Jaszkówka
wieś | |
Panorama Jaszkówki | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
370-400 m n.p.m. |
Liczba ludności (III 2011) |
96[2] |
Strefa numeracyjna |
74 |
Kod pocztowy |
57-300[3] |
Tablice rejestracyjne |
DKL |
SIMC |
0852832 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego | |
50°26′10″N 16°41′53″E/50,436111 16,698056[1] |
Jaszkówka (niem. Neuhansdorf) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Jaszkówka leży na granicy Gór Bardzkich i Kotliny Kłodzkiej, w Sudetach, w południowo-zachodniej Polsce. Od Kłodzka, stolicy gminy i powiatu, jest oddalona o 2 km na wschód. Na zachodzie graniczy ze wspomnianym wcześniej Kłodzkiem, na północy z Wojciechowicami, a na południu z Jaszkową Dolną[4].
Wieś zajmuje obszar 1,62 km², co stanowi 0,6% powierzchni gminy Kłodzko[5].
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Jaszkówka jest niewielką wsią. Leży na wysokości około 370–400 m n.p.m. Składa się z właściwej Jaszkówki i rozproszonych zabudowań Jóźwikowa. Dookoła osady znajdują się użytki rolne, wykorzystujące dobre gleby i sprzyjające rolnictwu warunki klimatyczne. Jedynie na grzbietach Gór Bardzkich rosną lasy. Najwyższym wzniesieniem jest Obszerna (574 m n.p.m.)[6].
Budowa geologiczna[edytuj | edytuj kod]
Okolice Jaszkówki charakteryzują się bardzo złożoną budową geologiczną, wynikającą z przebiegającego tu kontaktu granodiorytów kłodzko-złotostockich ze strukturą bardzką oraz ciągnącym się ku północnemu zachodowi tzw. nasunięciem kłodzkim. Występują tu m.in. keratofiry, zalegające w kierunku Wojciechowic, był też kamieniołom hornfelsów, jednak zasadniczy trzon budują dolnokarbońskie łupki krzemionkowe z kwarcytami i łupki ilaste oraz lidyty. Na ich powierzchni zalegają gliny zwałowe. W skałach tych występuje wiele minerałów[7].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Liczba ludności Jaszkówki na przestrzeni stuleci kształtowała się następująco[8]:
Wieś ma stosunkowo ustabilizowaną sytuację demograficzną, a nawet zaznaczyła się w drugiej połowie XX w. tendencja wzrostowa. Spowodowane było to stosunkowo korzystnym położeniem geograficznym, dobrymi połączeniami komunikacyjnymi ze stolicą regionu. Mimo to od kilkunastu lat obserwuje się stopniowy odpływ ludności.
Historia[edytuj | edytuj kod]
1782 | Neu-Hannsdorf |
1789 | Leopoldsdorf |
1816 | Neuhannsdorf |
1945 | Nowy Janów |
1945 | Jaszkówka |
Osadnictwo na terenie Jaszkówki musiało istnieć już w czasach prehistorycznych, czego dowodzi znalezienie motyki neolitycznej, lecz osada powstała dopiero w połowie XVIII w. jako kolonia Jaszkowy Dolnej założona przez Leopolda von Neuhausa[7]. Początkowo w latach 1782-1789 nosiła nazwę Neu-Hansdorf, po czym została przemianowana na cześć założyciela na Leopoldsdorf. Nazwa ta utrzymała się do 1816 r., kiedy to przywrócono poprzednią, ale w nowej pisowni – Neuhansdorf[10]. Strategiczne położenie dało o sobie znać podczas wojen napoleońskich, gdy w 1807 r. toczyły się na tym terenie walki o opanowanie Przełęczy Kłodzkiej i o twierdzy kłodzkiej. Jaszkówka przez cały czas stanowiła własność kolejnych posiadaczy Jaszkowy Dolnej. W 1782 r. mieszkało tu 9 kolonistów i 3 zagrodników[11]. W 1825 i 1840 r. wieś należała do kupca Heinricha Volkmera, a składała się z 16 budynków. Wieś nigdy nie rozwinęła się i aż do 1945 r. była kolonią Jaszkowy Dolnej.
Po 1945 r. wieś znalazła się w granicach Polski i została zasiedlona przez przybyszów z kresów. Została przemianowana na Nowy Janów a następnie na Jaszkówkę. Włączono ją w obręb Wojciechowic, a następnie wydzielono jako osobną wieś i połączono z posiadłościami Jóźwikowa. Nie wpłynęło to jednak na rozwój osady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Od 1999 r. wchodzi w skład powiatu kłodzkiego w województwie dolnośląskim[12].
Edukacja i kultura[edytuj | edytuj kod]
W Jaszkówce nigdy nie istniała szkoła podstawowa. Dzieci w wieku 7-13 lat uczęszczają do szkoły podstawowej w Jaszkowej Dolnej. Młodzież w wieku 13-16 lat kontynuuje naukę w Gimnazjum Publicznym im. Władysława Reymonta w Kłodzku[13].
Wieś należy do parafii w Kłodzku, od lat 70. XX w. jest to parafia Matki Bożej Różańcowej.
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Jaszkówka po zakończeniu II wojny światowej znalazła się w granicach Polski. W latach 1945-1975 wieś wchodziła w skład powiatu kłodzkiego, należącego do województwa wrocławskiego. W 1954 r. władze centralne zlikwidowały gminy, tworząc w ich miejsce gromady, obejmujące swoim zasięgiem po kilka wsi. Jaszkówka tworzyła wspólną gromadę z Wojciechowicami, a następnie wchodziła w skład województwa wałbrzyskiego i gminy Kłodzko[14].
W 1990 r. po transformacji ustrojowej państwa polskiego i przywróceniu samorządów władze gminy Kłodzko I kadencji zadecydowały o podziale gminy na jednostki pomocnicze – sołectwa. Jedno z nich utworzono w Jaszkówce, a objęło ono swoim terytorium obszar całej wsi. Na jego czele stoi sołtys, jako jednoosobowy organ władzy wykonawczej, który ma do pomocy radę sołecką, w skład której wchodzą wszyscy pełnoletni mieszkańcy.
Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]
Transport[edytuj | edytuj kod]
Okolice wsi są bardzo widokowe, roztaczają się stąd panoramy prawie całej Kotliny Kłodzkiej, z Kłodzkiem i otaczającymi górami. Jaszkówka leży przy ruchliwej drodze krajowej nr 46 z Kłodzka do Szczekocin[4].
Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Kłodzku – Kłodzko Miasto[15].
Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]
W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Jaszkówka podlega rejonowi działania Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendzie Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje mł.asp. Maciej Franczak[16].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Jaszkówka jest wsią rolniczą. W 1978 r. były tu 24 gospodarstwa rolne, a wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się ok. 45% ludności czynnej zawodowo. 10 lat później liczba gospodarstw spadła do 10, a wyłącznie z pracy rolniczej utrzymywało się 43% mieszkańców[7].
Wieś znajduje się w pobliżu Kłodzka, co powoduje, że nie występuje w niej infrastruktura handlowo-usługowa.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- We wsi zachowało się kilka murowanych domów mieszkalnych z XIX w.
- Na obu krańcach wsi znajdują się murowane, słupowe kapliczki przydrożne.
- Przy szosie od strony Kłodzka stoi kamienna rzeźba św. Franciszka[17].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
W okolicy wsi przechodzi żółty szlak turystyczny z Kłodzka na Kłodzką Górę[17].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45319
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 385 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, wyd. Eko-Graf, Wrocław 1997.
- ↑ Dane Urzędu Gminy Kłodzko na 31.12.2009 r.
- ↑ Mapa powiatu Kłodzko 1:100 000, wyd. PPWK, Warszawa 1959.
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994, s. 179.
- ↑ Dane na podstawie: F. W. Zimmermann, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 1-13, Brieg 1783-1796; Roczniki statystyczne województwa wrocławskiego (1950-1975), roczniki statystyczne województwa wałbrzyskiego (1975-1998), powszechnych spisów ludności i urzędu gminy wiejskiej Kłodzko.
- ↑ F. Volkmer, W. Hohaus, Geschichtsquellen der Grafschaft Glatz, t. I-V. Habelschwerdt 1883-1928; mapa hrabstwa kłodzkiego z XVIII w.; Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 178.
- ↑ M. Šebela, J. Fišer, České Názvy hraničních Vrchů, Sídel a vodních toků v Kladsku, [w:] Kladský Sborník 5, 2003, s. 376
- ↑ F. Zimmermann, Beytraege zur Beschreibung von Schlesien.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 180.
- ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Kłodzko.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 178.
- ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
- ↑ Komenda Powiatowa Policji w Kłodzku.. klodzko.policja.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-22)]., dostęp: 21.02.2010
- ↑ a b Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 336, 337. ISBN 978-83-89188-95-3.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 15, pod red. M. Staffy, I-BIS, Wrocław 1994, s. 178-180.
- Perzyński M., Gminy Kłodzko skarby i osobliwości. Przewodnik dla dociekliwych, Wrocławski Dom Wydawniczy, Wrocław 2006.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak , Iwona Chomiak , Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .