Wołkowysk: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
53°10′N 24°28′E/53,166667 24,466667
53°10′N 24°28′E/53,166667 24,466667| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
|||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
* koniec XVIII wieku – ukończenie budowy murowanego klasztoru Jezuitów |
* koniec XVIII wieku – ukończenie budowy murowanego klasztoru Jezuitów |
||
* 1795 – pod zaborem rosyjskim |
* 1795 – pod zaborem rosyjskim |
||
* 25 czerwca 1800 – spalenie się kościoła Jezuitów<ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Betlej |tytuł = Sztuka kresów wschodnich, vol. 6, Kraków 2006 |data dostępu = 2019-05-29 |url = https://www.academia.edu/10406416/Sztuka_kres%C3%B3w_wschodnich_vol._6_Krak%C3%B3w_2006 |język = en}}</ref> |
|||
| ⚫ | |||
* 1812 – spalenie miasta podczas walk wojsk [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] z wojskami rosyjskimi |
* 1812 – spalenie miasta podczas walk wojsk [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] z wojskami rosyjskimi |
||
* 1815 – [[kongres wiedeński]] – potwierdzenie przynależności do Rosji |
* 1815 – [[kongres wiedeński]] – potwierdzenie przynależności do Rosji |
||
| ⚫ | |||
* 1863 – w [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] wzięła udział kompania wołkowyska pod dowództwem [[Gustaw Strawiński|Gustawa Strawińskiego]] |
* 1863 – w [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] wzięła udział kompania wołkowyska pod dowództwem [[Gustaw Strawiński|Gustawa Strawińskiego]] |
||
* 1886 – budowa linii kolejowej do [[Białystok|Białegostoku]] |
* 1886 – budowa linii kolejowej do [[Białystok|Białegostoku]] |
||
* 1906 – budowa linii kolejowej do [[Siedlce|Siedlec]] |
* 1906 – budowa linii kolejowej do [[Siedlce|Siedlec]] |
||
* 1919 – 1939 Wołkowysk w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] w [[Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)|województwie białostockim]]; siedziba wiejskiej [[gmina Biskupice (województwo białostockie)|gminy Biskupice]] |
* 1919 – 1939 Wołkowysk w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] w [[Województwo białostockie (II Rzeczpospolita)|województwie białostockim]]; siedziba wiejskiej [[gmina Biskupice (województwo białostockie)|gminy Biskupice]] |
||
* 1919 – pod miastem ma miejsce pierwsze starcie wojsk polskich z bolszewikami w [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]] |
* 1919 – pod miastem ma miejsce pierwsze starcie wojsk polskich z bolszewikami w [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]] |
||
* 24 lipca 1919 – wyparcie sił polskich zajęcie miasta przez bolszewicką 16 Armię<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Wojna polsko-rosyjska 1919–1920| strony = 600| rozdział = Odwrót znad Auty i Berezyny| nazwisko r = Wyszczelski| imię r = Lech| tom = 1}}</ref>. |
* 24 lipca 1919 – wyparcie sił polskich zajęcie miasta przez bolszewicką 16 Armię<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Wojna polsko-rosyjska 1919–1920| strony = 600| rozdział = Odwrót znad Auty i Berezyny| nazwisko r = Wyszczelski| imię r = Lech| tom = 1}}</ref>. |
||
Wersja z 14:47, 29 maj 2019
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+375 1512 | ||||
| Kod pocztowy |
231900 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
4 | ||||
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
| 53°10′N 24°28′E/53,166667 24,466667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
_(2).jpg)
.jpg)
Wołkowysk (biał. Ваўкавыск, Waukawysk; ros. Волковыск, Wołkowysk) – miasto na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, stolica rejonu wołkowyskiego, nad Wołkowyją, w pobliżu jej ujścia do Rosi; 44 tys. mieszkańców (2010); przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, mineralny, drzewny, chemiczny, spożywczy; węzeł kolejowy.
Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w starostwie grodowym wołkowyskim w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego[2]. Miejsce obrad sejmiku generalnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i sejmików ziemskich powiatu wołkowyskiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[3].
Historia
Gród został założony przez litewskiego księcia Mendoga. Następnie należał do książąt włodzimiersko-wołyńskich. W XIV wieku ponownie włączony do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Wołkowysku mieściło się starostwo grodowe i siedziba powiatu w województwie nowogródzkim. Tu odbywały się sejmiki generalne dla całej Litwy. Do znaczniejszych rodzin Wołkowyska należeli m.in. Gołgowscy i Piotrowicze.
- 1386 – 11 stycznia na zamku w Wołkowysku poselstwo polskiej szlachty zawarło z Władysławem Jagiełłą umowę, na mocy której m.in. Jagiełło miał objąć polską koronę i Jadwigę Andegaweńską za żonę.
- 1507 – nadanie praw miejskich przez króla Zygmunta I Starego.
- 1522 – na zamku przebywał król Polski Zygmunt I Stary.
- 1569 – po unii lubelskiej miasto w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- 1655 – zamek zniszczyły wojska szwedzkie Karola X Gustawa
- 1734 – fundacja klasztoru Jezuitów przez Katarzynę Elżbietę z Ogińskich Puzyninę, kasztelanową mścisławską, przy współudziale Józefa Antoniego i Salomei Katarzyny Kaczanowskich, podkomorstwa powiatu wołkowyskiego
- 1755 – konsekracja drewnianego kościoła Jezuitów (akademickiego)
- koniec XVIII wieku – ukończenie budowy murowanego klasztoru Jezuitów
- 1795 – pod zaborem rosyjskim
- 25 czerwca 1800 – spalenie się kościoła Jezuitów[4]
- 1812 – spalenie miasta podczas walk wojsk Napoleona z wojskami rosyjskimi
- 1815 – kongres wiedeński – potwierdzenie przynależności do Rosji
- 1827 - spalenie się kościoła farnego p.w. Św. Mikołaja
- 1863 – w powstaniu styczniowym wzięła udział kompania wołkowyska pod dowództwem Gustawa Strawińskiego
- 1886 – budowa linii kolejowej do Białegostoku
- 1906 – budowa linii kolejowej do Siedlec
- 1919 – 1939 Wołkowysk w II Rzeczypospolitej w województwie białostockim; siedziba wiejskiej gminy Biskupice
- 1919 – pod miastem ma miejsce pierwsze starcie wojsk polskich z bolszewikami w wojnie polsko-bolszewickiej
- 24 lipca 1919 – wyparcie sił polskich zajęcie miasta przez bolszewicką 16 Armię[5].
- 1920 – zdobycie miasta przez polską 3 Dywizję Piechoty Legionów gen. Leona Berbeckiego.
- 1922 – 8 grudnia koszary w mieście zajął 3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego.
- 1924 – utworzono Dowództwo VIII Brygady Kawalerii.
- 1939 – w czasie kampanii wrześniowej sformowana została Rezerwowa Brygada Kawalerii „Wołkowysk”.
- 1939–1941 – okupowany przez ZSRR, miejsce przetrzymywania przez Armię Czerwoną jeńców polskich, wywózki Polaków
- 1941–1944 – okupowany przez Niemcy, zagłada ludności żydowskiej
- 1949 – ostatnie walki Armii Krajowej w okolicach miasta
- 1945–1991 – w Białoruskiej SRR
- od 1991 w Republice Białorusi
Zabytki
- Góra Zamkowa (Góry Szwedzkie) z miejscem po zamku z XIV w.
- kościół parafialny z 1841 r.
- cerkiew św. Mikołaja z 1847 r.
- cmentarz powstańców styczniowych 1863 r. i żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1919-1920
- koszary 3 Pułku Strzelców Konnych
- Dworek tzw. Dom Bagrationa – obecnie muzeum historyczno-wojskowe.
Sport
Od czasów II RP w Wołkowysku funkcjonuje klub sportowy Sokół Wołkowysk. Do 1939 roku w mieście funkcjonowały także kluby sportowe WTS Wołkowysk oraz Przyszłość Wołkowysk.
Ludzie związani z Wołkowyskiem
- Barys Batura – białoruski działacz polityczny i sportowy, samorządowiec, członek i przewodniczący Rady Republiki;
- Ludwik Benoit – polski aktor teatralny i filmowy,
- Benjamin Blumenfeld – radziecki szachista,
- Helena Bohdan – polska nauczycielka i działaczka polskiej społeczności na Białorusi,
- Jerzy Bołędź – polski właściciel ziemski i działacz społeczny związany z Grodzieńszczyzną, poseł na Sejm IV kadencji (1935–1938),
- Janusz Brochwicz-Lewiński – polski żołnierz Armii Krajowej w batalionie "Parasol", generał brygady,
- Aleksandr Diediuszko – rosyjski aktor telewizyjny i filmowy,
- Elijahu Golomb – twórca żydowskich sił samoobrony w Mandacie Palestyny w latach 1920–1945, architekt Hagany,
- Dawid Janowski – francuski szachista polskiego pochodzenia, uczestnik meczu o mistrzostwo świata z Emanuelem Laskerem,
- Eugeniusz Kabatc – polski prozaik oraz tłumacz literatury[6],
- Włodzimierz Kalinowski - białoruski działacz społeczny, polityk, prawnik i historyk.
- Maciej Kasperowicz - rosyjski inżynier, działacz mniejszości rosyjskiej w Polsce, senator II RP.
- Artur Julian Kowzan – polski pisarz i historyk,
- Tadeusz Kruczkowski – polski historyk, działacz mniejszości, polskiej na Białorusi, prezes Związku Polaków na Białorusi w latach 2000–2005,
- Stanisław Plewa – polski geofizyk, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie,
- Teresa Torańska – polska dziennikarka i pisarka,
- Aleksandr Michajłowicz Rafałowicz – radziecki dowódca wojskowy, generał porucznik lotnictwa Armii Czerwonej (1944),
- Zerach Warhaftig – żydowski prawnik i polityk, sygnatariusz Deklaracji Niepodległości Izraela,
- Zofia Wilczyńska – polska aktorka,
- Janina Żejmo – radziecka aktorka
Współpraca
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Czislennost′ nasielenija po Riespublikie Biełaruś, obłastiam i g. Minsku (tysiacz czełowiek) na 1 janwaria 2010 goda (ros.)
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 98.
- ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 34.
- ↑ Andrzej Betlej, Sztuka kresów wschodnich, vol. 6, Kraków 2006 [online] [dostęp 2019-05-29] (ang.).
- ↑ Lech Wyszczelski: Odwrót znad Auty i Berezyny. W: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. T. 1. s. 600.
- ↑ O drodze z Wołkowyska na wyżyny kultury europejskiej.... pomorzezachodnie.pl. [dostęp 2016-02-10].
Bibliografia
- Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. T. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 696. ISBN 978-83-11-11934-5.
Linki zewnętrzne
- Wołkowysk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 875.
- Nikołaj Bychowcew: Pierwsi Sowieci. kresy24.pl, 17 września 2013. [dostęp 2016-02-10].
- Dokument króla Zygmunta Starego z Wołkowyska
- zabytki na stronie Radzima.org
