Bronisław Hieronim Gładysz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bronisław Hieronim Gładysz
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

3 września 1892
Sieraków

Data i miejsce śmierci

19 czerwca 1943
Mauthausen-Gusen (KL)

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

archidiecezja gnieźnieńska i poznańska

Prezbiterat

13 luty 1916

Odznaczenia
Medal Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons
Zbiorowa tablica w Sierakowie

Bronisław Hieronim Gładysz (ur. 3 września 1892 w Sierakowie, zm. 19 czerwca 1943 w Mauthausen-Gusen (KL) – ksiądz katolicki, badacz łaciny średniowiecznej, docent Uniwersytetu Poznańskiego, powstaniec wielkopolski[1], członek polskiego ruchu oporu w czasie II wojny światowej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Bronisław Hieronim Gładysz urodził się 3 września 1892 roku w Sierakowie nad Wartą, w rodzinie Adama, piekarza, oraz Teodozji z Sokołowskich[2]. Uczył się w gimnazjum klasycznym w Gnieźnie. W tym okresie działał także aktywnie w Towarzystwie Tomasza Zana[1]. Egzamin maturalny zdał w 1911 roku, po czym wstąpił do seminarium duchownego. Studiował w Poznaniu i Gnieźnie. 13 lutego 1916 roku został wyświęcony na prezbitera w archikatedrze gnieźnieńskiej[3].

W okresie od 1 kwietnia 1916 do 30 czerwca 1918 r. był wikariuszem w parafii św. Marcina w Poznaniu, a od 1 lipca 1918 do 30 września 1920 r. w parafii św. Marcina Biskupa w Szkaradowie. W 1918 r. pełnił tę funkcję także w kościele Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej na Głównej - filii parafii św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu. Jednocześnie od 1916 r. był kapelanem wojskowym oraz szpitalnym[3][4]. W latach 1916-1918 był kapelanem niemieckiego 7 Pułku Zapasowego Piechoty. W listopadzie 1918 r. został przewodniczącym Rady Chłopskiej i Żołnierskiej w Szkardowie. Tam też współzorganizował ochotniczy oddział powstańców wielkopolskich. W latach 1919-1920 był kapelanem 10 Pułku Strzelców Wielkopolskich (68 Pułku Piechoty)[1]. Uczestniczył w powstańczych walkach o Szubin w 1919 r. oraz w bitwie warszawskiej[3]. W 1920 r. był prefektem żeńskiego gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim i wikariuszem w tym mieście oraz w Chojnicy i parafii Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Kopanicy[3][4]. 5 maja 1922 roku został administratorem parafii św. Antoniego Padewskiego w podpoznańskiej Starołęce (Małej) (od 1925 r. w granicach miasta Poznania), której ostatecznie 10 lipca 1933 r. został proboszczem[4].

W 1922 roku podjął dodatkowe studia filologiczne oraz muzykologiczne na Uniwersytecie Poznańskim, na którym później także uzyskał dalsze stopnie naukowe[2]. Doktoryzował się w 8 lutego 1926 roku na podstawie rozprawy dotyczącej twórczości Macieja Sarbiewskiego, po czym w 1932 roku otrzymał habilitację. Został w ten sposób pierwszym w Polsce docentem i wykładowcą średniowiecznej literatury łacińskiej. W 1928 roku został sekretarzem Komisji Teologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[2][5]. Był członkiem komitetu pierwszego zjazdu powstańców wielkopolskich o nazwie Zlot Obrońców Wielkopolski, Pomorza i Śląska, który odbył się 30 lipca 1937 r. w Poznaniu[6].

W trakcie niemieckiej okupacji współpracował w konspiracji ze Stronnictwem Narodowym oraz Narodową Organizacją Bojową[3][7]. W wyniku zdekonspirowania starołęckiej grupy został aresztowany przez Gestapo 18 lipca 1941 roku. Podczas sesji wyjazdowej w Zwickau niemieckiego sądu w Poznaniu został skazany 14 maja 1942 roku na 5 lat więzienia za przygotowywania zbrojnego powstania przeciw Rzeszy[8]. Więziono go w poznańskim Forcie VII, Wronkach, Zwickau, Rawiczu. Ostatecznie trafił do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen, gdzie zginął 19 czerwca 1943 roku[2].

Ks. Bronisław Gładysz został uczczony na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. Jego imieniem nazwano także jedną z ulic Legnicy[9].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Tworzył w językach polskim, łacińskim, francuskim i niemieckim. Swoje rozprawy i recenzje dotyczące łacińskiej hymnografii średniowiecznej, hagiografii, rymotwórstwa, dramatu średniowiecznego publikował w Polsce i za granicą. Łącznie ukazało się ich ok. 50[2].

Wybrane publikacje pionierskich prac:

  • X. Sarbiewski a reforma hymnów brewiarzowych Urbana VIII (1927)[10]
  • Officum in Gratiaum Actione pro Victoria Chocimensi (1928)[11]
  • Dogmatyczne teksty w poetyckich utworach Seduliusa. Studjum z historji dogmatów V wieku (1930)[12]
  • O łacińskich hymnach kościelnych z polskich źródeł średniowiecznych (1930)[2]
  • De extremis quibus Seduliana carmina ornantur verborum syllabis inter se consonantibus (1931)[13]
  • Hymny brewjarza rzymskiego oraz patronału polskiego. Przekład i objaśnienia (1933)[14]
  • O łacińskich oficjach rymowanych z polskich źródeł średniowiecznych (1933)[2]
  • Łacińskie sekwencje mszalne z polskich źródeł średniowiecznych (1937)[15]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Polak ↓.
  2. ↑ a b c d e f g Gąsiorowski i Topolski (red.) 1981 ↓, s. 207.
  3. ↑ a b c d e „Biała Księga”: Martyrologium duchowieństwa - Polska: XX w. (lata 1914-1989) ↓.
  4. ↑ a b c Piętka ↓.
  5. ↑ Pihan-Kijasowa 2008 ↓.
  6. ↑ Pierwszy zjazd uczestników powstania Wielkopolskiego. Powstańcy Wielkopolski, Pomorza i Śląska na Kongresie, „Czas”, Jan Moszyński, 89 (nr 177), Polona, Warszawa, 1 lipca 1937, s. 4, OCLC 9597318 [dostęp 2022-03-31].
  7. ↑ Kazimierz Śmigiel, Duchowieństwo polskie w tzw. Okręgu Warty 1939-1945, [w:] Marcin Libicki, Ryszard Wryk (red.), Zbrodnie niemieckie w Wielkopolsce w latach 1939-1945, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2004, s. 144, ISBN 83-7177-386-2, LCCN 2004460872, OCLC 830614281.
  8. ↑ Chalasz ↓.
  9. ↑ Łożyński i Taczanowski 2014 ↓, s. 90.
  10. ↑ Bronisław Gładysz, X. Maciej Kazimierz Sarbiewski a reforma hymnów brewjarzowych za czasów papieża Urbana VIII, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1927, OCLC 69474499 [dostęp 2022-03-31].
  11. ↑ Łoza 1939 ↓, s. 86.
  12. ↑ Bronisław Gładysz, Dogmatyczne teksty w poetyckich utworach Seduliusa. Studjum z historji dogmatów V wieku, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1930, OCLC 166050836 [dostęp 2022-03-31].
  13. ↑ Bronislaus Gładysz, De extremis quibus Seduliana carmina ornantur verborum syllabis inter se consonantibus, Leopoli–Parisii: Societas Philologa Polona, Editores les Belles Lettres, 1931, OCLC 749728204, OL: 25910285M [dostęp 2022-03-30] (łac.).
  14. ↑ Bronisław Gładysz, Hymny brewjarza rzymskiego oraz patronału polskiego. Przekład i objaśnienia, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1933, OCLC 836552413 [dostęp 2022-03-31] (pol. • łac.).
  15. ↑ Bronisław Gładysz, Łacińskie sekwencje mszalne z polskich źródeł średniowiecznych, Włocławek 1937, OCLC 830289673 [dostęp 2022-03-31].
  16. ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z Mieczami, Krzyża Niepodległości i Medalu Niepodległości (M.P. 1937 nr 259 poz. 409) [PDF], Internetowy System Aktów Prawnych, 7 listopada 1937, s. 3, kolumna 2 [dostęp 2022-03-31].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bronisław_Hieronim_Gładysz&oldid=72010511”