14 Brygada Artylerii Przeciwpancernej

14 Brygada Artylerii Przeciwpancernej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1945
Nazwa wyróżniająca	Sudecka
Tradycje
Kontynuacja	54 pułk artylerii lekkiej
Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	2 Armia Wojska Polskiego

Uzbrojenie

Armata dywizyjna ZIS-3

Armata przeciwpancerna ZIS-2

14 Sudecka Brygada Artylerii Przeciwpancernej (14 BAPpanc) – związek taktyczny artylerii przeciwpancernej ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Brygada została sformowana jesienią 1944 roku na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 8 z 20 sierpnia 1944 r., najpierw w rejonie Chełma, a potem w rejonie Rejowca, Krasnego i Kani. Początkowo znajdowała się w odwodzie ND WP. W lutym 1945 roku została włączona do 2 AWP, w składzie której była do końca wojny. W uznaniu zasług brygada otrzymała miano „Sudeckiej”.

Rozkazem nr 0236/Org. Naczelnego Dowódcy WP z 8 września 1945 roku, w terminie do 1 października 1945 roku, została rozformowana (Łódzki OW), a sprzęt i ludzie wykorzystani do sformowania 54 pułku artylerii lekkiej i 21 samodzielnego dywizjonu artylerii przeciwpancernej dla 18 DP.

Struktura organizacyjna brygady

• dowództwo 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej
• 58 pułk artylerii przeciwpancernej
• 63 pułk artylerii przeciwpancernej
• 78 pułk artylerii przeciwpancernej
• 12 park artyleryjski
• bateria dowodzenia

Etat przewidywał 1439 żołnierzy. Każdy z trzech pułków artylerii przeciwpancernej posiadał w swoim składzie dowództwo, kwatermistrzostwo, pluton dowodzenia, pluton parkowy, pluton gospodarczy i warsztat puszkarsko-rusznikarski oraz sześć baterii przeciwpancernych. Każda z baterii miała pluton dowodzenia i dwa plutony ogniowe po dwa działony.

Uzbrojenie zasadnicze

Na uzbrojeniu brygady znajdowały się:

• 24 x 76 mm armaty dywizyjne (ZiS-3)
• 48 x 57 mm armaty przeciwpancerne wz. 1943 (ZiS-2)
• 72 x rusznice przeciwpancerne
• 36 x karabinów maszynowych

Marsze i działania bojowe

Z dniem 20 lutego brygada została podporządkowana dowództwu 2 Armii Wojska Polskiego. W czasie forsowania Nysy działała jako odwód przeciwpancerny armii. W kwietniu jej poszczególne pułki wspierały działania 7 i 9 DP w walkach pod Rothenburgiem nad Weisser Schops, pod Niesky i Kasel. Ciężkie boje toczyła pod Dauban. Brała udział w walkach pod Budziszynem, pod Luppa, Neubrahno i Lomske. Wspierała 5 Dywizję piechoty pod Zescha. W operacji praskiej brygada działała jako odwód przeciwpancerny armii. Zakończyła działania bojowe 10 maja w Litomerice w Czechosłowacji.

Sztandar brygady

Jeden z żołnierzy 14 Brygady Artylerii Przeciwpancernej witany na pl. Kościuszki w Tomaszowie. Maj 1945 r.

Inicjatywa ufundowania sztandaru została podjęta przez Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza gminy Pawłów. Przekazanie sztandaru nastąpiło 2 kwietnia 1945 roku w rejonie Wilczyna. Wręczenia dokonał dowódca 2 Armii Wojska Polskiego gen. dyw. Karol Świerczewski.

Opis sztandaru:
Płat o wymiarach. 102x100 cm, z trzech stron obszyty żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą dziewięciu kółek i wkrętów. Drzewce z jasnego politurowanego drewna, skręcane z dwóch części za pomocą okuć stalowych. Głowica w kształcie orła wspartego na cokole. Przy drzewcu biało-czerwona wstęga.

Strona główna:
Czerwony krzyż kawalerski, pola między ramionami krzyża białe. Pośrodku haftowany biało-szarą nicią orzeł) w otoku wieńca laurowego. Na ramionach krzyża haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA”. Na białych polach w otoku wieńców laurowych, haftowanych żółtą nicią cyfra „14".

Strona odwrotna:
Na czerwonym tle malowana i haftowana podobizna Bartosza Głowackiego. Wokół wizerunku napisy haftowane szaro-złotą nicią: „14-a SAMODZIELNA BRYG. ART. P.PANC. IM. BARTOSZA GŁOWACKIEGO”. Poniżej wizerunku napis: „DAR OB. GM. PAWŁÓW. P. CHEŁM”. W czterech rogach haftowane kontury tarcz, a w trzech z nich napisy haftowane szaro-złotą nicią: „58 P.ART”; „63 P.ART”; „78 P.ART.”.

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady

• mjr Gorlenko 28 VIII – 7 IX 1944
• mjr Konstanty Głuchowski 7–14 IX 1944
• płk Borys Charkiewicz 19 IX 1944 – 9 V 1945

Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari

• por. Wasyl Chlustow
• bomb. Mieczysław Marecik

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 - 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
• Janusz Bobkowski: W walce z czołgami. Z dziejów 9 i 14 Brygady Art. Ppanc. 2 AWP. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• [red.] Stanisław Stąpor: Organizacja i działania bojowe ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Szkolenie, przegrupowania i działania bojowe 2 Armii WP. Wybór materiałów źródłowych. Tom III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.