Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 we Wrocławiu

Galeriowiec

Titanic

Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Adres	ul. Powstańców Śląskich 46-64
Typ budynku	galeriowiec, mieszkalny
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Wacław Kamocki, Julian Łowiński
Wysokość całkowita	60 m
Kondygnacje	14
Szerokość frontu	nieco poniżej 300 m
Ukończenie budowy	1991
Właściciel	współwłasność osób fizycznych i innych osób prawnych
Położenie na mapie Wrocławia Galeriowiec
Położenie na mapie Polski Galeriowiec
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Galeriowiec
51°05′44,923″N 17°01′26,495″E

Wieża północna i galerie komunikacyjne

Elewacja wschodnia (tylna) części mieszkalnej

Elewacja wschodnia (tylna) z częścią usługową i przyziemiem

Elewacja wschodnia (tylna) z częścią usługową i przyziemiem, w tle Sky Tower

Po lewej Silver Tower Center, w tle Sky Tower i Centrum Południowe, górne kondygnacje galeriowca i bloków osiedla Barbara

Widok ze Sky Tower, po lewej w dole galeriowiec, za nim osiedle Barbara i dalej inne części miasta

Widok ze Sky Tower, jeszcze przed budową Centrum Południowego

Galeriowiec przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 (zwany Titaniciem) – budynek mieszalno-usługowy położony we Wrocławiu przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64 w ramach wrocławskiego osiedla Powstańców Śląskich (Osiedle Południe). Ten obiekt został zbudowany jako jeden z trzech budynków stanowiących tak zwaną ścianę wschodnią ulicy Powstańców Śląskich. W części mieszkalnej jest budynkiem typu galeriowiec. Na dwóch pierwszych kondygnacjach zrealizowano część handlowo-usługową.

Położenie i otoczenie

Budynek położony jest we Wrocławiu na osiedlu Powstańców Śląskich w dawnej dzielnicy Krzyki, w jednostce urbanistycznej Śródmieście Południowe. Adres zabudowy to ulica Powstańców Śląskich 46-64. Część miasta, w której leży budynek, zaliczana jest do obszarów wielkich osiedli blokowych, ze znacznym lub dużym stopniem wykorzystania terenu oraz z dużą lub średnią gęstością zaludnienia. Obszary takie charakteryzują się przejrzystym układem przestrzennym, czytelnym i zrozumiałym układem geometrycznym ulic oraz bogatym programem funkcjonalnym. Teren ten charakteryzuje się także wyjątkowo korzystnym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej, a w bezpośrednim sąsiedztwie budynku znajdują się przystanki zarówno tramwajowe, jak i autobusowe dla linii komunikacyjnych w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej, zarówno dziennych, jak i nocnych.

Budynek położony jest w pierzei wschodniej ulicy, przy jej odcinku od ulicy Zaolziańskiej do ulicy Radosnej. Przy północnym krańcu sąsiaduje z zachowaną kamienicą historyczną ujętą w gminnej ewidencji zabytków położoną pod adresem ulica Zaolziańska 1. Naprzeciwko budynku po stronie zachodniej ulicy Powstańców Śląskich rozlokowana jest zabudowa tak zwanego Centrum Południowego, po w kierunku południowo-zachodnim Sky Tower. Z kolei po wschodniej stronie budynku znajduje się zabudowa osiedla Barbara, z zielenią międzyblokową stanowiącą obszar standardu zieleni. Osiedle Barbara powstało w ramach inwestycji polegającej na zabudowie południowej dzielnicy Wrocławia, tak zwanego osiedla Południe, realizowanego w latach 60. i 70. XX wieku. Dwa kolejne galeriowce tworzące ścianę wschodnią ulicy Powstańców Śląskich położone są przy tej ulicy w kierunku południowym. Bliższy położony jest między ulicą Radosną i Wielką oraz następny między ulicą Wielką a placem Powstańców Śląskich.

Historia

Obszar tzw. Przedmieścia Południowego, w obrębie którego położony jest budynek, w dwudziestoleciu międzywojennym był jednym z najbardziej reprezentacyjnych, prestiżowych części miasta z najbogatszymi kamienicami i wyższym standardem zamieszkania. Osią całego założenia urbanistycznego była ulica Powstańców Śląskich. W wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r., jakie miało miejsce pod koniec II wojny światowej, obszar ten uległ zniszczeniu, szacunkowo w około 90%.

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) przystąpiono w latach 60. XX wieku do budowy Osiedla Południe. Kontynuowano ją jeszcze w latach 70. XX wieku, a pojedyncze inwestycje powstawały także w okresach późniejszych. Całe osiedle podzielone było na cztery części, przy czym teren na którym posadowiony jest budynek należał do osiedla Barbara. Osiedle zaprojektowano jako modernistyczne w całkowitym oderwaniu od historycznej zabudowy.

Jednym z trzech galeriowców tu zbudowanych jest budynek przy ulicy Powstańców Śląskich 46-64. Autorami projektu są Wacław Kamocki i Julian Łowiński. Projekt powstał w 1978 r. (lub w 1985 r.). Początek budowy miał miejsce w 1988 r. Został oddany od użytkowania w 1991 r. (lub jak podają niektóre źródła rok później – w 1992 r.).

W 2015 r. wykonano remont budynku. Obejmował on między innymi odnowienie galerii komunikacyjnych, malowanie elewacji i wymianę wind. W 2023 r. w budynku przeprowadzono remont elewacji.

Nieruchomości i własność

Współcześnie według podziałów gruntów pierwotny obiekt podzielony jest na kilka nieruchomości gruntowych, a tym samym także w ewidencji gruntów i budynków zewidencjonowanych jest kilka budynków. Najwyższy budynek w tym zespole z częścią mieszkalną stanowi jedną nieruchomość. Działka gruntu na której jest posadowiony zajmuje 1.5604 ha. Pod względem klasoużytku sklasyfikowano ją jako B – tereny mieszkaniowe. Nieruchomość gruntowa stanowi współwłasność należącą do osób fizycznych i innych osób prawnych, ale zarządzana jest przez Spółdzielnię Mieszkaniową Południe. Natomiast powierzchnia zabudowy budynku wynosi 1.423 m². Według Klasyfikacji Środków Trwałych zaliczany jest do rodzaju m – budynki mieszkalne (110). Budynkowi temu przypisano identyfikator EGiB G5 026401_1.0022.AR_24.4/1.1_BUD, oraz identyfikator IIP: PL.PZGiK.112.EGiB A5B44E44-7797-459D-BB1F-E752A1081794. Budynek ma przypisane do ulicy Powstańców Śląskich następujące numery porządkowe: 46, 48, 50, 52, 52a, 52b, 52c, 54, 54b, 56, 56b, 56c, 56d, 56e, 58, 58a, 58b, 58c. Dwie dolne kondygnacje zajmują biura, siedziby różnych firm i lokale przeznaczone do świadczenia usług. W budynku tym przy ulicy Powstańców Śląskich 50 mieści się Urząd Pocztowy nr 15.

Ponadto w obrębie wyżej opisanej działki wydzielono trzy działki ewidencyjne z pawilonami usługowymi. Są to kolejno:

• numer 60: działka o powierzchni 0,1675 ha, klasoużytek: Bi – Inne tereny zabudowane, która stanowi własność gminy z ustanowionym prawem użytkowania wieczystego, z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.117 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: h – budynki handlowo-usługowe (103)
• numer 62: działka o powierzchni 0,1145 ha, klasoużytek: Bi – Inne tereny zabudowane, która stanowi własność Skarbu Państwa w zarządzie, użytkowaniu, z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.1747 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: b – budynki biurowe (105), w budynku tym mieści się Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego KRUS Oddział Regionalny
• numer 64: działka o powierzchni 0,1669 ha, klasoużytek: B – Tereny mieszkaniowe, która stanowi własność gminy z ustanowionym prawem użytkowania wieczystego, z budynkiem o powierzchni zabudowy wynoszącej 1.580 m², rodzaj budynku według Klasyfikacji Środków Trwałych: h – budynki handlowo-usługowe (103).

Architektura

W różnych publikacjach publicystycznych podawana jest liczba pięter budynku jako 16 (tj. 17 kondygnacji nadziemnych). Jednak w ewidencji gruntów i budynków liczba kondygnacji budynku mieszkalnego określona jest na 14. Jego wysokość zaś określa się na około 60 m – wysokość strukturalna (około 59 m). Główną funkcję obiektu jest mieszkalnictwo, a długość budynku z częścią mieszkalną na biską 300 m. Budynek został ukształtowany jako wieloklatkowy wieżowiec w układzie galeriowca, to znaczy budynku, w który wejścia do mieszkań prowadzą z otwartej galerii komunikacyjnej. Może w nim mieszkać nawet 2,5 tysiąca osób.

Charakterystycznym elementem budynku są cztery wieże wyraźnie wyodrębniające się i dominujące w bryle budynku mieszkalnego, w których mieszczą się pionowe ciągi komunikacyjne, kontrastujące z poziomymi podziałami fasady wynikającymi z ukształtowania galerii komunikacyjnych. Duża część elewacji pomalowana jest na kolor biały.

Wewnętrzna architektura jednak odstaje od współczesnych standardów i wielu mieszkańców mieszkańców podnosi zarzut dotyczący niewygodnych, ciasnych mieszkań, niefunkcjonalnych galerii, ciągłego hałasu i niskiego komfortu.

Między mieszkalnym wieżowcem a pawilonami usytuowano trakt komunikacyjny długości ponad 200 m i szerokości około 10 m. Wysokość budynków handlowo-usługowych i biurowego liczba kondygnacji określona jest na dwie.

Odbiór

W odniesieniu do tego budynku, ze względu na jego architekturę, bywa stosowane określenie, nazwa potoczna – „Titanic”. Inne określenia to między innymi „niezatapialny Titanik” czy „zagubiony transatlantyk”. Niezależnie od tego spotyka się też określenie „Galeriowiec”. Wynika z to z faktu zewnętrznego ukształtowania budynku w formie przypominającej statek lub prom wycieczkowy. Taki bowiem był zamysł projektanta, który chciał nawiązać do wyglądu dużego pasażerskiego statku (liniowca pasażerskiego). Zamysł taki wynikał, jak stwierdza sam autor projektu (jeden z autorów), z jego pasji do wszystkiego co pływa. Ponadto charakterystyczne cztery wieże wyodrębnione w bryle budynku przywodzą na myśl skojarzenie z czterema kominami historycznego statku Titanic. Wielkość natomiast projektu sprawia, że jest równocześnie określany jako jeden z największych molochów w mieście. To sprawia, iż jest obiektem którego nie da się nie zauważyć, przy czym nie tylko ze względu na wielkość, ale także jako obiekt charakterystyczny pod względem architektonicznym. Ocena samego budynku jest bardzo zróżnicowana. Od pozytywnej, szczególnie w zakresie konstrukcji, do negatywnych wynikających według tych opinii z zaburzania krajobrazu, ale także architektura powodująca nazywanie budynku maszkaronem. Pojawiają się głosy z postulatami wyburzenia budynku. Ze względu na wielkość budynku mówi się o nim „gigant”. Niezależnie od tego w którą stronę kieruje się opinia, jest to niewątpliwie budynek wobec którego trudno pozostać obojętnym, gdyż wzbudza spore emocje, choć największe zainteresowanie i zachwyt wzbudzał w okresie zakończenia budowy, a z czasem jego blask przygasł. Wskazuje się jednak, że niezależnie od swoich wad i zalet budynek przesłania brzydkie blokowiska.

Bardzo mocne, skrajne głosy krytyczne wobec budynku wskazują na takie mankamenty jak: przeskalowanie niektórych elementów np. pasażu z którego korzysta stosunkowo niewiele osób przy dużym koszcie utrzymania, monumentalizm, gigantyzm, demiurgiczność, brak czytelności układu komunikacyjnego – betonowy labirynt, niedoświetlone światłem dziennym przejścia i klatki schodowe – jest ciemno i straszno oraz z tym związane – betonowe, pionowe sarkofagi bez drzwi i okien mające być w zamyśle architekta klatkami schodowymi, mroczne tunele przyziemi, w których czai się mnóstwo „niespodzianek” oraz wiele „wynikowych” ślepych zaułków, służących dziś za dzikie toalety lub wysypiska odpadów, antyhumanitaryzm, degeneracja końca modernizmu i inne, które prowadzą autora tej krytyki do takich między innymi wniosków jak: nieudana próba połączenia modernistycznej architektury z wielofunkcyjnością naturalnej miejskości, anty-ludzka makabra, makabryczny mutant modernizmu, najdroższy w utrzymaniu i jednocześnie najbardziej beznadziejny. Autor tej chyba jednej z najskrajniejszych opinii krytycznych stawia zarzut, że autorom projektu zabrakło wyobraźni lub wiedzy o zachowaniach ludzi i psychologii środowiskowej.

Przed uchwaleniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla miasta Wrocławia z 2018 r. podczas prac i analiz dotyczących jakie obiekty uznać za dobra kultury współczesnej ten budynek był jedną z propozycji, która nie została jednak uwzględniona, przez co galeriowiec nie znalazł się na wrocławskiej liście takich dóbr.

Zobacz też

• historia Wrocławia
• architektura Wrocławia
• modernizm w Polsce

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Apartamentowiec Thespian [online], Autorzy pomysłu i tekstów: Fundacja Transformator (Michał Duda, Agata Gabiś, Karolina Jara), Oprawa graficzna: Marian Misiak, Zdjęcia: Jerzy Krzysztof Kos, wroapp.pl, 5 sierpnia 2020 [dostęp 2024-01-30] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-24] .}
• Architekci Wrocławia 1945-1995, 50 lat Stowarzyszenia Architektów Polskich we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku, Wrocław: Zarząd Oddziału Wrocławskiego SARP, 1996, ISBN 83-86480-37-8  (pol.).
• AdamA. Bednarek AdamA., Wielki Galeriowiec Titanic i blok-statek na Kiełczowskiej. Wrocław myśli, że leży nad morzem [online], spidersweb.pl; SPIDER’S WEB, 21 marca 2022 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• IwonaI. Bińkowska IwonaI. i inni red., Leksykon zieleni Wrocławia, Wrocław miasto spotkań, Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2013, ISBN 978-83-64025-06-8, ISBN 978-83-64025-06-8  (pol.).
• Centrum Południowe, WebMediaTech (urbanity.pl), 23 maja 2019, b3396 [dostęp 2024-01-30]  (pol.).
• PiotrP. Czyszkowski PiotrP., Chronić czy zburzyć? Titanic w centrum Wrocławia [online], radiowroclaw.pl; RADIO WROCŁAW, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• MichałM. Dębek MichałM., Spektakl o mądrym mieście, [w:] TomaszT. Bojęć (red.), Miasto mądre i samodzielne, wyd. Tom 4, Wrocław: Biuro Festiwalowe IMPART 2016, 2016 (Strategie dla Miasta Przyszłości), s. 17–68, ISBN 978-83-946602-5-3, ISBN serii: 978-83-946602-6-0  (pol.), Foresight Społeczny Wrocław 2036/56. Projekt Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
• Galeriowiec, WebMediaTech (urbanity.pl), 19 lipca 2017, b13485 [dostęp 2024-02-07]  (pol.).
• Geoinfo Portal (GIPortal2), Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu we Wrocławiu [dostęp 2024-01-23]  (pol.).
• MartaM. Gołębiowska MartaM., Remont galeriowców. Co się zmieni?, wyborcza.pl, 27 kwietnia 2015 [dostęp 2024-01-30]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• JJ, Titanic w centrum Wrocławia. Mieszka w nim tyle ludzi, co w małym miasteczku [online], tuwroclaw.com; TuWrocław, 24 lipca 2023 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• TomaszT. Kanik TomaszT., Galerie strachu [online], wroclaw.naszemiasto.pl; Polska Press Sp. z o.o., 11 czerwca 2001 [dostęp 2024-02-07]  (pol.).
• RobertR. Masztalski RobertR., PiotrP. Kryczka PiotrP., Problemy lokalizacji budynków wysokościowych w śródmieściu Wrocławia, w aspekcie dynamiki zmian polityki przestrzennej miasta, [w:] ZbigniewZ. Zuziak, AndrzejA. Grzybowski (red.), Centra miast metropolitalnych w Polsce urbanistyka a polityka przestrzenna, Monografia, Katowice: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, 2018, s. 139–152, ISBN 978-83-952000-3-8 , Wydawnictwo dofinansowane z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego. Publikacja dofinansowana z budżetu miasta Katowice. Monografia dofinansowana ze środków Śląskiej Okręgowej Izby Architektów RP.
• IzabelaI. Mironowicz IzabelaI., Analiza funkcjonalna osiedli Wrocławia, AFO, Badanie i publikacja współfinansowana przez miasto Wrocław (www.wroclaw.pl), Wrocław: Fundacja Dom Pokoju, 2016, ISBN 978-83-941467-3-3  (pol.).
• Witold JerzyW.J. Molicki Witold JerzyW.J., AndrzejA. Zwierzchowski AndrzejA. (red.), Architektura Wrocławia 1945-2000, Album wykonano z materiałów zdjęciowych wystawy „Architektura Wrocławia 1945-2000” przygotowanej przez Oddział Wrocławski SARP eksponowanej w Muzeum Architektury we Wrocławiu od 18 kwietnia do 15 maja 2000 r., Wrocław: Zarząd Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich; Studio Wydawniczo-Typograficzne „Typoscript”, 2001, ISBN 83-86480-83-1, ISBN 978-83-86480-83-8, OCLC 749356652  (pol.), Stowarzyszenie Architektów Polskich. Oddział we Wrocławiu.
• PawełP. Relikowski PawełP., Najwyższe obiekty we Wrocławiu. Znasz je wszystkie? Zobacz! [online], gazetawroclawska.pl; Gazeta Wrocławska; Polska Press Sp. z o.o., 1 kwietnia 2020 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• Schematy komunikacji zbiorowej, aktualizacja: 2023-10-16, Urząd Miejski Wrocławia: Oficjalny portal internetowy Wrocławia, Centrum Informacji Urzędu Miejskiego, Wrocław, 2 kwietnia 2022 [dostęp 2024-01-24]  (pol.).
• WeronikaW. Skupin WeronikaW., Wrocław: Trwa remont galeriowców przy Powstańców Śląskich [online], gazetawroclawska.pl; Gazeta Wrocławska; Polska Press Sp. z o.o., 21 kwietnia 2015 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• Sky Tower, WebMediaTech (urbanity.pl), 13 czerwca 2023, b1276 [dostęp 2024-01-30]  (pol.).
• Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Urząd Miejski Wrocławia: Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław 2018 [dostęp 2024-01-29]  (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Ewidencja Miejscowości, Ulic i Adresów Wrocławia, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Urząd Miejski Wrocławia: Zespół ds. Nazewnictwa Ulic i Adresów w ramach Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2024-01-23]  (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia – Mapy, „geoportal.wroclaw.pl”, Jadwiga Brzuchowska, Urząd Miejski Wrocławia: Wydział Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego Wrocławia, Wrocław [dostęp 2024-01-23]  (pol.).
• NadiaN. Szagdaj NadiaN., RemigiuszR. Biały RemigiuszR., Sedesowce, Wisielec, Titanic. To nieoficjalne nazwy znanych, wrocławskich budynków. Wyjaśniamy skąd się wzięły! [online], gazetawroclawska.pl; Gazeta Wrocławska; Polska Press Sp. z o.o., 13 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-02]  (pol.).
• AgnieszkaA. Zabłocka-Kos AgnieszkaA., Agata GabiśA.G. Michał Duda Agata GabiśA.G., Wrocławska architektura 1945-1989: lista obiektów i założeń urbanistycznych, SARP  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Budynek „Galeriowiec” [online], wikimapia.org [dostęp 2024-02-06]  (pol.).
• Fotomapy ukośne 2015 [online], geoportal.wroclaw.pl; Urząd Miejski Wrocławia [dostęp 2024-02-06]  (pol.).
• Galeriowiec 40-64, Wrocław [online], 3dmdb.com, ID: 6139310 [dostęp 2024-02-06]  (pol. • ang.).
• Galeriowiec nr 40-64, [w:] Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Południe / ul. Powstańców Śląskich [online], polska-org.pl, ID: 537084 [dostęp 2024-02-06]  (pol.).
• Powstańców Śląskich 46-64, [w:] Polska / woj. dolnośląskie / Wrocław / Borek / ul. Powstańców Śląskich [online], fotopolska.eu, ID: b9366 [dostęp 2024-02-06]  (pol.).
• #MIGAWKA #TITANIC #TRANSATLANTYK W CENTRUM WROCŁAWIA dron [online], youtube.com: Radio Wrocław [dostęp 2024-02-06]  (pol.), montaż: Piotr Czyszkowski.