Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
Nazwa chińska
Pismo uproszczone	中国人民解放军
Pismo tradycyjne	中國人民解放軍
Hanyu pinyin	Zhōnggúo Rénmín Jiěfàng Jūn
Wade-Giles	Chung-kuo Jen-min Chieh-fang Chün
Wymowa (IPA)	[ʈʂʊ́ŋ.kwǒ ɻə̌n.mǐn tɕjè.fǎŋ.tɕýn]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza
	ChAL-W
	; Flaga ChAL-W z gwiazdą i znakami „ba yi” (八一), czyli 8 1, co oznaczać ma 1 sierpnia
Państwo	Chiny
Data sformowania	1 sierpnia 1927
	Dane podstawowe
Wiek poboru	20
Obecny dowódca	Przewodniczący ChRL: Xi Jinping; Minister Obrony Narodowej ChRL: Wei Fenghe;
Podporządkowanie	Centralna Komisja Wojskowa
Liczebność	2 035 000

Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza, ChAL-W (chiń. 中國人民解放軍) – chińskie siły zbrojne obejmujące Wojska Lądowe, Marynarkę Wojenną, Siły Powietrzne, Wojska Rakietowe oraz Siły Wsparcia Strategicznego. Według rankingu Global Firepower (2021) chińskie siły zbrojne stanowią trzecią (po Stanach Zjednoczonych i Rosji) siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 178,2 mld dolarów (USD)^[1]. ChAL-W jest największymi liczebnie siłami zbrojnymi na świecie, pod bronią ma 2,25 mln żołnierzy (ok. 0,18% populacji ChRL), a łącznie z formacjami paramilitarnymi – 3,25 mln. W razie zagrożenia jest w stanie zmobilizować ponad 7 mln ludzi. Ponadto dysponuje 216 mln rezerwistów. Liczba ludzi zdatnych do służby wojskowej w Chinach w wieku 18-49 lat wynosi ok. 343 mln. Budżet sił zbrojnych ChRL chińska władza określiła w 2010 r. jako 78 miliardów USD, co przekłada się na 1,5% PKB, a wg zachodnich analityków bezpieczeństwa państwowego znacznie więcej, podczas gdy budżet Sił Zbrojnych USA stanowi 4,4% PKB^[2].

W przeciwieństwie do sił zbrojnych m.in. na Zachodzie, chińskie wojsko nie podlega kontroli rządu w Chinach, lecz państwowej partii komunistycznej. Przy tym relacje między KPCh a ChAL-W są złożone i wielostronne. Jak twierdzi Jason Kelly triadę rządzącą obecnie Chinami tworzą siły zbrojne, partia i rząd. Żołnierze w teorii podlegają władzom cywilnym, ale wchodzą w skład Komitetu Centralnego KPCh i Politbiura. Poparcie wojska decyduje w rozgrywce między poszczególnymi frakcjami w partii^[3].

Historia

Za datę powstania Czerwonej Armii (chiń. 红军) przyjmuje się 1 sierpnia 1927 roku, gdy wybuchło powstanie w Nanchangu, w następstwie postanowienia o stworzeniu zbrojnego ramienia Komunistycznej Partii Chin^[4]. Obecną nazwę przyjęła w czerwcu 1946 roku. W 1949, po pokonaniu w wojnie domowej wojska Kuomintangu, stała się jedynym chińskim wojskiem na kontynencie.

Kampanie Chińskiej Armii Czerwonej i Armii Ludowo–Wyzwoleńczej

1931–1945: II wojna światowa (walczyła u boku wojsk Kuomintangu w drugiej wojnie chińsko-japońskiej)
1927–1950: chińska wojna domowa przeciw armii Kuomintangu; zajęcie Tybetu
grudzień 1951–1953: wojna koreańska (żołnierze ChAL-W walczyli w niej w tzw. oddziałach ochotników)
1955: pierwszy kryzys w Cieśninie Tajwańskiej
1958: drugi kryzys w Cieśninie Tajwańskiej
1959: zdławienie antychińskiego powstania w Tybecie
październik 1962 – listopad 1962: wojna chińsko-indyjska
1969-1978: zatargi graniczne z ZSRR
1974: bitwa morska z Wietnamem Południowym w pobliżu Wysp Paracelskich
1979: wojna chińsko-wietnamska
1986: zatarg graniczny z Wietnamem

Siły strategiczne

Ogólna liczba chińskich zasobów broni jądrowej nie jest znana. Chiny utrzymują te dane w ścisłej tajemnicy. W 2005 roku według różnych źródeł^[jakich?] ChRL miała posiadać od 80 do 2000 głowic różnego typu. W 2004 r. władze ChRL poinformowały o redukcji swoich zasobów broni nuklearnej. ChRL prowadzi również intensywne prace nad modernizacją swoich sił strategicznych. W tej chwili posiada 4 pułki bombowców strategicznych różnego typu oraz ok. 5 dużych atomowych jednostek podwodnych (klas 092 Xia i 094 Yin) mogących dokonać ataku za pomocą pocisków balistycznych.

ChRL nie przyznaje się do posiadania broni chemicznej i biologicznej. ChRL podpisała 13 stycznia 1993 r. Konwencję o broni chemicznej zobowiązując się do nie produkowania i nie rozprzestrzeniania tego rodzaju broni. Jeżeli chodzi natomiast o broń biologiczną ChRL jest również sygnatariuszem międzynarodowej konwencji jednak źródła rosyjskie donoszą o wypadkach jakie miały miejsce w północnych Chinach w latach 80. XX w., które mogły mieć związek z produkcją lub testowaniem broni biologicznej. Centralna Agencja Wywiadowcza podejrzewa ChRL o posiadanie niewielkiego arsenału obu wyżej wymienionych rodzajów broni.

Wojska Lądowe

Liczą 2 300 000 żołnierzy, zorganizowane w 7 regionach wojskowych i 28 okręgach wojskowych. Strukturę wojskową tworzą 24 zintegrowane grupy armii każda licząca po 43 500 żołnierzy. W składzie każdej z grup znajdują się także 3 dywizje piechoty, brygada czołgów, artylerii i obrony powietrznej. Łącznie są: 84 dywizje piechoty, 10 dywizji pancernych, 11 dywizji wsparcia artylerii, 14 brygad pancernych i 2 brygady kawalerii. Łącznie ok. 8000 czołgów, 4000 wozów opancerzonych i 25 000 jednostek artylerii. Armia wciąż posiada dużo przestarzałego radzieckiego i rosyjskiego uzbrojenia. Obecnie Armia Ludowo-Wyzwoleńcza szybko się modernizuje. Chiny posiadają liczne programy badawcze i w ciągu ostatnich 15 lat wprowadziły do swojego uzbrojenia dużo nowoczesnych maszyn własnej produkcji np. czołgi Typ 99 czy bojowe wozy piechoty ZBD-97. ChAL-W opracowała również oryginalny system laserów polowych służący do „oślepiania” wrogich urządzeń optycznych.

Uzbrojenie

Czołgi podstawowe

Typ 99 – 800
Typ 96 – 2500
Typ 80 – 500
Typ 79 – 300
Typ 69 – 300

Czołgi lekkie

Typ 62 – 400
Typ 63A – 300
Typ 63 – 500

Bojowe wozy piechoty

Kobieta w mundurze armii chińskiej, Pekin 1944
Type 052C
ZTZ-99
Changhe Z-10

Marynarka Wojenna

Osobny artykuł: Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej.

Łącznie liczy 260 000 marynarzy, w tym obrona wybrzeża, lotnictwo morskie i wojska desantu morskiego.

Duże okręty wojenne

Lotniskowce

Lotniskowiec typu 002 (1); Shandong

Lotniskowiec typu Admirał Kuzniecow (1): Liaoning

Lotniskowiec typu 003(inne języki) (1) : Fujian

Niszczyciele

Niszczyciele rakietowe typu 055 (2)
Niszczyciele rakietowe typu 052D (15)
Niszczyciele rakietowe typu 052C (6)
Niszczyciele rakietowe typu 052B (2)
Niszczyciele rakietowe typu 052 (1)
Niszczyciele rakietowe typu 051C (2)
Niszczyciele rakietowe typu 051B (1)
Niszczyciele rakietowe projektu 956 (4)
Niszczyciele rakietowe typu 051 (11)

w sumie – 33

Fregaty

Fregaty rakietowe typu 054A /Jiangkai II (30)
Fregaty rakietowe typu 054 /Jiangkai I (2)
Fregaty rakietowe typu 053H3 /Jiangwei II (10)
Fregaty rakietowe typu 053H2G /Jiangwei I (4)
Fregaty rakietowe typu 053H1G /Jianghu V (6)
Fregaty rakietowe typu 053HT-H /Jianghu IV (1)
Fregaty rakietowe typu 053H2 /Jianghu III (3)
Fregaty rakietowe typu 053H1 /Jianghu II (8)
Fregaty rakietowe typu 053H /Jianghu I (2)

w sumie – 66

Okręty podwodne

Atomowe SSBN

Okręty podwodne typu 094 (4)

Atomowe SSN

Okręty podwodne typu 093 (4)
Okręty podwodne typu 091 (2)

Atomowy SSGN

Okręty podwodne typu 092 (1)

Konwencjonalny SSG

Okręty podwodne projektu 629/Golf (1)

Konwencjonalne SSK

Okręty podwodne typu 041 (4)
Okręty podwodne typu 039 (13)
Okręty podwodne projektu 877/Kilo (12)
Okręty podwodne projektu 633/Romeo (18)

w sumie – 59

Siły Powietrzne

Osobny artykuł: Siły Powietrzne Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej.

Łącznie liczą 470 000 żołnierzy wraz z siłami strategicznymi i obrony przeciwlotniczej zorganizowanej w 7 regionów. Siły Powietrzne posiadają około 2640 maszyn. Ich poziom techniczny jest bardzo różny, ale podobnie jak w wypadku pozostałych formacji, siły powietrzne ulegają szybkiej modernizacji. W 1985 chińskie lotnictwo wojskowe posiadało 5300 samolotów myśliwskich, głównie przestarzałe kopie J-5 (MiG-17), J-6 (MiG-19) i J-7/J-8 (MiG-21); obecnie liczba ta spadła do tysiąca, a połowa z nich to względnie nowoczesne maszyny czwartej generacji Su-27, Su-30 i J-10. Chiny intensywnie pracują nad uniezależnieniem swojego przemysłu lotniczego od Rosji, która od lat 50 XX w. była jedynym dostawcą sprzętu lotniczego i technologii ich produkcji. Rosjanie oskarżają przy tym Chiny o kradzież własności intelektualnej, ponieważ produkują i modyfikują sprzęt wbrew porozumieniom licencyjnym (dotyczy to głównie zmodernizowanych Su-27SK produkowanych jako J-11 oraz rozwijanej kopii Su-33 (J-15), a także podzespołów lotniczych takich jak silniki do tych samolotów). Prowadzone są również prace nad myśliwcem piątej generacji Chengdu J-20. Owocem współpracy z Pakistanem jest lekki myśliwiec Chengdu FC-1, zaprojektowany jako tani następca J-7. W dziedzinie śmigłowców Chiny blisko współpracują z Francją, większość współczesnych śmigłowców to licencyjne produkty Eurocoptera.

Sztab Generalny ChAL-W

Koordynuje działania chińskich Sił Zbrojnych. Rozpoznaniem, wywiadem wojskowym i analizą wywiadowczą zajmuje się Główny Zarząd Wywiadowczy Sztabu Generalnego ChAL-W (chiń. 情报部; dosł. „Wydział Wywiadu”).

System stopni wojskowych w ChAL-W

Grupa	Ranga	(chiń.)
Marszałek ChRL		chiń. 元帥; pinyin yuánshuài
Generałowie (将)	Generał	chiń. 上将; pinyin shàngjiāng; dosł. „starszy dowódca”
	Generał porucznik	chiń. 中将; pinyin zhōngjiāng
	Generał major	chiń. 少将; pinyin shǎojiāng
Oficerowie starsi (校)	Starszy pułkownik	chiń. 大校; pinyin dàxiào; dosł. „większy oficer”
	Pułkownik	chiń. 上校; pinyin shàngxiào
	Podpułkownik	chiń. 中校; pinyin zhōngxiào
	Major	chiń. 少校; pinyin shǎoxiào
Oficerowie młodsi (尉)	Kapitan	chiń. 上尉; pinyin shàngwèi
	Porucznik	chiń. 中尉; pinyin zhōngwèi
	Podporucznik	chiń. 少尉; pinyin shǎowèi
Kadet		chiń. 学员; pinyin xuéyuán
	Sierżant I stopnia^[a]	chiń. 一级军士长; pinyin yī jí jūnshì zhǎng
	Sierżant II stopnia^[a]	chiń. 二级军士长; pinyin èr jí jūnshì zhǎng
	Sierżant III stopnia^[a]	chiń. 三级军士长; pinyin sān jí jūnshì zhǎng
	^[a]	chiń. 大士; pinyin dà shì; dosł. „większy żołnierz”
	Starszy sierżant	chiń. 上士; pinyin shàng shì; dosł. „starszy żołnierz”
	Sierżant	chiń. 中士; pinyin zhōng shì
	Kapral	chiń. 下士; pinyin xiàshì
	Starszy szeregowy	chiń. 上等兵; pinyin shàngděngbīng
	Szeregowy	chiń. 列兵; pinyin lièbīng

Uwagi

↑ ^a ^b ^c ^d Stopień wojskowy bez dokładnego polskiego odpowiednika. W przybliżeniu starszy sierżant lub sierżant sztabowy.

Przypisy

↑ 2021 China Military Strength [online], www.globalfirepower.com [dostęp 2021-01-26] .
↑ Chiny oszczędzają na armii. pb.pl, 2010-03-04. [dostęp 2011-10-30].
↑ P. Majka, Siły zbrojne Chińskiej Republiki Ludowej po 1989 roku, „Histmag.org”, 19 czerwca 2009.
↑ C. Martin Wilbur: The Nationalist Revolution: from Canton to Nanking, 1923-28. W: Denis Twitchett: The Cambridge history of China. Cambridge England New York: Cambridge University Press, 1978, s. 674-675. ISBN 978-0-521-23541-9. (ang.).

Linki zewnętrzne

P. Majka, Siły zbrojne Chińskiej Republiki Ludowej po 1989 roku, „Histmag.org”, 19 czerwca 2009.
Waldemar Dziak, Michał Pawiński, Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2014.http://www.isppan.waw.pl/ksiegarnia/chinska_armia.htm

[ranga-5] Stopień wojskowy bez dokładnego polskiego odpowiednika. W przybliżeniu starszy sierżant lub sierżant sztabowy.

[1] 2021 China Military Strength [online], www.globalfirepower.com [dostęp 2021-01-26] .

[2] Chiny oszczędzają na armii. pb.pl, 2010-03-04. [dostęp 2011-10-30].

[3] P. Majka, Siły zbrojne Chińskiej Republiki Ludowej po 1989 roku, „Histmag.org”, 19 czerwca 2009.

[twitchett-4] C. Martin Wilbur: The Nationalist Revolution: from Canton to Nanking, 1923-28. W: Denis Twitchett: The Cambridge history of China. Cambridge England New York: Cambridge University Press, 1978, s. 674-675. ISBN 978-0-521-23541-9. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

Ustrój	ustrój polityczny ChRL konstytucja system prawny
Organy władzy	przewodniczący ChRL wiceprzewodniczący ChRL Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych Stały Komitet OZPL Rada Państwa premier Centralna Komisja Wojskowa Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza Najwyższy Sąd Ludowy Najwyższa Prokuratura Ludowa Ludowa Polityczna Konferencja Konsultatywna Chin
Partie polityczne	Komunistyczna Partia Chin chińskie partie demokratyczne
Finanse	Bank Ludowy Chin
Podział administracyjny	podział administracyjny ChRL