Obwód witebski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Antemister (dyskusja | edycje) svg (GlobalReplace v0.3) |
Uaktualnienie liczby ludności |
||
Linia 16: | Linia 16: | ||
|stanowisko zarządzającego = przewodniczący |
|stanowisko zarządzającego = przewodniczący |
||
|powierzchnia = 40 100 |
|powierzchnia = 40 100 |
||
|liczba ludności = 1 |
|liczba ludności = 1 199 500 |
||
|rok = [[ |
|rok = [[2014]] |
||
|gęstość zaludnienia = |
|gęstość zaludnienia = 29,9 |
||
|numer kierunkowy = +375-21 |
|numer kierunkowy = +375-21 |
||
|kod pocztowy = 210ххх 211ххх |
|kod pocztowy = 210ххх 211ххх |
Wersja z 15:18, 6 gru 2014
Obwód | |||||
Jeziora Brasławskie | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Siedziba | |||||
Kod ISO 3166-2 |
BY-VI | ||||
Przewodniczący |
Alaksandr Kosiniec | ||||
Powierzchnia |
40 100 | ||||
Populacja (2014) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
29,9 | ||||
Numer kierunkowy |
+375-21 | ||||
Kod pocztowy |
210ххх 211ххх | ||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
Liczba rejonów |
20 | ||||
Liczba miast na prawach rejonu |
4 | ||||
Położenie na mapie | |||||
Strona internetowa |
Obwód witebski (biał. Віцебская вобласць, trb. Wicebskaja wobłasć; ros. Витебская область) – obwód Białorusi leżący w jej północnej części przy granicy z Litwą, Łotwą i Rosją. Stolicą obwodu jest Witebsk.
Geografia
Położenie
Obwód położony w północnej części Białorusi. Maksymalna rozciągłość terytorium z południa na północ – 300 km, ze wschodu na zachód – 175 km. Powierzchnia 40 100 km².
Na wschodzie graniczy ze smoleńskim, a na północy z pskowskim obwodem Rosji, na północnym zachodzie – z Łotwą, na zachodzie – z Litwą i obwodem grodzieńskim, a na południu z mińskim i mohylewskim obwodem Białorusi.
Ukształtowanie
Niemal cały obszar obwodu znajduje się w granicach Pojezierza Białoruskiego. W części centralnej i na zachodzie znajduje się Nizina Połocka, na południowym wschodzie – Nizina Suraska, na wschodzie – Nizina Łuczoska, na południu Równina Czasznicka і Nizina Górnoberezyńska. Wysoczyzny: Horodecka, Witebska, Orszańska, częściowo Smoleńska, Uszacko-Lepelska, Grzęda Brasławska i Wzgórza Święciańskie zajmują ok. 1/4 obszaru obwodu i przeważają na jej obrzeżach.
Bogactwa naturalne
Stwierdzono złoża dolomitów, częściowo wykorzystane przemysłowo. Występują pokłady glin i piasków gliniastych, znaczne ilości torfu, piasków budowlanych. W jeziorach spotyka się mineralne wody i muły.
Klimat i roślinność
Klimat umiarkowany kontynentalny. Średnia temperatura stycznia od -6,6°С na południowym zachodzie do -8,4°С na północnym wschodzie; lipca ok. 17-18°С. Okres wegetacji 180-190 dni. Suma opadów od 600 mm na równinach do 750 mm na wysoczyznach.
Lasy, przeważnie sosnowe i jodłowe, zajmują 37,4% całkowitego terytorium. Występują także lasy brzozowe, olchowe, osinowe. Bagna (połowa osuszona) pokrywają 6% terenu.
Na witebszczyźnie duże znaczenie przykłada się do ochrony pomników przyrody. Park Narodowy "Jeziora Brasławskie" razem z Berezyńskim Rezerwatem Biosfery włączone są w projekt "Złote koło Białorusi". Stworzono także 26 rezerwatów państwowych, chroniących ok. 80 obiektów przyrodniczych.
Hydrografia
Obwód zajmuje pierwsze miejsce na Białorusi pod względem gęstości sieci rzecznej oraz liczby i całkowitej powierzchni jezior. Jego rzeki należą do zlewiska Dźwiny (80%), a także Dniepru, Niemna, Łowaci. Największe z nich to: Dźwina z dopływami Uświecz, Obol, Pałata, Dryssa, Kaspla, Łuczosa, Ułła, Uszacza, Dzisna i Dniepr. Tu biorą początek jego dopływy: Berezyna i Druć. W obwodzie znajduje się też ponad 2,8 tys. jezior. Większe z nich to Oświeja, Łukomskie, Dryświaty, Drywiaty, Nieszczerdo, Snudy, Jeziorzysko, Strusta, Absterna.
Historia
Na obszarze dzisiejszego obwodu w 1101 powstało niezależne Księstwo witebskie. W 1508 - Województwo witebskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, później Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1802 powstała Gubernia witebska w składzie Imperium Rosyjskiego.
W początkowych latach istnienia ZSRR obszar wchodził w skład guberni witebskiej Rosyjskiej FSRR. W 1924 częściowo został przekazany Białoruskiej SRR. Sam obwód utworzono 15 stycznia 1938. W 1944 zachodnia jego część została włączona do obwodu połockiego, po czym ponownie włączona do witebskiego w 1954. W 1960 dołączono do niego północną część obwodu mołodeczańskiego z miastami Brasław i Postawy, a w 1961 – rejon biegomlski obwodu mińskiego, następnie włączony do rejonu dokszyckiego. W 1984 na terytorium obwodu znajdowało się 19 miast, 24 osiedla typu miejskiego i 2 osiedla robotnicze.
Od 27 lipca 1990 rejon znajduje się w składzie niezależnej Białorusi. W 1995 było w nim 20 miast (w tym 5 na prawach rejonu), 9 osiedli typu miejskiego, 225 rad wiejskich, 2194 wsi.
Heraldyka
2 czerwca 2009 obwód witebski, jako ostatni, otrzymał swoją flagę i herb. Za wzór posłużył herb guberni witebskiej z 1856 z elementami wcześniejszego herbu województwa witebskiego. Zatwierdzony dekretem prezydenta Nr 277. Przedstawia francuską tarczę, na czerwonym polu której znajduje się wizerunek srebrnego konnego rycerza w zbroi, trzymającego w prawej ręce na głową miecz, a w lewej – tarczę z sześcioramiennym krzyżem. Herb zwieńczony jest złotą koroną miejską o pięciu zębach, zaś od dołu i z boków wieńcem złotych gałązek dębowych owiniętych niebieską wstęgą. Jak napisano w uzasadnieniu, "w języku heraldyki jeździec symbolizuje to siłę, honor, odwagę, a podniesiony miecz – zwycięstwo i ochronę. Szlachetny koń symbolizuje odwagę lwa, wzrok orła, zręczność lisa. Przyjęcie historycznego herbu jest hołdem dla żołnierzy, którzy bronili swojej ziemi przed wrogiem".
-
Herb województwa witebskiego
-
Herb guberni witebskiej (1856)
-
Herb obwodu witebskiego (2009)
Transport
Kolej
Przez teren obwodu przechodzą międzynarodowe linie kolejowe Moskwa – Orsza – Mińsk – Warszawa, Sankt Petersburg – Witebsk – Orsza – Kijów, Smoleńsk – Witebsk – Połock – Ryga. Duże znaczenie mają też linie Orsza – Uniecza, Newel – Połock – Mołodeczno, Orsza – Lepel, Królewszczyzna – Postawy i dalej na Litwę. Większe wężły – Orsza, Witebsk, Połock. Długośc eksploatacyjna kolei wynosi 1210 km.
Drogi
Główne drogi przecinające obwód to: E30 / Magistrala M1 (Moskwa – Orsza – Mińsk – Brześć), E95 / Magistrala M8 (Sankt Petersburg – Witebsk – Orsza – Kijów), Smoleńsk – Witebsk – Połock – Dźwińsk, Witebsk – Lepel – Mińsk. Drogi z twardą nawierzchnią mają łączną długość ponad 3,6 tys. km.
Inne
- Po Dźwinie na odcinku od Wieliża do Połocka i na Dnieprze poniżej Orszy odbywa się żegluga;
- W Witebsku znajduje się port lotniczy;
- Na terenie obwodu przechodzi odgałęzienie rurociągu "Przyjaźń" oraz gazociąg "Zorza"
Gospodarka
Przemysł
Główne branże to: przetwórstwo ropy naftowej (47%), produkcja energii elektrycznej (28,5%), przemysł lekki (24%), naftochemia (12,5%), przemysł spożywczy (12%) i produkcja materiałów budowlanych (prawie 10%). Produkuje się tu wszystkie tkaniny lniane, polietylen, połowę białoruskich produktów naftowych i energii elektrycznej, ok. 40% dywanów, ponad 30% wyrobów pończoszno-skarpetkowych. Wytwarza się także maszyny, obuwie, olej, konserwy mięsne i mleczne. Na terenie obwodu znajduje się największa na Białorusi elektrownia cieplna w Nowołukomlu, a także elektrownia wodna "Przyjaźn ludów" w Dryświatach (obecnie nie pracuje). Największe, wyspecjalizowane przedsiębiorstwa mieszczą się w Witebsku, połockim zagłębiu przemysłowym, Orszy. Działa wolna strefa ekonomiczna "Witebsk". Obwód wchodzi z skład euroregionu "Kraina jezior".
Rolnictwo
Rolnictwo specjalizuje się w uprawie zbóż (jęczmień, żyto), ziemniaków, roślin pastewnych, a także lnu. Rozwinięta jest gospodarka stawno-rybna. Gleby wykorzystywane pod rolnictwo są przeważnie sodowo-bielicowe, sodowo-bagienne lub torfowe i zajmują 40,5% obszaru obwodu. Charakterystyczne są dla nich mozaikowość i kamienistość. Działają kołchozy i spółdzielnie – ok. 400 gospodarstw.
Kultura
Na obszarze obwodu znajduje się ok. 40 muzeów.
Demografia
Miasta
Miasta z liczbą mieszkańców powyżej 8 tysięcy. Stan na 1 stycznia 2009.
- Witebsk – 347 500
- Orsza – 122 200
- Nowopołock – 101 000
- Połock – 83 700
- Postawy – 19 800
- Głębokie – 19 500
- Lepel – 18 600
- Nowołukoml – 14 100
- Horodek – 13 400
- Barań – 12 100
- Tołoczyn – 10 300
- Brasław – 9900
- Czaśniki – 9500
- Miory – 8700
- Dubrowna – 8600
- Ruba – 8200
Wsie
W obwodzie znajduje się 6480 wsi, z których 366 jest opustoszałych. Przeważają niewielkie – poniżej 10 mieszkańców. Na początku 2006 takich wsi było 4718, czyli 73%. Zamieszkuje w nich 19% wiejskiej ludności. Większość ludzi mieszka w 116 wsiach z liczbą mieszkańców ponad 500 w każdej. Największe z nich to m.in. Akciabrskaja i Nówka (rejon witebski), Farynów (rejon połocki), Królewszczyzna (rejon dokszycki), Borówka (rejon lepelski), Babinicze (rejon orszański). Średnio przypada 58 osób na wieś. Najwięcej wsi małych znajduje się w rejonach: brasławskim, miorskim i postawskim, zaś dużych – w orszańskim i witebskim.
Liczba ludności
- 1995: 1 438 800
- 1999: 1 377 200 (923 100 miejska, 454 100 wiejska; 81% liczby ludności w stosunku do stanu sprzed 2 wojny św.)[1]
- 2003: 1 334 500
- 2007: 1 273 300
- 2008: 1 267 300
- 2009: 1 231 000 (897 000 miejska, 334 000 wiejska)[1]
- 2010: 1 228 600 (897 700 miejska, 330 900 wiejska)[2]
- 1 stycznia 2011: 1 221 800[3]
- 1 maja 2011: 1 218 500[4]
Skład etniczny
Stan na rok 1999:
- Białorusini – 82%
- Rosjanie – 13,6%
- Ukraińcy – 1,6%
- Polacy – 1,5%
- inni – 1,3%
Dynamika
W okresie od 1959 do 1999 liczba ludności miast zwiększyła się 2,3 raza, zaś ludności wsi zmniejszyła się o 48%.
Przewidywana długość życia
W końcu lat 80-tych XX w. osiągnęła 71,3 roku, a następnie zaczęła się stopniowo obniżać, by w 2002 osiągnąć 67,5 roku (mężczyźni – 61,9, kobiety – 73,6).
Znane osoby urodzone w obwodzie (bez miasta Witebsk)
- Żores Ałfiorow – laureat Nagrody Nobla z fizyki w 2000
- Zinowij Bielecki – radziecki filozof
- Franc Pierchorowicz – radziecki dowódca, Bohater Związku Radzieckiego
- Paweł Suchoj – radziecki konstruktor samolotów, uczony
Podział administracyjny
Miasta na prawach rejonów
Rejony
- Plik:Coat of Arms of Biešankovičy, Belarus.png Bieszenkowicki (Bieszenkowicze) Бешанковіцкі (Bieszankowicki)
- Brasławski (Brasław) Браслаўскі (Brasłauski)
- Czaśnicki (Czaśniki) Чашніцкі (Czasznicki)
- Dokszycki (Dokszyce) Докшыцкі (Dokszycki)
- Dubrowieński (Dubrowna) Дубровенскі (Dubrowienski)
- Głębocki (Głębokie) Глыбоцкі (Hłybocki)
- Horodecki (Horodek) Гарадоцкі (Haradocki)
- Lepelski (Lepel) Лепельскі (Lepielski)
- Łoźnieński (Łoźno) Лёзьненскі (Loźnienski)
- Miorski (Miory) Мёрскі (Miorski)
- Orszański (Orsza) Аршанскі (Arszanski)
- Połocki (Połock) Полацкі (Połacki)
- Postawski (Postawy) Пастаўскі (Pastauski)
- Rossoński (Rossony) Расонскі (Rasonski)
- Sienneński (Sienno) Сеньненскі (Sieńnienski)
- Szarkowszczyński (Szarkowszczyzna) Шаркоўшчынскі (Szarkouszczynski)
- Szumiliński (Szumilino) Шумілінскі (Szumilinski)
- Tołoczyński (Tołoczyn) Талачынскі (Tałaczynski)
- Uszacki (Uszacz) Ушацкі (Uszacki)
- Wierchniedźwiński (Wierchniedźwińsk) Верхнядзьвінскі (Wierchniadźwinski)
- Witebski (Witebsk) Віцебскі (Wiciebski)
Rejony istniejące w przeszłości
- Biegomlski (włączony do rejonu dokszyckiego po 1961)
Zobacz też
- ↑ a b Предварительные итоги переписи населения Республики Беларусь 2009 года. Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2010-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-11)]. (ros.).
- ↑ Czislennost′ nasielenija po Riespublikie Biełaruś, obłastiam i g. Minsku (tysiacz czełowiek) na 1 janwaria 2010 goda. Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
- ↑ Czislennost′ nasielenija po obłastiam i g. Minsku. Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-07)]. (ros.).
- ↑ O diemograficzeskoj situacyi za janwar′ – apriel′ 2011 g.. Narodowy Komitet Statystyczny Republiki Białorusi. [dostęp 2011-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-10)]. (ros.).
Bibliografia
- Витебская область // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. – Мн., 2007. – 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9(ros.)