Koczkodan czarnosiwy
| ||
| Cercopithecus mitis[1] | ||
| Wolf, 1822 | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Nadrząd | łożyskowce | |
| Rząd | naczelne | |
| Rodzina | koczkodanowate | |
| Rodzaj | koczkodan | |
| Gatunek | koczkodan czarnosiwy | |
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Koczkodan czarnosiwy[3] (Cercopithecus mitis) – gatunek małpy wąskonosej z rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono kilka podgatunków C. mitis[3][1]:
- C. mitis boutourlinii – koczkodan diademowy
- C. mitis elgonis – koczkodan elgoński
- C. mitis heymansi – koczkodan skryty
- C. mitis mitis – koczkodan czarnosiwy
- C. mitis opisthostictus – koczkodan plamkozady
- C. mitis schoutedeni
- C. mitis stuhlmanni – koczkodan zairski
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Izolowane populacje występują w lasach na południu i wschodzie Afryki. Tereny występowania sięgają aż po Zimbabwe, Kenię i Kongo.
Dane liczbowe[edytuj | edytuj kod]
- Długość ciała: 40–70 cm
- Długość ogona: 70–100 cm
- Masa ciała: samiec 8–10 kg, samica 4–5 kg
- Dojrzałość płciowa: 5-6 rok
- Pora godowa: w zależności od miejsca występowania
- Długość ciąży: 5-6 miesięcy
- Liczba młodych: 1
Wygląd i budowa ciała[edytuj | edytuj kod]
Głowa: Okrągła, z krótkim nosem. Nad oczyma znajduje się wyraźna przepaska z długich brwi. Kępki na uszach są białe.
Sierść: Jest miękka i gęsta, na nogach i plecach ciemnobrązowa lub niebiesko-czarna. Na plecach i po bokach ciała w szarobrązowym odcieniu.
Ogon: Jest bardzo długi i pomaga małpie utrzymać równowagę. Najczęściej jest uniesiony i łukowato wygięty.
Nogi: Kończyny tylne są dłuższe niż przednie.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Koczkodan czarnosiwy jest płochliwą i ostrożną małpą. Większość czasu spędza na najwyższych gałęziach drzew. Żyje w stadach, najaktywniejszy jest rano i pod wieczór. Upalne godziny popołudniowe spędza odpoczywając w cieniu gęstych gałęzi. Członkowie stada czyszczą sobie w tym czasie wzajemnie sierść, co przyczynia się do umacniania więzi w grupie.
Stado koczkodanów składa się z 10-30 samic i jednego dojrzałego płciowo samca. Młode samice najczęściej przez całe życie pozostają ze swoją matką. Samiec nie musi całego życia spędzić z jednym stadem. Często związek trwa tylko kilka tygodni, nieraz lat, zawsze jednak samiec jest niekwestionowanym wodzem.
Choć pojedyncze stada koczkodanów zamieszkują własne, ograniczone terytorium, którego bronią przed sąsiadami, często tworzą w ciągu dnia mieszane grupy z innymi gatunkami koczkodanów oraz z gazelami i szympansami.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Podczas poszukiwania pożywienia całe stado przemieszcza się po swoim terytorium. Koczkodany czarnosiwe żywią się głównie owocami, ale nie gardzą też nasionami, pąkami, liśćmi, a nawet korą drzew. Ten wegetariański jadłospis uzupełniają owadami, jaszczurkami, ptakami i małymi ssakami.
Ich nawyki nie różnią się od przyzwyczajeń innych małp wąskonosych. Pożywienie podają sobie jedną ręką. Afrykańscy farmerzy i leśnicy uważają koczkodany za szkodniki, ponieważ pustoszą ich zbiory.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Pora godowa zmienia się w zależności od regionu występowania. W wilgotnych lasach tropikalnych parzenie następuje najczęściej w porze suchej, na wyżej położonych terenach jesienią. na innych obszarach może odbywać się cały rok. Jeśli w stadzie jeszcze inna samica ma ruję, do stada zostaje gościnnie przyjęty samotnie żyjący samiec.
Samica miewa młode z reguły co 2 lata. Najczęściej rodzi się tylko jedno młode, przeważnie w nocy, na drzewie. Zaraz po urodzeniu chwyta się sierści matki na brzuchu. Długi ogon, który jest na początku sztywny, pomaga mu w utrzymaniu się.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Cercopithecus mitis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ T.M. Butynski, Y.A. de Jong, Cercopithecus mitis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2015-3 [dostęp 2015-10-05] (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 46. ISBN 978-83-88147-15-9.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mały słownik zoologiczny: ssaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
- Strawder, N.: Cercopithecus mitis (ang.). (On-line), Animal Diversity Web, 2001. [dostęp 2 stycznia 2009].
- T.M. Butynski, Y.A. de Jong, Cercopithecus mitis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2009-01-02] (ang.).