SS Sołdek
| |
| Bandera | |
|---|---|
| Port macierzysty | |
| Armator | |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Data wodowania |
6 listopada 1948 |
| Data oddania do eksploatacji |
21 października 1949 |
| Data wycofania ze służby |
30 grudnia 1980 |
| Dane techniczne | |
| Nośność (DWT) |
2560 |
| Liczebność załogi |
28 |
| Długość całkowita (L) |
87 m |
| Szerokość (B) |
12,30 m |
| Zanurzenie (D) |
5,41 m |
| Wysokość (H) |
5,80 m |
| Pojemność |
bruto: 2005 RT |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
maszyna parowa |
| Moc silnika |
1300 KM (956 kW) |
| Liczba śrub napędowych |
1 |
| Prędkość maks. |
9,5 w. |
SS Sołdek – rudowęglowiec, masowiec o napędzie parowym – pierwszy statek pełnomorski zbudowany całkowicie w Polsce po II wojnie światowej[a], który następnie przez szereg lat pływał pod polską banderą handlową, a później służył m.in. jako magazyn pływający na Odrze w Szczecinie. Prototyp serii dwudziestu dziewięciu rudowęglowców – małych masowców typu B30 budowanych w latach 1949-1954 w Stoczni Gdańskiej. Otrzymał nazwisko ówczesnego trasera Stoczni Gdańskiej, przodownika pracy Stanisława Sołdka, którego żona, Helena, była matką chrzestną[1].
Projekt wstępny statku został opracowany przez grupę polskich konstruktorów pod kierunkiem mgr. inż. Henryka Giełdzika, zaś dokumentację warsztatową zlecono francuskiej stoczni Augustin Normand w Hawrze. Budową statku kierował mgr inż. Jerzy Doerffer.
Do 30 grudnia 1980 roku „Sołdek” odbył 1479[2] rejsów morskich, przewiózł ponad 3,5 miliona ton towarów, zawijając do ponad 60 portów. W grudniu 2014 roku[3], statek użyty został w filmie „Persona non grata” w roli statku japońskiego, wiozącego w 1941 roku żydowskich uchodźców z Litwy i Polski przez Władywostok do Japonii. W 2016 roku statek zwiedziły ponad 43 tysiące osób[4], a w 2017 roku - 57440 osób[5].
Dane
[edytuj | edytuj kod]- Armator: od 2 stycznia 1952 roku Polska Żegluga Morska w Szczecinie (wcześniej zamówiony i eksploatowany przez: Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A., jako formalna własność Żeglugi Polskiej S.A.)[6]
- Bandera:
Polska - Port macierzysty: Szczecin
- Budowniczy: Stocznia Gdańska
- Typ jednostki: rudowęglowiec typu B30/1 (typ konstrukcyjny – szańcowiec z siłownią na rufie)
- Wymiary:
- długość całkowita: 87,00 m
- szerokość na wręgach: 12,30 m
- wysokość do pokładu górnego: 5,80 m
- zanurzenie do znaku ładunkowego: 5,41 m
- Nośność statku: 2610 t
- Pojemność rejestrowa:
- pokłady (licząc od dołu)
- rufa
- międzypokład
- pokład szańcowy z lukami (od nadbudówki na śródokręciu do rufy)
- pokład łodziowy
- śródokręcie
- pokład główny z lukami (od dziobówki do nadbudówki na śródokręciu)
- dziób
- rufa
- Cztery ładownie
- Napęd:
- 2 kotły opalane węglem systemu Howden-Johnson – zaprojektowane w Katedrze Kotłów Parowych na Politechnice Gdańskiej pod kierunkiem prof. Antoniego Kozłowskiego
- zużycie węgla: 1 t/h ?
- maszyna parowa 4-cylindrowa, podwójnego rozprężania, systemu Lentza typu ML8a produkcji huty „ZUT Zgoda” w Świętochłowicach na Śląsku
- nr fabryczny: 2510 (maszyna aktualnie znajdująca się na statku)
- rok produkcji: 1951 (maszyna aktualnie znajdująca się na statku)
- projekt: zespół konstruktorski pod kierownictwem Adolfa Polaka na PG
- para dolotowa:
- próżnia w skraplaczu: 92%
- moc napędu głównego: 1300 KM (956 kW) przy 125 obr./min
- jedna śruba
- 2 kotły opalane węglem systemu Howden-Johnson – zaprojektowane w Katedrze Kotłów Parowych na Politechnice Gdańskiej pod kierunkiem prof. Antoniego Kozłowskiego
- Instalacja elektryczna:
- dwa parowe zespoły prądotwórcze:
- prądnica awaryjna na PG
- Prędkość na próbach przy 90% mocy siłowni: 9,9 węzła
- Liczba miejsc dla załogi: 33 osoby
- Załoga: 28
- Projekt wstępny: mgr inż. Henryk Giełdzik
- Dokumentacja warsztatowa: francuska stocznia Augustin Normand
- Budową statków kierował: mgr inż. Jerzy Doerffer
Załoga
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza
[edytuj | edytuj kod]- Kapitan: Zbigniew Rybiański; absolwent Państwowej Szkoły Morskiej z 1930 roku w Tczewie
- Pierwszy oficer: Walery Szot
- Mechanicy:
- pierwszy: Kazimierz Świerczewski
- drugi: Wnurowski
- trzeci: Józef Cygan
- Palacz: Kazimierz Postek
- Kucharz: Stanisławski
Ostatnia
[edytuj | edytuj kod]- Kapitan: Michał Sadłowski (od 2005 na emeryturze)
Kalendarium
[edytuj | edytuj kod]- 15 września 1947: rozpoczęcie trasowania
- 1948
- 3 kwietnia: położenie stępki – pierwszy nit zakuł minister żeglugi Adam Rapacki, pierwsze blachy poświęcił ksiądz kapucyn z kościoła św. Jakuba w Gdańsku
- 6 listopada: wodowanie – matka chrzestna Helena Sołdkowa, żona trasera
- 1949
- 24 września o godzinie 9.55: pierwszy rejs próbny – wyprowadził pilot portu gdańskiego, kapitan Laskowski, za pomocą holowników: „Atlas” na dziobie i „Cyklop” na rufie
- 21 października: przekazanie do eksploatacji
- 22–24 października: pierwszy rejs Gdańsk – Szczecin (Wały Chrobrego)
- 25 października godz. 12: uroczyste podniesienie bandery
- 26-30 października: pierwszy rejs z ładunkiem do Gandawy w Belgii z 2200 t węgla
- 1952 wymiana maszyny parowej spowodowana awarią
- 30 grudnia 1980: opuszczenie bandery i przekazanie jako hulk muzealny Muzeum Szczecińskiemu
- 28 kwietnia 1981: przekazanie Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku.
- od 17 lipca 1985: Statek muzeum
- 17 października – 19 grudnia 2020: przegląd techniczny i największy od 35 lat remont w Gdańskiej Stoczni „Remontowa”[9][10]; w ładowniach nr 3 i 4 otwarto nową wystawę stałą pt. "Sołdek i jego czasy". Udostępniono także nową przestrzeń ekspozycyjną w ładowni nr 2 na dziobie statku[11][12].
Plany i modele
[edytuj | edytuj kod]- Mały Modelarz nr 8/83
- Plany Modelarskie nr 2/1982 (108)
Statki typu B30
[edytuj | edytuj kod]Pod polską banderą
[edytuj | edytuj kod]- Sołdek (numer stoczniowy B30/1) – przy wodowaniu otrzymał imię osoby żyjącej; od 1981 statek muzeum
- Jedność Robotnicza (B30/2) – w 1979 złomowany w Glasgow
- Brygada Makowskiego (B30/3) – w 1979 złomowany w Glasgow (pierwszy statek pod polską banderą o zbiorowym patronie)
- 1 Maja (B30/4) – bezpośrednio po ukończeniu przekazany ZSRR i nazwany Pervomaysk
- Pstrowski (B30/5) – przy wodowaniu otrzymał imię osoby żyjącej; w 1978 złomowany w Glasgow
- Wieczorek (B30/6) – w 1978 sprzedany do Wielkiej Brytanii i używany w Glasgow jako pomocnicza jednostka portowa. Data skasowania i oddania na złom nieznana[1].
Sprzedane ZSRR
[edytuj | edytuj kod](B30/7) – Zaporoge, (B30/8) – Krivoy Rog, (B30/9) – Kramatorsk, (B30/10) – Makeevka, (B30/11) – Gorlovka, (B30/12) – Novo-Shahtinsk, (B30/13) – Solikamsk, (B30/14) – Kurgan, (B30/15) – Zlatoust, (B30/16) – Minusinsk, (B30/17) – Pavlodar, (B30/18) – Jenakiyevo, (B30/19) – Nikitovka, (B30/20) – Novocherkassk, (B30/21) – Volnovacha, (B30/22) – Vitegra, (B30/23) – Tovda, (B30/24) – Kalar, (B30/25) – Azovstal, (B30/26) – Tkvarcheli, (B30/27) – Zangezur, (B30/28) – Malaia Zemlia, (B30/29) – Pereyeslav Khmielnitsky.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b J. Piwowoński, Flota spod biało-czerwonej, ss.104-107
- ↑ Ignacy Siennicki, "SOŁDEK", 2009, s. 33, ISBN 978-83-924360-6-5.
- ↑ Żydowska tułaczka, „Daorientacja”, 7 marca 2015 [dostęp 2016-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-22] (pol.).
- ↑ Rekordowy rok 2016, „Biuletyn Informacyjny Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku”, styczeń 2017 [dostęp 2017-09-28].
- ↑ Narodowe Muzeum Morskie: 469 836 zwiedzających
- ↑ Ignacy Siennicki, Statek-muzeum SOŁDEK, s. 33, ISBN 978-83-924360-6-5.
- ↑ Wyszkowski, S.: Elektrotechnika w przemyśle okrętowym w pierwszych latach PRL. Budownictwo Okrętowe, nr 3/1985. str.: 97 - 100.
- ↑ Pustoła, J.: Wspomnienia o przemyśle elektrotechnicznym XX wieku. Wyd. POMMARD, Łomianki 2011. str.: 29 (na str. 30 zdjęcie pracowników firmy przy prądnicy),http://www.ee.pw.edu.pl/sep-ow/PLI/wspom1/pustola_XXw/WspomnOprzemEl-techXXw_JPustola.pdf
- ↑ Transport s/s "Sołdek" do stoczni Remontowa Holding [online], youtube.com [dostęp 2020-10-18].
- ↑ "Sołdek" wraca po remoncie, ale ze zwiedzaniem trzeba będzie poczekać
- ↑ Gdańsk. Sołdek zniknie z Motławy. Ale wróci. I to mocno odmieniony
- ↑ "Sołdek" znów będzie otwarty. Remont za 2,8 mln zł i nowa wystawa
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- „Zaczęło się od Sołdka” - Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku 6 listopada 2009, pod redakcją Jerzego Litwina.
- Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wcześniej – 24 kwietnia 1948 roku – został dokończony i zwodowany (pod prowizoryczną nazwą „Oliwa”) statek typu „Hansa”, pozostawiony przez Niemców na pochylni w Szczecinie.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]