Puchar Anglii w piłce nożnej

FA Cup
2016/2017
Państwo	Anglia Walia
Dyscyplina	piłka nożna
Data założenia	1871
Partner TV	ITV, ESPN
Sponsor tytularny	Budweiser
Rozgrywki
Liczba drużyn	758 (2012/13)
Zwycięzcy
Obecny zwycięzca	Chelsea
Najwięcej zwycięstw	Arsenal (13)
Strona internetowa

Trofeum zdobywcy Pucharu Anglii w latach 1896 - 1910

Obecne trofeum zdobywcy Pucharu Anglii

Mecz finałowy Wolverhampton Wanderers - Everton w 1893 na Fallowfield w Manchesterze

Finał z 1901 roku na stadionie Crystal Palace: Tottenham Hotspur - Sheffield United

Harry Hampton strzela pierwszą bramkę dla Aston Villi w finale w 1905 roku

Pierwszy w historii mecz finałowy na Wembley w 1923; na stadion weszło ok. 200 tys kibiców

Nowe Wembley przed meczem Manchester City - Stoke City w 2011 roku

Puchar Anglii (F.A. Cup) – najstarsze klubowe rozgrywki piłkarskie na świecie. Organizatorem jest Angielska Federacja Piłkarska (The Football Association). W rozgrywkach biorą udział wszystkie angielskie kluby piłkarskie zrzeszone w związku.

Pierwszy finał tych rozgrywek odbył się 16 marca 1872 r. pomiędzy drużynami Wanderers F.C. i Royal Engineers A.F.C., w obecności dwóch tysięcy widzów zgromadzonych na Kennington Oval. Wygrali ci pierwsi, a jedynego gola zdobył Morton Peto Betts.

Mecze finałowe

Sezon	Zwycięzca	Wynik	Finalista	Miejsca	Widzów
1871/72	Wanderers	1:0	Royal Engineers	Kennington Oval	2000
1872/73	Wanderers	2:0	Oxford University	Lillie Bridge	3000
1873/74	Oxford University	2:0	Royal Engineers	Kennington Oval	2000
1874/75	Royal Engineers	1:1 (dogr.)	Old Etonians	Kennington Oval	2000
Powtórka	Royal Engineers	2:0	Old Etonians	Kennington Oval	3000
1875/76	Wanderers	1:1 (dogr.)	Old Etonians	Kennington Oval	3500
Powtórka	Wanderers	3:0	Old Etonians	Kennington Oval	1500
1876/77	Wanderers	2:1 (dogr.)	Oxford University	Kennington Oval	3000
1877/78	Wanderers	3:1	Royal Engineers	Kennington Oval	4500
1878/79	Old Etonians	1:0	Clapham Rovers	Kennington Oval	5000
1879/80	Clapham Rovers	1:0	Oxford University	Kennington Oval	6000
1880/81	Old Carthusians	3:0	Old Etonians	Kennington Oval	4000
1881/82	Old Etonians	1:0	Blackburn Rovers	Kennington Oval	6500
1882/83	Blackburn Olympic	2:1 (dogr.)	Old Etonians	Kennington Oval	8000
1883/84	Blackburn Rovers	2:1	Queen’s Park	Kennington Oval	4000
1884/85	Blackburn Rovers	2:0	Queen’s Park	Kennington Oval	12 500
1885/86	Blackburn Rovers	0:0	West Bromwich Albion	Kennington Oval	15 000
Powtórka	Blackburn Rovers	2:0	West Bromwich Albion	Racecourse Ground	12 000
1886/87	Aston Villa	2:0	West Bromwich Albion	Kennington Oval	15 500
1887/88	West Bromwich Albion	2:1	Preston North End	Kennington Oval	19 000
1888/89	Preston North End	3:0	Wolverhampton Wanderers	Kennington Oval	22 000
1889/90	Blackburn Rovers	6:1	The Wednesday	Kennington Oval	20 000
1890/91	Blackburn Rovers	3:1	Notts County	Kennington Oval	23 000
1891/92	West Bromwich Albion	3:0	Aston Villa	Kennington Oval	32 810
1892/93	Wolverhampton Wanderers	1:0	Everton	Fallowfield Stadium	45 000
1893/94	Notts County	4:1	Bolton Wanderers	Goodison Park	37 000
1894/95	Aston Villa	1:0	West Bromwich Albion	Crystal Palace	42 560
1895/96	The Wednesday	2:1	Wolverhampton Wanderers	Crystal Palace	48 836
1896/97	Aston Villa	3:2	Everton	Crystal Palace	65 891
1897/98	Nottingham Forest	3:1	Derby County	Crystal Palace	62 017
1898/99	Sheffield United	4:1	Derby County	Crystal Palace	73 833
1899/1900	Bury	4:0	Southampton	Crystal Palace	68 945
1900/01	Tottenham Hotspur	2:2	Sheffield United	Crystal Palace	110 820
Powtórka	Tottenham Hotspur	3:1	Sheffield United	Burnden Park	20 470
1901/02	Sheffield United	1:1	Southampton	Crystal Palace	76 914
Powtórka	Sheffield United	2:1	Southampton	Crystal Palace	33 068
1902/03	Bury	6:0	Derby County	Crystal Palace	63 102
1903/04	Manchester City	1:0	Bolton Wanderers	Crystal Palace	61 374
1904/05	Aston Villa	2:0	Newcastle United	Crystal Palace	101 117
1905/06	Everton	1:0	Newcastle United	Crystal Palace	75 609
1906/07	The Wednesday	2–1	Everton	Crystal Palace	84 594
1907/08	Wolverhampton Wanderers	3:1	Newcastle United	Crystal Palace	74 697
1908/09	Manchester United	1:0	Bristol City	Crystal Palace	71 401
1909/10	Newcastle United	1:1	Barnsley	Crystal Palace	77 747
Powtórka	Newcastle United	2:0	Barnsley	Goodison Park	69 000
1910/11	Bradford City	0:0	Newcastle United	Crystal Palace	69 068
Powtórka	Bradford City	1:0	Newcastle United	Old Trafford	58 000
1911/12	Barnsley	0:0	West Bromwich Albion	Crystal Palace	54 556
Powtórka	Barnsley	1:0 (dogr.)	West Bromwich Albion	Bramall Lane	38 555
1912/13	Aston Villa	1:0	Sunderland	Crystal Palace	121 919
1913/14	Burnley	1:0	Liverpool	Crystal Palace	72 778
1914/15	Sheffield United	3:0	Chelsea	Old Trafford	49 557
1919/20	Aston Villa	1:0 (dogr.)	Huddersfield Town	Stamford Bridge	50 018
1920/21	Tottenham Hotspur	1:0	Wolverhampton Wanderers	Stamford Bridge	72 805
1921/22	Huddersfield Town	1:	Preston North End	Stamford Bridge	53 000
1922/23	Bolton Wanderers	2:0	West Ham United	Wembley	126 047
1923/24	Newcastle United	2:0	Aston Villa	Wembley	91 695
1924/25	Sheffield United	1:0	Cardiff City	Wembley	91 763
1925/26	Bolton Wanderers	1:0	Manchester City	Wembley	91 447
1926/27	Cardiff City	1:0	Arsenal	Wembley	91 206
1927/28	Blackburn Rovers	3:1	Huddersfield Town	Wembley	92 041
1928/29	Bolton Wanderers	2:0	Portsmouth	Wembley	92 576
1929/30	Arsenal	2:0	Huddersfield Town	Wembley	92 488
1930/31	West Bromwich Albion	2:1	Birmingham	Wembley	92 406
1931/32	Newcastle United	2:1	Arsenal	Wembley	92 298
1932/33	Everton	3:0	Manchester City	Wembley	92 950
1933/34	Manchester City	2:1	Portsmouth	Wembley	93 258
1934/35	Sheffield Wednesday	4:2	West Bromwich Albion	Wembley	93 204
1935/36	Arsenal	1:0	Sheffield United	Wembley	93 384
1936/37	Sunderland	3:1	Preston North End	Wembley	93 495
1937/38	Preston North End	1:0 (dogr.)	Huddersfield Town	Wembley	93 497
1938/39	Portsmouth	4:1	Wolverhampton Wanderers	Wembley	99 370
1945/46	Derby County	4:1 (dogr.)	Charlton Athletic	Wembley	98 000
1946/47	Charlton Athletic	1:0 (dogr.)	Burnley	Wembley	99 000
1947/48	Manchester United	4:2	Blackpool	Wembley	99 000
1948/49	Wolverhampton Wanderers	3:1	Leicester City	Wembley	99 500
1949/50	Arsenal	2:0	Liverpool	Wembley	100 000
1950/51	Newcastle United	2:0	Blackpool	Wembley	100 000
1951/52	Newcastle United	1:0	Arsenal	Wembley	100 000
1952/53	Blackpool	4:3	Bolton Wanderers	Wembley	100 000
1953/54	West Bromwich Albion	3:2	Preston North End	Wembley	100 000
1954/55	Newcastle United	3:1	Manchester City	Wembley	100 000
1955/56	Manchester City	3:1	Birmingham City	Wembley	100 000
1956/57	Aston Villa	2:1	Manchester United	Wembley	100 000
1957/58	Bolton Wanderers	2:0	Manchester United	Wembley	100 000
1958/59	Nottingham Forest	2:1	Luton Town	Wembley	100 000
1959/60	Wolverhampton Wanderers	3:0	Blackburn Rovers	Wembley	100 000
1960/61	Tottenham Hotspur	2:0	Leicester City	Wembley	100 000
1961/62	Tottenham Hotspur	3:1	Burnley	Wembley	100 000
1962/63	Manchester United	3:1	Leicester City	Wembley	100 000
1963/64	West Ham United	3:2	Preston North End	Wembley	100 000
1964/65	Liverpool	2:1 (dogr.)	Leeds United	Wembley	100 000
1965/66	Everton	3:2	Sheffield Wednesday	Wembley	100 000
1966/67	Tottenham Hotspur	2:1	Chelsea	Wembley	100 000
1967/68	West Bromwich Albion	1:0 (dogr.)	Everton	Wembley	100 000
1968/69	Manchester City	1:0	Leicester City	Wembley	100 000
1969/70	Chelsea	2:2 (dogr.)	Leeds United	Wembley	100 000
Powtórka	Chelsea	2:1 (dogr.)	Leeds United	Old Trafford	62 078
1970/71	Arsenal	2:1 (dogr.)	Liverpool	Wembley	100 000
1971/72	Leeds United	1:0	Arsenal	Wembley	100 000
1972/73	Sunderland	1:0	Leeds United	Wembley	100 000
1973/74	Liverpool	3:0	Newcastle United	Wembley	100 000
1974/75	West Ham United	2:0	Fulham	Wembley	100 000
1975/76	Southampton	1:0	Manchester United	Wembley	100 000
1976/77	Manchester United	2:1	Liverpool	Wembley	100 000
1977/78	Ipswich Town	1:0	Arsenal	Wembley	100 000
1978/79	Arsenal	3:2	Manchester United	Wembley	100 000
1979/80	West Ham United	1:0	Arsenal	Wembley	100 000
1980/81	Tottenham Hotspur	1:1 (dogr.)	Manchester City	Wembley	100 000
Powtórka	Tottenham Hotspur	3:2	Manchester City	Wembley	92 000
1981/82	Tottenham Hotspur	1:1 (dogr.)	Queens Park Rangers	Wembley	100 000
Powtórka	Tottenham Hotspur	1:0	Queens Park Rangers	Wembley	90 000
1982/83	Manchester United	2:2 (dogr.)	Brighton & Hove Albion	Wembley	100 000
Powtórka	Manchester United	4:0	Brighton & Hove Albion	Wembley	100 000
1983/84	Everton	2:0	Watford	Wembley	100 000
1984/85	Manchester United	1:0 (dogr.)	Everton	Wembley	100 000
1985/86	Liverpool	3:1	Everton	Wembley	98 000
1986/87	Coventry City	3:2	Tottenham Hotspur	Wembley	98 000
1987/88	Wimbledon	1:0	Liverpool	Wembley	98 203
1988/89	Liverpool	3:2 (dogr.)	Everton	Wembley	82 500
1989/90	Manchester United	3:3 (dogr.)	Crystal Palace	Wembley	80 000
Powtórka	Manchester United	1:0	Crystal Palace	Wembley	80 000
1990/91	Tottenham Hotspur	2:1 (dogr.)	Nottingham Forest	Wembley	80 000
1991/92	Liverpool	2:0	Sunderland	Wembley	80 000
1992/93	Arsenal	1:1 (dogr.)	Sheffield Wednesday	Wembley	79 347
Powtórka	Arsenal	2:1 (dogr.)	Sheffield Wednesday	Wembley	62 267
1993/94	Manchester United	4:0	Chelsea	Wembley	79 634
1994/95	Everton	1:0	Manchester United	Wembley	79 592
1995/96	Manchester United	1:0	Liverpool	Wembley	79 007
1996/97	Chelsea	2:0	Middlesbrough	Wembley	79 160
1997/98	Arsenal	2:0	Newcastle United	Wembley	79 183
1998/99	Manchester United	2:0	Newcastle United	Wembley	79 101
1999/2000	Chelsea	1:0	Aston Villa	Wembley	78 217
2000/01	Liverpool	2:1	Arsenal	Millennium Stadium	72 500
2001/02	Arsenal	2:0	Chelsea	Millennium Stadium	73 963
2002/03	Arsenal	1:0	Southampton	Millennium Stadium	73 726
2003/04	Manchester United	3:0	Millwall	Millennium Stadium	71 350
2004/05	Arsenal	0:0 k. 5:4	Manchester United	Millennium Stadium	71 876
2005/06	Liverpool	3:3 k. 3:1	West Ham United	Millennium Stadium	71 140
2006/07	Chelsea	1:0 (dogr.)	Manchester United	Nowy Wembley	89 826
2007/08	Portsmouth	1:0	Cardiff City	Nowy Wembley	89 874
2008/09	Chelsea	2:1	Everton	Nowy Wembley	89 391
2009/10	Chelsea	1:0	Portsmouth	Nowy Wembley	88 335
2010/11	Manchester City	1:0	Stoke City	Nowy Wembley	88 643
2011/12	Chelsea	2:1	Liverpool	Nowy Wembley	89 102
2012/13	Wigan Athletic	1:0	Manchester City	Nowy Wembley	86 254
2013/14	Arsenal	3:2 (dogr.)	Hull City	Nowy Wembley	89 345
2014/15	Arsenal	4:0	Aston Villa	Nowy Wembley	89 283
2015/16	Manchester United	2:1 (dogr.)	Crystal Palace	Nowy Wembley	88 619
2016/17	Arsenal	2:1	Chelsea	Nowy Wembley	89 472
2017/18	Chelsea	1:0	Manchester United	Nowy Wembley	87 647

|}

• Kursywą oznaczone zostały zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej (od momentu powstania The Football League w 1888 roku)
• Pogrubione zostały zespoły, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar Anglii

Zwycięzcy i finaliści Pucharu Anglii

Nazwa klubu	Zwycięzca	Finalista	Lata triumfów
Arsenal	13	7	1930, 1936, 1950, 1971, 1979, 1993, 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017
Manchester United	12	8	1909, 1948, 1963, 1977, 1983, 1985, 1990, 1994, 1996, 1999, 2004, 2016
Chelsea	8	5	1970, 1997, 2000, 2007, 2009, 2010, 2012, 2018
Tottenham Hotspur	8	1	1901, 1921, 1961, 1962, 1967, 1981, 1982, 1991
Liverpool	7	7	1965, 1974, 1986, 1989, 1992, 2001, 2006
Aston Villa	7	4	1887, 1895, 1897, 1905, 1913, 1920, 1957
Newcastle United	6	7	1910, 1924, 1932, 1951, 1952, 1955
Blackburn Rovers	6	2	1884, 1885, 1886, 1890, 1891, 1928
Everton	5	8	1906, 1933, 1966, 1984, 1995
West Bromwich Albion	5	5	1888, 1892, 1931, 1954, 1968
Manchester City	5	5	1904, 1934, 1956, 1969, 2011
Wanderers	5	0	1872, 1873, 1876, 1877, 1878
Wolverhampton Wanderers	4	4	1893, 1908, 1949, 1960,
Bolton Wanderers	4	3	1923, 1926, 1929, 1958,
Sheffield United	4	2	1899, 1902, 1915, 1925
Sheffield Wednesday	3	3	1896, 1907, 1935
West Ham United	3	2	1964, 1975, 1980
Preston North End	2	5	1889, 1938
Old Etonians	2	4	1879, 1882
Portsmouth	2	3	1949, 2008
Sunderland	2	2	1937, 1973
Nottingham Forest	2	1	1898, 1959
Bury	2	0	1900, 1903
Huddersfield Town	1	4	1922
Southampton	1	3	1976
Leeds United	1	3	1972
Derby County	1	3	1946
Royal Engineers	1	3	1875
Oxford University	1	3	1874
Blackpool	1	2	1953
Cardiff City	1	2	1927
Burnley	1	2	1914
Charlton Athletic	1	1	1947
Barnsley	1	1	1912
Notts County	1	1	1894
Clapham Rovers	1	1	1880
Wimbledon	1	0	1988
Coventry City	1	0	1987
Ipswich Town	1	0	1978
Bradford City	1	0	1911
Blackburn Olympic	1	0	1883
Old Carthusians	1	0	1881
Wigan Athletic	1	0	2013
Leicester City	0	4
Birmingham City	0	2
Queen’s Park	0	2
Crystal Palace	0	2
Stoke City	0	1
Millwall	0	1
Middlesbrough	0	1
Watford	0	1
Brighton & Hove Albion	0	1
Queens Park Rangers	0	1
Fulham	0	1
Luton Town	0	1
Bristol City	0	1
Hull City	0	1

• Kursywą zaznaczone zostały zespoły nieistniejące

Formuła rozgrywek

Runda	Nowi uczestnicy w rundzie	Miesiąc
Część Eliminacyjna
Runda przedwstępna	–	sierpień
Runda wstępna	kluby 8 klasy rozgrywkowej	sierpień
Runda pierwsza	kluby 7 klasy rozgrywkowej	wrzesień
Runda druga	kluby 6 klasy rozgrywkowej	wrzesień
Runda trzecia	brak	październik
Runda czwarta	kluby 5 klasy rozgrywkowej	październik
Część główna
Pierwsza runda	kluby 3 i 4 klasy rozgrywkowej	listopad
Druga runda	brak	grudzień
Trzecia runda	kluby 1 i 2 klasy rozgrywkowej	styczeń
Czwarta runda	brak	styczeń
Piąta runda	brak	luty
Szósta runda	brak	marzec
Półfinał	brak	kwiecień
Finał	brak	Maj

Sponsorzy

Od początku rozgrywek w sezonie 1994/1995, FA Cup posiada sponsora tytularnego. Aby jednak zachować tożsamość rozgrywek, każdy kolejny sponsor zobligowany jest do wkomponowania w nazwę frazy „The FA Cup”. Umowy sponsorskie zawierane są na okres czterech lat, jednak możliwe jest przedłużenie umowy, tak jak w przypadki firmy E.ON, o jeden dodatkowy rok. Obecnie głównym sponsorem jest firma Emirates. Umowa zawarta została w 2015 roku i obowiązuje do roku 2018 i do tego czasu, nazwą rozgrywek będzie 'The Emirates FA Cup'.

Okres	Sponsor	Oficjalna Nazwa
1871/72–1993/94	Bez głównego sponsora	The FA Cup
1994/95–1997/98	Littlewoods Pools	The FA Cup sponsored by Littlewoods
1998/99–2001/02	AXA	The AXA-sponsored FA Cup
2002/03–2005/06	Bez głównego sposnsora	The FA Cup
2006/07–2010/11	E.ON	The FA Cup sponsored by E.ON
2011/12–2013/14	Budweiser	The FA Cup with Budweiser
2014/15–2017/18	Emirates	The Emirates FA Cup

Od sierpnia 2006 do 2013, Umbro było producentem piłek na spotkania FA Cup. Od marca 2013 roku do dzisiaj, producentem piłek jest firma Nike.

Rekordy

Finał

Zespoły

• Najwięcej zwycięstw: 13:
  • Arsenal 1930, 1936, 1950, 1971, 1979, 1993, 1998, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017
• Najwięcej zwycięstw z rzędu: 3:
  • Wanderers 1876, 1877, 1878
  • Blackburn Rovers, 1884, 1885, 1886
• Najwięcej występów w finale: 20:
  • Arsenal (1927, 1930, 1932, 1936, 1950, 1952, 1971, 1972, 1978, 1979, 1980, 1993, 1998, 2001, 2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017
• Największe zwycięstwo: 6 bramek: Bury 6–0 Derby County, 1903
• Najwięcej bramek w finale: 7:
  • Blackburn Rovers 6–1 Sheffield Wednesday 1890
  • Blackpool 4–3 Bolton Wanderers 1953
• Najwięcej bramek strzelonych przez przegranego: 3:
  • Bolton Wanderers: Przegrana 3–4 przeciwko Blackpool 1953
  • West Ham United: Remis 3–3, ale porażka w karnych z Liverpoolem 2006
• Najwięcej porażek: 8, Everton 1893, 1897, 1907, 1968, 1985, 1986, 1989, 2009

Indywidualne

Ashley Cole jest rekordzistą w ilości wygranych FA Cup(7)

• Najwięcej wygranych FA Cup: 7, Ashley Cole (Arsenal) 2002, 2003, 2005 i w barwach (Chelsea) 2007, 2009, 2010, 2012
• Najwięcej występów: 9, Arthur Kinnaird (Wanderers) 1872–73, 1874–75, 1875–76, 1876–77, 1877–78 i w barwach (Old Etonians) 1878–79, 1880–81, 1881–82, 1882–83
• Najwięcej goli w jednym finale: 3, Billy Townley (Blackburn Rovers) 1890, James Logan (Notts County) 1894,Stan Mortensen (Blackpool) 1953
• Najwięcej goli w finale): 5, Ian Rush (Liverpool) 2 w 1986, 2 w 1989, 1 w 1992
• Najwięcej meczów finałowych ze strzelonym golem: 4, Didier Drogba (Chelsea) 1 w 2007, 2009, 2010, 2012
• Najmłodszy piłkarz w finale: Curtis Weston (Millwall), 17 lat i 119 dni, 2004
• Najmłodszy strzelec gola w finale: Norman Whiteside (Manchester United), 18 lat i 19 dni, 1983
• Najstarszy piłkarz: Billy Hampson (Newcastle United), 41 lat i 257 dni, 1924

Wszystkie rundy

• Najwyższa wygrana: Preston North End 26–0 Hyde 1887–88 FA Cup, Runda pierwsza
• Najwyższa wygrana na wyjeździe: Clapton 0–14 Nottingham Forest 1890–91 FA Cup, Runda pierwsza
• Największa widownia na Wembley: 126,047 1923 FA Cup finał (Bolton Wanderers v. West Ham United
• Najszybszy hattrick: 2 minuty 20 sekund, Andy Locke for Nantwich Town v. Droylsden, 1995–96 FA Cup, Runda Przedeliminacyjna
• Najwięcej goli w karierze: 49, Henry „Harry” Cursham dla Notts County w 12 turniejach od sezonu 1877–78 do 1888–89
• Najwięcej goli w jednych rozgrywkach: 19, Jimmy Ross (dla Preston North End, 1887–88.
• Najwięcej bramek w jednym spotkaniu FA Cup: 9, Ted MacDougall (dla AFC Bournemouth w 11–0 zwycięskim meczu z Margate 1971–72 FA Cup, Runda pierwsza
• Najmłodszy piłkarz: Andy Awford, 15 lat i 88 dd=ni (dla Worcester City v. Boreham Wood, 1987–88 FA Cup, Trzecia Runda Kwalifikacyjna

Bibliografia

• Mike Collett: The Complete Story of The FA Cup. 2003. ISBN 1-899807-19-5. (ang.)