Jan Wilczak

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jan Wilczak
Ilustracja
kpt. Jan Wilczak
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1898
Medynia Głogowska

Data i miejsce śmierci

9 września 1939
Bronina

Przebieg służby
Lata służby

1917–1939

Siły zbrojne

Cesarsko-królewska Obrona Krajowa
Wojsko Polskie

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Jednostki

14 pułk piechoty
Korpus Ochrony Pogranicza
(batalion KOP „Podświle”)
6 pułk strzelców podhalańskich

Stanowiska

dowódca plutonu łączności
dowódca kompanii strzeleckiej
dowódca kompanii granicznej
dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
(kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną” Odznaka pamiątkowa 14 Pułku Piechoty Ziemi Kujawskiej
Multimedia w Wikimedia Commons
Od lewej kapitanowie 14 pułku piechoty - Emil Zawisza, Jan Wilczak i Mieczysław Sanak.
Pluton łączności 14 pułku piechoty w dniu 18 stycznia 1930. W środku siedzi kpt. Jan Wilczak, na lewo od niego siedzi ppor. Józef Koziński.
Korpus oficerski 14 pp w I kwartale 1930. W I rzędzie siedzą od lewej: kpt. Emil Zawisza, ks. kpt. Antoni Kosiba, mjr Aleksander Zabłocki, mjr Stanisław Pietrzyk, mjr Mikołaj Świderski, płk Ignacy Misiąg, ppłk Franciszek Sudoł, mjr Aleksander Fiszer, kpt. Józef Tkaczyk i kpt. Stanisław Trojan. W II rzędzie od dołu jako piąty z prawej stoi kpt. Jan Wilczak.
Kompania podoficerska 14 pp w 1932 roku. W środku siedzi płk Ignacy Misiąg, na lewo od niego kpt. Jan Wilczak.

Jan Wilczak (ur. 7 czerwca 1898 w Medyni Głogowskiej, zm. 9 września 1939 w Broninie) – major piechoty Wojska Polskiego, w czasie kampanii wrześniowej dowódca II batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 7 czerwca 1898 w Medyni Głogowskiej, w ówczesnym powiecie łańcuckim Królestwa Galicji i Lodomerii[1][2]. Naukę pobierał w szkole średniej.

Podczas I wojny światowej służył w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Jego oddziałem macierzystym był 34 pułk strzelców.

19 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego[3]. Ukończył kurs podchorążych piechoty. Służył w 14 pułku piechoty, w którego szeregach walczył na wojnie z bolszewikami. Dowodząc plutonem w II batalionie wyróżnił się 23 marca 1920 w bitwie pod Olewskiem, w której został ranny oraz 25 maja tego roku w bitwie pod Niegoniczami[4]. 10 października 1920 dowódca II batalionu major Stanisław Dąbek sporządził wniosek na odznaczenie Jana Wilczaka Orderem Virtuti Militari[3][5]. Za odwagę wykazaną w tych walkach odznaczony został dwukrotnie Krzyżem Walecznych[6]. W październiku 1920 pełni funkcję adiutanta II batalionu 14 pp[4].

Na dzień 1 czerwca 1921 r. nadal pełnił służbę w 14 pułku piechoty, w randze porucznika[7]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego (marszałka Józefa Piłsudskiego) z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 2089. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. W roku 1923 zajmował 1862. lokatę wśród poruczników piechoty[9], a rok później – 951. lokatę[10].

Z dniem 7 stycznia 1925 r. został odkomenderowany na IX-ty pięciomiesięczny Kurs Doszkolenia Młodszych Oficerów Piechoty w Chełmnie[11]. W tym samym roku został przeniesiony służbowo na VII-my 6-miesięczny kurs pułkowych oficerów łączności w Obozie Szkolnym Wojsk Łączności w Zegrzu[12].

Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 19 marca 1928 r. (sygnatura: B. P. L. 8003-III-28) został awansowany do stopnia kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 143. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13][14]. W roku 1930 na liście starszeństwa oficerów korpusu piechoty zajmował 1644. lokatę łączną wśród kapitanów (była to jednocześnie 132. lokata w swoim starszeństwie)[15]. Do kwietnia 1932 roku służył we włocławskim 14 pułku piechoty[16][17][18], w którym dowodził różnymi pododdziałami (między innymi plutonem łączności). Na dzień 16 września 1930 r. zajmował stanowisko dowódcy 1 kompanii strzeleckiej w I batalionie 14 pułku piechoty[19].

Służba w Korpusie Ochrony Pogranicza[a][edytuj | edytuj kod]

Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych (podpisanym w zastępstwie przez gen. dyw. Kazimierza Fabrycego) ogłoszonym w dniu 23 marca 1932 r., kapitan Jan Wilczak został przeniesiony (w korpusie oficerów piechoty) z 14 pułku piechoty do Korpusu Ochrony Pogranicza[20] i przydzielony (rozkazem z dnia 6 kwietnia 1932 roku) do batalionu KOP „Podświle”[b]. Na dzień 31 października 1932 r. zajmował stanowisko dowódcy 1 kompanii granicznej KOP „Czyste” (kompania ta została później przemianowana na 1 kompanię graniczną „Krzyżówka”), wchodzącej w skład tegoż batalionu[c]. Na mocy rozkazu M.S.Wojsk. Biura Personalnego Nr 3110-Og.105 z dnia 20 grudnia 1933 r. został powołany, z dniem 10 stycznia 1934 roku, na XXIII trzyipółmiesięczny kurs unifikacyjno-doskonalący dla kapitanów (rotmistrzów) w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Służąc w KOP-ie[21] zajmował w 1932 roku – 121. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[22], a w dniu 1 lipca 1933 roku – 1270. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty (112. lokatę w swoim starszeństwie)[23]. W marcu 1934 roku nadana została mu Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”[d].

Awansowany do stopnia majora został na mocy zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1935 roku, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 r. i 64. lokatą w korpusie oficerów piechoty[24][25]. Jako oficer KOP-u na dzień 5 czerwca 1935 r. zajmował 716. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to nadal 64. lokata w starszeństwie)[26].

W 6 pułku strzelców podhalańskich i wojnie obronnej 1939 roku[edytuj | edytuj kod]

Rozkazem Biura Personalnego M.S.Wojsk. z dnia 27 lipca 1935 roku (rozkaz Nr 3110-105-II-3) major Jan Wilczak został przeniesiony (w korpusie oficerów piechoty) z Korpusu Ochrony Pogranicza do 6 pułku strzelców podhalańskich z Sambora – na stanowisko dowódcy batalionu. Potwierdzone to zostało zarządzeniem Kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych – gen. bryg. Tadeusza Kasprzyckiego – opublikowanym w dniu 31 sierpnia 1935 roku[27].

Na dzień 23 marca 1939 r. zajmował 59. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[28] i piastował stanowisko dowódcy I batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich[29].

W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca II batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich[30] (batalion ten stacjonował w Drohobyczu), wchodzącego w skład 22 Dywizji Piechoty Górskiej. Jego batalion wraz z macierzystą dywizją, walczącą najpierw w ramach Armii „Karpaty”, a następnie Armii „Kraków”, początkowo osłaniał Olkusz, a od 4 września wycofywał się nad Nidę. Przemieszczając się w kierunku Pińczowa, Miechowa i Stopnicy dotarł ze swym pododdziałem w okolice Buska. O świcie dnia 9 września 1939 r. doszło, na zachód od miejscowości Bronina, do pierwszej zwycięskiej walki czołowego II batalionu 6 pspodh. z niemiecką kolumną zmotoryzowaną (był to Oddział Wydzielony VII Korpusu Armijnego). Powiadomiony przez dywizyjnych kolarzy o zbliżaniu się Niemców batalion mjr. Wilczaka rozbił ogniem ckm i działek ppanc. straż przednią wrogiej kolumny. Po godzinie nastąpił jednakże silny kontratak 27 Dywizji Piechoty (z VII Korpusu) wsparty zmasowanym ogniem artylerii, który rozbił polskie oddziały. I i II batalion 6 pułku strzelców podhalańskich straciły około 250 poległych, a wielu polskich żołnierzy dostało się do niewoli[31][32]. Podczas bitwy pod Broniną major Jan Wilczak został ciężko ranny[33] i zmarł tego samego dnia[34] w szpitalu w Rozwadowie (obecnie dzielnica Stalowej Woli)[e]. Spoczywa na cmentarzu wojennym w Stalowej Woli-Rozwadowie[35].

Według rodzinnych przekazów mjr Wilczak po wyzdrowieniu i wyleczeniu ran miał udać się w swoje rodzinne strony, gdzie prawdopodobnie należał do konspiracji. W 1940 r. na dworcu kolejowym w Rzeszowie został aresztowany. 10 stycznia 1941 przybył do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie 11 listopada tego roku został rozstrzelany (według dokumentacji SS 10 listopada 1941 r.)[36][35].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

9 grudnia 1935 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[42].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dane dotyczące służby kpt. / mjr. Jana Wilczaka w Korpusie Ochrony Pogranicza opracowano na podstawie informacji ze zbiorów Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie.
  2. ↑ Przydzielenie odbyło się na mocy Rozkazu Nr 12 wydanego przez Dowództwo K.O.P. w dniu 6 kwietnia 1932 roku.
  3. ↑ Obsada Personalna batalionu KOP „Podświle” według stanu z dnia 31 października 1932 roku.
  4. ↑ Odznaka została nadana na mocy Rozkazu Tajnego Nr 13 Dowództwa K.O.P. z dnia 15 marca 1934 roku.
  5. ↑ Według części literatury dowódca II batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich – major Jan Wilczak – zmarł z ran odniesionych w bitwie pod Broniną dopiero w październiku 1939 r., w szpitalu w Rozwadowie[30].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-17].
  2. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-17].
  3. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
  4. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
  5. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-17].
  6. ↑ a b Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 43.
  7. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 63, 943.
  8. ↑ a b Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 107.
  9. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 439.
  10. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 381.
  11. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 26 z 4 III 1925, s. 126.
  12. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 132 z 16 XII 1925, s. 721.
  13. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 III 1928, s. 52.
  14. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 225.
  15. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 112.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 164, 439.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 156.
  18. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 30.
  19. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 279.
  20. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. ↓, Nr 6 z 23 III 1932, s. 253.
  21. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 907.
  22. ↑ a b Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 65.
  23. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 65.
  24. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 VI 1935, s. 68.
  25. ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 307.
  26. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 15–34, 182–185, 194.
  27. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 VIII 1935, s. 117.
  28. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 25.
  29. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 658.
  30. ↑ a b Głowacki 1976 ↓, s. 327.
  31. ↑ Porwit 1983 ↓, s. 412.
  32. ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 109–111.
  33. ↑ Sulich 2018 ↓, s. 77.
  34. ↑ Moś 1989 ↓, s. 143.
  35. ↑ a b Pochowani żołnierze WP w 1939 r. w Rozwadowie [online], przywrocmypamiec.pl [dostęp 2022-11-28].
  36. ↑ Informacja o więźniach : Wilczak Jan. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. [dostęp 2023-12-17].
  37. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 164.
  38. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-17].
  39. ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  40. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  41. ↑ a b Na podstawie zdjęcia
  42. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-17].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Wilczak&oldid=72250475”