Stefan Kaufman

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefan Kaufman
Ilustracja
Prof. Stefan Kaufman podczas ceremonii nadania tytułu doktora honoris causa (1981)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1894
Czarna Wieś

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 1994
Katowice

Profesor nauk inżynieryjnych
Alma Mater

Politechnika Lwowska
Politechnika Śląska

Doktorat

1920-06-05 5 czerwca 1920(dts)
Politechnika Lwowska

Profesura

1956-10-26 26 października 1956(dts)
Politechnika Śląska

Polska Akademia Nauk
Status

Członek Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN

Funkcja Jednostka PAN

Przewodniczący
Sekcja Betonu i Żelbetu Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN

Doktor honoris causa
Politechnika Śląska – 1981-07-13 13 lipca 1981(dts)
Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Politechnika Lwowska

Stanowisko

Docent

Okres zatrudn.

1940–1941

Uczelnia

Politechnika Śląska

Stanowisko

Profesor

Okres zatrudn.

1945–1975

Dziekan
Wydział

Budownictwa Przemysłowego i Ogólnego Politechniki Śląskiej

Okres spraw.

1958–1960

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921 Medal 30-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Kaufman (ur. 28 sierpnia 1894 w Czarnej Wsi, zm. 16 stycznia 1994 w Katowicach) – polski inżynier budownictwa, profesor zwyczajny i pedagog, członek Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk, założyciel i pierwszy przewodniczący Śląsko-Dąbrowskiego Oddziału Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych, specjalista w dziedzinie konstrukcji żelbetowych i pierwszy w Polsce promotor konstrukcji sprężonych, organizator i dziekan oraz doktor honoris causa Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Małopolsce, w Czarnej Wsi (od 1909 dzielnica Krakowa), jako syn Henryka (oryg. Hirsch), który był restauratorem i hotelarzem oraz Rozalii (oryg. Reizel) z domu Schlang[a][3][4][5]. Po ukończeniu w 1911 gimnazjum w Bielsku, jego rodzina przeniosła się do Lwowa, a on kontynuował dalszą naukę od 1912-10-05 5 października 1912(dts) na Wydziale Inżynierii Cesarsko-Królewskiej Szkoły Politechnicznej we Lwowie, którą ukończył z odznaczeniem 1917-06-15 15 czerwca 1917(dts), uzyskując na niej 1920-06-05 5 czerwca 1920(dts) stopień doktora[b], po obronie pracy na temat „O wykreślnym wyznaczeniu kształtu specjalnych belek kratowych”[6][7][8].

Pracę zawodową rozpoczął pod koniec studiów w 1917, w samborskiej ekspozyturze Centrali Odbudowy Galicji przy Namiestnictwie we Lwowie[9], potem kontynuował ją od 1919 w Zarządzie Budownictwa Wojskowego we Lwowie, jako zastępca kierownika rejonu budowlanego Lwów II[3]. W 1918 został powołany do wojska, biorąc udział m.in. w obronie Warszawy w wojnie polsko-bolszewickiej (1920)[7]. Po zakończeniu I wojny światowej pracował od 1921 w biurze konstrukcyjnym mostów Dyrekcji Robót Publicznych we Lwowie, w latach (1922–1924) w dziale budownictwa lądowego Biura Odbudowy w Stanisławowie, a następnie od 1924 w Haliczu, jako kierownik Biura Odbudowy[10][11].

W 1925 przeniósł się na Śląsk, sprowadzony tam przez wojewodę śląskiego Mieczysława Bilskiego i rozpoczął pracę w Wydziale Robót Publicznych Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, początkowo jako kierownik Oddziału Drogowego, a następnie Oddziału Architektoniczno-Budowlanego[7][12]. Jako naczelnik od 1931 Wydziału Robót Publicznych wykonywał projekty licznych budowli inżynieryjnych (mosty i wieże ciśnień) oraz nadzorował budowę wielu gmachów publicznych, m.in. Urzędu Wojewódzkiego, Sejmu Śląskiego, Urzędów Skarbowych, Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych w Katowicach, Zamku Prezydenta RP w Wiśle, gimnazjów w: Lublińcu, Mikołowie oraz Piekarach Śląskich[12][13]. Uczestniczył w I Zjeździe Żelbetników w Warszawie zorganizowanym w 1931[9]. W tym okresie brał udział w pracach międzynarodowych organizacji budowlanych oraz ich kongresach, m.in. w: Liège (1930), Monachium (1934), Berlinie (1936) czy Hadze (1938)[11]. W 1932 zamieszkał przy ulicy Juliusza Ligonia 48 w Katowicach[12]. Był założycielem i pierwszym przewodniczącym w okresie 1934–1937 Śląsko-Dąbrowskiego Oddziału Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych, późniejszym założycielem w 1958 Komitetu Nauki tego Związku, a w 1972 został jej członkiem honorowym[14].

W 1939, po wybuchu II wojny światowej powrócił do Lwowa, obejmując 1940-01-01T00:00:00.001 1 stycznia 1940(dts) stanowisko docenta w Katedrze Statyki i Konstrukcji Stalowych i Żelbetowych na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej[15], gdzie pracował do 1941, wykładając: mechanikę techniczną, konstrukcje żelbetowe i stalowe oraz drewniane konstrukcje inżynierskie[16][11]. Po zajęciu Lwowa przez Niemców ukrywał się w okolicy Miechowa oraz Radomska i pod zmienionym nazwiskiem pracował jako technik przy robotach melioracyjnych, dochodząc już jako żołnierz Armii Krajowej (ps. „Stary”) do stopnia porucznika[16][12].

Prof. Stefan Kaufman w 1992 w swoim mieszkaniu w Katowicach przy ul. Ligonia

Po II wojnie światowej powrócił w 1945 na Śląsk do Wydziału Komunikacji Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach[12] i był powołany do grona bezpośrednich założycieli Politechniki Śląskiej, jako członek tzw. „Tymczasowej Komisji Organizacyjnej Politechniki Śląskiej”[14]. Został wówczas pedagogiem na tej uczelni. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał 1949-04-24 24 kwietnia 1949(dts), a tytuł i stanowisko profesora zwyczajnego – 1956-10-26 26 października 1956(dts)[14][17][18]. W latach 1945–1964 był pierwszym kierownikiem Katedry Budownictwa Żelbetowego na Wydziale Budownictwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach[6][12], a w latach 1958–1960 dziekanem tego wydziału[14]. Ukształtował i wykształcił szerokie rzesze inżynierów budownictwa, recenzował ich prace doktorskie i habilitacyjne, opiniował powołania na docentów i profesorów[19]. Jego student, późniejszy dziekan Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej, doc. dr inż. Wojciech Sitko tak go scharakteryzował[20]:

Drobnej postury, zawsze bardzo starannie ubrany, często krawat zastępowała gustowna muszka, siwiuteńkie gęste włosy, gładko - z przedziałkiem - uczesane, przystrzyżony krótki wąsik. (...) Wysoki ton głosu, niekiedy nawet piskliwy. Cechowała go niezmierna precyzja i zwięzłość sformułowań. Stenogram każdej wypowiedzi byłby tekstem „gotowym do druku”, bez żadnych poprawek stylistycznych. Komputerowa pamięć. Najdrobniejsze szczegóły wydarzeń sprzed wielu lat przytaczał w razie potrzeby bez dłuższego zastanowienia. Nigdy się nie mylił. Daty, fakty, nazwiska, okoliczności były ułożone w jego pamięci w idealnym porządku i zawsze gotowe do odtworzenia. (...) Zawsze bardzo starannie przygotowany do zajęć. Mówił wyraźnie. Gorzej było z odczytaniem tekstu z tablicy; pisał bowiem szybko, drobnymi literkami (i cyframi). (...) Wyraźnie dostrzegał i wyróżniał z grona słuchaczy - studentki. Traktował je z wyszukaną uprzejmością i elegancją.

Doc. dr inż. Wojciech Sitko

W 1950 został powołany w skład Komisji Technicznej Polskiej Akademii Umiejętności[17]. Był członkiem założycielem w 1958 Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, członkiem od 1955 Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk oraz przewodniczącym w latach 1955–1957 Sekcji Betonu i Żelbetu tego Komitetu. Czynnie uczestniczył w corocznych Konferencjach Naukowych Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk oraz Komitetu Nauki Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa w Krynicy-Zdroju, tzw. „konferencjach krynickich”, poświęconych postępowi technicznemu w dziedzinie konstrukcji budowlanych[21]. Był na nich przewodniczącym jury dorocznych nagród Zarządu Głównego Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa im. Stefana Bryły i Wacława Żenczykowskiego, przyznawanych i wręczanych za osiągnięcia naukowo-badawcze lub naukowo-techniczne w dziedzinie konstrukcji budowlanych[21]. W 1956 został członkiem Rady Technicznej przy Ministrze Budownictwa Przemysłowego[12]. Aktywnie działał w międzynarodowych organizacjach budowlanych, biorąc udział m.in. w Sympozjum Międzynarodowego Stowarzyszenia Konstrukcji Łupinowych (ang. International Association for Shell and Spatial Structures (IASS)) w Sztokholmie (1957), Kongresach Międzynarodowego Stowarzyszenia Konstrukcji Sprężonych (fr. Fédération Internationale de la Précontrainte (FIP)) w: Rzymie i Neapolu (1962), Paryżu (1966) oraz Pradze (1970)[17].

Prowadził prace teoretyczne i projektowe w zakresie konstrukcji żelbetowych i konstrukcji sprężonych. Autor kilkudziesięciu projektów mostów m.in. na Wiśle, Odrze czy Kłodnicy[22], w tym nagrodzonego w 1936 projektu mostu przy ulicy Karowej w Warszawie (niezrealizowany) oraz projektów mostów żelbetowych, m.in. w: Goczałkowicach-Zdroju, pod Bieruniem Nowym na drodze Mysłowice–Oświęcim, Wiśle, pod Górą czy Skoczowie[17][12]. Warto dodać, że wspomniany most w Bieruniu Nowym o czterech łukach bezprzegubowych, rozpiętości (42 i 28) m był wówczas mostem żelbetowym o największej rozpiętości w Polsce, a most żelbetowy przez Kłodnicę w Przyszowicach był pierwszym zastosowaniem tzw. belki gerberowskiej w polskim mostownictwie[17]. Ponadto był autorem projektów żelbetowych wież ciśnień w Lublińcu i Bieruniu Starym[17].

Ogłosił około sześćdziesiąt prac naukowych (książek i artykułów), w tym monografie: Mosty sprężone (1956), Teoria konstrukcji sprężonych (1961, napisana z Wacławem Olszakiem, Czesławem Eimerem i Zbigniewem Bychawskim), Konstrukcje sprężone (1965, napisane z Olszakiem i Eimerem). Publikował artykuły o problematyce budowlanej w takich czasopismach jak: „Czasopismo Techniczne”, „Technik”, „Cement”, „Przegląd Budowlany” czy „Przegląd Techniczny”[23]. Był działaczem specjalistycznych organizacji międzynarodowych, w tym m.in. Stowarzyszenia Mostów i Konstrukcji Inżynierskich (ang. Excellence in Convention Center Management (AIPC))[23].

Grób prof. Stefana Kaufmana na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach

Był żonaty z Pauliną Kowal, z którą miał córkę Lidię Kaufman-Czekałową[12]. Zmarł 16 stycznia 1994 w Katowicach. Został pochowany 20 stycznia na cmentarzu przy ulicy Francuskiej w Katowicach[24][25]. W mowie pożegnalnej nad jego mogiłą, inż. Mieczysław Józef Piotrowski w imieniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Zarządu Głównego Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa w Warszawie powiedział wówczas m.in.[26]:

Godzi się w tym miejscu powiedzieć do obecnych, że całe swe długie życie poświęcił profesor polskiemu budownictwu. Wielu już przedmówców podkreśliło wielkie zaangażowanie tego człowieka w naszą polską rzeczywistość na Śląsku do czasu wybuchu wojny, jak również w okresie powojennym. Pozostanie niedoścignionym wzorem, a gdyby mógł zapewne powiedziałby nam tymi słowami: „Idźcie w życie i czyńcie polskie budownictwo takim – jakim są wasze ambicje zawodowe. Wnioski do postępowania czerpcie z narodowego sztandaru oraz historii Polski, która nigdy nie była białą, ani czerwoną ale zawsze biało-czerwoną. Taką Polskę budujcie. (...) Odszedł od nas profesor tak niepostrzeżenie i cicho – jak żył ten wielki człowiek nadludzkiego czynu. Ten niedościgniony wzór polskiego inżyniera budownictwa. Mówię przeto do was obecnych słowami poety: „Proście wy Boga o takie mogiły, które łez nie chcą, ni skarg, ni żałości, lecz dają sercom moc czynu, zdrój siły na dzień przyszłości.”

Inż. Mieczysław Józef Piotrowski

Ważniejsze publikacje[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

Odznaczenia
Rok Odznaczenie / Nagroda
1931 Złoty Krzyż Zasługi[27]
1936 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[28]
1946 Złoty Krzyż Zasługi[29]
1955 Zespołowa Nagroda Państwowa I stopnia[30]
1958 Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[14]
1962 Złota Odznaka Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa[31]
1963 Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego I stopnia[14]
Złota Odznaka „Zasłużonemu w rozwoju województwa katowickiego”[30]
1964 Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie nauki[30]
1969 Medal 25-lecia Politechniki Śląskiej[14]
1974 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[14]
Złota odznaka honorowa „Zasłużonemu dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych”[31]
Medal 30-lecia Polski Ludowej[30]
Odznaka Zasłużonemu dla Politechniki Śląskiej[30]
1981 Tytuł doktor honoris causa Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej[32]
1984 Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[14]
Medal 40-lecia Politechniki Śląskiej[14]
1991 Krzyż za udział w Wojnie 1918–1921[14]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Tablica pamiątkowa w Gliwicach

12 grudnia 1995, Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa ustanowił Medal im. prof. Stefana Kaufmana, jedno z najbardziej prestiżowych odznaczeń, przyznawanych corocznie ludziom zasłużonym w polskim budownictwie[33][25]. W styczniu 2004, w rocznicę jego śmierci, w ramach obchodów 60-lecia Politechniki Śląskiej, wmurowano okolicznościową tablicę pamiątkową na wydziale budownictwa, na którym pracował. Z tej okazji w tymże roku (2004) ukazała się monografia autorstwa prof. dr. inż. Andrzeja Ajdukiewicza Stefan Kaufman. Życie i praca. Ponadto poświęcono mu film dokumentalny pt. Życie i działalność profesora Stefana Kaufmana[25]. 14 grudnia 2016 Rada Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej jednogłośnie podjęła uchwałę o nadaniu auli nr 317 na Wydziale Budownictwa imienia „Profesora Stefana Kaufmana”[34].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jego starszy brat Władysław ur. 1893-02-22 22 lutego 1893(dts) został zamordowany przez NKWD w Bykowni i tam spoczywa na cmentarzu wojennym. Był doktorem praw – wiceprokuratorem Wojskowego Sądu Okręgowego nr IX w Brześciu nad Bugiem, w stopniu majora[2].
  2. ↑ Był to pierwszy w odrodzonej Polsce doktorat nauk technicznych (→ Pyrak 2020 ↓, s. 453).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Encyklopedia PWN: Kaufman Stefan ↓.
  2. ↑ Marek Tarczyński, LISTY KATYŃSKIEJ CIĄG DALSZY. STRACENI NA UKRAINIE. (PDF), Warszawa: NIEZALEŻNY KOMITET HISTORYCZNY BADANIA ZBRODNI KATYŃSKIEJ. POLSKA FUNDACJA KATYŃSKA. CENTRALNA BIBLIOTEKA WOJSKOWA, 1994 (Zeszyty Katyńskie nr 4), s. 39 [zarchiwizowane z adresu 2023-02-01].
  3. ↑ a b Borowik 2012 ↓, s. 56.
  4. ↑ Marek Jerzy Minakowski, Stefan Kaufmann (ID: sw.830197), [w:] Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2020-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-01].
  5. ↑ Marek Jerzy Minakowski, Źródła do osoby sw.830197. Stefan Kaufmann (1894–1994) (jego rodzice: Hersch i Reizel Schlang) bohater Wiki, [w:] Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2020-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-01].
  6. ↑ a b Andrzej Szydłowski, Oddział PZITB w Katowicach (Prof. dr inż. Stefan Kaufman – pierwszy przewodniczący Katowickiego Oddziału) (PDF) [online], przegladbudowlany.pl, maj 2019 [zarchiwizowane z adresu 2022-06-30].
  7. ↑ a b c Ostapczyk 2015 ↓, s. 14.
  8. ↑ Pyrak 2020 ↓, s. 452–453.
  9. ↑ a b Pyrak 2020 ↓, s. 453.
  10. ↑ Borowik 2012 ↓, s. 56–57.
  11. ↑ a b c Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 5.
  12. ↑ a b c d e f g h i Borowik 2012 ↓, s. 57.
  13. ↑ Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 6–7.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k Stefan Kaufman, [w:] Wydział Budownictwa Politechniki Śląskiej [online], polsl.pl [zarchiwizowane z adresu 2020-09-19].
  15. ↑ Pyrak 2020 ↓, s. 453–454.
  16. ↑ a b Ostapczyk 2015 ↓, s. 15.
  17. ↑ a b c d e f Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 6.
  18. ↑ Pyrak 2020 ↓, s. 454.
  19. ↑ Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 8.
  20. ↑ Wojciech Sitko, Pracownicy i studenci z pierwszych lat istnienia wydziału. (Profesor Stefan Kaufman) [online], kateko.rb.polsl.pl, 19 maja 1995 [zarchiwizowane z adresu 2019-07-14].
  21. ↑ a b Ostapczyk 2015 ↓, s. 152.
  22. ↑ Stefan Kaufman [online], mostypolskie.pl [zarchiwizowane z adresu 2007-12-17].
  23. ↑ a b Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 7.
  24. ↑ Nekrologi (Śp. prof. dr inż. Stefan Kaufman), „Trybuna Śląska”, Nr 15 (16500), Katowice: Górnośląskie Wydawnictwo Prasowe, 19 stycznia 1994, s. 2, ISSN 0867-4507, OCLC 69556314 [dostęp 2019-07-17].
  25. ↑ a b c Ostapczyk 2015 ↓, s. 17.
  26. ↑ Ostapczyk 2015 ↓, s. 151–153.
  27. ↑ M.P. z 1931 r. nr 107, poz. 157 „za zasługi położone w związku z budową Zameczku Prezydenta Rzeczypospolitej w Wiśle”.
  28. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.
  29. ↑ M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 „w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomieniu uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach Województwa Śląsko-Dąbrowskiego”.
  30. ↑ a b c d e Ajdukiewicz 1978 ↓, s. 9.
  31. ↑ a b Ostapczyk 2015 ↓, s. 16.
  32. ↑ Doktorzy Honoris Causa [online], arch.polsl.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-03-08].
  33. ↑ Medal im. prof. Stefana Kaufmana, [w:] Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa [online], zgpzitb.org.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-10-06].
  34. ↑ Aktualności Wydziału Budownictwa: Nadanie auli 317 imienia Profesora Stefana Kaufmana, [w:] Wydział Budownictwa Politechniki Śląskiej [online], polsl.pl, 14 grudnia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2020-12-29].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stefan_Kaufman&oldid=72438283”