Gwiazdozbiór Sieci
| |
| Nazwa łacińska |
Reticulum |
|---|---|
| Dopełniacz łaciński |
Reticuli |
| Skrót nazwy łacińskiej |
Ret |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Rektascensja |
4 h |
| Deklinacja |
-60° |
| Charakterystyka | |
| Powierzchnia |
114 stopni kw. |
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3 |
0 |
| Najjaśniejsza gwiazda |
α Ret (3,33m) |
| Gwiazdozbiory sąsiadujące |
|
| Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 90° S a 20[1]° N. | |
Sieć (łac. Reticulum, dop. Reticuli, skrót Ret) – mały, 82. co do wielkości gwiazdozbiór nieba południowego, położony niedaleko Wielkiego Obłoku Magellana, zaproponowany w 1624 roku przez niemieckiego astronoma Jakoba Bartscha jako Romb, zmieniony w 1752 roku przez francuskiego astronoma, kartografa i duchownego Nicolasa Louisa de Lacaille’a na Sieć Rombową. Wyobraża umieszczoną w okularze teleskopu sieć służącą do dokładnych pomiarów odległości kątowych ciał niebieskich. W Polsce niewidoczny. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem: około 15[2].
Mity i legendy
[edytuj | edytuj kod]Starożytni astronomowie nie znali Sieci. Lacaille utworzył konstelację podczas pobytu w obserwatorium na Przylądku Dobrej Nadziei w latach 1751-1752. Interpretację astronoma mógł wyprzedzić Isaac Habrecht II ze Strasburga, który narysował w zbliżonym miejscu konstelację Rhombus (Romb); prawdopodobnie sięgała ona jednak gwiazd dzisiejszego Węża Wodnego. Sieć ma przedstawiać, jak inne pomysły, narzędzie lub przyrząd używane do badań, w tym przypadku celownik do mierzenia pozycji gwiazd[1]. Wyobraża siatkę w okularze używanego przez niego teleskopu. Siatka była wykonana z jedwabnych nici i miała kształt rombu, tak jak opisywany gwiazdozbiór[3].
Konstelacja Lacaille’a nie spodobała się wszystkim astronomom. W 1810 roku William Croswell próbował zastąpić Sieć popiersiem Krzysztofa Kolumba (łac. Marmor Sculptile), jednak nikt inny nie przyjął tego pomysłu. Alexander Jamieson w 1822 roku zastąpił ją zegarem słonecznym (łac. Solarium), ta propozycja pojawiła się jednak jeszcze tylko w jednym atlasie i również została zapomniana[4][5].
Gwiazdy Sieci
[edytuj | edytuj kod]Podstawowe gwiazdy Sieci są blade i tworzą mały wyraźny asteryzm w kształcie latawca na zachód od Wielkiego Obłoku Magellana.
- α Ret jest żółtym olbrzymem klasy G położonym w odległości 163 lat świetlnych od Słońca, około 3,5 razy masywniejszy i 240 razy jaśniejszy od Słońca. Ma niedużego towarzysza, czerwonego karła, klasy M, który krąży wokół alfy po orbicie z okresem co najmniej 60 000 lat[1].
- β Ret – gwiazda potrójna odległa o 100 lat świetlnych.
- ε Ret – gwiazda podwójna odległa o 59 lat świetlnych, składnik A posiada planetę HD 27442 b.
- ζ Ret – żółta gwiazda podwójna, jej składniki można rozdzielić już przez lornetkę. To szeroka para niemal identycznych żółtych gwiazd ciągu głównego, podobnych do Słońca. Położone w odległości około 39 lat świetlnych. Widoczne gołym okiem lub przez lornetkę[3]. Układ jest znany entuzjastom UFO – w latach 60. XX wieku gwiazda zyskała sławę, gdy Betty i Barney Hill oznajmili, że zostali uprowadzeni przez obcych. Betty narysowała mapę nieba by pokazać, skąd pochodzili obcy. Badaczka UFO i astronomka amatorka Marjorie Fish po zbadaniu mapy stwierdziła po kilku latach, że pokazuje ona na Zetę Sieci. Od tego czasu pojawiło się wiele doniesień o UFO i obcych z tego układu, lecz bez żadnych dowodów[1].
Interesujące obiekty
[edytuj | edytuj kod]Sieć leży daleko od Drogi Mlecznej, więc nie jest szczególnie interesująca, poza kilkoma galaktykami, dla obserwatorów amatorów.
- W gwiazdozbiorze Sieci znajduje się galaktyka spiralna z poprzeczką NGC 1313. Znajduje się względnie blisko Ziemi około 15 mln lat świetlnych. W dobrych warunkach do zobaczenia w 10-centymetrowym teleskopie. w 20-centymetrowym ma całkiem długie blade, lekko postrzępione halo z nieco jaśniejszym rdzeniem[1].
- Łatwo znaleźć galaktykę spiralną NGC 1559, która leży na południowy wschód od alfy Sieci. 20-centymetrowy teleskop pozwala zobaczyć dość jasną galaktykę w kształcie wrzeciona z nieco jaśniejszym centrum[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 440-441. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach.. Bielsko-Biała: PPU „PARK” Sp. z o.o., 2002, s. 164-165. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ a b Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 218. ISBN 978-83-7073-928-7.
- ↑ John C. Barentine: Uncharted Constellations: Asterisms, Single-Source and Rebrands. Springer, 2016, s. 141. ISBN 978-3-319-27619-9.
- ↑ Shane Horvatin: Solarium. the Sundial. MiChigan State University. [dostęp 2017-09-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gwiazdozbiór Sieci w serwisie Constellation Guide (ang.)