Przejdź do zawartości

Wojna domowa w Mali (2012–2014): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Linia 59: Linia 59:


== Powstanie Tuaregów ==
== Powstanie Tuaregów ==
[[Plik:Azawad Tuareg rebellion 2012 - 2.svg|thumb|Powstanie Tuaregów w Azawadzie w 2012 roku]]
=== Działania MNLA ===
=== Działania MNLA ===
Pierwsze ataki rebeliantów miały miejsce 17 stycznia 2012 na miasta [[Ménaka]], [[Aguelhoc]] oraz [[Tessalit]]. Malijski rząd poinformował dzień później, że sytuacja jest opanowana i że posiada kontrolę nad wymienionymi miastami. W walkach tych poległo co najmniej 47 rebeliantów oraz dwóch żołnierzy<ref name=kill/>. 24 stycznia rebelianci na krótko zdobyli miasto Aguelhoc, gdyż dzień później wojsko odbiło miasto. 26 stycznia po walkach z wojskiem rządowym, rebelianci zdobyli kontrolę nad miastami [[Anderamboukane]] i [[Lere]]. 27 stycznia Tuaregowie podjęli nieudany atak na [[Niafunké]]. Natomiast 1 lutego po powtórnym szturmie bojownicy zdobyli Ménakę<ref>{{cytuj stronę| url =http://stratfor.com/weekly/mali-besieged-fighters-fleeing-libya| tytuł =Mali Besieged by Fighters Fleeing Libya| data dostępu = 2012-02-10| autor = | opublikowany =stratfor.com | praca = | data = | język =en}}</ref>.
Pierwsze ataki rebeliantów miały miejsce 17 stycznia 2012 na miasta [[Ménaka]], [[Aguelhoc]] oraz [[Tessalit]]. Malijski rząd poinformował dzień później, że sytuacja jest opanowana i że posiada kontrolę nad wymienionymi miastami. W walkach tych poległo co najmniej 47 rebeliantów oraz dwóch żołnierzy<ref name=kill/>. 24 stycznia rebelianci na krótko zdobyli miasto Aguelhoc, gdyż dzień później wojsko odbiło miasto. 26 stycznia po walkach z wojskiem rządowym, rebelianci zdobyli kontrolę nad miastami [[Anderamboukane]] i [[Lere]]. 27 stycznia Tuaregowie podjęli nieudany atak na [[Niafunké]]. Natomiast 1 lutego po powtórnym szturmie bojownicy zdobyli Ménakę<ref>{{cytuj stronę| url =http://stratfor.com/weekly/mali-besieged-fighters-fleeing-libya| tytuł =Mali Besieged by Fighters Fleeing Libya| data dostępu = 2012-02-10| autor = | opublikowany =stratfor.com | praca = | data = | język =en}}</ref>.

Wersja z 17:13, 16 sty 2013

Konflikt w Mali (2012-2013)
Ilustracja
{{{opis grafiki}}}
Czas

{{{czas}}}

Miejsce

Północne Mali, Azawad

Wynik

bunt wojska i zamach stanu; przejęcie przez Tuaregów kontroli i deklaracja niepodległości Azawadu; wybuch wojny domowej w Azawadzie i odbicie go przez islamistów powiązanych z Al-Kaidą; przygotowywania do interwencji międzynarodowej

Strony konfliktu
 Mali
 Francja (wsparcie lotnicze od 11 stycznia 2013)
Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS):

Wsparcie logistyczne
Podczas powstania Tuaregów:

Podczas operacji Serwal:

Azawad

Ansar Dine (Obrońcy Wiary)
Al-Kaida Islamskiego Maghrebu (AQIM)
Ruch na Rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej (MUJAO)
Boko Haram

Dowódcy
Mali Amadou Toumani Touré (do 22 marca 2012)
Mali Amadou Sanogo (od 22 marca do 12 kwietnia 2012
Mali Dioncounda Traoré od 12 kwietnia 2012) 		Moussa Ag Acharatoumane
Ijad Ag Ghaly †
Siły
Mali 7 tys. żołnierzy
Francja 750 żołnierzy + lotnictwo
ECOWAS: 3300 (docelowo) 		3 tys. rebeliantów[3]
1200 rebeliantów[4]
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|}
[[commons:{{{commons}}}|Multimedia w Wikimedia Commons]]

Konflikt w Mali – seria konfliktów zbrojnych między armią malijską, a rebeliantami tuareskimi z Narodowego Ruchu Wyzwolenia Azawadu (MNLA), a następnie MNLA z ich dawnymi sojusznikami z islamistycznych ugrupowań ekstremistycznych. Po pokonaniu MNLA przez islamistów do ofensywy przystąpiła ponownie armia malijska. Rebelia Tuaregów została rozpoczęta 17 stycznia 2012 atakiem rebeliantów na wojsko narodowe, co oznaczało złamanie rozejmu z 2009.

W wyniku operacji Tuaregów od stycznia do marca 2012, władze centralne utraciły kontrolę nad kilkoma miastami, a rebelianci zdobyli kontrolę nad większością terenu Azawadu. Niezadowolone z sytuacji wojsko zbuntowało się i 22 marca 2012 odsunęło od władzy prezydenta Amadou Toumani Touré. Zamach stanu spowodował nałożenie na Mali sankcji przez społeczność międzynarodową. Sytuację polityczną wykorzystali Tuaregowie, którzy zainicjowali nową ofensywę wobec bezradnego wojska.
W dniach 30 marca – 1 kwietnia 2012 zajęli kolejno najważniejsze miasta północnego Mali: Kidal, Gao, Timbuktu. Rebelianci ogłosili swoje zwycięstwo i zadeklarowali zakończenie operacji wojskowych 5 kwietnia 2012. 6 kwietnia 2012 Azawad proklamował niepodległość.

Pod koniec czerwca 2012 w Azawadzie doszło do wojny, w wyniku której islamscy radykałowie pokonali Tuaregów i wypędzili ich z głównych miast. W krótkim czasie Al-Kaida Islamskiego Maghrebu, Ruch na Rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej‎ i Ansar Dine przejęły kontrolę nad całym Azawadem, zaprowadzając tam własne porządki i prawo opierające się na szariacie. Wobec groźby ataków terrorystycznych w Afryce i Europie przygotowywanych przez fundamentalistów z Azawadu, opracowano przy malijskim poparciu plan odbicia tego obszaru przez kraje stowarzyszone w ECOWAS. Plan operacji został ostatecznie zatwierdzony 20 grudnia 2012 przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Dzień później islamiści i MNLA ogłosiły zakończenie walk.

10 stycznia 2013 rozpoczęły się u bram Azawadu walki między islamistami, a malijskimi siłami rządowymi. Rebelianci zajęli wówczas miasto Konna i po apelu prezydenta Dioncounda Traore, 11 stycznia 2013 siły francuskie rozpoczęły bombardowania pozycji dżihadystów w ramach operacji Serwal. Konnę odbito z rąk bojowników, niszczono także ich infrastrukturę militarną w Azawadzie. Do Mali wprowadzano pierwsze oddziały międzynarodowych wojsko pod egidą ECOWAS.

Tło

W przeszłości Tuaregowie wielokrotnie występowali zbrojnie przeciwko władzom. Pierwsze walki wybuchły jeszcze za administracji francuskiej w latach 1916-1917. Przyczyną tamtejszych wystąpień były fatalne warunki życia Tuaregów. Dekolonizacja nie przyniosła poprawy warunków życia nomadów. Nomadowie żyjący w Mali i Nigrze żyli w ubóstwie i byli dyskryminowani przez kolejne rządy, nie byli dopuszczani do władzy[5].

Niezadowolenie z fatalnej sytuacji sytuacji ekonomicznej i społecznej doprowadziły do wybuchu w latach 1990-1995 rebelii malijskich i nigryjskich Tuaregów. Podpisane porozumienia pokojowe przyniosły ponad dziesięć lat względnego spokoju. Kiedy rząd malijski obiecał zwiększyć inwestycje w zamieszkiwanym przez nich regionie kraju, Tuaregowie w lipcu 2006 zrezygnowali z roszczeń o autonomię dla Azawadu[5].

Jednak brak stabilizacji wśród nigryjskich Tuaregów, spowodował, iż także malijscy nomadowie pod koniec 2007 rozpoczęli na niespotykaną dotąd skalę ataki na siły wojskowe. W lipcu 2008 większość grup rebelianckich podpisało zawieszenie broni, a konflikt został zażegnany w maju 2009 po wcześniejszej ofensywie armii[5].

Malijscy Tuaregowie byli zaciągani jako najemnicy w służbie Maummara al-Kaddafiego podczas wojny domowej w Libii w 2011. W związku z obaleniem libijskiego dyktatora przez tamtejszych powstańców, uzbrojeni i zmobilizowani Tuaregowie powrócili na pustynne tereny Azawadu. W październiku 2011 powołali ugrupowanie Narodowego Ruchu Wyzwolenia Azawadu (MNLA) i w styczniu 2012 podjęli kolejną walkę o niepodległość tego regionu. Tuaregowie zostali oskarżeni przez malijski rząd o współpracę z Al-Kaidą[6]. W czasie trwania rebelii u boku MNLA walczyło ugrupowanie Ansar Dine (Obrońcy Wiary), mające powiązania z Al-Kaidą Islamskiego Magrebu (AQIM)[7] oraz fundamentaliści islamscy z Ruchu na Rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej (MUJAO), którzy w październiku 2011 wydzielili się z AQIM[8]. Rebelianci domagali się wprowadzenia prawa szariatu[7].

Powstanie Tuaregów

Powstanie Tuaregów w Azawadzie w 2012 roku

Działania MNLA

Pierwsze ataki rebeliantów miały miejsce 17 stycznia 2012 na miasta Ménaka, Aguelhoc oraz Tessalit. Malijski rząd poinformował dzień później, że sytuacja jest opanowana i że posiada kontrolę nad wymienionymi miastami. W walkach tych poległo co najmniej 47 rebeliantów oraz dwóch żołnierzy[6]. 24 stycznia rebelianci na krótko zdobyli miasto Aguelhoc, gdyż dzień później wojsko odbiło miasto. 26 stycznia po walkach z wojskiem rządowym, rebelianci zdobyli kontrolę nad miastami Anderamboukane i Lere. 27 stycznia Tuaregowie podjęli nieudany atak na Niafunké. Natomiast 1 lutego po powtórnym szturmie bojownicy zdobyli Ménakę[9].

2 lutego dziesiątki żołnierzy zginęło w bitwie pod Aguelhoc. W stolicy Bamako doszło do protestów ludności niezadowolonej z wybuchu walk w kraju. Po protestach w Bamako, minister spraw wewnętrznych zastąpił ministra obrony. Prezydent kraju Amadou Toumani Touré zaapelował o spokój[10]. 4 lutego rebelianci zaatakowali miasto Kidal. Podczas walk użyto ciężkiej broni. W wyniku walk, 3500 cywilów opuściło miasto, uciekając do Mauretanii. Wcześniej około 10 tysięcy cywili uciekło do obozów dla uchodźców w Nigrze po walkach w Ménace i Anderamboucane[11]. 20 Tuaregów zginęło podczas ataku sił powietrznych pod Kidalem[12].

8 lutego rebelianci MNLA zdobyli leżące w pobliżu granicy z Algierią miasto Tinzawatene. Stacjonujący tam żołnierze uciekli do Algierii. Buntownicy zdobyli w mieście broń i pojazdy wojskowe znajdujące się w obozach wojskowych. Podczas walk o miasto zginął jeden żołnierz i jeden Tuareg[13]. Do tego momentu konfliktu zginęło co najmniej 40 żołnierzy oraz 65 rebeliantów[14]. Z kraju uciekły 22 tysiące cywilów (10 000 do Nigru, 9000 do Mauretanii, 3000 do Burkina Faso)[15].

22 lutego w bombardowaniu rebelianckich pozycji z powietrza, pociski trafiły w obóz dla uchodźców. W ataku zginęła dziewczynka i dziesięć kobiet[16].

4 marca wybuchły kolejne walki o miasto Tessalit. Kolejnego dnia malijscy żołnierze starli się z rebeliantami, zostali zmuszeni do wycofania się z pozycji, jednak nadal kontrolowali miasto[17]. Podczas walk amerykańskie lotnictwo organizowało zrzuty aprowizacyjne dla malijskich żołnierzy[18]. Kolejny szturm rebeliantów na Tessalit miał miejsce 11 marca. W bitwie udział wzięło 600 rebeliantów. Tuaregowie zajęli miasto. Żołnierze w nim stacjonujący zmuszeni zostali do ucieczki w kierunku granicy z Algierią. Kilku z żołnierzy wzięto do niewoli[19]. Rebelianci kontynuowali ofensywę i 14 marca weszli bez walk do miast Diré i Goundam pod Timbuktu[20].

Sytuacja dla władz Mali przedstawiała się niekorzystnie. Tuaregowie de facto kontrolowali większość północy kraju. Działania wojska narodowego nie przynosiły zamierzanych skutków. Rząd wynajął ukraińskich najemników do pilotowania trzech helikopterów. Jeden był uziemiony przez awarię, natomiast dwa pozostałe patrolowały południowe obszary kraju. Żołnierze prosili o lepsze uzbrojenie, które było niezbędne do walki z rebeliantami. Ponadto wojsko było niezadowolone z działalności władz, w wyniku czego sytuacja była bardzo niestabilna[21][22].

Bunt wojsk i zamach stanu

 Osobny artykuł: Zamach stanu w Mali (2012).

Wieczorem 21 marca w stolicy Mali Bamako doszło do buntu wojska i szturmu na pałac prezydencki. Przyczyną ataku według buntowników pod wodzą kapitana Amadou Sanogo były niedostateczne wysiłki na rzecz stłumienia rebelii Tuaregów. Tuż przed atakiem doszło do rozmów w koszarach ministra obrony z wojskowymi, jednak nie przyniosły one skutków. Zbuntowani żołnierze przez kilka godzin walczyli z elitarną strażą prezydencką Czerwonych Beretów. Buntownicy zajęli pałac prezydencki, a w czasie starcia dwóch żołnierzy zostało rannych[22]. Żołnierze aresztowali współpracowników prezydenta Amadou Toumani Touré, w tym ministrów spraw zagranicznych oraz ds. administracji terytorialnej, Soumeylou Boubeye Maiga i gen. Kafougouna Kone[23]. Doszło do 10-minutowej potyczki o siedzibę państwowej telewizji, zakończonej zajęciem jej przez buntowników. Transmitowany program został przerwany, a następnie pojawiła się ludowa muzyka i komunikat wojskowy o bieżącej sytuacji[24]. Do buntu doszło także w garnizonie w Gao, gdzie rekruci zaczęli strzelać w powietrze i wzięli za zakładników przełożonych[25].

Rano 22 marca w państwowej telewizji wyświetlano nagranie, w którym rzecznik buntowników kapitan Amadou Konare ogłosił powstanie Narodowego Komitetu na rzecz Przywrócenia Demokracji i Państwa (CNRDR), zawieszenie konstytucji, rozwiązanie instytucji państwowych i wprowadzenie godziny policyjnej na czas nieokreślony. Poinformował o buncie, zajęciu pałacu prezydenckiego, siedziby telewizji i radia oraz o końcu rządów prezydenta Touré. Lojaliści obalonego prezydenta, poinformowali, iż znajdował się w bezpiecznym miejscu, jednak miejsce jego pobytu nie było znane[26]. Rebelianci tuarescy z MNLA zapowiedzieli kontynuowanie walk na północy kraju oraz wykorzystanie niestabilności do rozpoczęcia nowych działań zbrojnych celem zdobycia kontroli nad kolejnymi miastami[27].

Nowa ofensywa Tuaregów i islamistów

Po wojskowym puczu, armia malijska była w rozsypce. Żołnierze opuścili stanowiska w kilku miastach. Po zamachu stanu, pierwszym miastem przejętym przez Tuaregów był Anefis, co stało się 23 marca[28]. 25 marca rebelianci Ansar Dine odcięli drogi do kontrolowanych miast na północy kraju. Domagali się dodatkowo wprowadzenia prawa szariatu w północnym Mali[29]. Tego samego dnia bojownicy MNLA i Ansar Dine przystąpili do oblężenia miasta Kidal. To strategiczne miasto i stolica regionu zostało zajęte po walkach 30 marca. Bojownicy zdobyli także miasta Ansongo i Bourem[30].

W odpowiedzi na ofensywę Tuaregów, Amadou Sanogo poprosił arenę międzynarodową o wsparcie w zwalczaniu rebelii nomadów. Tymczasem Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej zagroziła juncie malijskiej sankcjami dyplomatycznymi i ekonomicznymi, jeśli nie oddadzą władzy obalonemu prezydentowi[31]. Kapitan Sanogo ogłosił 27 marca nową konstytucję kraju[32]. Część z 69 artykułów powielała przepisy zawieszonej ustawy zasadniczej. W myśl nowych przepisów, szefem państwa pozostawał przewodniczący Narodowego Komitetu na rzecz Przywrócenia Demokracji i Państwa (CNRDR), Amadou Sanogo, do którego należało prawo mianowana szefa i członków rządu. W skład CNRDR miało wchodzić 41 członków, w tym 26 wojskowych i 15 cywilnych. Komitet miał pełnić władzę do czasu organizacji wyborów prezydenckich i parlamentarnych. Zniesiono godzinę policyjną i otwarto granice państwa[33][34].

Flaga używana przez rebeliantów MNLA

31 marca doszło do potyczki pod Gao. W wyniku walk rebelianci MNLA, Ansar Dine i MUJAO[8] zajęli bazę wojskową, a następnie weszli do miasta, wywieszając tam swoją flagę[35]. Armia malijska w walkach użyła lotnictwa[36]. 1 kwietnia Tuaregowie zajęli historyczne miasto Timbuktu. Nim do tego doszło, rebelianci stoczyli zacięty bój z armią, po którym żołnierze oddali broń. Rebelianci ostrzelali także wojskowe bazy, gdzie schronienia szukali pokonani. Nomadowie celebrowali swoje zwycięstwo i wywiesili flagi w zdobytym mieście[37]. Z powodu walk uciekło 200 tysięcy cywilów[38].

W związku z działaniami tuareskich rebeliantów, ECOWAS postawiła w stan gotowości 2 tysiące żołnierzy sił szybkiego reagowania. Siły te mogłyby zostać użyte do walki z tuareskimi rebeliantami w przypadku przywrócenia w Mali porządku konstytucyjnego[39]. Tymczasem 2 kwietnia minęło ultimatum ECOWAS. Dzień wcześniej Sanogo zadeklarował przywrócenie konstytucji z 1992, jednak działania te uznano za niewystarczające i na szczycie w Dakarze 2 kwietnia wprowadzono sankcje dyplomatyczne, gospodarcze i finansowe[37].

Rzecznik MLNA Mossa Ag Attaher, ogłosił zwycięstwo i zakończenie ofensywy zbrojnej oraz skupienie się na wysiłkach na rzecz utrwalenia i konsolidacji władzy na zdobytych terytoriach. Jednocześnie członkowie grupy Ansar Dine, według relacji mieszkańców, rozpoczęli działania mające na celu wprowadzenie prawa islamskiego na opanowanym obszarze, m.in. zakazując określonych zachowań życia codziennego, jak sprzedaż alkoholu, słuchanie muzyki, czy noszenie "zachodniego" ubioru[40][41].

2 kwietnia MNLA zamknęło drogi do miasta Douentza na południu Mali[42]. Groźbę ofensywy na południe kraju i ataku na stolicę oddalił komunikat Tuaregów, iż 5 kwietnia zadecydowano zakończyć wszystkie operacje wojskowe[43].

3 kwietnia grupy zbrojne zrabowały żywność z magazynów Światowego Programu Żywnościowego w Kidal, Gao i Timbuktu[44]. Ograbione zostały także magazyny innych organizacji pomocowych oraz szpitale, hotele, urzędy, biura i kościoły. Ansar Dine splądrowali bary, gdzie podawano alkohol, w rozgłośniach radiowych zakazano puszczania zachodniej muzyki[45].

Skutki powstania Tuaregów

Proklamacja niepodległości Azawadu

5 kwietnia w Gao uprowadzono konsula i sześciu algierskich dyplomatów. Rzecznik Tuaregów Mossa Ag Attaher potępił porwanie i poinformował, że stali za nim islamiści z Ansar Dine, próbujący sabotować działania Tuaregów[46]. Zakładnicy zostali zwolnieni 8 kwietnia[47]. W toku walk rebelianci pojmali 400 żołnierzy malijskich. Po zakończeniu rebelii, MNLA poinformowała, że ani rząd w Bamabko, ani organizacje humanitarne nie zainteresowały się ich losem[48].

6 kwietnia rzecznik MNLA Mossa Ag Attaher, ogłosił niepodległość Azawadu. Zadeklarowano zachowanie granic z Burkina Faso, Mauretanią, Algierią i Nigrem[46]. W oświadczeniu przywołano ponadto okres marginalizacji Tuaregów przez malijskie władze, wyrażono przywiązanie do trwałego pokoju, utworzenia instytucji państwa opartych na demokratycznej konstytucji, a także zobowiązanie do przestrzegania zasad Karty Narodów Zjednoczonych. Ruch niepodległościowy wezwał całą społeczność międzynarodową do uznania nowo tworzonego państwa[49]. Ansar Dine zakwestionowało deklarację niepodległości[50]. Także Unia Afrykańska, Unia Europejska nie uznały niepodległości Azawadu. Przewodniczący Komisji Unii Afrykańskiej Jean Ping stwierdził, iż deklaracja MNLA nie miała żadnej wagi[51]. Przedstawiciel dyplomacji UE Catherine Ashton podkreśliła przywiązanie organizacji do integralności terytorialnej Mali od początku wybuchu kryzysu. Wezwała do rozwiązania sytuacji na drodze politycznego dialogu i wyraziła poparcie dla działań ECOWAS w tym zakresie. Sama ECOWAS poinformowała natomiast o gotowości do podjęcia wszelkich środków, w tym użycia siły zbrojnej, do zagwarantowania integralności terytorialnej Mali[52].

W wyniku toczących się od stycznia do kwietnia 2012 walk, 270 tysięcy ludzi musiało opuścić swoje miejsca zamieszkania. Mauretania przyjęła ponad 56 tysięcy uchodźców, Burkina Faso - ponad 46 tysięcy, Algieria - ok. 30 tysięcy, a Niger - ponad 29 tysięcy. 107 tysięcy Malijczyków pozostało w kraju, ale musiało porzucić domostwa. Wystąpiły ponadto problemy z dostarczaniem pomocy humanitarnej ze względu na opanowanie Azawadu przez rebeliantów. Pustynne regiony zmagały się z kryzysem żywnościowym[53].

8 kwietnia 2011 w Timbuktu powołano Narodowy Front Wyzwolenia Azawadu (FNLA). Była to formacja w skład której wchodziło 500 bojowników. Ugrupowanie kierowane przez dezertera z armii malijskiej Husajna Choulama nie opowiadało się za MNLA, ani za Ansar Dine. FNLA była arabską milicją dążącą, według własnych deklaracji, do pokoju i obrony cywilów przed nacierającymi Tuaregami[54].

Zmiany na malijskiej scenie politycznej

26 kwietnia 2012 ECOWAS poinformował, iż uformowano liczący 3 tysiące żołnierzy kontyngent wojsk regionalnych, który miał wesprzeć tymczasowy rząd malijski, który powołano, gdy w dniu proklamacji niepodległości Azawadu, Amadou Sanogo podpisał porozumienie o przekazaniu władzy w ręce cywilnego rządu. Do tego kroku Sanogo został zmuszony przez restrykcje nakładane przez ESOWAS. Tymczasowym prezydentem został przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Dioncounda Traoré, zaprzysiężony 12 kwietnia 2012. Wcześniej, bo 8 kwietnia 2012, obalony prezydent Amadou Toumani Touré, oficjalnie podał się do dymisji. 17 kwietnia 2012 premierem rządu tymczasowego został mianowany Cheick Modibo Diarra[55].

21 maja 2012 w wyniku ataku demonstrantów na pałac prezydencki w Bamako, Dioncounda został pobity do nieprzytomności i z urazami głowy trafił do szpitala. Trzech atakujących zostało zabitych przez jego ochronę[56].

Po utraceniu kontroli przez rząd w Bamako nad miastami Azawadu, dochodziło tam do dewastacji obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W maju 2012 islamiści zniszczyli w Timbuktu historyczne grobowce. Fundamentaliści spalili także świątynie nie należące do wyznawców islamu[57].

Wojna domowa w Azawadzie

Rozbieżne interesy MNLA i islamistów

Po deklaracji niepodległości, wybuchł spór pomiędzy MNLA i islamskimi radykałami. Ansar Dine twierdziło, że ich celem jest dżihad, a nie niepodległość. Mimo, iż siły MNLA były liczniejsze od Ansar Dine, to w miastach Timbuktu i Gao powiewały czarne flagi dżihadystów. Radykałowie wprowadzali prawo szariatu, a także burzyli świątynie chrześcijańskie. Ponadto pojawiła się groźba, iż niestabilny Azawad stanie się bazą islamskich fundamentalistów. Widziano tam bowiem bojowników nigeryjskiego ugrupowania Boko Haram oraz przywódcę afrykańskiej filii Al-Kaidy Hamadę Oulda Muhammada Kheirou, z kolei w Timbuktu lidera Al-Kaidy Islamskiego Maghrebu - Muchtara Belmochtara[58].

Rebelianci z MNLA zadeklarowali, że jeśli arena międzynarodowa uzna niepodległość Azawadu, to pierwsi ruszą na wojnę z islamistami. Niestabilnością regionu zaniepokojone były państwa członkowskie ECOWAS. Rozważały zorganizowanie i wysłanie 2-3-tysięcznej armii interwencyjnej, która rozbiłaby tuareską rebelię i zaprowadził porządek w kraju. Za taką opcją postulował Niger, który w przeszłości zmagał się z tuareskimi partyzantami. Według tego kraju, rebeliantów należało pokonać militarnie by następnie przystąpić do rokowań. Przeciwko siłowemu rozwiązaniu była Algieria, gdyż obawiała się wybuchu powstania nomadów na swoim terytorium[58].

Według komentatorów wysłanie podmiotu interweniującego nie dawałoby zamierzanego sukcesu. Obszary Azawadu to w głównej mierze pustynia, tereny trudne taktycznie do prowadzenia operacji wojskowych. Na takiej arenie konfliktu, wojska zachodnioafrykańskie mogłyby sobie nie poradzić z tuareskimi partyzantami i ewentualnie z islamistami. W przeszłości, mające ogromne problemy w rozeznaniu bojowym i taktyce wojennej wojsko malijskie, przeciwko rebeliantom wysyłało milicje plemienne, które stosowały taktykę spalonej ziemi. Wobec tego władze w Bamako odradzały interwencji na terenie Azawadu. Poprosiły z kolei o dostarczenie niezbędnego sprzętu, koniecznego do prowadzenia działań wojennych[58].

26 maja 2012 ugrupowania MNLA i Ansar Dine w komunikacie poinformowały o wspólnym porozumieniu. Uzgodniono, iż na terenie Azawadu wprowadzony zostanie prawo szariatu. Oba ugrupowanie działały dotąd niezależnie, opanowując całą północną część kraju. MNLA promowało świecką ideę państwa, w przeciwieństwie do islamistów. Po proklamacji niepodległości Tuaregowie nawet zapowiadali wszczęcie walki z radykałami. Jednak niespodziewanie zmienili swoje postulaty, sprzymierzając się z islamistami. Potwierdziło to niepokoje, iż Azawad mógł stać się główną bazą terrorystów w Afryce[59][60].

Wybuch walk o kontrolę nad Azawadem

Jednak majowe porozumienie nie weszło w życie, a pomiędzy oboma ugrupowaniami wybuchły walki[61]. Nasilenie walk nastąpiło w miesiąc od zawarcia porozumienia, czyli 26 czerwca 2012, kiedy to w walkach ranny został sekretarz generalny MNLA, natomiast 27 czerwca 2012 Ansar Dine wraz z Al-Kaidą Islamskiego Maghrebu (AQIM) zajęły Gao, dotychczasową siedzibę władz Azawadu i wypędziły z niego MNLA. W kolejnych dniach zajęły pozostałe miasta północnego Mali, włącznie z Timbuktu i Kidal[62]. 28 czerwca 2012 radykałowie zburzyli w Timbuktu co najmniej dwa mauzolea sufickich świętych uznane przez UNESCO za pomniki Światowego Dziedzictwa Kultury. Ponadto grozili zburzeniem wszystkich 16 grobowców. Biorąc przykład z afgańskich talibów, ekstremiści uważali, iż oddawanie czci grobowcom było grzechem[63]. Celem wszystkich organizacji fundamentalistów islamskich było wprowadzenie islamskiego, w wersji skrajnie teologicznej, ze skrajnym prawem szariatu na terenie danego państwa. Z tego powodu drony USA pod koniec czerwca 2012 po raz pierwszy zbombardowały konwoje Al-Kaidy, z racji obaw przed powstaniami tuareskimi na ich fragmentach pustyni. W nalocie zginęło 8 terrorystów[64][65]. Ostatnie miasto zajmowane przez Narodowy Ruch Wyzwolenia Azawadu, Ansogo, zostało zdobyte przez Ansar Dine 12 lipca 2012[66].

1 września 2012 Ruch na Rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej przejął kontrolę nad miastem Douentza, które leży u południowych bram Azawadu. Miasto te było w czasie powstania kontrolowane przez songhajską milicję "Ganda Iso" lojalną rządowi w Bamako. MUJAO wcześniej podpisała porozumienie z milicją, jednak, kiedy zaczęli działać niezależnie, islamiści otoczyli miasto. Wówczas Malijczycy poddali się bez walki i zostali rozbrojeni, a do miasta weszli islamiści, zaprowadzając tam własne porządki. Komentatorzy zwrócili uwagę, że islamiści po opanowaniu Azawadu, parli na południe kraju, co zagrażało opanowani przez nich pozostałych regionów kraju[67]. 19 listopada 2012 MUJAO i Al-Kaida Islamskiego Maghrebu przejęły z rąk MNLA miasto Ménaka na południowym wschodzie Azawadu[68].

Przygotowania do operacji reagowania kryzysowego w Azawadzie

W związku z zaistniałą sytuacją, powróciła sprawa zagranicznej interwencji pod egidą ECOWAS. Francja ogłosiła gotowość udzielenia logistycznego wsparcia podmiotowi interweniującemu. Za interwencją opowiedział się francuski prezydent François Hollande. ECOWAS czekała, by jej wojskom mandatu udzieliła ONZ (RB ONZ trzykrotnie odmawiała mandatu dla misji wojskowej ECOWAS) i dała czas do końca lipca 2012 malijskim politykom na utworzenie reprezentatywnego rządu, który wystąpi do organizacji o zbrojną interwencję. Przeciwni interwencji był kapitan Amadou Sanogo i premier Cheick Modibo Diarra oraz większość malijskiego społeczeństwa[65].

Na początku września 2012 prezydent Traore zwrócił się z oficjalną prośbą do ECOWAS o atak, który spacyfikuje północną część kraju, zajętą przez islamistów. Informację tą potwierdził prezydent Wybrzeża Kości Słoniowej Alassane Ouattara, pełniący obowiązki przewodniczącego ECOWAS. Dioncounda Traore poprosił o przysłanie policji, lotnictwa, a także pięciu batalionów piechoty[69].

Prezydent Republiki Francuskiej Francois Hollande wezwał w październiku 2012 do jak najszybszej interwencji przeciwko islamistom. Francja miała obawy, iż w Azawadzie jako bazie terrorystów w Afryce, mogą być przygotowywane zamachy w tym także ataki na Europę. Terroryści po zajęciu Azawadu podjęli próby nieudanych ataków na francuskie ambasady w Mali oraz Mauretanii. Jednakże problemem okazało się samo przygotowanie sił interwencyjnych. Wyposażenie i wyszkolenie ewentualnego korpusu ekspedycyjnego trwało sporo czasu do tego dochodziło przygotowanie operacji polegających na wytropieniu rebeliantów na ogromnych obszarach piaszczystego Azawadu. Same przygotowywania planowane były na pięć miesięcy[70]. Według ekspertów wojskowych zachodnioafrykańskie armie rządowe były bardzo słabo wyszkolone i niezdyscyplinowane. Szczególnie dotyczyło to armii nigeryjskiej, zmagającej się w kraju z partyzantami z ugrupowania Boko Haram. Komentatorzy ostrzegali, że po odbiciu miast Azawadu, interwencja może przerodzić się w wojnę partyzancką na pustyni[71].

Według październikowego raportu ONZ ekstremiści z Azawadu porywali ludzi dla okupu, uprawiali przemyt narkotyków, egzekwowali surowe prawo szariatu. Pod rządami szariatu kobiety zostały pozbawione praktycznie wszelkich praw, natomiast były zmuszane do małżeństwa od najmłodszych lat. Ponadto występował proces kupowania od ubogich rodzin za 600 dolarów małych chłopców, których wychowywano na bojowników[72].

12 października 2012 RB ONZ na podstawie rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych dała afrykańskim liderom 45 dni na opracowanie planu interwencji w Azawadzie. 11 listopada 2012 przywódcy Wspólnoty Gospodarczej Państw Zachodnioafrykańskich zatwierdzili na spotkaniu w Abudży plan odbicia północnej części Mali z rąk rebeliantów za pomocą sił liczących 5500 żołnierzy kontyngentu interwencyjnego w tym 3300 z państw stowarzyszonych z ECOWAS. Żołnierze mają pochodzić głównie z Mali, Nigerii, Nigru i Burkina Faso[73]. Oprócz tego udział w operacji wojskowej weźmie ponad 2 tys. z innych państw Afryki, prawdopodobnie z RPA, a także Czadu, którego wojsko ma doświadczenie w walkach na pustyni, podobnie jak malijskie milicje plemienne, które były przez lata zbrojone przez rząd do walki z Tuaregami. Przed operacją do Mali miało przybyć także 200-400 instruktorów z Europy, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Kanady, którzy będą szkolić siły interwencyjne. Następnie korpus ekspedycyjny przy wsparciu lotnictwa USA i Francji ruszy do Azawadu. Cała operacja ma potrwać rok, a jej koszt szacowany jest na 500 mln dolarów[71][74].

Plan ECOWAS został 20 grudnia 2012 jednogłośnie zatwierdzony przez francuski projekt rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2085. Misji przyznano roczny mandat, podczas którego za pomocą "wszelkich niezbędnych środków", państwa biorące udział w operacji mają pomóc odzyskać Mali region kontrolowany przez ekstremistyczne ugrupowania[75]. Dzień po autoryzacji operacji w Azawadzie, rywalizujące tam ugrupowania islamistyczne i MNLA ogłosiły w wspólnym komunikacie "do powstrzymania się od wszelkich działań, które doprowadziłyby do konfrontacji i wrogości na obszarach, które są po ich kontrolą". Tym samym ugrupowania kontrolujące Azawad rozpoczęły przygotowania do odparcia interwencji zewnętrznej[76].

Ofensywa przeciwko bojownikom muzułmańskim

Walki u bram Azawadu i interwencja francuska

 Osobny artykuł: Bitwa o Konnę.

Wojsko malijskie rozpoczęło 10 stycznia 2013 akcje zaczepne u granic Azawadu. Była to pierwsza próba wyparcia islamistów, w czasie gdy społeczność międzynarodowa przygotowywała się do interwencji. Pierwszym celem wojska było miasto Douentza, kontrolowane przez Ruchu na rzecz Jedności i Dżihadu w Afryce Zachodniej. Podczas ofensywy siły rządowe Mali otoczyły miasto, jednak rebelianci Ansar Dine postawili silny opór. Według świadków walk, cześć bojowników opuściło miasto, lecz siły bezpieczeństwa nie wkroczyły do miasta. Jednocześnie MUJAO i Ansar Dine zaatakowali miasta Konna i Mopti w centrum Mali, 120 km na zachód od Douentzy[77][78].

Po wznowieniu walk w Mali, Rada Bezpieczeństwa ONZ wezwała do jak najszybszego rozmieszczenia w Mali sił międzynarodowych, by zapobiec "znacznemu pogorszeniu się sytuacji". Tymczasowy prezydent Mali Dioncounda Traore, po zdobyciu przez rebeliantów miasta Konna, zaapelował do ONZ i Francji o pomoc wojskową w odparciu ataków islamskich rebeliantów w tym afrykańskim kraju[79].

 Osobny artykuł: Operacja Serwal.

W odpowiedzi na zajęcie miasta Konna przez rebeliantów i prośbę Prezydenta Republiki Mali, 11 stycznia 2013 rozpoczęła się zarządzona przez prezydenta Republiki Francuskiej François Hollande, operacja Serwal z udziałem wojsk francuskich, zapoczątkowana wieczorem tego dnia od nalotów na pozycje zajmowane przez islamistów[80]. Jednocześnie prezydent Mali ogłosił stan wyjątkowy na terenie państwa[81].

W pierwszych godzinach operacji wojska malijskie przy pomocy Francuzów weszły do miasta Konna, jednak nie zostało one odbite[82]. Po całonocnych nalotach podczas których wykorzystywano samoloty Mirage 2000 i samoloty rozpoznawcze Mirage F1 zniszczono centrum dowodzenia bojowników muzułmańskich w pobliżu miasta oraz dwa inne cele[81]. Podczas nalotów na pozycje bojowników zmierzających do Mopti, jeden z helikopterów (Gazelle) francuskich sił specjalnych został trafiony. Udało mu się bezpiecznie dolecieć do bazy, jednak w wyniku postrzelenia zginął jego pilot. Przyczyną śmierci porucznika pilota Damiena Boiteux, było wykrwawienie po zadaniu rany na wysokości tętnicy uda, najprawdopodobniej za pomocą AKM. Także w wyniku silnego ostrzału z karabinów maszynowych i działek uszkodzona został drugi Gazelle biorący udział w ataku na konwój muzułmańskich partyzantów[83].

Minister Obrony Republiki Francuskiej Jean-Yves Le Drian powiedział 12 stycznia 2013, że w operacji udział brały setki żołnierzy. 550 żołnierzy zostało rozlokowanych w Mopti oraz Bamako[81][84]. W walkach na froncie w pierwszych trzech dniach zginęło ponad 100 osób[85], w tym 11 malijskich żołnierzy[84] i 11 cywilów[1]. Świadkowie walk w Konnie oznajmili, iż doliczyli się 148 ciał ofiar[86]. 13 stycznia 2013 cztery myśliwce Rafale dokonały kilku nalotów w mieście Gao, kontrolowanego przez MUJAO, niszcząc wykorzystywany przez islamistów obóz treningowych oraz centrum logistyczne[84]. W nalotach na Gao zginęło 60 osób, a islamiści wycofali się z miasta. Rebelianci poddali także Kidal i Timbuktu, które nie zostało zbombardowane[87][88]. Zniszczono również magazyn broni wykorzystywany przez Ansar Dine, oraz zbombardowano obóz treningowy w mieście Lere, który następnie został zajęty przez armię malijską. Uderzenia lotnicze miały miejsce również w Douentie i Nampali[1] oraz pod miejscowością Afhabo kontrolowaną przez Ansar Dine[89]

13 stycznia 2013 islamscy rebelianci poinformowali, że podczas walk o miasto Konna śmierć poniósł jeden z przywódców Ansar Dine, Ijad Ag Ghaly oraz Abdel Krim[90]. MUJAO oznajmiło, że konflikt w Mali jest dla nich świętą wojną i będą walczyć aż do śmierci oraz że uderzą w "serce Francji"[91]. Tymczasem formujące się wojska operacyjne ECOWAS według deklaracji miały się składać z 500 żołnierzy z Burkina Faso, Nigru, Senegalu oraz 500 wojskowych z Togo, 600 żołnierzy z Nigerii. Docelowo siły interwencyjne ECOWAS mają liczyć 3300 żołnierzy[1]. Ponadto Wielka Brytania zapewniła, iż udzieli wsparcia logistycznego, mającego polegać na sprawnym transporcie wojsk zewnętrznych do Mali[92]. Tymczasem minister spraw zagranicznych Francji Laurent Fabius, powiedział, ze operacja potrwa kilka tygodni[89]. W wyniku toczącego się konfliktu na dzień 16 stycznia 2013, według UNHCR 144 500 osób uciekło z Mali, w tym ponad 54 tys. do Mauretanii, 50 tys. do Nigru, blisko 39 tys. do Burkina Faso i 1,5 tys. do Algierii, a 230 tys. Malijczyków stało się migrantami wewnętrznymi[93].

Mimo powietrznej kampanii, rebelianci przeszli do kontrofensywy i 14 stycznia 2013 zaatakowali, by po kilku godzinach zdobyć miasto Diabaly, leżące 400 km na północny wschód od Bamako. Szturm został wyprowadzony przez Al-Kaidę Islamskiego Maghrebu zza mauretańskiej granicy, gdzie bojownicy nie byli bombardowani[94]. Po zajęciu Diabaly, Francuzi wysyłali piechotę i Legię Cudzoziemską do obrony miasta Segou. 15 stycznia 2013 z Abidżanu do Bamako przybyła kolumna pancerna i 150 żołnierzy. Liczba francuskich wojskowych wzrosła do 750. Padły zapowiedzi o zwiększeniu liczebności wojsk do 2500. Rano 16 stycznia 2013 szef sztabu francuskich sił zbrojnych admirał Edouard Guillaud zapowiedział, że wojsko ruszy do bezpośrednich walk lądowych z dżihadystami[95].

  1. ↑ a b c d e f g h i French warplanes strike Mali rebel stronghold. Al Dżazira, 13 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-13]. (ang.).
  2. ↑ a b Mali-based Islamists pledge attacks on French soil. BBC News, 15 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-16]. (ang.).
  3. ↑ Al-Qaeda unlikely to profit from Mali rebellion: experts. dailystar.com.lb, 2 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (ang.).
  4. ↑ France launches Mali military intervention. Al Dżazira, 11 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-13]. (ang.).
  5. ↑ a b c Maciej Konarski: Umiarkowani Tuaregowie złożyli broń. psz.pl. [dostęp 2012-02-10]. (pol.).
  6. ↑ a b Mali: 47 Die in Clashes Between Troops, Rebels - Ministry. allafrica. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  7. ↑ a b Armed Islamist group claims control in northeast Mali. AFP. [dostęp 2012-03-30]. (ang.).
  8. ↑ a b Tuareg-jihadists alliance: Qaeda conquers more than half of Mali. middle-east-online.com. [dostęp 2012-04-06]. (ang.).
  9. ↑ Mali Besieged by Fighters Fleeing Libya. stratfor.com. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  10. ↑ Mali capital paralysed by anti-rebellion protests. Reuters. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  11. ↑ Heavy weapons fire rocks town in Mali's north. Reuters. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  12. ↑ UPDATE 2-Mali says 20 rebels killed, thousands flee. Reuters. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  13. ↑ UPDATE 1-Malian rebels seize key border town, civilians flee. Al Jazeera. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  14. ↑ Mali protesters, soldiers’ families march over clashes between army, Tuareg rebels. Al Jazeera. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  15. ↑ Malian refugees in Niger await food and water. Al Jazeera. [dostęp 2012-02-10]. (ang.).
  16. ↑ Girl killed in Mali airstrike on displaced camp - MSF. Reuters, 2012-02-22. [dostęp 2012-03-09]. (ang.).
  17. ↑ Mali govt forces fail to lift garrison town siege. Reuters, 2012-03-05. [dostęp 2012-03-09]. (ang.).
  18. ↑ Malian forces battle Tuareg rebels. Reuters, 2012-03-05. [dostęp 2012-03-09]. (ang.).
  19. ↑ Mali Tuaregs say they control major military base. 9news.com, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-14]. (ang.).
  20. ↑ Mauritania denies collusion as Mali rebels advance. Reuters, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-14]. (ang.).
  21. ↑ Mali Battle rages in Tessalit, battles and aerial bombardment. [w:] reliefweb.int [on-line]. reliefweb.int, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-14]. (ang.).
  22. ↑ a b Mischief in Mali. weeklystandard.com, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-12]. (ang.).
  23. ↑ Mali: buntownicy ogłaszają rozwiązanie instytucji państwowych. wp.pl, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-22]. (pol.).
  24. ↑ Mali's state broadcaster came back on air tonight after programmes were interrupted for several hours during an attack by mutinous soldiers. rte.ie, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
  25. ↑ Soldiers mutiny at military base in Mali. [w:] AFP [on-line]. lasvegassun.com, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
  26. ↑ Renegade Mali soldiers announce takeover. BBC News, 2012-03-22. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
  27. ↑ Mali soldiers loot presidential palace after coup. BBC News, 22 marca 2012. [dostęp 2012-03-22]. (ang.).
  28. ↑ Mali state TV goes off air; fear of countercoup. AFP, 24 marca 2012. [dostęp 2012-03-24]. (ang.).
  29. ↑ Mali army claims Touregs repelled. news24.com, 25 marca 2012. [dostęp 2012-03-30]. (ang.).
  30. ↑ UPDATE 4-Mali coup leader seeks help as rebels seize towns. Reuters, 30 marca 2012. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).
  31. ↑ Mali's junta seeks help against Tuareg rebels. news24.com, 25 marca 2012. [dostęp 2012-03-25]. (ang.).
  32. ↑ Mali coup leader reinstates old constitution, amid international pressure to step down. washingtonpost.com, 2012-04-01. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  33. ↑ Thousands rally for Mali junta, Toure says free. Reuters, 28 marca 2012. [dostęp 2012-03-30]. (ang.).
  34. ↑ Malian junta unveils constitution. BBC News, 28 marca 2012. [dostęp 2012-03-30]. (ang.).
  35. ↑ Tuareg rebels enter key Malian town. Al Jazeera, 31 marca 2012. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).
  36. ↑ Mali rebels launch assault on key northern town. Reuters, 31 marca 2012. [dostęp 2012-03-31].
  37. ↑ a b Tuareg rebels seize ancient city of Timbuktu. Al Jazeera, 2012-04-01. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  38. ↑ UN Council hammers out condemnation of Mali conflict. AFP, 4 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (ang.).
  39. ↑ Mali Tuareg rebels seize key garrison town of Gao. BBC News, 1 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  40. ↑ Mali sanction deadline expires, rebels seize north. Reuters, 2 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  41. ↑ Mali loses North, Ecowas adds sanctions. news24.com, 2 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-02]. (ang.).
  42. ↑ Les rebelles avancent dans un Mali sous embargo. lemonde.fr, 2 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (fr.).
  43. ↑ Communiqué N°14-04-04-2012- Fin des Opérations Militaires. MNLA, 4 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (fr.).
  44. ↑ Mali: 200,000 flee fighting, UN World Food Programme suspends aid in north. timescolonist.com, 3 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (ang.).
  45. ↑ Mali: Timbuktu heritage may be threatened, Unesco says. BBC News, 4 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-04]. (ang.).
  46. ↑ a b Tuaregs claim 'independence' from Mali. Al Jazeera, 6 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-06]. (ang.).
  47. ↑ Mali : Les otages algériens ont été libérés et ramenés au Consulat d’Algérie à Gao (Source MNLA). dna-algerie.com, 8 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-11]. (fr.).
  48. ↑ Des prisonniers crient leur détresse. elwatan.com, 8 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-11]. (fr.).
  49. ↑ Mali rebels declare independence in north. Reuters, 6 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-08]. (ang.).
  50. ↑ Tuaregs claim 'independence' from Mali. Al Jazeera. [dostęp 2012-04-06]. (ang.).
  51. ↑ Mali Tuareg rebels' call on independence rejected. BBC News. [dostęp 2012-04-06]. (ang.).
  52. ↑ Mali Tuareg rebels' call on independence rejected. BBC News, 6 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-08]. (ang.).
  53. ↑ 270 tysięcy osób musiało uciekać ze swoich domów. wp.pl, 19 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-19]. (pol.).
  54. ↑ New north Mali Arab force seeks to "defend" Timbuktu. Reuters, 8 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-11]. (ang.).
  55. ↑ Ecowas sends troops to Mali, Guinea-Bissau after coups. BBC News, 27 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-27]. (ang.).
  56. ↑ Prezydent Mali pobity do nieprzytomności przez demonstrantów. wp.pl, 22 kwietnia 2012. [dostęp 2012-05-2w]. (pol.).
  57. ↑ Mali Islamist militants 'destroy' Timbuktu saint's tomb. BBC News, 6 maja 2012. [dostęp 2012-05-06]. (ang.).
  58. ↑ a b c Wojciech Jagielski: Tuaregowie w Mali podzieleni - niepodległość czy dżihad?. wp.pl, 11 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-11]. (pol.).
  59. ↑ Nowa przystań dla islamistów. Większa od Francji. tvn24.pl, 27 maja 2012. [dostęp 2012-05-27]. (pol.).
  60. ↑ Rebel groups merge in Mali, agree on Islamic state. miamiherald.com, 26 maja 2012. [dostęp 2012-05-28]. (ang.).
  61. ↑ Mali rebel groups 'clash in Kidal'. BBC News, 2012-06-08. [dostęp 2012-06-30]. (ang.).
  62. ↑ Islamists declare full control of Mali's north. Reuters, 2012-06-29. [dostęp 2012-06-30]. (ang.).
  63. ↑ Francja i UNESCO potępiają talibów za wandalizm w Timbuktu. wp.pl, 2012-06-30. [dostęp 2012-06-30]. (pol.).
  64. ↑ US DRONE STRIKES IN “THE INDEPENDENT STATE OF AZAWAD” « Libya 360°
  65. ↑ a b Al-Kaida w Mali coraz groźniejsza - tylko interwencja uchroni przed wojną?. wp.pl, 11 czerwca 2012. [dostęp 2012-06-11]. (pol.).
  66. ↑ Al Qaeda-linked Islamists drive Mali's Tuaregs from last stronghold
  67. ↑ Islamist rebels gain ground in Mali, seize control of Douentza, ousting former allied militia. tartribune.com, 2012-09-01. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
  68. ↑ North Mali clashes kill dozens, some unarmed: source. AFP, 2012-11-20. [dostęp 2012-11-20]. (ang.).
  69. ↑ Mali: rząd prosi o zbrojną inwazję. Wojsko jest przeciwne. wp.pl, 6 września 2012. [dostęp 2012-09-06]. (pol.).
  70. ↑ Francja wzywa do jak najszybszej interwencji zbrojnej w Mali. wp.pl, 18 października 2012. [dostęp 2012-10-21]. (pol.).
  71. ↑ a b Mali: interwenci czekają już tylko na rozkaz ONZ. BBC News, 13 listopada 2012. [dostęp 2012-11-13]. (ang.).
  72. ↑ Fundamentaliści islamscy w Mali kupują dzieci-żołnierzy. wp.pl, 11 października 2012. [dostęp 2012-10-11]. (pol.).
  73. ↑ West Africa bloc Ecowas agrees to deploy troops to Mali. BBC News, 11 listopada 2012. [dostęp 2012-11-12]. (ang.).
  74. ↑ Tej wojny świat nie uniknie - kiedy interwencja zbrojna w Mali?. Wirtualna Polska, 12 grudnia 2012. [dostęp 2012-12-18]. (pol.).
  75. ↑ UN backs Mali intervention force. BBC News, 20 grudnia 2012. [dostęp 2012-12-20]. (ang.).
  76. ↑ Rival Mali rebels agree to suspend fighting. Al Dżazira, 21 grudnia 2012. [dostęp 2012-12-22]. (ang.).
  77. ↑ Fighters clash with army in central Mali. Al Dżazira, 10 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-10]. (ang.).
  78. ↑ Mali's army 'advances' on Islamist-held Douentza. Al Dżazira, 10 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-10]. (ang.).
  79. ↑ Mali seeks France help against rebel advances. Al Dżazira, 11 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-11]. (ang.).
  80. ↑ Jarosław Giziński: Francja uderza w islamistów. Rzeczpospolita. [dostęp 2013-01-12]. (pol.).
  81. ↑ a b c French troops continue operation against Mali Islamists. BBC News, 12 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-12]. (ang.).
  82. ↑ Mali - siły rządowe odbiły miasto Konna. Rzeczpospolita. [dostęp 2013-01-12]. (pol.).
  83. ↑ Pechowy nalot Gazeli. Mały triumf islamistów nad Francuzami. tvn24.pl. [dostęp 2013-01-13]. (pol.).
  84. ↑ a b c France Rafale jets target Gao in eastern Mali. BBC News, 13 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-13]. (ang.).
  85. ↑ France launches air strikes on Mali rebels. Al Dżazira, 12 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-12]. (ang.).
  86. ↑ Over 100 dead in French strikes and fighting in Mali. Al Reuters, 13 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-13]. (ang.).
  87. ↑ Interwencja zbrojna w Mali. wp.pl, 14 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-14]. (pol.).
  88. ↑ France pounds Islamist strongholds in northern Mali. wp.pl, 14 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-16]. (pol.).
  89. ↑ a b France says Mali operation will be swift. Al Dżazira, 14 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-14]. (ang.).
  90. ↑ ALERTE - Mali: un haut responsable d'Ansar Dine tué dans les combats à Konna. romandie.com. [dostęp 2013-01-13]. (fr.).
  91. ↑ Piotr Kościński: Islamiści w Mali powoli słabną. Rzeczpospolita. [dostęp 2013-01-13]. (pol.).
  92. ↑ Wielka Brytania udzieli wsparcia francuskiej interwencji w Mali. wp.pl, 13 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-13]. (pol.).
  93. ↑ ONZ o Mali: blisko 150 tys. uchodźców, ok. 230 tys. straciło domy. wp.pl, 16 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-16]. (pol.).
  94. ↑ Mali-based Islamists pledge attacks on French soil. France 24, 14 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-15]. (pol.).
  95. ↑ Napięcie rośnie, wojska czekają tylko na rozkaz - zdjęcia. wp.pl, 16 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-16]. (pol.).
Obecne konflikty zbrojne
Afryka
Ameryka
Azja
Bliski Wschód
Europa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojna_domowa_w_Mali_(2012–2014)&oldid=34230874”