Przecław (województwo zachodniopomorskie)
53°22′36″N 14°28′20″E/53,376667 14,472222| osada | |
.jpg) Przecław (widok od strony południowej) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2017) |
3494 |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
72-005[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZPL |
| SIMC |
0777846 |
Położenie na mapie gminy Kołbaskowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu polickiego  | |
| 53°22′36″N 14°28′20″E/53,376667 14,472222[1]
| |
Przecław (niem. Pritzlow) – osada[3] w północno-zachodniej Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie polickim, w gminie Kołbaskowo. Miejscowość położona na Wzniesieniach Szczecińskich.
Obecnie na byłych terenach rolniczych w obszarze Przecławia rozwija się budownictwo mieszkaniowe (osiedle Zielone Pole), co w połączeniu z bliskością Szczecina powoduje liczne osiedlanie się tutaj osób zawodowo związanych z tym miastem.
Przy południowej części Przecławia przy linii kolejowej nr 409 znajduje się staw hodowlany.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Na granicy Przecławia przebiega droga krajowa nr 13 na odcinku Szczecin – Kołbaskowo – Rosówek, która w pobliskim Kołbaskowie łączy się z autostradą A6 (Szczecin – Berlin).
Przecław połączony jest ze Szczecinem miejską linią autobusową.
Obwodnica Przecławia i Warzymic[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z Programem Budowy Dróg Krajowych na lata 2014–2023 przyjętym 8 września 2015 roku, na liście projektów do realizacji znalazła się obwodnica Przecławia i Warzymic. Ma być to droga dwujezdniowa klasy GP (główna ruchu przyspieszonego), biegnąca od ronda imienia Hermana Hakena w Szczecinie w kierunku południowo-zachodnim. W rejonie skrzyżowania drogi krajowej nr 13 z drogą do miejscowości Siadło Górne obwodnica wejdzie w korytarz istniejącej DK13. W tym miejscu będzie także zlokalizowane połączenie z planowaną zachodnią obwodnicą Szczecina. Następnie nowa trasa skręci na południe, łącząc się z autostradą A6 w nowym węźle Kołbaskowo, który ma być zlokalizowany około 1,2 km na wschód od przeznaczonego do likwidacji obecnego węzła Szczecin Zachód d. Kołbaskowo, wybudowanego w połowie lat 30. ubiegłego wieku[4].
12 października 2015 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad ogłosiła przetarg dla tej inwestycji w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Przewidywano rozpoczęcie prac w terenie wiosną 2019 roku, a ich zakończenie w pierwszej połowie 2021 roku. Głównym wykonawcą budowy obwodnicy Przecławia i Warzymic wraz z nowym węzłem zintegrowanym Kołbaskowo została wybrana firma Energopol Szczecin S.A. (stosowne umowy zostały podpisane 9 marca 2018)[5], która na początku lipca 2019 złożyła w szczecińskim sądzie rejonowym wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. Zdolność firmy do dokończenia mocno opóźnionych lub nawet jeszcze nie rozpoczętych kontraktów miała stać się przedmiotem pogłębionej analizy prawnej GDDKiA[6] sama zaś firma zadeklarowała chęć kontynuacji prac[7][8]. 26 września 2019 wojewoda zachodniopomorski wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji z rygorem natychmiastowej wykonalności. Zakończenie realizacji inwestycji ma nastąpić w II kwartale 2021 roku[9]. 14 października 2019 umowa z Energopolem została rozwiązana[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Początki osadnictwa na tym terenie sięgają przełomu VI–VII wieku. Nazwa osady wywodzi się od kasztelana Przecława, który przybyć miał na te ziemie wraz z Mieszkiem I. On też miał założyć sąsiednie wsie służebne: Warzymice, Smolęcin i Karwowo.
Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1240 roku i mówi o wzięciu przez księcia Barnima I Dobrego od biskupa kamieńskiego w lenno dziesięciny z dwudziestu gospodarstw. W roku 1243 książę Barnim I nadał najpierw część, a w roku 1277 całą wieś klasztorowi cysterek w Szczecinie[11]. W roku 1291 miejscowy sołtys założył we wsi karczmę. Z tego samego roku pochodzi wzmianka o kościele, znajdującym się wówczas pod patronatem Jana Schele ze Szczecina, a przekazany mu przez klasztor cysterek w lenno.
Kolejne wzmianki pochodzą dopiero z XIX w., kiedy to majątkiem Przecław zarządzała rodzina Kraule, a później Kolbe. W zachodniej części miejscowości zachowały się fragmenty ówczesnej zabudowy folwarcznej, reszta uległa powolnej degradacji w latach powojennych.
W 1939 roku Przecław został włączony do Wielkiego Miasta Szczecina. 22 kwietnia 1945 Przecław został zajęty przez wojska 65 Armii Uderzeniowej 2 Frontu Białoruskiego. Wieś została szybko zaludniona polskim osiedleńcami[12].
W latach 1946–1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim.
Infrastruktura[edytuj | edytuj kod]
W Przecławiu znajduje się kościół rzymskokatolicki parafialny pw. Nawiedzenia NMP i urząd pocztowy.
W jednym z bloków mieszkalnych mieści się filia biblioteki gminnej, prowadząca działalność od 1980 roku. Filia posiada wypożyczalnię i kącik czytelniczy dla dzieci[13].
W północno-wschodniej części Przecławia zlokalizowana jest komunalna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków o wydajności 2400 m³/d. Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rowu melioracyjnego, który w rejonie Kurowa uchodzi do Kanału Kurowskiego[14].
Przecław znajduje się w rewirze komisariatu policji w Mierzynie[15].
Samorząd mieszkańców[edytuj | edytuj kod]
Gmina Kołbaskowo utworzyła jednostkę pomocniczą – sołectwo „Przecław”. Jego teren obejmuje miejscowości Przecław i Smętowice. Ich mieszkańcy wyłaniają wspólnie na zebraniu wiejskim sołtysa. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka, która składa się minimum z 3 członków[16].
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Historia Szkoły Podstawowej w Przecławiu zaczęła się 1 września 1995 roku, kiedy to oddano do użytku nowy budynek i powołano placówkę oświatową, zatrudniającą 13 pedagogów, w tym większość młodych stawiających pierwsze kroki w nauczycielskim zawodzie. Dyrektorem została Maria Palacz.
1 września 1999 powstało Publiczne Gimnazjum w Kołbaskowie, którym w latach 1999–2002 kierowała pani Maria Pawliszewska.
Następnie 1 września 2002 wraz z oddaniem do użytku nowego skrzydła budynku, powołano do życia Zespół Szkół[17], w skład którego weszły: Szkoła Podstawowa w Przecławiu i Publiczne Gimnazjum w Kołbaskowie. Pierwszym dyrektorem Zespołu Szkół była Urszula Pańka. Od 1 września 2004 do 31 sierpnia 2011 funkcję tę sprawowała Ewa Cydzik, a w roku szkolnym 2011/2012 Maria Pawliszewska i Edyta Majewska-Gargula. W roku szkolnym 2006/2007 Zespół Szkół zatrudniał łącznie 62 pedagogów i zapewniał edukację dla 673 uczniów.
W roku 2012 oddano do użytku nowy budynek szkolny, co pozwoliło decyzją Rady Gminy z 6 lutego 2012 roku na rozwiązanie Zespołu Szkół i powołanie dwóch odrębnych placówek – Szkoły Podstawowej i Publicznego Gimnazjum (które przeniosło się do nowego obiektu). Wykorzystując bazę szkoły stworzono również Punkt Przedszkolny. Od 1 września 2012 roku dyrektorem szkoły podstawowej jest Beata Bitel, zaś gimnazjum Edyta Majewska-Gargula.
W Przecławiu znajduje się pięć przedszkoli: przedszkole publiczne, punkt przedszkolny przy szkole podstawowej oraz prywatne Happy Kids, Wyspa Malucha, Nana.
Sport[edytuj | edytuj kod]
Victoria 95[edytuj | edytuj kod]
Swoją siedzibę ma tutaj Ludowy Klub Sportowy „Victoria 95” Przecław. Klub piłki nożnej powstał w 1995 roku i posiada barwy klubowe niebiesko-białe. W sezonie 2009/2010 zespół grał w IV lidze (grupie zachodniopomorskiej).
Klub rozgrywa mecze na stadionie o pojemności 1200 miejsc, z czego 200 siedzących. Boisko posiada murawę o wymiarach 102 × 72 m[18].
Skatepark[edytuj | edytuj kod]
14 kwietnia 2012 roku oddano do użytku skatepark o powierzchni o powierzchni 886,00 m², na którym Andergrand.pl zorganizował tego samego dnia pierwsze zawody skateboardowe. Obiekt został wybudowany przy wsparciu środków z Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” – operacja, która odpowiada warunkom przyznania pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. Całkowity koszt wybudowania obiektu wyniósł 633 984,91 zł, z czego 396 550,00 zł to udział środków UE, 237 434,91 zł. to wkład własny z budżetu gminy[19].
Skatepark wyposażony jest w 9 przeszkód:
- Bold gurb 35/55
- Bold rail
- Curb 40
- Manualpad 35 w/curbs 40
- Central plaza part 60
- Kinked gurb 35
- Manualpad 25
- Flatrail 35
- Wallride 60
Dawny kościół[edytuj | edytuj kod]
Na terenie osady znajdował się kościół usytuowany w bezpośrednim sąsiedztwie przebiegającej przez osadę drogi. Była to świątynia salowa, orientowana, wzniesiona na planie prostokąta, bez wyodrębnionego prezbiterium i wieży zachodniej. Ściany wzniesiono z kwadr granitowych wiązanych zaprawą wapienną o grubości około jednego metra.
Fotografia archiwalna ukazuje dobrze zachowany pierwotny stan budowli. W elewacjach północnej i południowej osadzone były okna o ostrołukowych, rozglifionych na zewnątrz ościeżach w liczbie trzech lub czterech w każdej ze ścian. Przesłonięcie obiektu okalającym go murem nie pozwala stwierdzić czy w elewacji południowej (względnie północnej) znajdował się portal wejściowy. Na pewno istniało wejście zachodnie, do którego dostawiono w późniejszym okresie wieżę.
Najciekawszą jest elewacja wschodnia, w której znajdowały się prawdopodobnie trzy okna o znanym już ostrołukowym wykroju i rozglifionych ościeżach, tej samej wysokości. Odpowiadały im trzy smukłe blendy o ostrołukowych ościeżach umieszczone w szczycie w układzie piramidalnym.
Wieżę o planie kwadratu (5 × 5 m.) wtopiono częściowo w zachodnią elewację. Podzielona była gzymsem kordonowym na dwie wyraźne kondygnacje, kryte dachem namiotowym, przechodzącym następnie w ośmioboczną latarnię, zwieńczoną barokowym hełmem z iglicą, kulą i chorągiewką, na której figurowała data 1739 (data jej wzniesienia). Prawdopodobnie od zachodu znajdowało się wejście portalowe prowadzące do wnętrza świątyni. Zewnętrzne elewacje charakteryzowały się manierystycznym opracowaniem dolnych elewacji – wykrojem okien i obramieniem narożników.
Kościół został zniszczony podczas działań wojennych w 1945 roku, a później rozebrany. Obecnie jedynym śladem jego istnienia jest starodrzew okalający opustoszały plac kościelny z wyraźnym zarysem przebiegu muru, oraz kryjące się pod ziemią fundamenty.
Kościół posiadał nad wyraz bogate wyposażenie:
- ołtarz ambonowy z XVII wieku.
- rzeźbiony w drewnie anioł zawieszony nad chrzcielnicą.
- epitafium dla zmarłego w 1748 roku studenta prawa G.W. Zimmermanna.
- dwa lichtarze z prasowanej blachy mosiężnej o ośmiobocznej podstawie z 1696 roku.
- ośmioboczna, mosiężna misa chrzcielnicy z ornamentem roślinnym z 1690.
- XVI-wieczny kielich (pozłacane srebro), o gotyckim kształcie z sześcioboczną podstawą i nanitowanym krucyfiksem.
- puszka z pozłacanego srebra z 1725 roku[20].
Obecnie w centrum Przecławia znajduje się nowa, murowana świątynia zbudowana w latach 1992–1993 według projektu Walentego Zaborowskiego[21].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 110624
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1058 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Przecław. [w:] Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-03-29]. (pol.).
- ↑ Aktualności Gminy Kołbaskowo nr 27 (2)/2017 (pol.).
- ↑ Umowa na realizację obwodnicy Przecławia i Warzymic w ciągu DK13 podpisana [online], www.gddkia.gov.pl [dostęp 2019-07-05] (pol.).
- ↑ Upadek Energopolu. Co z inwestycjami w regionie [online], radioszczecin.pl [dostęp 2019-07-05] (pol.).
- ↑ Deklaracja po spotkaniu GDDKiA i Energopolu: Spółka zamierza k ... [online], radioszczecin.pl [dostęp 2019-07-05] (pol.).
- ↑ Firma Energopol Szczecin S.A. oświadczyła, iż zamierza kontynuować inwestycje [online], www.gddkia.gov.pl [dostęp 2019-07-05] (pol.).
- ↑ RynekInfrastruktury.pl: Można ruszać z robotami na obwodnicy Przecławia i Warzymic. Jest pozwolenie.
- ↑ GDDKiA: Energopol nie wywiązuje się z umów. GDDKiA reaguje.
- ↑ Marek Łuczak, Historia i zabytki Gminy Kołbaskowo. Szczecin 2010, (rozdz.: Przecław), s. 178 n.
- ↑ Marek Łuczak, Historia i zabytki Gminy Kołbaskowo. Szczecin 2010, (rozdz.: Przecław), s. 184.
- ↑ Filia w Przecławiu. Gminna Biblioteka Publiczna w Kołbaskowie. [dostęp 2011-05-07]. (pol.).
- ↑ Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kołbaskowo. Urząd Gminy Kołbaskowo, 2004-06, s. 16.
- ↑ Dzielnicowi Kołbaskowo. Komenda Powiatowa Policji w Policach. [dostęp 2010-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-23)]. (pol.).
- ↑ Uchwała Nr XV/201/04 Rady Gminy Kołbaskowo z dnia 26 kwietnia 2004 r. ws. uchwalenia statutów sołectw gminy Kołbaskowo (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2004 Nr 42, poz. 794, s. 4492).
- ↑ Historia szkoły. Zespół Szkół w Przecławiu. [dostęp 2015-07-08]. (pol.).
- ↑ Victoria 95 Przecław. 90minut.pl. [dostęp 2010-03-29]. (pol.).
- ↑ Informacje o skateparku z oficjalnej strony Gminy. [dostęp 2015-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-21)]. (pol.).
- ↑ Architektura sakralna Pomorza Zachodniego. [dostęp 2010-09-30]. (pol.).
- ↑ Historia budowy kościoła w Przecławiu. Przeclaw24.pl. [dostęp 2011-05-07]. (pol.).
