Nowy Dwór Prudnicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowy Dwór Prudnicki
wieś
Ilustracja
Centrum wsi (2011)
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Krapkowice

Liczba ludności (2022)

124[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-351[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0497288

Położenie na mapie gminy Krapkowice
Mapa konturowa gminy Krapkowice, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Nowy Dwór Prudnicki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowy Dwór Prudnicki”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Nowy Dwór Prudnicki”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Nowy Dwór Prudnicki”
Ziemia50°24′07″N 17°53′19″E/50,401944 17,888611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowy Dwór Prudnicki (niem. Neuhof) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Kórnica w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2022 wieś była zamieszkana przez 124 osoby[2].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 14 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej[4], tuż przy granicy gminy Krapkowice z gminą Głogówek (powiat prudnicki). Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Prowadzi przez nią droga z Głogówka do Żywocic[6].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „dwór”, co oznaczało majątek rolny lub folwark[7]. Przymiotnik „Prudnicki” świadczy o położeniu wsi na ziemi prudnickiej i o jej przynależności do powiatu prudnickiego[8]. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w kościelnych dokumentach z Głogówka w 1688 jako novo pago[9]. W wydanej we Wrocławiu w 1845 topografii Śląska odnotowano dwie nazwy miejscowości: niemiecką Neuhof oraz polską Nowy Dwór[7].

W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Nowy Dwór[10]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, nazwę Nowy Dwór Prudnicki[11].

W gwarze prudnickiej wieś nazywana bywa Nowidwor[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Nie istnieją dokumenty historyczne dotyczące założenia wsi. W urbarzu dóbr zamku w Głogówku z 1635 znajduje się wzmianka o „dużym i pięknym kawałku ziemi dworskiej o nazwie Kopanina” (niem. großen und schönen Stück herrschaftlichen Acker mit dem Namen Kopanina) na północ od Rzepcza, przy granicy z Kórnicą, gdzie planowano budowę folwarku, w którym chowane miały być owce i bydło. Gospodarstwo te zostało wzniesione przez hrabiego Oppersdorffa z Głogówka w pierwszych dekadach po zakończeniu wojny trzydziestoletniej (po 1648)[9].

Związany z Rzepczem folwark rozwinął się wraz z sąsiadującą z nim osadą zagrodników pod koniec XVII wieku. Najstarsza wzmianka o Nowym Dworze Prudnickim w kościelnych dokumentach z Głogówka pochodzi z 1688 (wieś występuje tam jako novo pago). W pobliżu folwarku osiedlały się rodziny zagrodników, którzy otrzymywali od Oppersdorffów działki pod budowę swoich domów, stajni i stodół. Każda rodzina otrzymywała działkę o powierzchni około 8 morgów. W zamian byli zobowiązani płacić określoną kwotę pieniędzy każdego roku[9].

Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[12]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[13].

Pieczęć Nowego Dworu Prudnickiego (1859)

W początkowym okresie istnienia osady, w Nowym Dworze Prudnickim mieszkało zaledwie kilka rodzin. W połowie XVIII wieku wymienione zostały nazwiska rodowe mieszkańców: Grella, Heinsch, Janocha, Jokel, Kupstein, Larisch, Malek, Malurni, Masik, Masur, Owczarek, Pohl, Rothkegel, Smarzly i Trünck. Łącznie mieszkały tu 22 rodziny. Nazwiska Grella, Heinsch, Janocha, Larisch, Malek i Rothkegel występowały też w połowie XX wieku. Związana z Rzepczem osada należała do parafii św. Bartłomieja w Głogówku, jej mieszkańcy chowani byli na cmentarzu w Rzepczu, dzieci uczęszczały do szkoły w Kórnicy[14].

Pod koniec XVIII wieku w Nowym Dworze Prudnickim osiedliły się dwie rodziny chałupników. Do 1819 liczba chałupników wzrosła do siedmiu, przybył także jeden zagrodnik. W 1845 wieś liczyła 33 domy, w których mieszkały 202 osoby. Wszyscy mieszkańcy byli katolikami. W Nowym Dworze Prudnickim znajdowała się karczma rodziny Larisch, kuźnia, a także handlarze[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu budynek (dwór), a w otoku napis: NEUHOFF: GEM: SIGL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Nowy Dwór Prudnicki / Powiat Prudnicki)[15]. Około 1864 miejscowość została podzielona na domenę i wieś[14].

Pomnik poległych w I i II wojnie światowej

Na początku XX wieku w Nowym Dworze Prudnickim mieszkało 220 katolików, z czego 37 utrzymywało się z pracy w majątku Oppersdorffów[16]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 200 mieszkańców Nowego Dworu Prudnickiego wszyscy posługiwali się językiem polskim[17]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Nowy Dwór Prudnicki znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[18]. Do głosowania uprawnione były w Nowym Dworze Prudnickim 142 osoby, z czego 118, ok. 83,1%, stanowili mieszkańcy (w tym 116, ok. 81,7% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 133 głosy (ok. 93,7% uprawnionych), w tym 133 (100%) ważne; za Niemcami głosowało 66 osób (ok. 49,6%), a za Polską 67 osób (ok. 50,4%)[19]. W latach 20. XX wieku w Nowym Dworze Prudnickim powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej (rozbudowany po II wojnie światowej)[potrzebny przypis]. W 1928 wieś miała 203 mieszkańców (41 rodzin)[16].

Żołnierze radzieccy, którzy w 1945 wkroczyli do Nowego Dworu Prudnickiego w drodze na Prudnik podczas operacji górnośląskiej, zniszczyli drewnianą sygnaturkę z dzwonkiem znajdującą się na skrzyżowaniu we wsi[20].

Mapa konturowa powiatu prudnickiego w 1950 r.
Położenie na mapie powiatu prudnickiego w 1950 r.

Po II wojnie światowej, od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[21]. Sołtysem wsi został Emanuel Styra[7]. Mieszkańcom Nowego Dworu Prudnickiego, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

W latach 1945–1950 Nowy Dwór Prudnicki należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica[22], a w latach 1954–1972 do gromady Kórnica.

Do 1956 roku Nowy Dwór Prudnicki należał do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Nowy Dwór Prudnicki został odłączony od powiatu prudnickiego i przyłączony do nowo utworzonego krapkowickiego.

W 1949 we wsi znajdował się kotlarz[23]. W 1950 we wsi wzniesiono kaplicę świętych Jana i Pawła. W 1989 zbudowano świetlicę wiejską. W 1994 Nowy Dwór Prudnicki został zwodociągowany, a w 1995 doprowadzono do niego linię telefoniczną[7].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy[24].

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się gospodarstwo rolne[7].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Nowy Dwór Prudnicki przebiega droga wojewódzka

Kultura[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się kaplica wiejska, wzniesiona w 1989[7]. W kaplicy w Nowym Dworze Prudnickim umieszczana jest „korona” upleciona z kłosów zboża, którą według zwyczaju co roku plotą mieszkańcy Rzepcza lub Nowego Dworu Prudnickiego. Po czasie zostaje przeniesiona do miejscowej świetlicy. Wybrani absolwenci szkoły podstawowej mieszkający w Nowym Dworze Prudnickim dostają obowiązek wystrojenia kaplicy[20].

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kaplica

Katolicy z Nowego Dworu Prudnickiego należą do parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kierpniu (dekanat Głogówek). Przy posesji numer 27[20] znajduje się kaplica św. Jana i Pawła męczenników[28], wzniesiona w 1950, o czym świadczy napis nad wejściem do niej. Wyżej umieszczono obraz z podpisem: „ŚW. JAN I PAWEŁ. PATRONI PRZECIW GRADU I BŁYSKAWIC”[20]. Pomiędzy Rzepczem i Nowym Dworem Prudnickim znajduje się kapliczka z wizerunkiem św. Franciszka. Jest to jedna z kapliczek, które wyznaczały granice pól należących do rodziny Oppersdorffów[29].

  • Krzyż przydrożny
    Krzyż przydrożny
  • Krzyż przydrożny
    Krzyż przydrożny
  • Obraz na kaplicy
    Obraz na kaplicy

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Nowym Dworze Prudnickim[30].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Nowy Dwór Prudnicki prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[31].

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Nowym Dworze Prudnickim było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[32].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 6 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 89974
  2. ↑ a b NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 844 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Nowy Dwór Prudnicki, [w:] Grzegorz Szyniec, Spis miejscowości Śląska, Lasowice Wielkie 2021, s. 126.
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-08-20].
  6. ↑ Andrzej Dereń, Nazwa oficjalna nieużywana, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 28 (399), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 czerwca 1998, s. 12, ISSN 1231-904X.
  7. ↑ a b c d e f Nowy Dwór Prudnicki [online], krapkowice.pl [dostęp 2024-01-25] (pol.).
  8. ↑ Po co są nazwy?, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 44 (309), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 3 listopada 1996, s. 13, ISSN 1231-904X.
  9. ↑ a b c d Smarzly 2001 ↓, s. 36.
  10. ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 35.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  12. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  13. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  14. ↑ a b c d Smarzly 2001 ↓, s. 37.
  15. ↑ 966 Neuhof (Nowy Dwór Prudnicki) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  16. ↑ a b Smarzly 2001 ↓, s. 38.
  17. ↑ a b Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  18. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  19. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2023-12-05]. (niem.).
  20. ↑ a b c d Andrzej Dereń, Od gradu i błyskawic, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 28 (399), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 czerwca 1998, s. 11, ISSN 1231-904X.
  21. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  22. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  23. ↑ Śląsk 1949 ↓, s. 375.
  24. ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  25. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  26. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 100.
  27. ↑ a b c d e Nowy Dwór Prudnicki [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-04-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  28. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  29. ↑ Stanisław Stadnicki, Strażniczki dóbr pana na Głogówku, „Życie Głogówka”, 5 (326), Głogówek: MGOK na zlecenie Urzędu Miejskiego, maj 2023, s. 13, ISSN 1425-9591.
  30. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  31. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  32. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  33. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gmina Krapkowice
Miasto
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Krapkowice

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowy_Dwór_Prudnicki&oldid=73544247”