Biernacki (organmistrzowie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Biernacki – polska rodzina organmistrzów, budowali organy na terenie Polski, Litwy i Rosji[1], wyprodukowali ok. 300 instrumentów[a]

Dzieje[edytuj | edytuj kod]

Hugo Ernest Biernacki ze Skępego (ur. 1829, zm. 16 czerwca 1884 w Osieku[2]) dyplom mistrza uzyskał w Elblągu u Augusta Terletzkiego(inne języki)[2]. Warsztat organowy „Biernacki” założył ok. 1859[2], w Osieku. Zmarł w wyniku wypadku przy odbiorze organów w wieku 35 lat[2]. Warsztat przejął starszy, 14-letni wówczas[2] syn Dominik I Biernacki (1870–1928). Wobec wzrastającej ilości zamówień, zakupił on zakład Wacława Przybyłowicza[3] w Płocku i rozpoczął budowę nowej fabryki w Dobrzyniu nad Wisłą, dokąd w 1900 przeniósł działalność. Zatrudniał wtedy około 80 osób, co czyniło jego fabrykę jedną z największych wytwórni organów w Polsce. Uzyskawszy w 1901[4] dyplom dostawcy dworu carskiego, budował instrumenty również na terenie Rosji. W 1908 otwarł filię w Wilnie, przy ul. Oranżeryjnej 3; jej kierownictwo, po przeszkoleniu zawodowym[4] u Jana Śliwińskiego we Lwowie i krótkim okresie działalności w Łucku, objął młodszy syn Hugo Ernesta – Wacław I Biernacki (1878–1954)[5][6].

W 1912 firma „Biernacki” podzieliła się na dwie samodzielne fabryki[7][3]:

  • Wacław I wybudował fabrykę w Warszawie, przy ul. Dobrej 65 (została zniszczona podczas do II wojny światowej). W drugiej połowie lat 30. wykupił firmę organową A. A. Homana i St. Jezierskiego. Po zakończeniu I wojny działalność filli w Wilnie została reaktywowana, a jej kierownictwo objął siostrzeniec Wacława I – Roman Truszczyński.
  • Dominik I, w 1914 przeniósł zakład z Dobrzynia do Włocławka, przy ul. Kaliskiej 17. Po jego śmierci interes przejęli synowie Wacław II Biernacki (1901–1954) i Dominik II Biernacki (1906–1970) oraz zięć i uczeń Stefan Truszczyński, który w 1934 odkupił firmę od braci i, pod swoim nazwiskiem, prowadził ją do śmeirci w 1966.

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Niektóre organy piszczałkowe zbudowane, wyremontowane lub relokowane przez firmę Biernackich:

Rok Miejscowość Budynek Warsztat Uwagi
ok. 1901 Puszkin (Rosja) Carskie Sioło Dominik I [1][4]
1909 Łódź Katedra Dominik I Pierwsze w Polsce duże organy z trakturą pneumatyczną. 3 manuały i pedał[8][9]
1910 Bałtów Kościół Matki Bożej Bolesnej Dominik I 21 głosów, traktura pneumatyczna, wiatrownice stożkowe, dmuchawa elektryczna, jeden miech[10]
1910 Imielno Kościół św. Mikołaja Dominik I 14 głosów, traktura pneumatyczna, wiatrownica stożkowa, dmuchawa elektryczna, jeden miech[11]
1917 Kielce Kościół Świętego Krzyża Dominik I Przeniesione ok. 1958 do kościoła rektorskiego Matki Boskiej Częstochowskiej w Niechwalowie I[6]
1927 Tarnowskie Góry Kościół Przemienienia Pańskiego Dominik z Włocławka 22 głosy, 2 manuały + pedał, traktura pneumatyczna, wiatrownice stożkowe[12][9]
1929 Tarnowskie Góry Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła Dominik 43 głosy, 3 manuały + pedał, traktura pneumatyczna, wiatrownice stożkowe[12][9]
ok. 1930 Świerklaniec Kościół Dobrego Pasterza Dominik Organy translokowane w II poł. lat 90. z dawnego kościoła parafialnego, 9 głosów, 1 manuał + pedał, traktura pneumatyczna, wiatrownice stożkowe[12]
1930/31 Gdynia Bazylika kolegiacka NMP Królowej Polski Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[13][9]
1930/31 Gdynia tymczasowy kościół filialny parafii NMP Królowej Polski z 1929 pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa (zniszczony w trakcie II wojny światowej) Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[13][9]
przed 1932 Lwów (Ukraina) Kościół św. Elżbiety Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Nowy Bytom ? Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Biertułtowy ? Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Przemyśl Katedra Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Toruń Kościół Wniebowzięcia NMP Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Orzegów ? Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Śrem ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Rajgród Kościół Narodzenia NMP Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Skoczów Kościół Świętej Trójcy Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Warszawa Kościół św. Trójcy Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Poznań Kościół Bożego Ciała Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Poznań Kinoteatr Słońce Dominik z Włocławka 3 manuały i pedał[9]
przed 1932 Radziejów ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Inowrocław Kościół Zwiastowania NMP Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Chybie ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Parczew ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Janowiec ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Odechów ? Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Lublin Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
przed 1932 Lublin Kościół garnizonowy Dominik z Włocławka 2 manuały i pedał[9]
ok. 1932 Skarżysko-Kamienna Kościół Świętego Józefa Oblubieńca Wacław I 11 głosów, traktura pneumatyczna, wiatrownice stożkowe, dmuchawa elektryczna, jeden miech[14]
1947 Chełm Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela Wacław z Krakowa Montaż organów firmy Schlag & Söhne, opus 717 z 1905, sprowadzonych z Gniechowic, w miejsce organów firmy Rieger z Jägerndorfu z 1880[15]
1948 Muszyna Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP Wacław z Krakowa Relokacja organów firmy Schlag & Söhne, opus 981 z ok. 1913, z kościoła ewangelickiego w Stanowicach koło Świdnicy. W 1968 czyszczenia i strojenia dokonał Bronisław Kaltenbek z Rokietnicy[16]
1949 Szczepanów Bazylika św. Marii Magdaleny i św. Stanisława BM Wacław z Krakowa Relokacja organów z nieustalonego zamkniętego ewangelickiego kościoła na Dolnym Śląsku. W 2007 remont przeprowadził Sławomir Piotrowski z Modlnicy. Prospekt instrumentu ma charakter neobarokowy. Organy mają 30 głosów, 2 manuały i pedał, trakturę pneumatyczną, wiatrownice typu Taschenlade. Stół gry jest wolno stojący; grający siedzi lewym bokiem do prezbiterium[17]
1947–1950 Tarnów Kościół filipinów Wacław z Krakowa Budowa nowych organów. 18 głosów, dwa manuały i pedał, traktura pneumatyczna. W latach 1978–1982 zostały rozbudowane przez Stanisława Wilewskiego z Nockowej do 25 głosów[18]
1950 Miechów Kościół Grobu Bożego Wacław I Montaż organów firmy Emila Sauera z Frankfurtu n. Odrą(inne języki) (opus 1497), zbudowanych w 1934, przeniesionych z kościoła ewangelickiego w Bolesławcu. 40 głosów, traktura elektromagnetyczna, wiatrownice stożkowe, dmuchawa elektryczna, cztery miechy[19]
ok. 1953 Maszkienice Kościół św. Józefa Rzemieślnika Wacław z Krakowa Remont (i prawdopodobnie montaż) organów firmy Schlag & Söhne, opus 1042. W 1998 remont przeprowadziła firma Bałchanów z Bielska-Białej. 10 głosów, 2 manuały i pedał, traktura pneumatyczna i wiatrownice stożkowe. Stół gry wbudowany z lewej strony szafy. Prospekt organowy utrzymany w stylu neobarokowym[20]
1954 Łęg Tarnowski Kościół Świętej Trójcy Wacław [21]
1954 Kraków Opactwo Cystersów Wacław z Krakowa Remont organów[22]
1956 Kielce Kościół św. Wojciecha Wacław I Traktura elektromagnetyczna, wiatrownice stożkowe, dmuchawa elektryczna, dwa miechy[23]
ok. 1956 Kraków Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa Wacław z Krakowa 18 listopada 1956 miało miejsce poświęcenie instrumentu po przebudowie wykonanej przez firmę Wacława Biernackiego z Krakowa, prowadzonej pod kierownictwem prof. Józefa Chwedczuka[24]
1957 Łukowa Kościół św. Matki Boskiej Bolesnej(inne języki) Wacław z Krakowa Zastosowano używany pneumatyczny stół gry pochodzący z organów firmy Klimosz i Dyrszlag z katedry katowickiej[25][21]
1959 Rudy Kościół Wniebowzięcia NMP Biernacki 36 głosów, 2 manuały + pedał, traktura elektropneumatyczna, wiatrownice stożkowe[26]
1959 Radomyśl Wielki Kościół Przemienienia Pańskiego Wacław [21]
1960 Frombork Katedra Dominik z Warszawy Odbudowa. W 1945 instrument był prawie w 50% zniszczony. Początkowo odbudową zajęli się ks. Józef Sianko z salezjanami; dalsze prace przeprowadzili organmistrzowie Włodzimierz Truszczyński i Dominik Biernacki z Warszawy oraz Józef Sobiechowski z Bydgoszczy. Podczas rekonstrukcji rozbudowano pewne zespoły w celu utrzymania równowagi brzmieniowej obu instrumentów[27]
1960 Łapczyca Kościół św. Anny Wacław z Krakowa Remont organów[28]
1962 Kraków Kościół Nawrócenia św. Pawła Wacław z Krakowa Usunięto dawny, zabytkowy instrument, montując w jego miejscunowy, przy zachowaniu XVIII-wiecznego regencyjnego prospektu, piszczałek frontowych oraz kilku starych głosów. 28 głosów, traktura elektropneumatyczna, wiatrownice stożkowe, 2 manuały i pedał[29]
1962 Brzesko-Słotwina Kościół Matki Bożej Częstochowskiej Wacław z Krakowa Budowa nowego instrumentu z 9 głosami. W latach 1984–1985 Stanisław Bałchan z Bielska-Białej (były pracownik firmy Biernackich) przeniósł organy do nowego kościoła, dokonując ich rozbudowy oraz wymiany prospektu[30]
1962 Biesiadki Kościół św. Mateusza Ewangelisty(inne języki) Wacław [21]. W 1962, ówczesna władza nałożyła na proboszcza parafii Feliksa Pudełko karę za nielegalną dystrybucję zaproszeń na uroczystość poświęcenia organów[31]
1963 Moszczenica Stary kościół Wacław z Krakowa Budowa nowych organów. W 2004 rozebrane, a części złożone w parafialnym budynku gospodarczym[32]
1966 Babice Kościół św. Anny Dominik W latach 2011–2012 organy rozbudowane przez Henryka Hobera[33]
1974 Dzielów Kościół św. Mikołaja(inne języki) Firma Biernacki-Grandys z Warszawy 12 głosów, traktura pneumatyczna, 2 manuały i pedał, 2 miechy (kalikowane i zasilane dmuchawą elektryczną)[34]
? Katowice Archikatedra Chrystusa Króla Wacław z Krakowa Rozbudowa organów[25]
? Wodzisław Śląski – Kokoszyce ? Zakład Biernackich [35]
? Bieruń Stary Kościół św. Bartłomieja Apostoła Zakład Biernackich [36]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 273 w bazie danych Musicam Sacram

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Gołos 1972 ↓, s. 82.
  2. ↑ a b c d e Biernacki Hugo [online], Muzyczne Archiwum Pomorza i Kujaw, Akademia Muzyczna w Bydgoszczy [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  3. ↑ a b Biernacki Dominik [online], Muzyczne Archiwum Pomorza i Kujaw, Akademia Muzyczna w Bydgoszczy [dostęp 2023-10-27] (pol.).
  4. ↑ a b c Gembalska-Krym 2021 ↓, s. 65–66.
  5. ↑ Gołos 1972 ↓, s. 82, 110, 269.
  6. ↑ a b Rosiński 1992 ↓, s. 401.
  7. ↑ Gołos 1972 ↓, s. 110.
  8. ↑ Gołos 1972 ↓, s. 87.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Pasternak 2017 ↓, s. 252.
  10. ↑ Rosiński 1992 ↓, s. 59.
  11. ↑ Rosiński 1992 ↓, s. 106.
  12. ↑ a b c Koenig 2022 ↓, s. 74.
  13. ↑ a b Pasternak 2017 ↓, s. 252–253.
  14. ↑ Rosiński 1992 ↓, s. 269.
  15. ↑ Pasternak 2020 ↓, s. 11.
  16. ↑ Pasternak 2020 ↓, s. 12.
  17. ↑ Pasternak 2020 ↓, s. 17.
  18. ↑ Pasternak 2021 ↓, s. 263.
  19. ↑ Rosiński 1992 ↓, s. 179, 401.
  20. ↑ Pasternak 2020 ↓, s. 13.
  21. ↑ a b c d Pasternak 2021 ↓, s. 264.
  22. ↑ Matoga 2018 ↓, s. 25.
  23. ↑ Rosiński 1992 ↓, s. 138.
  24. ↑ Matoga 2019 ↓, s. 61.
  25. ↑ a b Pasternak 2020 ↓, s. 23.
  26. ↑ Koenig 2022 ↓, s. 72.
  27. ↑ Winnicki 1974 ↓, s. 75.
  28. ↑ Pasternak 2020 ↓, s. 20.
  29. ↑ Matoga 2013 ↓, s. 172–176, 184.
  30. ↑ Pasternak 2021 ↓, s. 261.
  31. ↑ Pasternak 2021 ↓, s. 266.
  32. ↑ Pasternak 2021 ↓, s. 262.
  33. ↑ Koenig 2022 ↓, s. 64.
  34. ↑ Późniaka 2015 ↓, s. 202–203.
  35. ↑ Gembalska-Krym 2021 ↓, s. 59.
  36. ↑ Gembalska-Krym 2021 ↓, s. 59, 60.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Biernacki_(organmistrzowie)&oldid=71631666”