Stanisław Gądecki
 Stanisław Gądecki (2012) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |||
| Arcybiskup metropolita poznański | |||
| Okres sprawowania |
od 2002 | ||
| Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski | |||
| Okres sprawowania |
od 2014 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Prezbiterat |
9 czerwca 1973 | ||
| Nominacja biskupia |
1 lutego 1992 | ||
| Sakra biskupia |
25 marca 1992 | ||
| Data konsekracji |
25 marca 1992 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Gniezno | ||||||||
| Miejsce |
bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | ||||||||
| Konsekrator | |||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Stanisław Gądecki (ur. 19 października 1949 w Strzelnie) – polski duchowny rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, biskup pomocniczy gnieźnieński w latach 1992–2002, arcybiskup metropolita poznański od 2002, zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski w latach 2004–2014, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski od 2014, wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy w latach 2016–2021.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Młodość i wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 19 października 1949 w Strzelnie[1]. W 1967 ukończył tamtejsze liceum ogólnokształcące i złożył egzamin dojrzałości[2].
W latach 1967–1973 odbył studia filozoficzno-teologiczne w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie. Święceń prezbiteratu udzielił mu 9 czerwca 1973 w bazylice prymasowskiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie kardynał Stefan Wyszyński[1]. W latach 1973–1976 i 1977–1981 studiował w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, gdzie w 1977 uzyskał licencjat, w międzyczasie w latach 1976–1977 we Franciszkańskim Studium Biblijnym w Jerozolimie[3]. W latach 1981–1982 kształcił się na Papieskim Uniwersytecie Świętego Tomasza z Akwinu[3], gdzie w 1982 na podstawie dysertacji La liberazione e salvezza nel secondo libro dei Maccabei (Wyzwolenie i zbawienie według Drugiej Księgi Machabejskiej[1]) uzyskał doktorat z teologii biblijnej[2].
W trakcie studiów w okresach wakacyjnych uczył się języków włoskiego, angielskiego, francuskiego i niemieckiego[1], wyjeżdżając do Perugii, Paryża, Brighton, Londynu i Pasawy[2].
Prezbiter[edytuj | edytuj kod]
W latach 1982–1983 był duszpasterzem w kościele Jana Chrzciciela w Gnieźnie[1]. Organizował pielgrzymki diecezjalne[2] do Palestyny i Egiptu[1]. Wchodził w skład Biblijnej Komisji Przygotowawczej II Synodu Plenarnego[2].
Działalność naukowo-dydaktyczna[edytuj | edytuj kod]
W 1982 został zatrudniony jako wykładowca w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie. Prowadził wykłady z archeologii biblijnej, historii Starego i Nowego Testamentu, wstępu ogólnego do Pisma świętego, ewangelii synoptycznych, pism Janowych, teologii biblijnej, a także lektoraty z języków angielskiego i niemieckiego. W latach 1986–1989 był wicerektorem seminarium. Ponadto wykładał egzegezę Starego Testamentu w Prymasowskim Instytucie Teologicznym dla świeckich w Gnieźnie, Prymasowskim Instytucie Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy oraz w Wyższym Seminarium Duchownym Misjonarzy św. Rodziny w Kazimierzu Biskupim[2].
Pełnił funkcję sekretarza administracyjnego periodyku „Studia Gnesnensia”[2].
Biskup[edytuj | edytuj kod]
1 lutego 1992 został mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji gnieźnieńskiej ze stolicą tytularną Rubicon. Święcenia biskupie otrzymał 25 marca 1992 w bazylice archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie. Głównym konsekratorem był kardynał Józef Glemp, prymas Polski, zaś współkonsekratorami Bogdan Wojtuś, biskup pomocniczy gnieźnieński, i Gerard Bernacki, biskup pomocniczy katowicki[1]. Na swoje zawołanie biskupie przyjął słowa „Czynem i prawdą”, zaczerpnięte z Pierwszego Listu św. Jana (1 J 3,18)[4]. Od 1992 sprawował urząd wikariusza generalnego archidiecezji[1]. W archidiecezji zajmował się sprawami katechizacji i szkół katolickich, duszpasterstwem młodzieży, duszpasterstwem zakonów i stałą formacją prezbiterów[2]. Należał do kolegium konsultorów, rady kapłańskiej i rady duszpasterskiej[1]. Pełnił funkcje dyrektora Archidiecezjalnego Studium Pastoralnego dla Świeckich[1], sekretarza Międzynarodowego Komitetu Organizacyjnego Obchodów Tysiąclecia Śmierci św. Wojciecha, a także przewodniczącego Rady Wydawniczej Gaudentinum[2].
28 marca 2002 papież Jan Paweł II mianował go arcybiskupem metropolitą poznańskim[5][3]. Archidiecezję objął kanonicznie 2 kwietnia 2002, natomiast 20 kwietnia 2002 odbył ingres do archikatedry w Poznaniu. 29 czerwca 2002 na placu Świętego Piotra w Rzymie otrzymał od papieża paliusz[2]. W latach 2004–2008 przeprowadził synod archidiecezjalny. Przyczynił się do zorganizowania w Poznaniu w 2009 przez wspólnotę Taizé Europejskiego Spotkania Młodych[6].
W strukturach Konferencji Episkopatu Polski został w 1992 członkiem Komisji ds. Katolickiej Agencji Informacyjnej, a w latach 1994–1996 należał do Komisji ds. Duchowieństwa. W 1992 został wiceprzewodniczącym, a w 1994 przewodniczącym Komisji ds. Dialogu z Judaizmem, zaś w 1996 został wybrany na przewodniczącego Rady ds. Dialogu Religijnego. W 2002 wszedł w skład Rady Stałej[2]. W 2004 został wiceprzewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski[7], w 2009 uzyskał reelekcję[8]. W latach 2006–2016 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Duszpasterstwa[2]. W latach 2009–2014 wszedł w skład Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i KEP[2]. W 2014 został wybrany przewodniczącym Konferencji Episkopatu Polski[9], w 2019 uzyskał reelekcję[10]. Ponadto w latach 1992–2014 był członkiem Rady Programowej Katolickiej Agencji Informacyjnej[2].
W latach 1995–2008 był konsultorem Papieskiej Komisji ds. Religijnych Relacji z Żydami[2]. 28 maja 2014 papież Franciszek mianował go członkiem Kongregacji Nauki Wiary[11][12]. W latach 2016–2021 był wiceprzewodniczącym Rady Konferencji Episkopatów Europy[13][14]. Wziął udział w sesjach Synodu Biskupów w 2008[15], 2012[16], 2014[17], 2015[18] i 2018[19].
Zaangażowany na rzecz ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego[6]. Przyczynił się do utworzenia Poznańskiej Grupy Ekumenicznej[6], a także zainicjował Dni Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce[2]. Był członkiem Komitetu Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie[20], a następnie wszedł w skład Komitetu Wspierania tego muzeum[21].
Konsekrował biskupów pomocniczych poznańskich: Damiana Bryla (2013) i Szymona Stułkowskiego (2019). Był ponadto współkonsekratorem podczas sakr biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego Wojciecha Polaka (2003), biskupa diecezjalnego diecezji Miracema do Tocantins Philipa Dickmansa (2008) i biskupa koadiutora diecezji Porto Nacional Romualda Kujawskiego (2008)[22].
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
W 2008 przyznano mu Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[23].
W 1992 nadano mu tytuł honorowego obywatela Strzelna, z którego zrezygnował w 1999 w związku z nieprzyznaniem podobnego wyróżnienia papieżowi Janowi Pawłowi II[24].
Został laureatem Menory Dialogu przyznanej przez Stowarzyszenie Coexist (2007)[25] i Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego przyznanej przez Zarząd Towarzystwa Naukowego KUL (za rok 2016)[26]. Otrzymał medal „W służbie Bogu i Ojczyźnie” Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego (2019)[27].
W 2016 został afiliowany do zakonu franciszkanów przez ministra generalnego ojca Michaela Perry’ego[28], a w 2017 włączony do konfraterni zakonu paulinów[29].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j K.R. Prokop: Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998, s. 41–42. ISBN 83-7052-900-3.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Nota biograficzna Stanisława Gądeckiego na stronie archidiecezji poznańskiej. archpoznan.pl. [dostęp 2019-11-01].
- ↑ a b c Komunikat Biura Prasowego Konferencji Episkopatu Polski. opoka.org.pl, 2002-03-28. [dostęp 2013-02-28].
- ↑ Herb Arcybiskupa Metropolity Poznańskiego. archpoznan.pl. [dostęp 2018-09-26].
- ↑ Rinuncia dell’Arcivescovo di Poznań (Polonia) e nomina del successore (wł.). press.vatican.va, 2002-03-28. [dostęp 2014-05-28].
- ↑ a b c 70. urodziny abp. Stanisława Gądeckiego. ekai.pl, 2019-10-19. [dostęp 2019-10-31].
- ↑ Episkopat Polski zakończył obrady. ekai.pl (arch.), 2004-03-18. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Komunikat z 347. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. episkopat.pl (arch.), 2009-03-11. [dostęp 2016-09-13].
- ↑ Episkopat wybrał przewodniczącego i zastępcę. episkopat.pl (arch.), 2014-03-13. [dostęp 2016-09-13].
- ↑ Wybory 382. Zebrania Plenarnego KEP. episkopat.pl, 2019-03-14. [dostęp 2019-03-17].
- ↑ Nomina di Membri della Congregazione per la Dottrina della Fede (wł.). press.vatican.va, 2014-05-28. [dostęp 2014-05-28].
- ↑ Abp Gądecki członkiem Kongregacji Nauki Wiary. ekai.pl (arch.), 2014-05-28. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Abp Gądecki wiceprzewodniczącym Rady Konferencji Biskupów Europy. episkopat.pl, 2016-10-08. [dostęp 2016-10-08].
- ↑ Abp Gintaras Linas Grušas nowym przewodniczącym CCEE. episkopat.pl, 2021-09-25. [dostęp 2021-09-25].
- ↑ Abp Gądecki o Synodzie: w sprawie zmiany czytań liturgicznych osiągnąłem swój cel. ekai.pl, 2008-10-27. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Abp Gądecki na Synodzie o „odwróconym Edypie”. nowaewangelizacja.org, 2012-10-15. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Abp Gądecki powrócił z Synodu Biskupów do Polski. ekai.pl (arch.), 2014-10-20. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Msza św. pod przewodnictwem Franciszka zakończyła synod biskupów nt. rodziny. ekai.pl (arch.), 2015-10-25. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Podsumowujemy Synod Biskupów o młodzieży. ekai.pl, 2018-10-28. [dostęp 2018-12-31].
- ↑ Członkowie Komitetu Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich. um.warszawa.pl. [dostęp 2014-11-10].
- ↑ Komitet Wspierania Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. polin.pl. [dostęp 2021-06-03].
- ↑ Stanisław Gądecki (ang.). catholic-hierarchy.org. [dostęp 2019-06-09].
- ↑ Baza nagrodzonych na dole strony: Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2019-10-05].
- ↑ Bp Gądecki zrezygnował z honorowego obywatelstwa Strzelna. ekai.pl (arch.), 1999-10-29. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ D. Chodera. Menora Dialogu dla rabina i arcybiskupa. „Przewodnik Katolicki”. 4/2007. ISSN 0137-8384. [dostęp 2020-03-112].zły zapis daty dostępu
- ↑ Abp Stanisław Gądecki laureatem Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego za rok 2016. tnkul.pl. [dostęp 2020-02-07].
- ↑ P. Ostaszewski. Na zakończenie jubileuszu. „Policja 997”. Nr 11 (176), s. 42–43, listopad 2019. ISSN 1734-1167. [dostęp 2022-04-10].
- ↑ Abp Gądecki afiliowany do zakonu franciszkanów. ekai.pl (arch.), 2016-03-19. [dostęp 2018-05-05].
- ↑ Jasna Góra: przewodniczący Episkopatu Polski paulińskim konfratrem. ekai.pl, 2017-05-02. [dostęp 2017-05-03].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Serwis przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski Stanisława Gądeckiego [dostęp 2018-01-22]
- Stanisław Gądecki na stronie archidiecezji poznańskiej [dostęp 2018-09-26]
- Stanisław Gądecki na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-10-08]
- Stanisław Gądecki w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2010-11-25]
- Stanisław Gądecki, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2010-11-25].
- Stanisław Gądecki w katalogu Biblioteki Narodowej [dostęp 2013-02-28]
- Biskupi gnieźnieńscy
- Biskupi poznańscy
- Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
- Wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
- Wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy
- Polscy bibliści
- Wykładowcy Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Odznaczeni Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
- Laureaci Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego
- Odznaczeni medalem „W służbie Bogu i Ojczyźnie”
- Absolwenci Papieskiego Uniwersytetu Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie
- Absolwenci Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie
- Ludzie urodzeni w Strzelnie
- Urodzeni w 1949