Pietna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pietna
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Krapkowice

Liczba ludności (2022)

390[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-300[3]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0497294

Położenie na mapie gminy Krapkowice
Mapa konturowa gminy Krapkowice, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pietna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Pietna”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Pietna”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pietna”
Ziemia50°26′44″N 17°57′31″E/50,445556 17,958611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pietna (niem. Pietna[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Kotlinie Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Kórnica w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2021 wieś była zamieszkana przez 390 osób[5].

Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Pietna[1]
SIMC Nazwa Rodzaj
nie nadano Nowy Borek część wsi

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od słowa podnóże/wzniesienie lub też miejsce gdzie była woda pitna[6]. Jako Pietna zostaje wymieniona w 1784. W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Teichgrund[4]. Wieś wymieniana była w swej historii także jako Piethna, Pietien. 9 września 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Pietna[7].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Nie udało się ustalić, kiedy dokładnie miało początek osadnictwo na terenie obecnej wsi Pietna. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była pod nazwą Laschic w dokumentach księstwa opolskiego w 1297. Pierwsze miejsce lokalizacji wsi to okolice ujścia Osobłogi na kończącej się skarpie na wysokości śluzy w Żywocicach (tzw. Górka Berrowa). Teren ten w XIII i XIV wieku tworzył bagniste i często nawiedzane przez powódź rozlewisko. Ze względu na zagrożenie powodziami, wieś została zlokalizowana dalej na południe[8].

W Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, spisanej w latach 1295–1305, odnotowano, że dziesięcina ze wsi należy się w połowie biskupowi wrocławskiemu, a w połowie prepozytowi kościoła klasztornego cystersów w Kazimierzu koło Prudnika. Około 1320 wieś ponownie znalazła się w posiadaniu książąt opolskich, a 21 czerwca 1323 książę Albert nadał ją wraz z przynależnościami klasztorowi cystersów w Jemielnicy. Jeszcze przed końcem XIV wieku wieś znalazła się znowu w dobrach książęcych, co potwierdza dokument wydany 1 sierpnia 1401 przez księcia Bernarda, na mocy którego opactwo cystersów w Jemielnicy otrzymało w Pietnej na własność staw oraz coroczne datki w postaci 4 wiader miodu. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 Pietna wraz z okolicznymi wsiami została zniszczona przez husytów[8].

Pieczęć Pietnej (1848)

Wieś ucierpiała podczas wojny trzydziestoletniej[8]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[9]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[10]. W 1790 w Pietnej istniał młyn. W 1837 bracia Wolf, Siegfried i Abraham Guradzerowie ze Ściborowic kupili młyn wraz z 150 morgami ziem od właściciela Schreibera. W pobliżu młyna zbudowali dwa piece do wytapiania surówki stali tzw. fryszerki[11]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu widły z dwoma zębami w słup, za nimi skrzyżowane łopata i widły trójzębne, a w otoku napis: PIETNA: GEM: SIEGEL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Pietna / Powiat Prudnicki)[12].

Pomnik upamiętniający mieszkańców Pietnej poległych w I i II wojnie światowej

8 grudnia 1903 wieś otrzymała prąd elektryczny[11]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 323 mieszkańców Pietnej 140 posługiwało się językiem niemieckim, a 183 językiem polskim[13]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Pietna znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[14]. Do głosowania uprawnionych było w Pietnej 207 osób, z czego 158, ok. 76,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 207, 100% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 203 głosy (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 201 (99%) ważnych; za Niemcami głosowało 196 osób (97,5%), a za Polską 5 osób (2,5%)[15]. W latach 20. XX wieku w Pietnej powstał pomnik upamiętniający 18 mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. W 1929 Józef Pieczyk z Zabierzowa zbudował zaporę dębową na Osobłodze[11].

Zakład energetyczny w Pietnej

Na frontach II wojny światowej zginęło 35 mieszkańców Pietnej. Tablice z ich nazwiskami postawiono przy pomniku upamiętniającym poległych w I wojnie światowej w 1990[11].

Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[16]. Mieszkańcom Pietnej, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

Położenie na mapie powiatu prudnickiego w 1950 r.

W latach 1945–1950 Pietna należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica[17], a w latach 1954–1972 do gromady Żywocice. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku[18].

Do 1954 roku Pietna należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1954 Pietna została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do opolskiego[19].

Kamień upamiętniający partnerstwo Pietna–Mittelhof

W 1968 wieś ucierpiała w wyniku powodzi. W nocy z 12 na 13 lutego 1995 nieznani sprawcy podpalili pomnik poległych w I i II wojnie światowej. W lipcu 1997, podczas powodzi tysiąclecia, dolna część wsi została podtopiona na wysokość 1,5 metra. Od 18 do 19 lipca 1998 trwały obchody 700-lecia istnienia wsi[11]. 30 maja 2003 sołectwo Pietna podpisało umowę o partnerstwie z niemiecką gminą Mittelhof w północnej Nadrenii-Palatynacie[20].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Nieoficjalny herb wsi Pietna

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy[21].

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

  • 1715 - około 50 mieszkańców
  • 1745 - około 80
  • 1784 – 122[22].
  • 1845 - 220
  • 1933 – 367[23]
  • 1939 – 459[23]
  • 1966 – 435[24]
  • 1998 - 307
  • 2002 - 363
  • 2009 - 359
  • 2011 - 357[5]
  • 2018 - 367
  • 2019 - 382[25].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz z kaplicą

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Pietnej chronione są[26]:

  • układ ruralistyczny wsi
  • kaplica-dzwonnica, Plac Stawowy
  • kaplica cmentarna na zachód od wsi
  • cmentarz na zachód od wsi
  • dom, ul. Łąkowa 4
  • dom, ul. Łąkowa 8
  • dom, ul. Łąkowa 10

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Na północy wsi, przy ul. Krapkowickiej 2, znajduje się stacja paliw Grotrans. W miejscowości znajduje się sklep spożywczy[27].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Pietną przebiega droga wojewódzka:

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Discoplex A4

W Pietnej działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[28]. W 2005 Pietna zajęła 1. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś”, a także 2. miejsce w kategorii „najpiękniejsza zagroda” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego. W 2010 zajęła 3. miejsce w Wojewódzkim Konkursie Koron i Wieńców Żniwnych, a w 2013 3. miejsce w kategorii „najpiękniejsza zagroda wiejska” konkursu „Piękna Wieś Opolska”[29].

Przy wjeździe do wsi od strony północnej, przy ul. Krapkowickiej 1a[30], znajduje się „Discoplex A4" – jedna z największych dyskotek w regionie[27]. Dyskotek rozpoczęła działalność 20 lipca 1996 pod nazwą „Relax”[31]. W dyskotece odbywają się imprezy, koncerty muzyki tanecznej i rockowej oraz wydarzenia kulturalne[32][33][34].

Mieszkańcy wsi kultywują tradycje: wodzenie niedźwiedzia, odpust, wykonywanie koron żniwnych, dożynki, obrzędy weselne (pieczenie weselnego kołocza śląskiego, polterabend), Abraham, palenie żuru, Babski Comber, jarmarki, festyny, kiermasze[35].

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kaplica św. Jadwigi

Katolicy z Pietnej należą do parafii św. Floriana w Żywocicach (dekanat Krapkowice). Na styku ul. Łąkowej z Placem Stawowym znajduje się kaplica św. Jadwigi[36], wzniesiona w 1922 w miejscu dawnej drewnianej dzwonnicy. W jej środku znajduje się drewniany krzyż z 1728[37]. Na zachód od wsi, na wzniesieniu położony jest cmentarz, otoczony przez pola i łąki[27]. Wewnątrz kaplicy cmentarnej, zbudowanej w 1822[37], znajduje się ołtarz z wiszącym nad nim krzyżem oraz obrazem św. Jadwigi – patronki Śląska i Pietnej. Na bocznych ścianach wmurowano tablice upamiętniające mieszkańców poległych podczas I i II wojny światowej[27]. Na prywatnej posesji przy ul. Krapkowickiej znajduje się kaplica przyległa do stodoły, wzniesiona jako wotum dziękczynne za ocalenie od śmierci głodowej podczas klęski nieurodzaju lub za ocalenie od śmiertelnej choroby. Wewnątrz niej, po obu stronach ołtarza, wizerunki Matki Bożej i św. Anny[37].

Wzdłuż polnej drogi z Pietnej w stronę Żywocic znajdują się kapliczki przydrożne, umieszczone na wierzbach i na drewnianych słupach. We wsi znajdują się również figury św. Jadwigi i św. Floriana[27], a także dwa krzyże przydrożne. Pierwszy, betonowy, ufundowany w 1902 przez mieszkańców jako wotum dziękczynne z okazji zakończenia budowy drogi w stronę Brożca, stoi przy skrzyżowaniu tejże drogi z drogą Krapkowice–Głogówek. Drugi, drewniany, ustawiony w 1935 przez hrabiego Oppersdorffa i odrestaurowany w 1997, stoi pod lasem[37].

  • Figura św. Jadwigi
    Figura św. Jadwigi
  • Krzyż z 1902
    Krzyż z 1902

Sport[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajdują się boiska do gry w piłkę nożną, tenisa, siatkówki plażowej oraz koszykówki[27].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Staw

We wsi funkcjonują dwa gospodarstwo agroturystyczne: „Salve Amici”[38] i „Western Ranch”[27]. Od strony północnej do wsi przylegają stawy[35]. W Pietnej znajduje się wiejskie muzeum[27].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Pietnej[39].

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Pietnej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[40]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Pietnej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku[41].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 6 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach[42].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 100858
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 938 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 76.
  5. ↑ a b Wieś Pietna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-13], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  6. ↑ Pietna - czytaj więcej - Gmina Krapkowice [online], krapkowice.pl [dostęp 2020-07-02] (pol.).
  7. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
  8. ↑ a b c Plan 2016 ↓, s. 5.
  9. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  10. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  11. ↑ a b c d e Plan 2016 ↓, s. 6.
  12. ↑ 970 Pietna (Pietna) I [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  13. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  14. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 24.
  15. ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2023-08-13]. (niem.).
  16. ↑ Andrzej Dereń, Polska Ziemia Prudnicka, „Tygodnik Prudnicki”, 19 (754), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 11 maja 2005, s. 8, ISSN 1231-904X.
  17. ↑ Powiat Prudnicki (Prudnik), [w:] Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Według stanu na z dnia 1 VII 1952 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1952, s. 249–250.
  18. ↑ Wykaz gromad wchodzących w skład gminy, „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 3 (4), Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 23 listopada 1946, s. 5.
  19. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  20. ↑ Plan 2016 ↓, s. 10.
  21. ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  22. ↑ K. Górna, Korgielowie z Pietny pod Krapkowicami w XVIII wieku, „Genealogia. Studia i materiały historyczne”, t. 11, 1999, s. 68.
  23. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2024-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-13] (niem.).
  24. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 107.
  25. ↑ RAPORT O STANIE GMINY KRAPKOWICE - Gmina Krapkowice [online], bip.krapkowice.pl [dostęp 2020-07-02].
  26. ↑ Ewidencja – Gmina Krapkowice [online], bip.wuozopole.pl [dostęp 2023-08-16].
  27. ↑ a b c d e f g h Plan 2016 ↓, s. 7.
  28. ↑ DFK Pietna / Pietna.
  29. ↑ Plan 2016 ↓, s. 4.
  30. ↑ Discoplex A4 [online], Samorząd Województwa Opolskiego [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  31. ↑ Kultowe opolskie dyskoteki. Tak przed laty bawiliście się w Discoplexie A4 w Pietnej. Zobaczcie archiwalne zdjęcia [online], Prudnik Nasze Miasto, 1 maja 2022 [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  32. ↑ Beata Szczerbaniewicz, 17 grudnia poznamy Miss Ziemi Krapkowickiej [online], Nowa Trybuna Opolska, 10 grudnia 2011 [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  33. ↑ Boys – koncert w Discoplex A4 [online], Nowa Trybuna Opolska, 26 listopada 2007 [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  34. ↑ A4 DISCOPLEX – Pietna [online], www.24opole.pl [dostęp 2023-08-17].
  35. ↑ a b Plan 2016 ↓, s. 8.
  36. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  37. ↑ a b c d Pietna [online], krapkowice.pl [dostęp 2023-08-17] (pol.).
  38. ↑ Katarzyna Kolasińska-Morawska, Katalog gospodarstw agroturystycznych, Suchy Bór–Opole: Studio 4 Andrzej Nowak na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, s. 34, ISBN 978-83-60455-49-4.
  39. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  40. ↑ Informacja o stanie bezpieczeństwa powiatu krapkowickiego w zakresie ochrony przeciwpożarowej za 2018 rok [online], s. 11 [dostęp 2024-02-25].
  41. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 581.
  42. ↑ Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach [online], krapkowice.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-24] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

O. Henryk Kałuża SVD Dzieje Parafii Brożec i Okolic, Brożec - Nysa 2009, s. 187-190

Gmina Krapkowice
Miasto
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Krapkowice

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pietna&oldid=73673361”