Dinidoridae
| Dinidoridae | |||
| Stål, 1867 | |||
| Okres istnienia: eocen–dziś | |||
.jpg) Coridius janus z podrodziny Dinidorinae | |||
_15_mm_Dinidoridae_(16056067810).jpg) Megymenum brevicornis z podrodziny Megymeninae | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| (bez rangi) | Euhemiptera | ||
| (bez rangi) | Heteropterodea | ||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
Dinidoridae | ||
| Synonimy | |||
| |||
_Bangalore_India_Mar_2019_-_1.jpg)
_6_mm_Dinidoridae_(25619762248).jpg)
Dinidoridae – rodzina owadów z rzędu pluskwiaków, podrzędu różnoskrzydłych i nadrodziny traczówek. Obejmuje ponad 115 opisanych gatunków, sklasyfikowanych w 18 rodzajach. Zamieszkują krainy etiopską, madagaskarską, orientalną, australijską, neotropikalną i południowy zachód krainy palearktycznej. Wszystkie są fitofagami ssącymi soki roślin. W zapisie kopalnym znane są od eocenu.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiaki dużych rozmiarów[1][2], o ciele długości od 9 do 27 mm[2], przysadzistej budowy, kształtu jajowatego lub eliptycznego[1][2], u Dinidorinae o zarysie opływowym, u Megymeninae zaś często z bocznymi brzegami wyciągniętymi w guzki, ząbki, kolce lub płaty[2].
Głowa ma na bokach kile[1][2], a wzgórki z panewkami czułkowymi osadzone są poniżej nich i wskutek tego niedostrzegalne w widoku grzbietowym[2]. Policzki (bukule) są krótkie, płatowate, wyniesione[1][2] i z tyłu domknięte[2]. Zbudowana z czterech członów kłujka[1][2] jest zwykle krótka[2] i sięga najdalej między biodra środkowej i tylnej pary[1], u Amberiatini dochodzi jednak do czwartego segmentu odwłoka[3]. Czułki zbudowane są z czterech lub pięciu członów[1][2], z których przynajmniej dwa przedwierzchołkowe są spłaszczone[2].
Tułów odznacza się średnich rozmiarów, krótką, sięgającą do około połowy długości odwłoka, niezakrywającą przykrywek półpokryw, trójkątną w zarysie tarczką o wierzchołku stępionym lub zaokrąglonym[2][1]. Dominują formy długoskrzydłe, krótkoskrzydłe znane są u nielicznych gatunków[1]. Półpokrywy cechują się siatkowatym użyłkowaniem zakrywek[1][2]. Środkiem przedpiersia i śródpiersia biegnie podłużny rowek. Stopy zbudowane są z dwóch lub trzech członów[2].
Odwłok u większości Dinidorinae ma przetchlinki drugiego segmentu zasłonięte przez metapleury, a u pozostałych gatunków odsłonięte, odsunięte od tylnych krawędzi metapleur. Niemal u wszystkich gatunków trichobotria rozmieszczone są na sternitach od trzeciego do siódmego w parach na zgrubieniach położonych za każdą z przetchlinek[1][2]. Genitalia samicy mają uwstecznione gonangulum, a u większości gatunków także zredukowane, słabo zesklerotyzowane i pośrodkowo zrośnięte walwifery[2]. Genitalia samca mają błoniasty edeagus i zaopatrzoną w wyrostki koniunktywę[1].
Stadia larwalne mają ujścia grzbietowych gruczołów zapachowych odwłoka zlokalizowane pomiędzy tergitami czwartym i piątym oraz piątym i szóstym, natomiast między tergitami trzecim i czwartym występuje zamiast ujść blizna[2].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Dane o biologii i ekologii tych owadów są skąpe[1]. Wszystkie gatunki są fitofagami ssącymi. Większość związana jest pokarmowo z dyniowatymi[1][2], a część z bobowatymi[2]. Poza tym pluskwiaki te podawane są z przedstawicieli arekowatych, astrowatych, herbatowatych, marzanowatych, męczennicowatych, morwowatych, mydleńcowatych, niecierpkowatych, pokrzywowatych, połapkowatych, powojowatych, psiankowatych, rutowatych, szarłatowatych, ślazowatych, toinowatych, wiechlinowatych i wilczomleczowatych[4], jednak zdecydowana większość tych obserwacji nie dotyczy żerowania, a jedynie bytowania na roślinie[2][1]. Poza tym obecność jednego gatunku stwierdzono wśród szczątków roślinnych i pod napływkami[2].
Większość przedstawicieli rodziny zamieszkuje strefy tropikalną i subtropikalną Starego Świata[5], a więc krainy orientalną, etiopską[2][1] i madagaskarską[3]. Sześć znanych z krainy orientalnej gatunków stwierdzono również w krainie australijskiej[1]. Wyjątkiem na tle rodziny jest rodzaj Dinidor ograniczony do Ameryki Południowej w krainie neotropikalnej[2][1]. Do krainy palearktycznej dochodzi Coridius viduatus, podawany z terenów Afryki Północnej, Lewantu i Półwyspu Arabskiego[6].
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Do rodziny tej zalicza się ponad 115 opisanych gatunków[7], sklasyfikowanych w 18 rodzajach[5][8], sześciu plemionach i dwóch podrodzinach[8]:
- podrodzina: Dinidorinae Stål, 1868
- plemię: Amberianini Lis & Kocorek, 2014
- Amberiana Distant, 1911
- plemię: Dinidorini Stål, 1868
- Colpoproctus Stål, 1870
- Colporidius Lis, 1990
- Coridiellus Lis, 1990
- Coridius Illiger, 1807
- Cyclopelta Amyot & Serville, 1843
- Dinidor Latreille, 1829
- Patanocnema Karsch, 1892
- Sagriva Spinola, 1850
- plemię: Thalmini Nuamah, 1982
- plemię: Amberianini Lis & Kocorek, 2014
- podrodzina: Megymeninae Amyot & Serville, 1843
- plemię: Byrsodepsini Kocorek & Lis, 2000
- Byrsodepsus Stål, 1872
- plemię: Eumenotini Bergroth, 1907
- Afromenotes Kment & Kocorek, 2014
- Eumenotes Westwood, 1847
- plemię: Megymenini Amyot & Serville, 1843
- Doesbergiana Durai, 1987
- Megymenum Guérin-Méneville, 1831
- plemię: Byrsodepsini Kocorek & Lis, 2000
- podrodzina: incertae sedis
- †Dinidorites Cockerell, 1921
Takson ten wprowadzony został w 1867 roku przez Carla Ståla w randze podrodziny w obrębie tarczówkowatych[9]. Do rangi osobnej rodziny wyniesiony został w 1955 roku przez Dennisa Lestona m.in. na podstawie budowy samczych genitaliów[10]. W 1987 roku P.S.S. Durai dokonała rewizji światowej fauny tej rodziny, dzieląc ją na dwie podrodziny i cztery plemiona[7] wyróżniane do dziś[8]. W 1996 roku Lawrence Hubert Rolston i współpracownicy opublikowali katalog światowej fauny Dinidoridae[11]. Dwa kolejne plemiona w obrębie tej rodziny wprowadzone zostały przez Jerzego Adriana Lisa i Annę Kocorek w 2000 i 2014 roku[12][3].
Dinidoridae klasyfikowane są w nadrodzinie tarczówek w obrębie infrarzędu Pentatomomorpha. Tesseratomidae jako ich grupę siostrzaną wskazane zostały przez liczne morfologiczne, molekularne i łączone analizy filogenetyczne, w tym Gapuda z 1991 roku[13], Xie i innych z 2005 roku[14], Li i innych z 2005 i 2006 roku[15][16], Grazii i innych z 2008 roku[17], Kmenta i Vilamovej z 2010 roku[18], Tiana i innych z 2011 roku[19] oraz Lisa i innych z 2012 roku[20].
Zapis kopalny rodziny ograniczony jest do pojedynczego gatunku, Dinidorites margiformis, i pochodzi z eocenu[21].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r G. Cassis, Gordon F. Gross: Zoological catalogue of Australia: Hemiptera: Heteroptera (Pentatomomorpha). CSIRO Publishing, 2002.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Randall T. Schuh, James Alexander Slater: True bugs of the world (Hemiptera:Heteroptera): classification and natural history. Cornell University Press, 1995, s. 225-226. ISBN 0-8014-2066-0. (ang.).
- ↑ a b c Jerzy A. Lis, Anna Kocorek, Dariusz Ziaja, Paweł Lis. New insight into the systematic position of the endemic Madagascan genus Amberiana (Hemiptera: Heteroptera: Dinidoridae) using 12S rDNA sequences. „Turkish Journal of Zoology”, s. 610-619, 2015. DOI: 10.3906/zoo-1406-27.
- ↑ David A. Rider: Plant Host Records - Dinidoridae. [w:] Plant Host Bibliography [on-line]. Department of Entomology, North Dakota State University. [dostęp 2022-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b Dávid Rédei. A revision of Sagriva (Hemiptera: Heteroptera: Dinidoridae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 57 (1), s. 73-95, 2017. DOI: 10.1515/aemnp-2017-0059. ISSN 0374-1036.
- ↑ Jerzy A. Lis. New genera, new species, new records and checklist of the Old World Dinidoridae (Heteroptera, Pentatomoidea). „Annales of Upper Silesian Museum in Bytom. Entomology”. 1, s. 103–147, 1990.
- ↑ a b P.S.S. Durai. A Revision of the Dinidoridae of the world (Heteroptera: Pentatomoidea). „Oriental Insects”. 21, s. 163-360, 1987. DOI: 10.1080/00305316.1987.11835477.
- ↑ a b c family Dinidoridae Stål, 1868. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2022-09-01].
- ↑ C. Stål. Bidrag till Hemipterernas Systematik. „Öfversigt af Kongelige Vetenskaps-Akademiens Förhandlingar, Stockholm”. 24 (7), s. 491-560, 1867.
- ↑ D.H. Leston. The aedeagus of Dinidoridae (Hem., Pentatomidae). „Entomologist's Monthly Magazine”. 91, s. 214-215, 1955.
- ↑ L.H. Rolston, D.A. Rider, M.J. Murray, R.L. Aalbu. Catalog of the Dinidoridae of the World. „Papua New Guinea Journal of Agriculture, Forestry and Fisheries”. 39 (1), s. 22-101, 1996.
- ↑ A. Kocorek, J.A. Lis. A cladistic revision of the Megymeninae of the world (Hemiptera: Heteroptera: Dinidoridae). „Polish journal of entomology”. 69, s. 7–30, 2000.
- ↑ V.P. Gapud. A generic revision of the subfamily Asopinae, with consideration of its phylogenetic position in the family Pentatomidae and superfamily Pentatomoidea (Hemiptera-Heteroptera). „The Philippine Entomologist”. 8, s. 865-961, 1991.
- ↑ Q. Xie, W. Bu, L. Zheng. The Bayesian phylogenetic analysis of the 18S rRNA sequences from the main lineages of Trichophora (Insecta: Heteroptera: Pentatomomorpha). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 34, s. 448-451, 2005. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.10.015.
- ↑ H.-M. Li, R.-Q. Deng, J.-W. Wang, Z.-Y. Chen, F.-L. Jia, X.-Z. Wang,. A preliminary phylogeny of the Pentatomo- morpha (Hemiptera: Heteroptera) based on nuclear 18S rDNA and mitochondrial DNA sequences. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 37, s. 313-326, 2005.
- ↑ H.-M. Li, R.-Q. Deng, X.-Z. Wang,. Phylogenetic relationships of the Pentatomomorpha (Hemiptera: Heteroptera) inferred from nuclear 18S rDNA sequences. „Zoological Research”. 27, s. 307-316, 2006.
- ↑ J. Grazia, R.T. Schuh, W.C. Wheeler. Phylogenetic relationships of family groups in Pentatomoidea based on mor- phology and DNA sequences (Insecta: Heteroptera). „Cladistics”. 24, s. 1-45, 2008.
- ↑ P. Kment, J. Vilímová. Thoracic scent efferent system of the Tessaratomidae sensu lato (Hemiptera: Heteroptera: Pen- tatomoidea) with implication to the phylogeny of the family. „Zootaxa”. 2363, s. 1-59, 2010.
- ↑ Tian, X., Xie, Q., Li, M., Gao, C., Cui, Y., Xi, L., Bu, W.. Phylogeny of pentatomomorphan bugs (Hemiptera-Heteroptera: Pentatomomorpha) based on six Hox gene fragments. „Zootaxa”. 2888, s. 57-68, 2011. DOI: 10.11646/zootaxa.2888.1.5.
- ↑ Jerzy A. Lis, Paweł Lis, Dariusz Ziaja, Anna Kocorek. Systematic position of Dinidoridae within the superfamily Pentatomoidea (Hemiptera: Heteroptera) revealed by the Bayesian phylogenetic analysis of the mitochondrial 12S and 16S rDNA sequences. „Zootaxa”. 3423, s. 61-68, 2012. DOI: 10.11646/zootaxa.3423.1.5.
- ↑ T.D.A. Cockerell. Some Eocene Insects from Colorado and Wyoming. „Proceedings of the United States National Museum”. 59, s. 29-39, 1921.