Europejska kolonizacja Ameryki
Początek europejskiej kolonizacji Ameryki datuje się najczęściej na Boże Narodzenie 1492, kiedy 39 marynarzy z rozbitego statku Kolumba pozostało na wyspie Hispaniola. Jednak już wcześniej doszło do próby kolonizacyjnej kontynentu amerykańskiego przez mieszkańców Europy. Według antropologa ze Smithsonian Institution, Dennisa Stanforda i Bruce Bradleya z Uniwersytetu Exeter[1]pierwsi ludzie przybyli do Ameryki Północnej z Europy, tworząc kulturę Clovis, jeszcze przed napływem ludności paleoazjatyckiej przez Cieśninę Beringa. Hipotezę Stanforda odrzuca większość naukowców[2][3]. W XI wieku osadę w L'Anse aux Meadows na Nowej Fundlandii założyli wikingowie.
Kolonizacja przebiegała na przestrzeni kilku wieków do czasu, gdy praktycznie cały kontynent został poznany i podzielony pomiędzy europejskie potęgi.
Spis treści
Ameryka Północna[edytuj]
Głównymi kolonizatorami Ameryki Północnej były Hiszpania, Francja i Wielka Brytania, lecz także inne kraje, takie jak Holandia, Szwecja, Rosja i Dania zaznaczyły swoją obecność na tym kontynencie. Początkowe wyprawy były finansowane ze środków prywatnych.
Rozpad północnoamerykańskiego systemu kolonialnego nastąpił dwiema drogami:
- rewolucyjną – wskutek buntów społeczeństw kolonialnych, jak to miało miejsce w przypadku Stanów Zjednoczonych i Meksyku.
- ewolucyjną – wskutek stopniowych koncesji politycznych ze strony kraju macierzystego na rzecz mieszkańców kolonii, jak w Kanadzie
Charakterystyczną cechą dekolonizacji Ameryki Północnej był fakt, ze nie uczestniczyli w niej (lub uczestniczyli w bardzo ograniczonym zakresie) pierwotni mieszkańcy kontynentu (tzw. Indianie). Inicjowali ją i prowadzili potomkowie kolonizatorów oraz kolejnych przybyszów do kolonii, z czasem tracących związki z krajami pochodzenia. W wyniku dekolonizacji powstały „białe” lub etniczne mieszane kraje tworzące współczesną Amerykę Północną.
Do połowy XVIII wieku praktycznie cały obszar Ameryki Północnej został zbadany i podzielony przez kolonizatorów. W 1871 roku Kongres USA zaprzestał zawierania z tubylczymi ludami – traktowanymi dotąd przez władze USA jak suwerenne narody – traktatów zmieniających granice indiańskich ziem i zakres ich niezależności, osadzając większość z nich na tzw. Terytorium Indiańskim i w niewielkich rezerwatach. Masakra nad Wounded Knee z 29 grudnia 1890 roku symbolicznie zakończyła okres wojen indiańskich w Ameryce Północnej. Podobne procesy miały miejsce równolegle na terenach obecnej Kanady.
Główne kolonie[edytuj]
Ameryka Południowa[edytuj]
Amerykę Południową w XVI w. głównie skolonizowali Hiszpanie i Portugalczycy, w mniejszym stopniu Brytyjczycy (Gujana Brytyjska), Holendrzy (Surinam) i Francuzi (Gujana Francuska). Kolonializacja doprowadziła do prawie całkowitego wyniszczenia ludności tubylczej, dlatego dzisiejsi mieszkańcy to głównie osadnicy europejscy przede wszystkim Portugalczycy w Brazylii i Hiszpanie w pozostałych koloniach. Większość kolonii (poza Gujaną Francuską) uzyskała niepodległość w XIX w.
Główne kolonie[edytuj]
Przypisy
- ↑ Brian Vastag, „Radical theory of first Americans places Stone Age Europeans in Delmarva 20,000 years ago”, The Washington Post, 29.02.2012.
- ↑ Norman Hammond:Kim byli pierwsi osadnicy w Nowym Świecie?
- ↑ Przodkami amerykańskich Indian jednak Europejczycy?
