Przejdź do zawartości

Szczepionka: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
źródeł część pierwsza
NOPy - źródła
Linia 130: Linia 130:
Nie wykazano związku szczepienia MMR z [[nieswoiste zapalenie jelit|nieswoistym zapaleniem jelit]]{{r|mmr1|mmrjelita}}. Przeciwnicy szczepień zarzucali również szczepionkom związek z licznymi chorobami i zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak [[schizofrenia]], [[choroba Alzheimera]], [[stwardnienie rozsiane]], [[epilepsja]]{{r|neurol}}. W 2005 powstał mit o związku choroba Alzheimera ze szczepieniem na grypę; jedno badanie z 2001 wykazało jednak, że szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i grypie może chronić przed demencją{{r|demen}}. Nie ma również związku między szczepieniami na WZW B, Tdap oraz MMR a [[zapalenie mózgu|zapaleniem mózgu]] i [[encefalopatia|encefalopatią]]{{r|neurol}}, szczepionką na WZW B a stwardnieniem rozsianym{{r|stwar}}, szczepionką na krztusiec a epilepsją i cofnięciem się w rozwoju. Sugerowano również związek szczepionek: MMR, na grypę (jedynie kilka case-studies), WZW B i DTap z [[zapalenie nerwu wzrokowego|zapaleniem nerwu wzrokowego]]; związku nie wykazano. Mimo że nie przeprowadzono badań epidemiologicznych, sugerowano również (np. Russell Blaylock) teoretyczną możliwość podniesienia ryzyka schizofrenii u dziecka wskutek przyjęcia przez matkę szczepionki podczas ciąży. Według badań na modelach zwierzęcych, zarażenie wirusem grypy podczas ciąży może prowadzić do zaburzeń rozwoju mózgu i płodu; szczepienie może uchronić przed nimi dziecko. Donoszono również o [[poprzeczne zapalenie rdzenia|poprzecznym zapaleniu rdzenia]] występującym po różnych szczepieniach; były to jednak analizy przypadków, nie przeprowadzono szerzej zakrojonych badań{{r|neurol}}.
Nie wykazano związku szczepienia MMR z [[nieswoiste zapalenie jelit|nieswoistym zapaleniem jelit]]{{r|mmr1|mmrjelita}}. Przeciwnicy szczepień zarzucali również szczepionkom związek z licznymi chorobami i zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak [[schizofrenia]], [[choroba Alzheimera]], [[stwardnienie rozsiane]], [[epilepsja]]{{r|neurol}}. W 2005 powstał mit o związku choroba Alzheimera ze szczepieniem na grypę; jedno badanie z 2001 wykazało jednak, że szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i grypie może chronić przed demencją{{r|demen}}. Nie ma również związku między szczepieniami na WZW B, Tdap oraz MMR a [[zapalenie mózgu|zapaleniem mózgu]] i [[encefalopatia|encefalopatią]]{{r|neurol}}, szczepionką na WZW B a stwardnieniem rozsianym{{r|stwar}}, szczepionką na krztusiec a epilepsją i cofnięciem się w rozwoju. Sugerowano również związek szczepionek: MMR, na grypę (jedynie kilka case-studies), WZW B i DTap z [[zapalenie nerwu wzrokowego|zapaleniem nerwu wzrokowego]]; związku nie wykazano. Mimo że nie przeprowadzono badań epidemiologicznych, sugerowano również (np. Russell Blaylock) teoretyczną możliwość podniesienia ryzyka schizofrenii u dziecka wskutek przyjęcia przez matkę szczepionki podczas ciąży. Według badań na modelach zwierzęcych, zarażenie wirusem grypy podczas ciąży może prowadzić do zaburzeń rozwoju mózgu i płodu; szczepienie może uchronić przed nimi dziecko. Donoszono również o [[poprzeczne zapalenie rdzenia|poprzecznym zapaleniu rdzenia]] występującym po różnych szczepieniach; były to jednak analizy przypadków, nie przeprowadzono szerzej zakrojonych badań{{r|neurol}}.


=== Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) ===
⚫
=== Szczepionki a oszczędności{{r|rg}} ===
⚫
W Polsce jako NOP zgłosić można każdy niepokojący objaw, jaki wystąpi do 4 tygodni po podaniu szczepionki, co definiuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. (nie dotyczy szczepionki BCG){{r|nopdef}}. W 2011 r. zarejestrowano 1136 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), z czego 266 zostało zaklasyfikowanych jako ciężkie według kryteriów WHO. Spośród wszystkich zarejestrowanych na polskim rynku szczepionek, najwięcej zgłoszeń NOP było związanych ze szczepionką [[Di-Per-Te|DTP]] (181 zgłoszeń), z czego najczęstsze to: gorączka, miejscowe odczyny skórne, ciągły płacz. W 2015 NOPów zgłoszono w Polsce 2111, według klasyfikacji WHO 473 uznano za ciężkie{{r|nop2011}}.
W krajach niskiego i średniego przychodu każdy dolar zainwestowany w szczepionki przynosi średnio 44 dolary oszczędności.


Wieloletnie badanie nad bezpieczeństwem szczepionki na HPV, opublikowane w 2014, wykazało że niepożądane odczyny poszczepienne były ogółem łagodne i nie odbiegały znacząco od NOPów po innych szczepionkach{{r|hpvbez}}. W przypadku szczepionki [[Szczepionka BCG|BCG]] powikłania są skrajnie rzadkie. Poważne reakcje miejscowe, jak owrzodzenie czy miejscowe zapalenie węzłów chłonnych, występuje u mniej niż 1 na 1000 osób, a śmiertelna gruźlica rozsiana (ang. ''fatal disseminated BCG disease'') u mniej niż 2 na 1 000 000 osób{{r|bcgbezp}}. Przeprowadzono również metaanalizę 52 badań dotyczących szczepionek: DT, DTwP i DTaP; w przypadku DTaP miejscowe silne reakcje na szczepienie pojawiły się w 1-2% przypadków{{r|dtpbezp}}.
⚫
Większość z tych oszczędności to efekt szczepionki na odrę, która kosztuje dużo (70 mld $ na 94 państwa w badaniu) ale zyski z jej zastosowania są olbrzymie (4200 mld $). Bez tej konkretnej szczepionki zwroty z pozostałych 9 badanych byłyby nadal na poziomie 7 $ za każdego zainwestowanego dolara.


⚫
== Szczepionki a oszczędności ==
⚫
== Niepożądane odczyny poszczepienne<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html|tytuł=Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Biuletyn „Szczepienia ochronne w Polsce” 2011}}</ref> ==
⚫
W krajach niskiego i średniego przychodu każdy dolar zainwestowany w szczepionki przynosi średnio 44 dolary oszczędności. Większość z tych oszczędności to efekt szczepionki na odrę, która kosztuje dużo (70 mld $ na 94 państwa w badaniu) ale zyski z jej zastosowania są olbrzymie (4200 mld $). Bez tej konkretnej szczepionki zwroty z pozostałych 9 badanych byłyby nadal na poziomie 7 $ za każdego zainwestowanego dolara{{r|rg}}.
⚫
W 2011 r. zarejestrowano 1136 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), z czego 266 zostało zaklasyfikowanych jako ciężkie według kryteriów WHO. Spośród wszystkich zarejestrowanych na polskim rynku szczepionek, najwięcej zgłoszeń NOP było związanych ze szczepionką [[Di-Per-Te|DTP]] (181 zgłoszeń), z czego najczęstsze to: gorączka, miejscowe odczyny skórne, ciągły płacz.


{{Przypisy|2|przypisy=
{{Przypisy|2|przypisy=
<ref name=hpvbez>{{cytuj pismo | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4262378/ | tytuł = Long-term efficacy and safety of human papillomavirus vaccination | autor = Rosa De Vincenzo, Carmine Conte, Caterina Ricci, Giovanni Scambia & Giovanni Capelli | czasopismo = International Journal of Women's Health | wolumin = 6 | strony = 999–1010 | rok = 2014}}</ref>
⚫
<ref name=rg>{{Cytuj|tytuł=Vaccines save up to 44 dollars to the dollar | data dostępu = 2017-07-01 | opublikowany = ResearchGate | url = https://www.researchgate.net/blog/post/vaccines-save-up-to-44-dollars-to-the-dollar|język=en}}</ref>
<ref name=data>{{Cytuj pismo | autor=Stern AM, Markel H | tytuł=The history of vaccines and immunization: familiar patterns, new challenges | rok=2005 | czasopismo=Health Affairs | doi=10.1377/hlthaff.24.3.611 | wydanie=3 | wolumin=24 | miesiąc=maj–czerwiec | pmid= 15886151 | strony=611–21}}</ref>
<ref name=bcgbezp>{{cytuj pismo | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3409871/ | tytuł = Tuberculosis vaccines in clinical trials | autor = Rosalind Rowland & Helen McShane | czasopismo = Expert Review of Vaccines | wolumin = 20 | wydanie = 5 | rok = 2011 | strony = 645–658}}</ref>
<ref name=smallpox>{{cytuj pismo | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1069029/ | }}</ref>
<ref name=dtpbezp>{{cytuj pismo | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15977969 | tytuł = Acellular pertussis vaccine safety and efficacy in children, adolescents and adults | autor = Casey JR & Pichichero ME | czasopismo = Drugs | rok = 2005 | wolumin = 65 | wydanie = 10strony = 1367-89}}</ref>
<ref name=nopdef>{{cytuj stronę | url = https://pediatria.mp.pl/lista/68031,gdzie-zglosic-niepozadany-odczyn-poszczepienny | tytuł = Gdzie zgłosić niepożądany odczyn poszczepienny? | autor = dr med. Ernest Kuchar | opublikowany = mp.pl Pediatria | data = 12 kwietnia 2012 | data dostępu = 2 lipca 2017}}</ref>
⚫
<ref name=autyzm1>{{Cytuj|tytuł=More Proof That Vaccines Don’t Cause Autism|czasopismo=Newsweek|data=2015-10-02|data dostępu=2017-07-01|url=http://www.newsweek.com/anti-vaxxers-accidentally-fund-study-showing-theres-no-link-between-autism-and-379245|język=en}}</ref>
⚫
<ref name=rg>{{Cytuj stronę | tytuł = Vaccines save up to 44 dollars to the dollar | data dostępu = 2017-07-01 | opublikowany = ResearchGate | url = https://www.researchgate.net/blog/post/vaccines-save-up-to-44-dollars-to-the-dollar|język=en}}</ref>
<ref name=data>{{Cytuj pismo | autor=Stern AM, Markel H | tytuł=The history of vaccines and immunization: familiar patterns, new challenges | rok=2005 | czasopismo= Health Affairs | doi = 10.1377/hlthaff.24.3.611 | wydanie = 3 | wolumin = 24 | miesiąc = maj–czerwiec | pmid= 15886151 | strony = 611–21}}</ref>
<ref name=smallpox>{{cytuj pismo | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1069029/ | tytuł = Smallpox Vaccine: The Good, the Bad, and the Ugly | autor = Edward A. Belongia, MD & Allison L. Naleway | czasopismo = Clinical Medicine & Research | wolumin = 1 | wydanie = 2 | rok = 2003 | strony = 87–92}}</ref>
⚫
<ref name=autyzm1>{{Cytuj | tytuł = More Proof That Vaccines Don’t Cause Autism | czasopismo = Newsweek | data = 2015-10-02 | data dostępu = 2017-07-01 | url = http://www.newsweek.com/anti-vaxxers-accidentally-fund-study-showing-theres-no-link-between-autism-and-379245 | język = en}}</ref>
<ref name=pnas>{{cytuj pismo | url = http://www.pnas.org/content/112/40/12498.full.pdf | tytuł = Administration of thimerosal-containing vaccines to
<ref name=pnas>{{cytuj pismo | url = http://www.pnas.org/content/112/40/12498.full.pdf | tytuł = Administration of thimerosal-containing vaccines to
infant rhesus macaques does not result in autism-like behavior or neuropathology | autor = Gadad ''et al.'' | czasopismo = PNAS | rok = 2015 | wolumin = 112 | wydanie = 40 | strony = 12498–12503}}</ref>
infant rhesus macaques does not result in autism-like behavior or neuropathology | autor = Gadad ''et al.'' | czasopismo = PNAS | rok = 2015 | wolumin = 112 | wydanie = 40 | strony = 12498–12503}}</ref>
Linia 161: Linia 165:
<ref name=stwar>{{cytuj pismo | tytuł = Hepatitis B vaccination and the risk of multiple sclerosis | autor = Ascherio A, Zhang SM, Hernán MA, Olek MJ, Coplan PM, Brodovicz K, Walker AM | czasopismo = The New England Journal of Medicine | rok = 2001 | wolumin = 344 | wydanie = 5 | strony = 327-32}}</ref>
<ref name=stwar>{{cytuj pismo | tytuł = Hepatitis B vaccination and the risk of multiple sclerosis | autor = Ascherio A, Zhang SM, Hernán MA, Olek MJ, Coplan PM, Brodovicz K, Walker AM | czasopismo = The New England Journal of Medicine | rok = 2001 | wolumin = 344 | wydanie = 5 | strony = 327-32}}</ref>
<ref name=mmr5>{{cytuj pismo | url = http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa021134 | tytuł = A Population-Based Study of Measles, Mumps, and Rubella Vaccination and Autism | autor = Kreesten Meldgaard Madsen, M.D., Anders Hviid, M.Sc., Mogens Vestergaard, M.D., Diana Schendel, Ph.D., Jan Wohlfahrt, M.Sc., Poul Thorsen, M.D., Jørn Olsen, M.D. & Mads Melbye | czasopismo = The New England Journal of Medicine | wolumin = 347 | rok = 2002 | strony = 1477-1482}}</ref>
<ref name=mmr5>{{cytuj pismo | url = http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa021134 | tytuł = A Population-Based Study of Measles, Mumps, and Rubella Vaccination and Autism | autor = Kreesten Meldgaard Madsen, M.D., Anders Hviid, M.Sc., Mogens Vestergaard, M.D., Diana Schendel, Ph.D., Jan Wohlfahrt, M.Sc., Poul Thorsen, M.D., Jørn Olsen, M.D. & Mads Melbye | czasopismo = The New England Journal of Medicine | wolumin = 347 | rok = 2002 | strony = 1477-1482}}</ref>
⚫
<ref name=nop2011>{{cytuj stronę | url = http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#05 | tytuł = Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Biuletyn „Szczepienia ochronne w Polsce”}}</ref>
}}
}}


Wersja z 12:33, 2 lip 2017

Szczepionka przeciw Streptococcus pneumoniae

Szczepionka – preparat pochodzenia biologicznego, zawierający antygen, który stymuluje układ odpornościowy organizmu do rozpoznawania go jako obcy, niszczenia i utworzenia pamięci poszczepiennej. Dzięki tej pamięci, w przypadku kolejnego kontaktu z antygenem (infekcji), odpowiedź immunologiczna wykształca się szybciej i jest silniej wyrażona (odporność wtórna), co ma uniemożliwić naturalny przebieg choroby, wraz z wykształceniem się typowych dla niej objawów klinicznych. W skład szczepionki może wchodzić żywy, o osłabionej zjadliwości (atenuowany) lub zabity drobnoustrój, a także inne fragmenty jego struktury czy metabolity. Szczepionka może być skierowana przeciwko jednemu czynnikowi chorobotwórczemu (szczepionka monowalentna) lub skojarzona przeciwko kilku czynnikom jednocześnie (poliwalentna).

Wykorzystanie szczepionek

W lecznictwie, szczepionki stosuje się w celach profilaktycznych (zapobieganie chorobom, np. odra, gruźlica) oraz leczniczych (zwalczanie chorób, np. pryszczyca).

Szczepionki dzielimy na:

Pochodzenie szczepionek

Drobnoustroje używane do produkcji szczepionki pochodzą z izolowanych szczepów o ustalonych właściwościach – o zmniejszonej zjadliwości – atenuowane (np. na drodze wielokrotnych pasaży), zabite lub niechorobotwórcze dla gatunku biorcy, np. człowieka (szczepionka BCG przeciw gruźlicy, wytworzona ze szczepu prątków atakujących bydło). W celu uśmiercania zarazków wykorzystywanych w szczepionkach używa się zazwyczaj wysokiej temperatury, środków chemicznych (fenol, alkohol) lub promieniowania jonizującego. Szczepienia wykonuje jednorazowo lub z powtórzeniem w celu uzyskania większego miana przeciwciał w surowicy (tzw. booster effect – dosł. efekt wzmacniacza).

Typy szczepionek

  • klasyczne:
  • szczepionki nowej generacji:
    • żywe atenuowane patogeny zmodyfikowane genetycznie (najczęściej delecja)
    • podjednostkowe – antygen danego patogenu na większym nośniku. Przykład: antygen Haemophilus influenzae na cząsteczce difosforybozylofosforanu (PRPP)
    • z czystego DNA "wbijana" w komórki szczepionego – słaba odpowiedź limfocytów TC
    • w roślinach zakażonych genetycznie modyfikowanymi bakteriami produkującymi antygen patogenu – brak kontroli dawki antygenu, niestabilność bakterii (możliwe mutacje).

Szczepionki skojarzone

Aktualnie coraz częściej stosuje się szczepionki, które uodparniają przed kilkoma chorobami – są to tzw. szczepionki skojarzone (wieloważne). Przykładem takiej szczepionki jest Di-Per-Te przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Ponadto takie szczepionki dają wyższą odporność niż antygeny podane osobno[potrzebny przypis].

Szczepionki poliwalentne

Są skierowane przeciwko kilku szczepom tego samego gatunku drobnoustroju. Uodparniają przeciwko jednej chorobie. Np. szczepionka przeciwko: grypie, pneumokokom czy HPV.

Szczepionki monowalentne

Są skierowane przeciwko jednemu szczepowi tego samego gatunku drobnoustroju. Uodparniają przeciwko jednej chorobie. Np. szczepionka przeciwko tężcowi.

Odporność poszczepienna

Odporność poszczepienna jest odpornością czynną, tzn. po immunizacji antygenem w organizmie biorcy powstają przeciwciała; inaczej niż w przypadku podania gotowych przeciwciał w postaci surowicy (odporność bierna).

Odporność poszczepienna utrzymuje się od kilku tygodni do kilku lat, w zależności od:

  • rodzaju szczepionki (atenuowana, żywa, zabita),
  • ilości przebytych szczepień (rewakcynacja),
  • stanu ogólnego biorcy w chwili szczepienia (zarobaczenie, infekcje, kondycja), itp.

Drogi podania szczepionek

Większość szczepionek podawana jest w postaci zastrzyku, lecz są także takie, które aplikuje się doustnie (przeciw poliomyelitis). Można szczepić drogą wziewną – rozpylając szczepionkę do nosa (przeciw grypie). Przeciwko ospie prawdziwej szczepiono (do 1980 roku, aktualnie nie są prowadzone powszechne szczepienia) przy pomocy skaryfikatora, czyli przyrządu do zadraśnięcia naskórka (skaryfikacji) lub cienkiej igły, którą nakłuwano wielokrotnie powierzchnię skóry.

Przeciwwskazania do szczepień

  • zaburzenia odporności przy szczepionkach atenuowanych – ale nie zakażenie HIV
  • ostre choroby zakaźne
  • ostre choroby (u człowieka temp. przekraczająca 38–38,5 °C)
  • okres zaostrzenia choroby przewlekłej
  • alergie na składniki szczepionki
  • ciąża (dotyczy głównie pierwszego trymestru, przede wszystkim szczepionki atenuowane, głównie przeciw różyczce)

Powikłania szczepionek

Epizodycznie po szczepieniu pojawiają się niepożądane odczyny poszczepienne. Szczepionki zawierające tiomersal jako konserwant budzą u niektórych ludzi podejrzenia co do ich potencjalnej szkodliwości, jednak WHO oficjalnie dementuje takie obawy[1].


Program obowiązkowych szczepień ochronnych w Polsce

 Osobny artykuł: Kalendarz szczepień.

W Polsce szczepień obowiązkowych dokonuje się do ukończenia 19. roku życia i u osób szczególnie narażonych (m.in. uczniów i studentów kierunków medycznych, osób wykonujących zawody medyczne, osób przygotowywanych do niektórych zabiegów medycznych, itp.) oraz w okolicznościach uwarunkowanych sytuacją epidemiologiczną. Szczepienie musi być poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym. /Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2016 r. poz. 1866); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 849)/

Główny Inspektorat Sanitarny ([1]) ma obowiązek wprowadzania tzw. Programu Szczepień Ochronnych (program obowiązkowych szczepień ochronnych) na każdy rok. Lista ta zawiera spis szczepień obowiązkowych i zalecanych.

Niespełnienie obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym podlega egzekucji administracyjnej. W razie dalszego uchylania się od tego obowiązku, sąd wymierza grzywnę lub karę nagany[2].

Stan wyszczepienia Polaków[3]

Spośród 388,22 tys. urodzonych w 2011 r. dzieci, 364,94 tys. zostały zaszczepione zgodnie z kalendarzem szczepień (94%). W porównaniu z poprzednim rokiem jest to o ponad 3 punkty procentowe mniej. 31 grudnia 2010 r. w skali całego kraju stan zaszczepienia przeciw błonicy/tężcowi/krztuścowi i przeciw polio wyniósł 99,0%, natomiast stan zaszczepienia przeciw odrze – 98,2%.

Aktualną korzystną sytuację epidemiologiczną takich chorób jak błonica, tężec, polio, krztusiec czy odra zdeterminowały szczepienia dzieci przeciw tym chorobom wprowadzane jako obowiązkowe w Polsce począwszy od lat 50. ubiegłego wieku. Wykonawstwo tych szczepień od lat ocenia się jako bardzo wysokie. Zbierane każdego roku przez stacje sanitarno-epidemiologiczne dane o stanie zaszczepienia wskazują, że w skali całego kraju nadzorowany jest stan zaszczepienia około 95% populacji (ryc. 6.1), a osiągane odsetki zaszczepionych zdecydowanie przekraczają 90%, tj. poziom wystarczający dla osiągnięcia odporności zbiorowiskowej, zapobiegającej epidemicznemu szerzeniu się zachorowań. Jednakże nasilające się w ostatnich latach ruchy anty-szczepionkowe i wzrastające liczby osób odmawiających obowiązkowego szczepienia dzieci mogą budzić obawę czy tak dobre wykonawstwo szczepień będzie można utrzymać także w najbliższych latach (liczba uchylających się od obowiązkowych szczepień w roku 2009 wynosiła ok. 3 tys., natomiast w roku 2011 już ponad 4,5 tys. W roku 2016 było to już 23,1 tysięcy.[4]).

W efekcie prowadzonych dotychczas szczepień, ostatni przypadek zachorowania na poliomyelitis wywołanego dzikim wirusem polio odnotowano w Polsce w 1984 r. W przypadku pozostałych jednostek objętych szczepieniami zapadalność jest znacząco mniejsza niż w latach poprzedzających wprowadzenie powszechnego programu szczepień obowiązkowych. Spośród chorób, przeciw którym prowadzi się w Polsce obowiązkowe szczepienia, gruźlica jest tą chorobą, w której skuteczność szczepień jako metody ochrony zdrowia populacji jest zdecydowanie najniższa. Pomijając kontrowersje wokół skuteczności samej szczepionki, wczesne wykrywanie zachorowań i wczesne leczenie chorych jest od szczepień BCG znacznie bardziej efektywną metodą ograniczania szerzenia się zakażeń.

Statystyki wykazują, że samo uświadamianie ludzi bez rozwiązań prawnych wspierających szczepienia nie jest wystarczające[5].

Szczepienia na świecie

  • W maju 2017 roku Włochy wprowadziły obowiązkowe szczepienia[6]
  • Niemcy podwyższyły kary finansowe za nieszczepienie dzieci[7]
  • Niektóre stany USA zaczęły wykluczać nieszczepione dzieci z systemu edukacji publicznej[5]

Historia szczepień

Szczepienia przeciw durowi brzusznemu w 1944 w Stanach Zjednoczonych.

Daty wynalezienia poszczególnych szczepionek[8]:

Odrycie szczepionki na ospę prawdziwą i jej globalną eradykację w latach 70. XX wieku uważa się za jedno z największych dokonań ludzkości[10].

Bezpieczeństwo szczepień

Szczepionki a autyzm

Badania zasponsorowane przez przeciwników szczepień wykazały, że szczepionki są bezpieczne i potwierdziły brak związku między szczepieniami a autyzmem[11]. Nie wykazano również związku między szczepionką MMR a autyzmem[12][13][14][15][16], również w kontekście zauważalnego wzrostu liczby stwierdzeń zaburzeń ze spektrum autyzmu (włączając w to zespół Aspergera)[17][18]. Podobnie nie udowodniono związku między tiomersalem zawartym w szczepionce DPT a autyzmem[19][20][21].

Związek szczepień z autyzmem jako pierwszy zasugerował Andrew Wakefield; swój artykuł, w którym związał szczepienie MMR z autyzmem i guzkowym rozrostem grudek chłonnych opublikował na łamach The Lancet. Dziennikarz śledczy Brian Deer wykazał (badał sprawę w latach 1998–2010), że „badanie” Wakefielda było w istocie oszustwem. Z 9 dzieci, które zdaniem Wakefielda miało autyzm naprawdę miało je tylko jedno. 5 z badanych pacjentów miało zaburzenia rozwoju jeszcze przed szczepieniem. Choć według Wakefielda dzieci dostawały pierwszych niepokojących objawów średnio 6,3 dnia po szczepieniu, naprawdę rozwijały się one nawet kilka miesięcy po otrzymaniu szczepionki[22][23]. Wakefield popełnił również błąd nie badając grupy kontrolnej[23].

Przebieg jednego z badań[24]

Badania były przeprowadzone na małpach (makaków królewskich). Wykazały, że nie ma różnic między zachowaniami małp zaszczepionych i niezaszczepionych, jeżeli chodzi o zachowania charakterystyczne dla autyzmu.

Małpy były podzielone na szereg grup - szczepione szczepionkami zawierającymi związki rtęci, szczepione szczepionkami bez tych związków i szczepione placebo. Dodatkowo były poddane przyspieszonemu kalendarzowi szczepień i mniej intensywnemu. Wszystkie grupy wypadły tak samo - w żadnej nie zanotowano statystycznie istotnych różnic pod względem zachowań charakterystycznych dla autyzmu.

Związek szczepień z innymi schorzeniami

Nie wykazano związku szczepienia MMR z nieswoistym zapaleniem jelit[12][25]. Przeciwnicy szczepień zarzucali również szczepionkom związek z licznymi chorobami i zaburzeniami neurologicznymi, takimi jak schizofrenia, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, epilepsja[22]. W 2005 powstał mit o związku choroba Alzheimera ze szczepieniem na grypę; jedno badanie z 2001 wykazało jednak, że szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi i grypie może chronić przed demencją[26]. Nie ma również związku między szczepieniami na WZW B, Tdap oraz MMR a zapaleniem mózgu i encefalopatią[22], szczepionką na WZW B a stwardnieniem rozsianym[27], szczepionką na krztusiec a epilepsją i cofnięciem się w rozwoju. Sugerowano również związek szczepionek: MMR, na grypę (jedynie kilka case-studies), WZW B i DTap z zapaleniem nerwu wzrokowego; związku nie wykazano. Mimo że nie przeprowadzono badań epidemiologicznych, sugerowano również (np. Russell Blaylock) teoretyczną możliwość podniesienia ryzyka schizofrenii u dziecka wskutek przyjęcia przez matkę szczepionki podczas ciąży. Według badań na modelach zwierzęcych, zarażenie wirusem grypy podczas ciąży może prowadzić do zaburzeń rozwoju mózgu i płodu; szczepienie może uchronić przed nimi dziecko. Donoszono również o poprzecznym zapaleniu rdzenia występującym po różnych szczepieniach; były to jednak analizy przypadków, nie przeprowadzono szerzej zakrojonych badań[22].

Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

W Polsce jako NOP zgłosić można każdy niepokojący objaw, jaki wystąpi do 4 tygodni po podaniu szczepionki, co definiuje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. (nie dotyczy szczepionki BCG)[28]. W 2011 r. zarejestrowano 1136 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), z czego 266 zostało zaklasyfikowanych jako ciężkie według kryteriów WHO. Spośród wszystkich zarejestrowanych na polskim rynku szczepionek, najwięcej zgłoszeń NOP było związanych ze szczepionką DTP (181 zgłoszeń), z czego najczęstsze to: gorączka, miejscowe odczyny skórne, ciągły płacz. W 2015 NOPów zgłoszono w Polsce 2111, według klasyfikacji WHO 473 uznano za ciężkie[29].

Wieloletnie badanie nad bezpieczeństwem szczepionki na HPV, opublikowane w 2014, wykazało że niepożądane odczyny poszczepienne były ogółem łagodne i nie odbiegały znacząco od NOPów po innych szczepionkach[30]. W przypadku szczepionki BCG powikłania są skrajnie rzadkie. Poważne reakcje miejscowe, jak owrzodzenie czy miejscowe zapalenie węzłów chłonnych, występuje u mniej niż 1 na 1000 osób, a śmiertelna gruźlica rozsiana (ang. fatal disseminated BCG disease) u mniej niż 2 na 1 000 000 osób[31]. Przeprowadzono również metaanalizę 52 badań dotyczących szczepionek: DT, DTwP i DTaP; w przypadku DTaP miejscowe silne reakcje na szczepienie pojawiły się w 1-2% przypadków[32].

Szczepionki a oszczędności

W krajach niskiego i średniego przychodu każdy dolar zainwestowany w szczepionki przynosi średnio 44 dolary oszczędności. Większość z tych oszczędności to efekt szczepionki na odrę, która kosztuje dużo (70 mld $ na 94 państwa w badaniu) ale zyski z jej zastosowania są olbrzymie (4200 mld $). Bez tej konkretnej szczepionki zwroty z pozostałych 9 badanych byłyby nadal na poziomie 7 $ za każdego zainwestowanego dolara[33].

  1. ↑ Thiomersal Ph Eur, BP, USP material safety data sheet. Merck, 2005-06-12. [dostęp 2009-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007–10–21)]. (ang.).
  2. ↑ Art. 115 Kodeksu wykroczeń.
  3. ↑ Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Sytuacja zdrowotna ludności Polski 2012.
  4. ↑ Za nieszczepienie dzieci grożą grzywny. Ale coraz więcej rodziców uchyla się od tego obowiązku, „Newsweek.pl”, 2 kwietnia 2017 [dostęp 2017-07-01] (pol.).
  5. ↑ a b Erin Hare, Facts Alone Won’t Convince People To Vaccinate Their Kids, „FiveThirtyEight”, 12 czerwca 2017 [dostęp 2017-07-01] (ang.).
  6. ↑ Włochy: obowiązkowe szczepienia dzieci, „PolskieRadio.pl” [dostęp 2017-07-01].
  7. ↑ Germany vaccination: Fines plan as measles cases rise, „BBC News”, 26 maja 2017 [dostęp 2017-07-01] (ang.).
  8. ↑ Stern AM, Markel H. The history of vaccines and immunization: familiar patterns, new challenges. „Health Affairs”. 24 (3), s. 611–21, maj–czerwiec 2005. DOI: 10.1377/hlthaff.24.3.611. PMID: 15886151. 
  9. ↑ Jack Challoner i inni, 1001 wynalazków które zmieniły świat, 2009, s. 574, ISBN 978-83-245-9604-1.
  10. ↑ Edward A. Belongia, MD & Allison L. Naleway. Smallpox Vaccine: The Good, the Bad, and the Ugly. „Clinical Medicine & Research”. 1 (2), s. 87–92, 2003. 
  11. ↑ More Proof That Vaccines Don’t Cause Autism, „Newsweek”, 2 października 2015 [dostęp 2017-07-01] (ang.).
  12. ↑ a b Peltola H, et al.. „The Lancet”. 351, s. 1327-8, 1998. 
  13. ↑ Taylor B, Miller E, Farrington CP, Petropoulos MC, Favot-Mayaud I, Li J, Waight PA. Autism and Measles, Mumps, and Rubella Vaccine: No Epidemiological Evidence for a Causal Association. „Lancet”. 353 (9169), s. 2026-9, 1999. 
  14. ↑ Farrington CP, et al. MMR and autism: further evidence against a causal association. „Vaccine”. 19 (27), s. 3632-5, 2001. 
  15. ↑ Taylor B, Miller E, Lingam R, Andrews N, Simmons A, Stowe J. Measles, Mumps, and Rubella Vaccination and Bowel Problems or Developmental Regression in Children with Autism: Population Study. „British Medical Journal”. 324 (7334), s. 393-6, 2002. 
  16. ↑ Kreesten Meldgaard Madsen, M.D., Anders Hviid, M.Sc., Mogens Vestergaard, M.D., Diana Schendel, Ph.D., Jan Wohlfahrt, M.Sc., Poul Thorsen, M.D., Jørn Olsen, M.D. & Mads Melbye. A Population-Based Study of Measles, Mumps, and Rubella Vaccination and Autism. „The New England Journal of Medicine”. 347, s. 1477-1482, 2002. 
  17. ↑ Kaye JA, et al. Mumps, Measles, and Rubella Vaccine and the Incidence of Autism Recorded by General Practitioners: A Time Trend Analysis. „British Medical Journal”. 322, s. 460-63, 2001. 
  18. ↑ Dales L et al.. Time Trends in Autism and in MMR Immunization Coverage in California. „Journal of the American Medical Association”. 285 (9), s. 1183-5, 2001. 
  19. ↑ Anne M. Hurley, Mina Tadrous & Elizabeth S. Miller. Thimerosal-Containing Vaccines and Autism: A Review of Recent Epidemiologic Studies. „The Journal of Pediatric Pharmacology and Therapeutics”. 15 (3), 2010. 
  20. ↑ Hershel Jick, M.D. & James A. Kaye. Autism and DPT Vaccination in the United Kingdom. „The New England Journal of Medicine”. 350, s. 2722-2723, 2004. 
  21. ↑ Miller E., Exposure to thimerosal-containing vaccines in UK children and autism, Immunization Safety Review Committee Meeting 9 of the Institute of Medicine, Washington, D.C., 9 lutego 2004.
  22. ↑ a b c d Gasparnini et al.. The "urban myth" of the association between neurological disorders and vaccinations. „Journal of Preventive Medicine and Hygiene”. 56 (1), s. E1–E8, 2015. 
  23. ↑ a b Wersja polska: Jeffrey S. Gerber, Paul A. Offit. Vaccines and autism: a tale of shifting hypotheses. „Clinical Infectious Diseases”. 48, s. 456–461, 2009. 
  24. ↑ Gadad et al.. [http://www.pnas.org/content/112/40/12498.full.pdf Administration of thimerosal-containing vaccines to infant rhesus macaques does not result in autism-like behavior or neuropathology]. „PNAS”. 112 (40), s. 12498–12503, 2015. 
  25. ↑ Davis RL, et al.. Measles-Mumps-Rubella and Other Measles-Containing Vaccines Do Not Increase the Risk for Inflammatory Bowel Disease: A Case-Control Study from the Vaccine Safety Datalink Project. „Archives of Pediatric and Adolescent Medicine”. 155 (3), s. 354-9, 2001. 
  26. ↑ Verreault R, Laurin D, Lindsay J, De Serres G. Past exposure to vaccines and subsequent risk of Alzheimer's disease. „Canadian Medical Association Journal”. 165 (11), s. 1495-8, 2001. 
  27. ↑ Ascherio A, Zhang SM, Hernán MA, Olek MJ, Coplan PM, Brodovicz K, Walker AM. Hepatitis B vaccination and the risk of multiple sclerosis. „The New England Journal of Medicine”. 344 (5), s. 327-32, 2001. 
  28. ↑ dr med. Ernest Kuchar: Gdzie zgłosić niepożądany odczyn poszczepienny?. mp.pl Pediatria, 12 kwietnia 2012. [dostęp 2 lipca 2017].
  29. ↑ Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Biuletyn „Szczepienia ochronne w Polsce”.
  30. ↑ Rosa De Vincenzo, Carmine Conte, Caterina Ricci, Giovanni Scambia & Giovanni Capelli. Long-term efficacy and safety of human papillomavirus vaccination. „International Journal of Women's Health”. 6, s. 999–1010, 2014. 
  31. ↑ Rosalind Rowland & Helen McShane. Tuberculosis vaccines in clinical trials. „Expert Review of Vaccines”. 20 (5), s. 645–658, 2011. 
  32. ↑ Casey JR & Pichichero ME. Acellular pertussis vaccine safety and efficacy in children, adolescents and adults. „Drugs”. 65 (10strony = 1367-89), 2005. 
  33. ↑ Vaccines save up to 44 dollars to the dollar. ResearchGate. [dostęp 2017-07-01]. (ang.).
{{Przypisy}} Nieprawidłowe pola: przypisy.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczepionka&oldid=49786796”