Karabin maszynowy PK/PKM
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Projektant | |
| Producent | |
| Rodzaj | |
| Historia | |
| Prototypy | |
| Produkcja |
1961 – do chwili obecnej |
| Dane techniczne | |
| Inne | |
| Szybkostrzelność praktyczna |
250 |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| |
7,62 mm km PK/PKM (ros. Пулемёт Калашникова, Puliemiot Kałasznikowa) – radziecki uniwersalny karabin maszynowy kalibru 7,62 x 54 mm R, produkowany w dwóch generacjach: podstawowej PK i zmodernizowanej PKM. W wersjach na podstawie trójnożnej nosi dodatkowe oznaczenie literą S.
Historia konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Karabin maszynowy PK powstał w biurze konstrukcyjnym Michaiła T. Kałasznikowa. Nowy karabin miał zastąpić wszystkie znajdujące się na uzbrojeniu Armii Radzieckiej ciężkie i ręczne karabiny maszynowe. Karabin został przyjęty do uzbrojenia w roku 1961. Jednocześnie z karabinem przyjęto do uzbrojenia trójnożną podstawę 6T2 konstrukcji Samożenkowa. W wersji na podstawie trójnożnej broń otrzymała oznaczenie PKS (пулемёт Калашникова станковый, puliemiot Kałasznikowa stankowyj). W następnych latach nowy karabin stał się podstawowym karabinem maszynowym armii państw Układu Warszawskiego. W 1969 roku broń została zmodernizowana - model PKM. Zmiany konstrukcyjne miały na celu zmniejszenie masy. Osiągnięto to poprzez szerokie zastosowanie przy produkcji technologii tłoczenia. Karabin PKM/PKMS ('Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj/Puliemiot Kałasznikowa Modernizirowannyj Stankowyj) różni się od PK/PKS budową niektórych zespołów, przy czym automatyka broni działa na niezmienionej zasadzie. Zastosowano lżejszą lufę (bez żeber) i nowy tłumik płomieni. Pokrywę komory zamkowej i osłonę donośnika zaczęto tłoczyć z cieńszej blachy. Aby zachować sztywność pojawiły się na nich charakterystyczne przetłoczenia. Kolbę wyposażono w oporę naramienną ułatwiającą strzelanie z dwójnogu. W następnych latach pojawiła się wersja PKMN/PKMSN, wyposażona w podstawę do mocowania celownika nocnego PPN-3. Wprowadzono także nową podstawę trójnożną 6T5 skonstruowaną przez Stiepanowa.
W Polsce PK/PKS został przyjęty na uzbrojenie w połowie lat sześćdziesiątych. Od 1968 roku był produkowany na licencji w wersjach PK, PKT i PKS (od 1969) przez Fabrykę Wyrobów Precyzyjnych W7 Zakładów Przemysłu Metalowego „H. Cegielski”, a podstawy 6T2 dla PKS produkowała Wifama w Łodzi[1]. Od 1974 roku produkowano wersję PKM, a od kolejnego roku PKMS, z importowaną podstawą[1]. Produkcję karabinów maszynowych tej rodziny zakończono w Poznaniu w 1999 roku, po czym urządzenia i dokumentację przekazano do Zakładów Mechanicznych Tarnów[1]. Polską wersją rozwojową PKM stał się UKM-2000 na naboje standardu NATO, który produkowano od 2005 roku w Tarnowie[1].
Pochodne PK/PKM[edytuj | edytuj kod]
- PKT – w roku 1962 do uzbrojenia przyjęto pochodną PK, czołgowy karabin maszynowy PKT (пулемёт Калашникова танковый, pulemiot Kalasznikowa tankowyj). PKT posiada dłuższą lufę o grubszych ściankach oraz zamknięty regulator gazowy. Karabin wyposażono w elektrospust. Zasilanie zapewnia taśma o pojemności 250 naboi[2]. Donośność maksymalna PKT wynosi ok. 3800 m, a skuteczna ok. 1000 m.
- PKM-NATO – na początku lat 90. w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu prowadzono prace nad przystosowaniem ukm-u PKM do zasilania NATOwską amunicją 7,62 x 51 mm. Rezultatem prac był prototyp oznaczony PKM-NATO z 1995 roku[1]. Przekonstruowano lufę (odmienne wymiary komory nabojowej), suwadło, podstawę donośnika, zamek i wyrzutnik. Przekonstruowano także taśmę nabojową. Zmiany konstrukcyjne części są minimalne. Prototyp badano w 1997 roku. Broni nie wprowadzono do produkcji, między innymi z uwagi na pozostawienie taśmy amunicyjnej niezgodnej ze standardami NATO[1].
- PKP Pieczenieg – rosyjskie rozwinięcie karabinu PKM, przeznaczone dla jednostek Specnazu i WDW. PKP jest standardowym karabinem PKM pozbawionym możliwości szybkiej wymiany lufy (broń dzięki lepszemu chłodzeniu pozwala na oddanie 600 strz./min bez obawy jej uszkodzenia), zaopatrzonym w stały dwójnóg montowany bliżej wylotu lufy i bardziej efektywny tłumik płomienia. Broń przystosowana jest do amunicji 7,62 × 54 mm R. W produkcji od 2001 roku.
- UKM-2000 – polski uniwersalny karabin maszynowy na naboje 7,62 x 51 mm NATO, produkowany od 2005 roku[1].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Karabin maszynowy PK/PKS jest zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Ryglowanie przez obrót zamka. Mechanizm spustowy umożliwia tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (początkowo stosowano taśmę ciągłą, później segmentową składającą się z odcinków po 50 naboi). Jeśli karabin jest używany jako rkm, taśma o pojemności stu naboi jest przechowywana w blaszanej skrzynce amunicyjnej przyłączonej pod komorą zamkową broni. Jako ckm karabin jest używany z taśmą o pojemności 200 naboi (skrzynka amunicyjna jest w takim przypadku ustawiana obok broni). Karabin posiada lufę szybkowymienną, zakończoną szczelinowym tłumikiem płomienia. Przyrządy celownicze składają się z muszki stałej i nastawnego celownika krzywiznowego. Wersja PKMN/PKMSN posiada podstawę pod celownik noktowizyjny PPN-3.
Wersje karabinu PKMS[edytuj | edytuj kod]
- PKMSP – wyposażony w podświetlone trytowymi źródłami światła mechaniczne przyrządy celownicze
- PKMSN – wyposażony we wspornik do mocowania celownika i celownik noktowizyjny PPN-3 lub inny (np. PCS-5)
- PKMSNP – wyposażony w podświetlane przyrządy celownicze i celownik noktowizyjny
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
karabinu maszynowego[edytuj | edytuj kod]
| Wzór | PK | PKM | PKT |
|---|---|---|---|
| Masa karabinu (kg) | 9,0 | 7,5 | 10,5 |
| Masa lufy (kg) | 2,6 | 2,4 | 3,23 |
| Długość karabinu (mm) | 1173 | 1196 | 1098 |
| Długość lufy (bez tłumika płomienia) (mm) | 605 | 605 | 722 |
| Prędkość początkowa pocisku (m/s) | 825 | 825 | 855 |
| Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min) | 650 | 650 | 700 |
| Szybkostrzelność praktyczna (strz./min) | 250 | 250 | 250 |
| Masa skrzynki amunicyjnej ze 100/200/250 nabojami | 3,9/8,0/- | 3,9/8,0/- | -/-/9,4 |
podstawy[edytuj | edytuj kod]
| Wzór | 6T2 | 6T5 |
|---|---|---|
| Masa (kg) | 7,5 | 4,5 |
| Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej | od -15 do +15 | od -10 do +20 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo „WIS”, 1994, s. 176-177. ISBN 83-86028-01-7.
