Łukasz Ciepliński: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Lowdown (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
242 313 edycji
→‎Upamiętnienie: drobne merytoryczne
uzupełnienie
Linia 30: Linia 30:


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Urodził się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego rodzicami byli Franciszek i Maria z domu Kaczmarek. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do [[Korpus Kadetów Nr 3|Korpusu Kadetów]] w Rawiczu. W latach 1934–1936 był słuchaczem [[Szkoła Podchorążych Piechoty|Szkoły Podchorążych Piechoty]] w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, którą ukończył w stopniu [[podporucznik]]a (awans z 15 października 1936 z 84. lokatą). Od 1936 służył w [[62 Pułk Piechoty (II RP)|62 pułku piechoty]] w Bydgoszczy.
Urodził się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego rodzicami byli Franciszek i Maria z domu Kaczmarek. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do [[Korpus Kadetów Nr 3|Korpusu Kadetów nr 3]] w Rawiczu. W latach 1934–1936 był słuchaczem [[Szkoła Podchorążych Piechoty|Szkoły Podchorążych Piechoty]] w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, którą ukończył w stopniu [[podporucznik]]a (awans z 15 października 1936 z 84. lokatą). Od 1936 służył w [[62 Pułk Piechoty (II RP)|62 pułku piechoty]] w Bydgoszczy.


Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w szeregach tej jednostki uczestniczył w [[kampania wrześniowa|wojnie obronnej 1939]] jako dowódca kompanii przeciwpancernej. Walczył w [[bitwa nad Bzurą|bitwie nad Bzurą]] i w [[Puszcza Kampinoska|Puszczy Kampinoskiej]] podczas przebijania się do oblężonej [[Warszawa|Warszawy]]. Wyróżnił się w walkach pod [[Witkowice (województwo mazowieckie)|Witkowicami]], gdzie z działka przeciwpancernego zniszczył sześć niemieckich czołgów i dwa wozy dowódcze. Został za ten wyczyn odznaczony osobiście [[Order Virtuti Militari|Orderem Virtuti Militari]] V klasy przez gen. [[Tadeusz Kutrzeba|Tadeusza Kutrzebę]] (generał odpiął dla niego order od swojego munduru podczas bitwy)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Wieliczka-Szarkowa| imię = Joanna| autor link = | tytuł = Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie| wydawca = [[Wydawnictwo AA s.c.]]| miejsce = Kraków| rok = 2013| strony = 114| isbn = 978-83-7864-148-3}}</ref> oraz awansowany do stopnia porucznika. Z resztkami swojego pułku przedarł się do stolicy i brał udział w jej obronie. Po kapitulacji 28 września 1939 nie poszedł do niewoli. Celem zorganizowania trasy przerzutowej wraz z innymi oficerami przedostał się na [[Węgry]] do [[Budapeszt]]u do polskiej placówki wojskowej. Po przeszkoleniu i otrzymaniu ładunku (pieniądze i instrukcję) wyruszył w drogę powrotną do Polski. 16 stycznia 1940 na skutek zdrady został aresztowany przez [[Ukraińska Policja Pomocnicza|policję ukraińską]] w [[Baligród|Baligrodzie]] wraz z towarzyszącymi mu osobami ([[Kazimierz Heilman-Rawicz]], [[Lucjan Kühn]] i [[Zygmunt Pawłowicz (pułkownik)|Zygmunt Pawłowicz]])<ref>[[Andrzej Zagórski]], ''Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji'' w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]]'', Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]], s. 702.</ref>. Pojmany pod przybranym nazwiskiem ''Jan Pawlita'', został osadzony w [[Areszt Śledczy Sanok|więzieniu w Sanoku]], z którego na początku maja 1940 zbiegł i dotarł do [[Rzeszów|Rzeszowa]]<ref>[[Andrzej Zagórski]], ''Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji'' w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]], s. 703.</ref>.
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] w szeregach tej jednostki uczestniczył w [[kampania wrześniowa|wojnie obronnej 1939]] jako dowódca kompanii przeciwpancernej. Walczył w [[bitwa nad Bzurą|bitwie nad Bzurą]] i w [[Puszcza Kampinoska|Puszczy Kampinoskiej]] podczas przebijania się do oblężonej [[Warszawa|Warszawy]]. Wyróżnił się w walkach pod [[Witkowice (województwo mazowieckie)|Witkowicami]], gdzie z działka przeciwpancernego zniszczył w pojedynkę sześć niemieckich czołgów i dwa wozy dowódcze. Został za ten wyczyn odznaczony osobiście [[Order Virtuti Militari|Orderem Virtuti Militari]] V klasy przez gen. [[Tadeusz Kutrzeba|Tadeusza Kutrzebę]] (generał odpiął dla niego order od swojego munduru podczas bitwy)<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Wieliczka-Szarkowa| imię = Joanna| autor link = | tytuł = Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie| wydawca = [[Wydawnictwo AA s.c.]]| miejsce = Kraków| rok = 2013| strony = 114| isbn = 978-83-7864-148-3}}</ref> oraz awansowany do stopnia porucznika. Z resztkami swojego pułku przedarł się do stolicy i brał udział w jej obronie. Po kapitulacji 28 września 1939 nie poszedł do niewoli. Celem zorganizowania trasy przerzutowej wraz z innymi oficerami przedostał się na [[Węgry]] do [[Budapeszt]]u do polskiej placówki wojskowej. Po przeszkoleniu i otrzymaniu ładunku (pieniądze i instrukcję) wyruszył w drogę powrotną do Polski. 16 stycznia 1940 na skutek zdrady został aresztowany przez [[Ukraińska Policja Pomocnicza|policję ukraińską]] w [[Baligród|Baligrodzie]] wraz z towarzyszącymi mu osobami ([[Kazimierz Heilman-Rawicz]], [[Lucjan Kühn]] i [[Zygmunt Pawłowicz (pułkownik)|Zygmunt Pawłowicz]])<ref>[[Andrzej Zagórski]], ''Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji'' w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]]'', Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]], s. 702.</ref>. Pojmany pod przybranym nazwiskiem ''Jan Pawlita'', został osadzony w [[Areszt Śledczy Sanok|więzieniu w Sanoku]], z którego na początku maja 1940 zbiegł i dotarł do [[Rzeszów|Rzeszowa]]<ref>[[Andrzej Zagórski]], ''Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji'' w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]], s. 703.</ref>.


Tam natychmiast zaangażował się w działalność konspiracyjną; został mianowany komendantem Podokręgu Rzeszowskiego [[Organizacja Orła Białego|Organizacji Orła Białego]]. Po scaleniu OOB z [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]] objął funkcję komendanta Obwodu Rzeszów. W tym czasie otrzymał awans do stopnia kapitana. Od 1941 stał na czele Inspektoratu Rejonowego ZWZ-[[Podokręg Rzeszów Armii Krajowej|Podokręg Rzeszów AK]]; zajmował to stanowisko aż do lutego 1945, brał udział w wielu akcjach bojowych na obszarze powiatów Rzeszów, [[Dębica]], [[Kolbuszowa]]. Jego adiutantem był [[Mieczysław Wałęga]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.prezydent.pl/archiwum-lecha-kaczynskiego/aktualnosci/rok-2008/art,148,431,trzeba-podejmowac-decyzje-dobre-dla-naszej-ojczyzny.html|tytuł=Trzeba podejmować decyzje dobre dla naszej Ojczyzny|data=3 maja 2008|opublikowany=prezydent.pl|data dostępu=13 czerwca 2014}}</ref>. Doprowadził do doskonałego zorganizowania struktur wywiadu i kontrwywiadu, które zlikwidowały łącznie ok. 300 konfidentów [[Gestapo]] i kolaborantów. Sukcesem jego podwładnych było przechwycenie części pocisków [[Fieseler Fi 103|V-1]] i [[V2 (pocisk rakietowy)|V-2]] wiosną 1944 oraz wykrycie tajnej kwatery [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] w tunelu kolejowym pod wsią [[Wiśniowa (powiat strzyżowski)|Wiśniowa]], [[Stępina]] niedaleko [[Strzyżów|Strzyżowa]]. Przyczynił się do uruchomienia na Rzeszowszczyźnie konspiracyjnej fabryki broni. W międzyczasie awansował do stopnia majora. W maju 1944 przeprowadził akcję „Kośba” – likwidację funkcjonariuszy hitlerowskich na swoim terenie. Nosił wówczas ps. „Pług”. Prowadził ascetyczny tryb życia, odznaczał się wyjątkową pobożnością.
Tam natychmiast zaangażował się w działalność konspiracyjną; został mianowany komendantem Podokręgu Rzeszowskiego [[Organizacja Orła Białego|Organizacji Orła Białego]]. Po scaleniu OOB z [[Związek Walki Zbrojnej|ZWZ]] objął funkcję komendanta Obwodu Rzeszów (maj 1940). W tym czasie otrzymał awans do stopnia kapitana. Od czerwca 1941 stał na czele Inspektoratu Rejonowego ZWZ-[[Podokręg Rzeszów Armii Krajowej|Podokręg Rzeszów AK]], gdzie podlegało mu ok. 15 tys. członków konspiracji<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Osiński | imię = Krzysztof | tytuł = Bydgoskie puzzle | wydawca = Patria Media | data = 2019 | isbn = 978-83-938888-7-0}}</ref>; zajmował to stanowisko aż do lutego 1945, brał udział w wielu akcjach bojowych na obszarze powiatów Rzeszów, [[Dębica]], [[Kolbuszowa]]. Jego adiutantem był [[Mieczysław Wałęga]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.prezydent.pl/archiwum-lecha-kaczynskiego/aktualnosci/rok-2008/art,148,431,trzeba-podejmowac-decyzje-dobre-dla-naszej-ojczyzny.html|tytuł=Trzeba podejmować decyzje dobre dla naszej Ojczyzny|data=3 maja 2008|opublikowany=prezydent.pl|data dostępu=13 czerwca 2014}}</ref>. Doprowadził do doskonałego zorganizowania struktur wywiadu i kontrwywiadu, które zlikwidowały łącznie ok. 300 konfidentów [[Gestapo]] i kolaborantów. Sukcesem jego podwładnych było przechwycenie części pocisków [[Fieseler Fi 103|V-1]] i [[V2 (pocisk rakietowy)|V-2]] wiosną 1944 oraz wykrycie tajnej kwatery [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] w tunelu kolejowym pod wsią [[Wiśniowa (powiat strzyżowski)|Wiśniowa]], [[Stępina]] niedaleko [[Strzyżów|Strzyżowa]]. Przyczynił się do uruchomienia na Rzeszowszczyźnie konspiracyjnej fabryki broni. W międzyczasie awansował do stopnia majora (1944). W lutym 1944 przeprowadził antyukraińską akcję „Wet za wet”, a w maju 1944 akcję „Kośba” – likwidację funkcjonariuszy hitlerowskich na swoim terenie. Nosił wówczas ps. „Pług”. Prowadził ascetyczny tryb życia, odznaczał się wyjątkową pobożnością.


W ramach [[Akcja „Burza”|akcji „Burza”]] jego oddziały zorganizowane w [[39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich|39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich AK]] 2 sierpnia 1944 brały udział w wyzwalaniu Rzeszowa. W połowie sierpnia wobec nakazu radzieckiego komendanta wojskowego o złożeniu broni przez AK zdecydował o zejściu w konspirację. Był przeciwny ujawnianiu się żołnierzy AK i wstępowaniu do LWP – wydał rozkaz o bojkocie mobilizacji.
W ramach [[Akcja „Burza”|akcji „Burza”]] jego oddziały zorganizowane w [[39 Pułk Piechoty Strzelców Lwowskich|39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich AK]] 2 sierpnia 1944 brały udział w wyzwalaniu Rzeszowa. W połowie sierpnia wobec nakazu radzieckiego komendanta wojskowego o złożeniu broni przez AK zdecydował o zejściu w konspirację. Był przeciwny ujawnianiu się żołnierzy AK i wstępowaniu do LWP – wydał rozkaz o bojkocie mobilizacji.


W nocy z 7 na 8 października 1944 podjął nieudaną próbę odbicia 400-stu AK-owców więzionych przez [[NKWD]] na [[Zamek w Rzeszowie|Zamku Rzeszowskim]]. W styczniu 1945 został przeniesiony do sztabu Okręgu Krakowskiego AK. Tam współorganizował organizację [[NIE]], zostając w lutym tego roku inspektorem rejonowym NIE, szefem sztabu Okręgu najpierw w NIE, a następnie w [[Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj|Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj]]. Następnie związał się ze Zrzeszeniem [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|Wolność i Niezawisłość]]. We wrześniu 1945 został prezesem Okręgu Krakowskiego WiN, a w grudniu tego roku komendantem Obszaru Południowego. Po rozbiciu przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urząd Bezpieczeństwa]] III Zarządu Głównego WiN i aresztowaniu [[Wincenty Kwieciński (1916–1984)|Wincentego Kwiecińskiego]], w styczniu 1947 utworzył IV Zarząd Główny WiN. Przeniósł siedzibę Zrzeszenia z [[Kraków|Krakowa]] do [[Zabrze|Zabrza]]. Za jego kierownictwa osłabiona organizacja rozwijała głównie działalność wywiadowczą i propagandową, m.in. utworzono ekspozytury zagraniczne w [[Londyn]]ie, [[Paryż]]u, [[Berlin]]ie, [[Monachium]] i [[Rzym]]ie. Występował wówczas pod pseudonimami „Ostrowski” i „Ludwik”. To on, jak piszą historycy, „wprowadza WiN na najwyższy szczebel w historii jego istnienia, tak pod względem organizacyjnym, jak i ideowym”. 28 listopada 1947 został aresztowany w [[Zabrze|Zabrzu]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Joanna Wieliczka-Szarkowa|tytuł=Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie|wydawca=Wydawnictwo AA s.c.|miejsce=Kraków|rok=2013|isbn=978-83-7864-148-3|strony=117}}</ref> przez funkcjonariuszy UB. Zawierzył obietnicom oficerów UB o ogłoszeniu „cichej amnestii” dla jego podkomendnych i ujawnił kontakty organizacyjne i swoich współpracowników. Dla ratowania aresztowanych w czasie likwidacji IV zarządu WiN 2,5 tysiąca podkomendnych i doprowadzenia do ich amnestionowania początkowo zgodził się na udział w „grze wywiadowczej” z wywiadami państw zachodnich; gdy jednak zorientował się, że MBP nie ma zamiaru dotrzymywać umowy, wycofał się z niej, podpisując tym samym na siebie wyrok śmierci.
W nocy z 7 na 8 października 1944 podjął nieudaną próbę odbicia 400-stu AK-owców więzionych przez [[NKWD]] na [[Zamek w Rzeszowie|Zamku Rzeszowskim]]. W styczniu 1945 został przeniesiony do sztabu Okręgu Krakowskiego AK. Tam współorganizował organizację [[NIE]], zostając w lutym tego roku inspektorem rejonowym NIE, szefem sztabu Okręgu najpierw w NIE, a następnie w [[Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj|Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj]]. Od wiosny 1945 w stopniu pułkownika. Następnie związał się ze Zrzeszeniem [[Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość|Wolność i Niezawisłość]]. We wrześniu 1945 został prezesem Okręgu Krakowskiego WiN, a w grudniu tego roku komendantem Obszaru Południowego. Po rozbiciu przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Urząd Bezpieczeństwa]] III Zarządu Głównego WiN i aresztowaniu [[Wincenty Kwieciński (1916–1984)|Wincentego Kwiecińskiego]], w styczniu 1947 utworzył IV Zarząd Główny WiN. Przeniósł siedzibę Zrzeszenia z [[Kraków|Krakowa]] do [[Zabrze|Zabrza]]. Za jego kierownictwa osłabiona organizacja rozwijała głównie działalność wywiadowczą i propagandową, m.in. utworzono ekspozytury zagraniczne w [[Londyn]]ie, [[Paryż]]u, [[Berlin]]ie, [[Monachium]] i [[Rzym]]ie. Występował wówczas pod pseudonimami „Ostrowski” i „Ludwik”. To on, jak piszą historycy, „wprowadza WiN na najwyższy szczebel w historii jego istnienia, tak pod względem organizacyjnym, jak i ideowym”. 28 listopada 1947 został aresztowany w [[Zabrze|Zabrzu]]<ref>{{cytuj książkę|autor=Joanna Wieliczka-Szarkowa|tytuł=Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie|wydawca=Wydawnictwo AA s.c.|miejsce=Kraków|rok=2013|isbn=978-83-7864-148-3|strony=117}}</ref> przez funkcjonariuszy UB. Zawierzył obietnicom oficerów UB o ogłoszeniu „cichej amnestii” dla jego podkomendnych i ujawnił kontakty organizacyjne i swoich współpracowników. Dla ratowania aresztowanych w czasie likwidacji IV zarządu WiN 2,5 tysiąca podkomendnych i doprowadzenia do ich amnestionowania początkowo zgodził się na udział w „grze wywiadowczej” z wywiadami państw zachodnich; gdy jednak zorientował się, że MBP nie ma zamiaru dotrzymywać umowy, wycofał się z niej, podpisując tym samym na siebie wyrok śmierci.


Brutalne i okrutne śledztwo wobec podpułkownika Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników trwało aż trzy lata i było prowadzone pod bezpośrednim nadzorem [[NKWD]]. Był przetrzymywany w warszawskim [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu mokotowskim]]. Zachowały się [[gryps]]y więzienne adresowane do rodziny w ostatnich miesiącach życia Łukasza Cieplińskiego. Pisał je ołówkiem chemicznym na dwóch stronach bibułki, którą skręcał i wciskał w szwy chusteczki sporządzonej z więziennego prześcieradła, następnie przemycanej do krewnych. Ta chusteczka trafiła do adresatów i dziś jest najcenniejszą pamiątką rodziny. W jednym z grypsów pisał do żony:
Brutalne i okrutne śledztwo wobec podpułkownika Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników trwało aż trzy lata i było prowadzone pod bezpośrednim nadzorem [[NKWD]]. Był przetrzymywany w warszawskim [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzieniu mokotowskim]]. Zachowały się [[gryps]]y więzienne adresowane do rodziny w ostatnich miesiącach życia Łukasza Cieplińskiego. Pisał je ołówkiem chemicznym na dwóch stronach bibułki, którą skręcał i wciskał w szwy chusteczki sporządzonej z więziennego prześcieradła, następnie przemycanej do krewnych. Ta chusteczka trafiła do adresatów i dziś jest najcenniejszą pamiątką rodziny. W jednym z grypsów pisał do żony:

Wersja z 10:03, 30 gru 2019

Łukasz Ciepliński
Pług
Ilustracja
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1913
Kwilcz, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

1 marca 1951
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1934–1947

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Organizacja Orła Białego
Armia Krajowa
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość

Jednostki

62 Pułk Piechoty

Stanowiska

dowódca kompanii
prezes IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
powstanie antykomunistyczne

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Łukasz Ciepliński
Monument Łukasza Cieplińskiego w strukturze Pomnika Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie
Popiersie Łukasza Cieplińskiego w Parku Jordana w Krakowie
Tablica upamiętniająca uwięzienie por. Cieplińskiego w Sanoku

Łukasz Konrad Ciepliński ps. „Pług”, „Ostrowski”, „Ludwik”, „Apk”, „Grzmot”, „Bogdan” (ur. 26 listopada 1913 w Kwilczu, zm. 1 marca 1951 w Warszawie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego (w 2013 r. awansowany pośmiertnie do stopnia pułkownika), żołnierz Organizacji Orła Białego, ZWZ-AK oraz NIE i DSZ, prezes IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Urodził się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego rodzicami byli Franciszek i Maria z domu Kaczmarek. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do Korpusu Kadetów nr 3 w Rawiczu. W latach 1934–1936 był słuchaczem Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej, którą ukończył w stopniu podporucznika (awans z 15 października 1936 z 84. lokatą). Od 1936 służył w 62 pułku piechoty w Bydgoszczy.

Po wybuchu II wojny światowej w szeregach tej jednostki uczestniczył w wojnie obronnej 1939 jako dowódca kompanii przeciwpancernej. Walczył w bitwie nad Bzurą i w Puszczy Kampinoskiej podczas przebijania się do oblężonej Warszawy. Wyróżnił się w walkach pod Witkowicami, gdzie z działka przeciwpancernego zniszczył w pojedynkę sześć niemieckich czołgów i dwa wozy dowódcze. Został za ten wyczyn odznaczony osobiście Orderem Virtuti Militari V klasy przez gen. Tadeusza Kutrzebę (generał odpiął dla niego order od swojego munduru podczas bitwy)[1] oraz awansowany do stopnia porucznika. Z resztkami swojego pułku przedarł się do stolicy i brał udział w jej obronie. Po kapitulacji 28 września 1939 nie poszedł do niewoli. Celem zorganizowania trasy przerzutowej wraz z innymi oficerami przedostał się na Węgry do Budapesztu do polskiej placówki wojskowej. Po przeszkoleniu i otrzymaniu ładunku (pieniądze i instrukcję) wyruszył w drogę powrotną do Polski. 16 stycznia 1940 na skutek zdrady został aresztowany przez policję ukraińską w Baligrodzie wraz z towarzyszącymi mu osobami (Kazimierz Heilman-Rawicz, Lucjan Kühn i Zygmunt Pawłowicz)[2]. Pojmany pod przybranym nazwiskiem Jan Pawlita, został osadzony w więzieniu w Sanoku, z którego na początku maja 1940 zbiegł i dotarł do Rzeszowa[3].

Tam natychmiast zaangażował się w działalność konspiracyjną; został mianowany komendantem Podokręgu Rzeszowskiego Organizacji Orła Białego. Po scaleniu OOB z ZWZ objął funkcję komendanta Obwodu Rzeszów (maj 1940). W tym czasie otrzymał awans do stopnia kapitana. Od czerwca 1941 stał na czele Inspektoratu Rejonowego ZWZ-Podokręg Rzeszów AK, gdzie podlegało mu ok. 15 tys. członków konspiracji[4]; zajmował to stanowisko aż do lutego 1945, brał udział w wielu akcjach bojowych na obszarze powiatów Rzeszów, Dębica, Kolbuszowa. Jego adiutantem był Mieczysław Wałęga[5]. Doprowadził do doskonałego zorganizowania struktur wywiadu i kontrwywiadu, które zlikwidowały łącznie ok. 300 konfidentów Gestapo i kolaborantów. Sukcesem jego podwładnych było przechwycenie części pocisków V-1 i V-2 wiosną 1944 oraz wykrycie tajnej kwatery Adolfa Hitlera w tunelu kolejowym pod wsią Wiśniowa, Stępina niedaleko Strzyżowa. Przyczynił się do uruchomienia na Rzeszowszczyźnie konspiracyjnej fabryki broni. W międzyczasie awansował do stopnia majora (1944). W lutym 1944 przeprowadził antyukraińską akcję „Wet za wet”, a w maju 1944 akcję „Kośba” – likwidację funkcjonariuszy hitlerowskich na swoim terenie. Nosił wówczas ps. „Pług”. Prowadził ascetyczny tryb życia, odznaczał się wyjątkową pobożnością.

W ramach akcji „Burza” jego oddziały zorganizowane w 39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich AK 2 sierpnia 1944 brały udział w wyzwalaniu Rzeszowa. W połowie sierpnia wobec nakazu radzieckiego komendanta wojskowego o złożeniu broni przez AK zdecydował o zejściu w konspirację. Był przeciwny ujawnianiu się żołnierzy AK i wstępowaniu do LWP – wydał rozkaz o bojkocie mobilizacji.

W nocy z 7 na 8 października 1944 podjął nieudaną próbę odbicia 400-stu AK-owców więzionych przez NKWD na Zamku Rzeszowskim. W styczniu 1945 został przeniesiony do sztabu Okręgu Krakowskiego AK. Tam współorganizował organizację NIE, zostając w lutym tego roku inspektorem rejonowym NIE, szefem sztabu Okręgu najpierw w NIE, a następnie w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. Od wiosny 1945 w stopniu pułkownika. Następnie związał się ze Zrzeszeniem Wolność i Niezawisłość. We wrześniu 1945 został prezesem Okręgu Krakowskiego WiN, a w grudniu tego roku komendantem Obszaru Południowego. Po rozbiciu przez Urząd Bezpieczeństwa III Zarządu Głównego WiN i aresztowaniu Wincentego Kwiecińskiego, w styczniu 1947 utworzył IV Zarząd Główny WiN. Przeniósł siedzibę Zrzeszenia z Krakowa do Zabrza. Za jego kierownictwa osłabiona organizacja rozwijała głównie działalność wywiadowczą i propagandową, m.in. utworzono ekspozytury zagraniczne w Londynie, Paryżu, Berlinie, Monachium i Rzymie. Występował wówczas pod pseudonimami „Ostrowski” i „Ludwik”. To on, jak piszą historycy, „wprowadza WiN na najwyższy szczebel w historii jego istnienia, tak pod względem organizacyjnym, jak i ideowym”. 28 listopada 1947 został aresztowany w Zabrzu[6] przez funkcjonariuszy UB. Zawierzył obietnicom oficerów UB o ogłoszeniu „cichej amnestii” dla jego podkomendnych i ujawnił kontakty organizacyjne i swoich współpracowników. Dla ratowania aresztowanych w czasie likwidacji IV zarządu WiN 2,5 tysiąca podkomendnych i doprowadzenia do ich amnestionowania początkowo zgodził się na udział w „grze wywiadowczej” z wywiadami państw zachodnich; gdy jednak zorientował się, że MBP nie ma zamiaru dotrzymywać umowy, wycofał się z niej, podpisując tym samym na siebie wyrok śmierci.

Brutalne i okrutne śledztwo wobec podpułkownika Łukasza Cieplińskiego i jego współpracowników trwało aż trzy lata i było prowadzone pod bezpośrednim nadzorem NKWD. Był przetrzymywany w warszawskim więzieniu mokotowskim. Zachowały się grypsy więzienne adresowane do rodziny w ostatnich miesiącach życia Łukasza Cieplińskiego. Pisał je ołówkiem chemicznym na dwóch stronach bibułki, którą skręcał i wciskał w szwy chusteczki sporządzonej z więziennego prześcieradła, następnie przemycanej do krewnych. Ta chusteczka trafiła do adresatów i dziś jest najcenniejszą pamiątką rodziny. W jednym z grypsów pisał do żony:

Kochana Wisiu! Jeszcze żyję, chociaż są to prawdopodobnie już ostatnie dla mnie dni. Siedzę z oficerem gestapo. Oni otrzymują listy, a ja nie. A tak bardzo chciałbym otrzymać chociaż parę słów Twoją ręką napisanych (...). Ten ból składam u stóp Boga i Polski (...). Bogu dziękuję za to, że mogę umierać za Jego wiarę świętą, za moją Ojczyznę i za to, że dał mi taką żonę i wielkie szczęście rodzinne.

Tak o nim mówił podczas rozprawy IV prezes WiN:

W czasie śledztwa leżałem skatowany w kałuży własnej krwi. Mój stan psychiczny był w tych warunkach taki, że nie mogłem sobie zdawać sprawy z tego, co pisał oficer śledczy.

Jednym z przesłuchujących go był Jerzy Kędziora.

Rozprawa odbyła się w październiku 1950 przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie. Przed stalinowskim sądem mówił:

Staję przed zarzutem zdrady narodu polskiego, a przecież już w młodości życie moje Polsce ofiarowałem i dla niej chciałem pracować. Dla mnie sprawa polska była największą świętością.

Prasa pisała natomiast: „Historia zdrady narodowej... szpiedzy na żołdzie amerykańskim ... Współpracowali z Mikołajczykiem i kardynałem Hlondem ...”[7]. 14 października ppłk Łukasz Ciepliński został skazany na 5-krotną karę śmierci oraz 30 lat więzienia (wraz z nim było sądzonych i skazanych na karę śmierci Sr.1099/50 przez WSR na podstawie 86 §1,2 KKWP 7 Dekretu sześciu jego współpracowników: Józef Batory, Franciszek Błażej, Karol Chmiel, Mieczysław Kawalec, Adam Lazarowicz, Józef Rzepka); ława pod przewodnictwem płk. Aleksandra Wareckiego[8]. Przed śmiercią Łukasz Ciepliński powiedział współwięźniowi, że będzie trzymał w ustach medalik i po tym będzie można odnaleźć jego zwłoki[9]. Wyrok śmierci został wykonany 1 marca 1951, Łukasz Ciepliński został zabity strzałem w tył głowy w piwnicy pomieszczeń gospodarczych więzienia UB na Mokotowie w Warszawie. Według współwięźniów wszyscy oskarżeni w procesie zostali straceni tego samego dnia, choć w aktach znajdują się dwie daty: 1 marca i 1 czerwca.

Miejsce pochówku Łukasza Cieplińskiego nie jest znane.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Grób symboliczny Łukasza Cieplińskiego został ustanowiony na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „Na Łączce”.

W 1991 roku Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oddział i Okręg w Rzeszowie zwrócił się z prośbą do bp. Ignacego Tokarczuka, ordynariusza diecezji przemyskiej, o wszczęcie diecezjalnego procesu informacyjnego dla ustalenia cnót, świętości życia, męczeńskiej z niego ofiary.

Tablice upamiętniające Łukasza Cieplińskiego znajdują się w rodzinnym Kwilczu (z 1991) i Rzeszowie (na domu przy ul. Partyzantów, gdzie mieszkał) oraz tablica pamiątkowa na ścianie kościoła św Józefa Rzeszów - Staromieście gdzie płk Ciepliński zawarł związek małżeński, przy tej tablicy odbywają się cykliczne uroczystości patriotyczne[12]. Przy moście na Bzurze w Witkowicach znajduje się tablica upamiętniająca bohaterskie czyny Łukasza Cieplińskiego podczas bitwy nad Bzurą we wrześniu 1939. 28 października 2015 na murze południowym zewnętrznym zabudowań aresztu śledczego w Sanoku została odsłonięta tablica upamiętniająca Łukasza Cieplińskiego, osadzonego w sanockim więzieniu podczas II wojny światowej[13]. Inskrypcja brzmi: W tym więzieniu od stycznia do kwietnia 1940 roku był więziony przez Niemców por. Łukasz Ciepliński, późniejszy prezes IV zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Dla upamiętnienia Zarząd Okręgowy Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa w Rzeszowie. Października 2015.

Łukasz Ciepliński został patronem Szkoły Podstawowej nr 28 w Rzeszowie. Jego nazwiskiem nazwano ulice w Rzeszowie i Krakowie (1991)[14].

W 2011 roku dzień 1 marca został ustanowiony Narodowym Dniem Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, w rocznicę wykonania wyroku śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, w tym na Łukaszu Cieplińskim.

1 marca 2013 roku, w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak mianował pośmiertnie Łukasza Cieplińskiego pułkownikiem[15][16].

17 listopada 2013 roku, kilka dni przed setną rocznicą urodzin Łukasza Cieplińskiego, został odsłonięty Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie, którego główną część stanowi monument upamiętniający Łukasza Cieplińskiego[17][18][19][20]. Projekt stworzył i pomnik wykonał prof. Karol Badyna. Ponadto tworzą go popiersia sześciu członków WiN (Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Batory, Franciszek Błażej, Józef Rzepka, Karol Chmiel).

W 2013 roku byli żołnierze AK z Rzeszowszczyzny zainicjowali prośbę o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Łukasza Cieplińskiego[21].

1 marca 2015 roku uroczyście odsłonięto popiersie Łukasza Cieplińskiego w Parku im. Henryka Jordana w Krakowie.

1 marca 2017 roku, w ramach kolejnych obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, minister obrony narodowej Antoni Macierewicz nadał 3 Podkarpackiej Brygadzie Obrony Terytorialnej imię pułkownika Łukasza Cieplińskiego[22].

18 lipca 2017 roku na obozie letnim miano pułkownika otrzymała 60 Krakowska Drużyna Harcerzy „Puszczanie” ZHR[23].

Przypisy

  1. ↑ Joanna Wieliczka-Szarkowa: Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie. Kraków: Wydawnictwo AA s.c., 2013, s. 114. ISBN 978-83-7864-148-3.
  2. ↑ Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 702.
  3. ↑ Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 703.
  4. ↑ Krzysztof Osiński: Bydgoskie puzzle. Patria Media, 2019. ISBN 978-83-938888-7-0.
  5. ↑ Trzeba podejmować decyzje dobre dla naszej Ojczyzny. prezydent.pl, 3 maja 2008. [dostęp 13 czerwca 2014].
  6. ↑ Joanna Wieliczka-Szarkowa: Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie. Kraków: Wydawnictwo AA s.c., 2013, s. 117. ISBN 978-83-7864-148-3.
  7. ↑ M.Szejnert, str.67
  8. ↑ „Księga najwyższego wymiaru kary” w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.
  9. ↑ M.Szejnert, str.154
  10. ↑ M.P. z 2007 r. nr 52, poz. 596 – pkt 1.
  11. ↑ Prezydent RP wręczył ordery i nominacje generalskie. prezydent.pl, 3 maja 2007. [dostęp 13 czerwca 2014].
  12. ↑ Parafia św. Józefa Rzeszów-Staromieście [online], facebook.com [dostęp 2018-03-04] (pol.).
  13. ↑ ,,Wielki bohater, wielki patriota”. Sanoczanie oddali cześć Łukaszowi Cieplińskiemu. esanok.pl, 2015-10-28. [dostęp 2015-11-04].
  14. ↑ Zmiany nazw alei i ulic. kmk.krakow.pl. [dostęp 2019-12-22].
  15. ↑ Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. wp.mil.pl, 1 marca 2013. [dostęp 3 marca 2013].
  16. ↑ Pośmiertne awanse dla Żołnierzy Wyklętych. premier.gov.pl, 2013-03-01. [dostęp 2013-11-20]. (pol.).
  17. ↑ Pułkownik Łukasz Ciepliński i jego żołnierze mają swój pomnik w Rzeszowie. umwp.podkarpackie.pl, 17 listopada 2013. [dostęp 13 czerwca 2014].
  18. ↑ Pomnik żołnierzy wyklętych w Rzeszowie. tvp.pl, 17 listopada 2013. [dostęp 13 czerwca 2014].
  19. ↑ W Rzeszowie odsłonięto pomnik płk. Łukasza Cieplińskiego [WIDEO]. nowiny24.pl, 2013-11-17. [dostęp 13 czerwca 2014]. (pol.).
  20. ↑ Odsłonięcie pomnika prezesa IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” płk. Łukasza Cieplińskiego. pomniksmolensk.pl, 2013-11-19. [dostęp 13 czerwca 2014]. (pol.).
  21. ↑ „Łukasz Ciepliński to człowiek święty”. Trwają przygotowania do procesu beatyfikacyjnego. niezlomni.com, 28 listopada 2013. [dostęp 27 lutego 2014].
  22. ↑ Dz.U. MON 2017 ↓, poz. 47.
  23. ↑ Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, Hufiec Harcerzy Kraków-Śródmieście, Rozkaz L. 15/2017/2018 z dnia 18.07.2017

Bibliografia

  • Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2017. (pol.).
  • Elżbieta Jakimek-Zapart „Nie mogłem inaczej żyć. Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci.” wyd. Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2008 (ISBN 978-83-61033-14-1)
  • Joanna Wieliczka-Szarkowa „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni bohaterowie.” wyd. Wydawnictwo AA s.c., Kraków 2013 (ISBN 978-83-7864-148-3)
  • Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945–56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991., zob też Straceni w Więzieniu mokotowskim.
  • Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
  • AIPN, Teczki więźniów 1951, Ciepliński Łukasz
  • AWL, WSR w Warszawie, 117/91/1752–1782
  • G. Brzęk, Wierny przysiędze. O Łukaszu Cieplińskim „Pługu”, komendancie IV Komendy Głównej WiN, Lublin 1991
  • Tajemnice więzienia mokotowskiego...
  • Z. Lazarowicz, WiN..., s. 45
  • W. Minkiewicz, Mokotów, Wronki, Rawicz...,
  • Z. Taranienko, Nasze Termopile..., s. 175–179
  • M. Wyrwich, W celi..., s. 140, 165
  • List ŚZŻAK Oddział i Okręg w Rzeszowie do dr. Ignacego Tokarczuka, biskupa ordynariusza Diecezji Przemyskiej w Przemyślu, w sprawie wszczęcia procesu informacyjnego dla ustalenia cnót, świętości życia i męczeńskiej ofiary ppłk. Łukasza Cieplińskiego
  • Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914-1939. Łukasz Ciepliński. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 5 lipca 2014].

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łukasz_Ciepliński&oldid=58372700”