Klasycyzm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 16:56, 7 lip 2010

Klasycyzm (z łac. classicus – doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian, Greków oraz Żydów. Styl ten nawiązywał głównie do antyku. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie - jako odrodzeniu kultury wielkiego Rzymu. Jako styl dominujący epoki wpływał na kształt innych nurtów kulturowych okresu jak Barok, Rokoko, Manieryzm. Trwał do końca wieku XVIII, w niektórych krajach do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w I poł. XVIII wieku. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła walka klasyków z romantykami.

Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa. Klasycyzm w Polsce bywa też zwany stylem stanisławowskim (od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego).

Cechy klasycyzmu

wzorowanie się na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i Rzymu (rzymski Panteon i Partenon w Atenach),
chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury Antyku,
statyka zamiast dynamizmu,
oszczędność wyrazu,
spokój - przeciwieństwo barokowej ekspresji,
uwypuklenie cnót obywatelskich w przeciwieństwie do rokokowej frywolności,
obraz idealistyczny,
kształt ważniejszy niż barwa,
tematyka moralizatorska, często propagandowa (np. Jacques-Louis David Śmierć Marata),
ukazywanie momentu przed ważnym wydarzeniem lub akcją (np. Jacques-Louis David Przysięga Horacjuszy),
używanie silnego strumienia, "snopu" światła (np. Jacques-Louis David Śmierć Sokratesa).

Architektura klasycystyczna, podstawowe cechy

Osobny artykuł: Architektura klasycystyczna.

wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;
kopiowanie elementów architektury starożytnej;
budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;
stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;
kolor przyporządkowany rysunkowi;
dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;
w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;
oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;
rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;
pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;
we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;
kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą;
dwory wraz z ogrodami i parkami wzbogacone: alejami z drzewami, stawami rybnymi; w obrębie dworu były: młyn oraz browar;
wnętrza dworów ozdabiano portretami rodzinnymi, trofeami myśliwskimi, a na ścianach wieszano tkaniny ozdobne zwane arrasami.

Najważniejsi przedstawiciele klasycyzmu

Muzyka

Architektura

Francja: Jacques Germain Soufflot, Jean Francois Chalgrin, Charles Percier
Anglia: Robert Adam
Niemcy: Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze, Carl Gotthard Langhans, Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff
Włochy: Giovanni Battista Piranesi
Rosja: Carlo Rossi
Polska: Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer, Szymon Bogumił Zug, Jakub Kubicki, Antonio Corazzi, Efraim Szreger, Chrystian Piotr Aigner, Stanisław Zawadzki, Wawrzyniec Gucewicz.

Malarstwo i grafika

Cechy:

Statyczne oparte na układach pionowych.
Kontur.
Chłodny koloryt.
Miękki światłocień.
Gładka faktura.
Wzniosłość.

Malarstwo wyraziło się głównie w tematyce historycznej (starożytnej), mitologicznej, alegorycznej i portrecie.

Jacques-Louis David - Porwanie Sabinek, Portret konny Stanisława Kostki Potockiego
Jean-Auguste-Dominique Ingres - Wielka odaliska, Jowisz i Tetyda (Zeus i Tetyda)
Giovanni Battista Lampi
Giovanni Battista Piranesi
Thomas Gainsborough
Marcello Bacciarelli
Bernardo Bellotto

Rzeźba

Antonio Canova - rzeźbił głównie posągi i grupy mitologiczne ("Dedal i Ikar", "Trzy Gracje"); rzeźbił także postacie współczesne, przedstawiając je jednak jako postacie mitologiczne (Henryka Lubomirskiego przedstawił jako Amora)
Bertel Thorvaldsen - rzeźby mitologiczne, religijne, historyczne pomniki, popiersia. Autor pomnika Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego (ten ostatni wzorowany na rzymskiej statui Marka Aureliusza)
Andrzej Le Brun - tworzył rzeźby do dekoracji Zamku Królewskiego i Łazienek, a także popiersia znanych Polaków.
Jakub Tatarkiewicz - wyrzeźbił popiersie Fryderyka Chopina.

Najważniejsze budowle klasycyzmu

Zobacz też

Szablon:Stub

@@ Linia 48: / Linia 48: @@
 * Włochy: [[Giovanni Battista Piranesi]]
 * Rosja: [[Carlo Rossi]]
-* Polska: [[Dominik Merlini]], [[Jan Chrystian Kamsetzer]], [[Szymon Bogumił Zug]], [[Jakub Kubicki]], [[Antonio Corazzi]], [[Efraim Szreger]], [[Chrystian Piotr Aigner]].
+* Polska: [[Dominik Merlini]], [[Jan Chrystian Kamsetzer]], [[Szymon Bogumił Zug]], [[Jakub Kubicki]], [[Antonio Corazzi]], [[Efraim Szreger]], [[Chrystian Piotr Aigner]], [[Stanisław Zawadzki]], [[Wawrzyniec Gucewicz]].
 === Malarstwo i grafika ===