Jerzy Ficowski

{{{imię i nazwisko}}}

Odznaczenia

Nagrody

Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (1984), nagroda literacka Kacetnika (1986)

Strona internetowa

{{Artysta infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko = Nieznane pola: "Grafika", "podpis", "Narodowość", "Data i miejsce śmierci", "Dziedzina sztuki", "Styl", "Ważne dzieła", "quote", "Data i miejsce urodzenia" oraz "Imię i nazwisko".

Grób Jerzego Ficowskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, 23 lipca 2008

Jerzy Tadeusz Ficowski (ur. 4 września 1924 w Warszawie, zm. 9 maja 2006 tamże) – polski poeta, eseista, autor tekstów piosenek, prozaik, tłumacz (z hiszpańskiego, cygańskiego, rosyjskiego, niemieckiego, włoskiego, francuskiego, rumuńskiego), żołnierz Armii Krajowej (ps. Wrak), uczestnik powstania warszawskiego, znawca folkloru żydowskiego i cygańskiego.

Życiorys

Podczas II wojny światowej mieszkał we Włochach pod Warszawą. Uczęszczał na tajne kursy Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie. Był więźniem Pawiaka (1943). W powstaniu walczył jako żołnierz pułku AK "Baszta" na Mokotowie. Studiował filozofię i socjologię na UW.

Debiutował w 1948 tomikiem Ołowiani żołnierze. W latach 1948-1950 wędrował razem z taborem cygańskim, był członkiem angielskiego stowarzyszenia Gypsy Lore Society. Przełożył i opublikował pieśni cygańskiej poetki Papuszy. Był znawcą ludowej poezji żydowskiej (opublikowanej w tomie Rodzynki z migdałami 1964) oraz specjalistą od twórczości Brunona Schulza, specjalizował się także w poezji i tłumaczeniach Federico Garcii Lorki. Przetłumaczył wiersze młodego Leśmiana z rosyjskiego na polski: Pochmiel Ksieżycowy: Wiersze Rosyjskie, Bolesław Leśmian; Jerzy Ficowski, ISBN 10: 8307016746, ISBN 13: 9788307016740, Publisher: Czytelnik, Publication Date: 1987.

Od 1960 roku pisał też teksty piosenek, które zyskały popularność. Śpiewali je m.in. tacy artyści, jak: Katarzyna Bovery, Michaj Burano, Dżamble, Anna German, Kalina Jędrusik, Stanisław Jopek, Herbert Renn, Waldemar Kocoń, Stenia Kozłowska, Jolanta Kubicka, Halina Kunicka, Kwartet Warszawski, Masio Sylwester Kwiek, Maryla Lerch, Aneta Łastik, Halina Łukomska, Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca "Mazowsze", Jerzy Michotek, Regina Pisarek, Ewa Podleś, Jerzy Połomski, Jadwiga Prolińska, Sława Przybylska, Randia, Maryla Rodowicz, Rena Rolska, Hanna Rumowska, Irena Santor, Jarema Stępowski, Mieczysław Wojnicki.

Na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie otrzymał II nagrodę za piosenkę Woziwoda (1961) i III nagrodę za Jadą wozy kolorowe (1970), a na Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu zdobył wyróżnienie za Balladę cygańską (1963), a także nagrodę TVP (1970) za Jadą wozy kolorowe. Za ten ostatni utwór został też nagrodzony przez czytelników "Głosu Wybrzeża" (1970).

Wydano płytę z jego utworami dla najmłodszych i muzyką Władysława Słowińskiego Dom w którym śmieszy – wiersze dla dzieci (LP, Muza SXL-1173), na której można usłyszeć: Janusza Zakrzeńskiego, Wieńczysława Glińskiego, Lecha Ordona, Mirosławę Krajewską, Włodzimierza Pressa, Ewę Żukowską.

Jego najstarsza twórczość powstawała pod wpływem wierszy Juliana Tuwima, później jednak nawiązywał do awangardy okresu międzywojennego, groteski i elementów świata fantastycznej baśni. Następnie w jego poezji wyraźniejsze stały się refleksyjne wątki moralno-społeczne.

W 1977 dostał nagrodę polskiego Pen Clubu. Gdy w 1975 podpisał list 59, został objęty zakazem druku do 1980. Członek KOR i KSS KOR. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną poety była malarka Wanda Ficowska, drugą Elżbieta Ficowska (ślub w 1968). Miał trzy córki: Krystynę, Magdalenę i Annę.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 2004 roku.

Dzieła

Poezja

• Ołowiani żołnierze (1948)
• Zwierzenia (1952)
• Po polsku (1955)
• Moje strony świata (1957)
• Amulety i defilacje (1960)
• Pismo obrazkowe (1962)
• Ptak poza ptakiem (1968)
• Makowskie bajki (1959, w tym wydawnictwie zamieszczone zostały obrazy Tadeusza Makowskiego)
• Odczytanie popiołów (1980, ukazał się w wydawnictwie podziemnym)
• Errata (1981)
• Śmierć jednorożca (1981)
• Przepowiednie. Pojutrznia (1983)
• Inicjał (1994)
• Mistrz Manole i inne przekłady (2004)
• Zawczas z poniewczasem, (2004)
• Pantareja (2006)

Piosenki (wybór)

• Andaluzyjska romanca (muz. Roman Sielicki)
• Ballada cygańska (Wezmę w drogę złoty księżyc; muz. M. Święcicki)
• Ballada o niebie i ziemi (muz. R. Czubaty)
• Bezdomna muzyczka (muz. Marek Sart)
• Cygańska letnia noc (muz. Stefan Rembowski)
• Cztery karty (muz. A. German)
• Dziewczęta z Nowolipek (muz. Leszek Bogdanowicz)
• Furman (muz. Tadeusz Sygietyński)
• Jadą wozy kolorowe (muz. S. Rembowski)
• Mój generał ołowiany (muz. A. German)
• Naga rzeka (muz. J. Horwath, Andrzej Zaucha)
• Odejdziesz i tak (muz. Władysław Szpilman)
• Serenada, serenada (muz. Jerzy Harald)
• Syg, Sygedyr (muz. M. Sart)
• Szlifierz warszawski (muz. S. Rembowski)
• Wiatr mieszka w dzikich topolach (muz. M. Sewen)
• Woziwoda (muz. M. Sart)
• Znajoma uliczka (muz. J. Harald)

Utwory pisane prozą poetycką

• Wspominki starowarszawskie (1959)
• Czekanie na sen psa (1970)

Inne

• Cyganie polscy (1953)
• Cyganie na polskich drogach (1965, 1974, 1985)
• Gałązka z drzewa słońca (1961)
• Rodzynki z migdałami (1964)
• Regiony wielkiej herezji (1967; nowe, uzupełnione wydania 1975, 1992, 2002)
• Okolice sklepów cynamonowych (1986)
• Demony cudzego strachu (1986)
• Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje (1989)

Informacje dodatkowe

• W roku 1974 powstał film dokumentalny Papusza w reżyserii Mai Wójcik oraz Ryszarda Wójcika. Realizatorzy filmu opisali obyczaje i życie społeczności cygańskiej. Bohaterami filmu byli Papusza oraz Jerzy Ficowski.
• W 1998 roku Paweł Woldan zrealizował dokumentalny film biograficzny – Amulety i definicje, czyli Szkic do portretu Jerzego Ficowskiego.

Linki zewnętrzne

• Artykuł o J. Ficowskim
• Po śmierci Jerzego Ficowskiego – wspomnienia (Pogranicze, Sejny)

Bibliografia

• Wolański R., Leksykon Polskiej Muzyki Rozrywkowej, Warszawa 1995, Agencja Wydawnicza Morex, ISBN 83-86848-05-7, tu hasło Ficowski Jerzy, s. 50.