Jerzy Zdziechowski

Jerzy Zdziechowski
Data i miejsce urodzenia	27 sierpnia 1880 ; Rozdół (Podole)(inne języki), gubernia podolska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	25 kwietnia 1975 ; Kraków, Polska
	Minister skarbu
Okres	od 20 listopada 1925; do 15 maja 1926
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poprzednik	Władysław Grabski
Następca	Gabriel Czechowicz
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Zdziechowski h. Rawicz (ur. 27 sierpnia 1880 w Rozdole w powiecie bałckim guberni podolskiej, zm. 25 kwietnia 1975 w Krakowie) – polski polityk i ekonomista, poseł na Sejm I kadencji w II RP.

Życiorys

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Syn Czesława Zdziechowskiego i Zofii Dorożyńskiej. Gimnazjum ukończył w Odessie i Akademii w Antwerpii. Jako prezes komitetu obywatelskiego guberni lubelskiej był członkiem Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 roku^[1]. W 1916 wiceprzewodniczący Rady Zjazdu Polskich Organizacji Pomocy Ofiarom Wojny w Moskwie. Był członkiem Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego^[2]. Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego^[3] W kwietniu 1917 roku był członkiem Tymczasowego Zarządu Związku Wojskowych Polaków Garnizonu Mińskiego (de facto Frontu Zachodniego)^[4]. W latach 1917–1918 jeden z przywódców Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Petersburgu. Był współorganizatorem korpusów wschodnich. Był członkiem Ligi Narodowej^[5].

Po wojnie działacz Związku Ludowo-Narodowego (ZLN) oraz Stronnictwa Narodowego. Był jednym z organizatorów nieudanej próby zamachu stanu w Polsce w nocy z 4 na 5 stycznia 1919^[6] (tzw. pucz Januszajtisa), skierowanej przeciw rządowi Jędrzeja Moraczewskiego. Był uczestnikiem I Konferencji Żydoznawczej zorganizowanej przez Towarzystwo „Rozwój” w dniach 4–8 grudnia 1921 roku^[7]. W latach 1925–1926 piastował funkcję ministra skarbu. W latach 1926–1933 członek Rady Obozu Wielkiej Polski. W latach 1922–1927 poseł na Sejm z ramienia ZLN. W nocy z 30 września na 1 października 1926 został brutalnie pobity we własnym mieszkaniu w Warszawie. Pobicia dokonali ludzie w mundurach, których tożsamość do dziś nie została ustalona. Zdziechowski był w opozycji względem rządów sanacji; był także jednym z głównych inspiratorów obstrukcji budżetowych. Wielu ówczesnych publicystów obwiniało (choć nie bezpośrednio) Józefa Piłsudskiego o wydanie polecenia zastraszenia Zdziechowskiego.

Tuż po napadzie otrzymał Miecze Hallerowskie^[8].

Czynnie działał w kilku władzach związków gospodarczych. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę udał się na emigrację. Przebywał w Londynie. Członek Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (od 1955).

Jest autorem wielu prac, głównie z zakresu ekonomii. W 1933 wydał pod pseudonimem W.M. Dęboróg powieść Czeki bez pokrycia (Wydawnictwo „Rój” w Warszawie), którą świadomie stylizował na prozę poczytnego w latach 30. Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Dzięki temu rzeczywiście przez wiele lat krytycy literaccy przypisywali ten utwór Mostowiczowi^[9]^[10]^[11]. Powieść ta była ostrą krytyką rządów sanacyjnych.

Jego żoną była Marta z Bławdziewiczów, córka Mieczysława i Klementyny z Ciundziewickich (siostry Michała Ciundziewickiego)^[12]. Miał jedną córkę – Marię, żonę Jana Andrzeja Sapiehy (1910–1989), autorkę wspomnień o sobie i swoim ojcu.

Zmarł w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 20-2-22)^[13].

Przypisy

↑ Mariusz Korzeniowski, Struktura organizacyjna i początki działalności Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 r., w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia Vol. 46/47 (1991/1992), s. 348.
↑ Dariusz Szpoper, Przemysław Dąbrowski, Sprawa Zygmunta Wasilewskiego – proces o zniesławienie Aleksandra Lednickiego, w: Studia Iuridica Toruniensia, Vol. 11 (2012) s. 213.
↑ Adam Miodowski, Wychodźcze ugrupowania demokratyczne wobec idei polskiego wojska w Rosji w latach 1917–1918, Białystok 2002, s. 85.
↑ Adam Miodowski, Związki Wojskowych Polaków w Rosji (1917–1918), Białystok 2004, s. 40.
↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 588.
↑ M.P. z 1919 r. nr 5 Kronika polityczno-społeczna. Zamach stanu, s. 3.
↑ Jarosław Tomasiewicz, Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935, Katowice 2012, s. 52.
↑ Po napadzie na pos. Zdziechowskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 272, s. 20, 3 października 1926.
↑ Maciej Dęboróg-Bylczyński, „W. M. Dęboróg” – zagadkowy pseudonim literacki, w: „Migotania”, nr 4 (37) 2012, s. 47.
↑ Agnieszka Pospiszil, Krótka monografia rodziny Zdziechowskich herbu Rawicz, w: „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, T. 14, Warszawa 2015, s. 110.
↑ M. Sapieżyna, Moje życie, mój czas, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
↑ Andrzej Rachuba (red.): Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV–XXI wiek). Warszawa: DiG, 2013, s. 394.
↑ Cmentarz Stare Powązki: Czesław Zdziechowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22] .

Bibliografia

Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.

Linki zewnętrzne

Marian Szołucha: Jerzy Zdziechowski jako kontynuator reformy walutowej Władysława Grabskiego. rossakiewicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-29)].

[1] Mariusz Korzeniowski, Struktura organizacyjna i początki działalności Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji w 1915 r., w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia Vol. 46/47 (1991/1992), s. 348.

[2] Dariusz Szpoper, Przemysław Dąbrowski, Sprawa Zygmunta Wasilewskiego – proces o zniesławienie Aleksandra Lednickiego, w: Studia Iuridica Toruniensia, Vol. 11 (2012) s. 213.

[3] Adam Miodowski, Wychodźcze ugrupowania demokratyczne wobec idei polskiego wojska w Rosji w latach 1917–1918, Białystok 2002, s. 85.

[4] Adam Miodowski, Związki Wojskowych Polaków w Rosji (1917–1918), Białystok 2004, s. 40.

[5] Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964, s. 588.

[6] M.P. z 1919 r. nr 5 Kronika polityczno-społeczna. Zamach stanu, s. 3.

[7] Jarosław Tomasiewicz, Naprawa czy zniszczenie demokracji? Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej 1921–1935, Katowice 2012, s. 52.

[8] Po napadzie na pos. Zdziechowskiego. „Kurier Warszawski”. Nr 272, s. 20, 3 października 1926.

[9] Maciej Dęboróg-Bylczyński, „W. M. Dęboróg” – zagadkowy pseudonim literacki, w: „Migotania”, nr 4 (37) 2012, s. 47.

[10] Agnieszka Pospiszil, Krótka monografia rodziny Zdziechowskich herbu Rawicz, w: „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego”, T. 14, Warszawa 2015, s. 110.

[11] M. Sapieżyna, Moje życie, mój czas, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.

[12] Andrzej Rachuba (red.): Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV–XXI wiek). Warszawa: DiG, 2013, s. 394.

[13] Cmentarz Stare Powązki: Czesław Zdziechowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

W dniu zaprzysiężenia	Aleksander Skrzyński Adam Chądzyński Stanisław Grabski Władysław Kiernik Stefan Majewski p.o. Jędrzej Moraczewski Stanisław Osiecki Stefan Piechocki Władysław Raczkiewicz Józef Radwan Jerzy Zdziechowski Bronisław Ziemięcki
Późniejsi członkowie rządu	Norbert Barlicki Jan Stanisław Jankowski p.o. Mieczysław Rybczyński p.o. Lucjan Żeligowski