły, red. B. Żyszkowska, Cieszyn 2005.
• J. Pilch, Inne spojrzenie na fakty, "Kalendarz Cieszyński 1993", Cieszyn 1992, s. 50-52.
• Władysław Sosna, Wierzę, że się jeszcze przydam, "Kalendarz Cieszyński 2001", Cieszyn 2000, s. 282-285.
• Wantuła Andrzej ks., [w:] JanJ. Szturc JanJ., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI–XX w., Bielsko-Biała: „Augustana”, 1998, s. 311, ISBN 83-85970-50-9, OCLC 835742676 .
• Vladislav Volný st.: Biskup Andrzej Wantuła. 40 let úmrtí. Evangelický kalendář – Kalendarz Ewangelicki, 2016, s. 83-84. ISSN 0862-1411