Arthur Seyss-Inquart

Arthur Seyss-Inquart

Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1892 Stannern
Data i miejsce śmierci	16 października 1946 Norymberga
Pełniący obowiązki prezydenta Austrii de iure
Okres	od 13 marca 1938 do 13 marca 1938
Poprzednik	Wilhelm Miklas
Następca	Anschluss Karl Renner (1945)
Kanclerz Austrii
Okres	od 11 marca 1938 do 13 marca 1938
Poprzednik	Kurt Schuschnigg
Następca	Anschluss Karl Renner (1945)
Komisarz Rzeszy w Holandii
Okres	od 1940 do 1944
Poprzednik	Alexander von Falkenhausen (gubernator wojskowy)
Minister spraw zagranicznych Rzeszy
Okres	od 30 kwietnia 1945 do 2 maja 1945
Poprzednik	Joachim von Ribbentrop
Następca	Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk

{{Polityk infobox}} Nieoczekiwana grafika: "grafika".

Arthur Seyss-Inquart, właściwie Arthur Zajtich (ur. 22 lipca 1892 w Stannern (dzisiejszym Stonařovie) na Morawach w Austro-Węgrzech, stracony 16 października 1946 w Norymberdze) – hitlerowski polityk, namiestnik Rzeszy w Austrii, a później komisarz Rzeszy w Holandii w okresie II wojny światowej. W Norymberdze został uznany za winnego zbrodni przeciwko ludzkości i stracony.

Życiorys

Młodość, I wojna światowa

Pochodząca z Moraw rodzina Zajtichów przeniosła się w 1907 roku do Wiednia, gdzie zmienili nazwisko na Seyss-Inquart (niemieckie Seyß-Inquart). Seyss-Inquart studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu, jednak po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku wstąpił ochotniczo do armii austriackiej i po otrzymaniu przydziału do Strzelców Tyrolskich walczył na frontach w Rosji, Rumunii i Włoszech. Był wielokrotnie ranny i odznaczany za odwagę. Po rekonwalescencji w 1917 roku ukończył studia, zdając przewidziane egzaminy.

Republika Austriacka i Federalne Państwo Austriackie

Po wojnie w 1921 roku rozpoczął praktykę prawniczą i szybko zyskał uznanie w tej dziedzinie. W 1933 roku powołano go do rządu kanclerza Dollfussa. Po jego zamordowaniu 25 lipca 1934 roku Seyss-Inquart został radcą stanu w rządzie Kurta von Schuschnigga.

Anschluss

12 lutego 1938 Hitler wysunął pod adresem Austrii serię żądań znoszących właściwie jej suwerenność, wśród nich znajdowało się również żądanie mianowania Seyss-Inquarta ministrem Spraw Wewnętrznych. Kanclerz Schuschnigg spełnił jedynie część żądań Hitlera, a jednocześnie ogłosił przeprowadzenie plebiscytu w sprawie przyłączenia Austrii do Niemiec. Spotkało się to z szybką reakcją Hitlera – 11 marca 1938 roku armia niemiecka została postawiona w stan gotowości i otrzymała rozkaz przekroczenia granicy z Austrią, a Schuschnigg wraz z rządem podał się do dymisji. Tego samego dnia w nocy prezydent Austrii Wilhelm Miklas mianował Seyss-Inquarta kanclerzem, a już rankiem 12 marca wojska niemieckie wkroczyły do Wiednia. Dzień później Seyss-Inquart – któremu prezydent Wilhelm Miklas przekazał swoje obowiązki – podpisał ustawę o Anschlussie, czyli przyłączeniu Austrii do Niemiec jako landu Rzeszy Niemieckiej.

W maju 1938 roku Seyss-Inquart wstąpił do NSDAP. Od 15 marca 1938 do 30 kwietnia 1939 pełnił funkcje namiestnika Rzeszy w tak zwanej Marchii Wschodniej (Ostmark). Otrzymał też stopień Gruppenführera SS, a w maju 1939 został ministrem bez teki rządu Rzeszy.

II wojna światowa

Po niemieckiej inwazji na Polskę Seyss-Inquart został zarządcą południowych terenów Polski, a od utworzenia Generalnego Gubernatorstwa w październiku 1939 do maja 1941 r. pełnił funkcję sekretarza stanu (szefa) rządu GG i zastępcy generalnego gubernatora Hansa Franka.

Po zajęciu Belgii i Holandii w maju 1940 roku Hitler mianował Seyss-Inquarta Komisarzem Rzeszy (Reichskommissar) okupowanej Holandii i uczynił odpowiedzialnym za kierowanie administracją cywilną oraz współpracę gospodarczą z Rzeszą. W okresie tym Holandia wpłacała do kasy Rzeszy 50 milionów marek tytułem kosztów okupacji.

Seyss-Inquarta obarcza się odpowiedzialnością za śmierć około 800 osób na terenie okupowanej Holandii w okresie od objęcia rządów do przejęcia jego uprawnień przez dowództwo wojskowe w lipcu 1944 roku. Jest też odpowiedzialny za usuwanie Żydów z administracji rządowej, prasy i ich prześladowania ekonomiczne. Szacuje się, że ze 140 000 Żydów zamieszkujących przed wojną Holandię przeżyło około 13 500.

Proces norymberski

Na procesie norymberskim Seyss-Inquartowi postawiono zarzuty „spiskowania w celu dokonania zbrodni przeciw pokojowi”, „planowania i podżegania do wojny i agresji”, zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciw ludzkości. Uznano go winnym wszystkich zarzutów z wyjątkiem pierwszego i skazano na karę śmierci przez powieszenie. Amerykańskie gazety okrzyknęły go mianem „Konia trojańskiego nazistów”. Psycholog więzienny Gustave M. Gilbert podczas swoich badań na osadzonych ustalił ich iloraz inteligencji (IQ) – Seyss-Inquart miał wynik 141 (drugi najwyższy wśród oskarżonych). Jego ostatnie słowa brzmiały: „Mam nadzieję, że ta egzekucja to ostatnia tragedia podczas drugiej wojny światowej, oraz że nauką płynącą z wojny będzie pokój i zrozumienie, które powinny istnieć wśród ludzi. Wierzę w Niemcy”. Wyrok wykonano 16 października 1946 roku.