Franciszek Niepokólczycki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Mathiasrex (dyskusja | edycje) o 22:13, 24 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Franciszek Niepokólczycki
Teodor, Franek, Szubert, Żejman
Ilustracja
pułkownik saperów pułkownik saperów
Data i miejsce urodzenia

27 października 1900
Żytomierz, gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

11 czerwca 1974
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

60 Batalion Saperów

Stanowiska

dowódca batalionu saperów
prezes ZG WiN, z-ca komendanta Kedywu

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa,
kampania wrześniowa,
powstanie warszawskie,
powstanie antykomunistyczne w Polsce 1944–1953

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons
Franciszek Niepokólczycki po aresztowaniu przez MBP 1946
Franciszek Niepokólczycki podczas procesu pokazowego Komendy WiN 1947

Franciszek Niepokólczycki, ps. „Teodor”, „Szubert”, „Franek”, „Żejmian”, „Halny” (ur. 27 października 1900 w Żytomierzu, zm. 11 czerwca 1974 w Warszawie) – pułkownik saperów Wojska Polskiego, dowódca Związku Odwetu, członek Kedywu, żołnierz Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej oraz powojennego podziemia antykomunistycznego, prezes WiN, więzień polityczny w okresie stalinowskim, kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Syn Antoniego (stolarza) i Pauliny z d. Sielskiej[1]. Uczył się od 1911 w rodzinnym mieście w progimnazjum rosyjskim, w domu od 1917, a od 1918 w gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej im. Tadeusza Czackiego[1]. W 1919 otrzymał świadectwo dojrzałości jako ekstern w rosyjskim III Gimnazjum. Od listopada 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Żytomierzu (Komenda Naczelna nr 3)[1]. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 walczył w oddziałach partyzanckich jako zastępca dowódcy oddziału[1]. W Wojsku Polskim służył od 1922 w 10 Pułku Saperów w Przemyślu i 3 Batalionie Saperów w Wilnie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 jako dowódca 60 Batalionu Saperów, w składzie Armii „Modlin”[1].

Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę i okupacji terytorium kraju przez agresorów działał w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Już 27 września 1939, podczas oblężenia Warszawy przez Wehrmacht był współzałożycielem Służby Zwycięstwu Polski, następnie w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej[1].

5 października 1939 był dowódcą niezrealizowanego zamachu na Adolfa Hitlera podczas „defilady zwycięstwa” w Alejach Ujazdowskich. W 1940 został dowódcą Związku Odwetu ZWZ, zajmującego się walką bieżącą i sabotażem. Współorganizował następnie Kedyw Armii Krajowej, a w roku 1943 został zastępcą komendanta Kedywu (Augusta „Nila” Fieldorfa). Walczył w powstaniu warszawskim jako szef Wydziału Saperów Oddziału III Komendy Głównej AK, w stopniu pułkownika. Po kapitulacji powstania trafił do niewoli i do stycznia 1945 przebywał w Oflagu II C Woldenberg.

Po powrocie do Polski zaangażował się w działalność konspiracyjną przeciwko władzom komunistycznym. Od maja do sierpnia 1945 pełnił funkcję zastępcy komendanta Obszaru „Południe” w Delegaturze Sił Zbrojnych, płk. Antoniego Sanojcy, a we wrześniu 1945 został zastępcą A. Sanojcy jako prezesa Obszaru Południowego WiN. Po aresztowaniu A. Sanojcy, w dniu 15 listopada 1945 zastąpił go na stanowisku prezesa Obszaru Południowego. Już od 23 listopada tego samego roku kierował II Zarządem WiN, najpierw jako p.o. prezesa, a od stycznia 1946 jako prezes. Nawiązał kontakt z Rządem RP na uchodźstwie oraz Oddziałem VI Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Został aresztowany w dniu 22 października[2] 1946 w Zabrzu i poddany długiemu śledztwu. Proponowano mu współpracę z rządem komunistycznym, łącznie z awansem generalskim i odznaczenie orderem Virtuti Militari, czemu jednak odmówił. 10 września 1947 został w pokazowym procesie II Zarządu Głównego WiN i działaczy PSL na trzykrotną karę śmierci. Odmówił zwrócenia się o łaskę do Bolesława Bieruta, jednak karę zamieniono mu najpierw na karę dożywotniego pozbawienia wolności, a następnie 12 lat pozbawienia wolności. Był więziony we Wronkach i Szczecinie. Został zwolniony 22 grudnia 1956, następnie odmówił formalnych zabiegów o rehabilitację. Po uwolnieniu pracował w Stowarzyszeniu Wynalazców Polskich, Spółdzielni Pracy „Technomontaż” i Spółdzielni Inwalidów i Emerytów Kolejowych w Warszawie. Do końca życia był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa[3].

Awanse

  • porucznik – ze starszeństwem z 1 sierpnia 1924 r. w korpusie oficerów inżynierii i saperów
  • major – 1 września 1933
  • podpułkownik – 23 kwietnia 1941
  • pułkownik – 11 marca 1944

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. s. 137.
  2. ↑ Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny. Tom I, wyd. IPN, Kraków-Warszawa-Wrocław 2002, s. 308-311: błędnie 22 sierpnia.
  3. ↑ Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny. Tom I, wyd. IPN, Kraków-Warszawa-Wrocław 2002, s. 308-311.
  4. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2035 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1565)

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 816, 836.
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 578, 605.
  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 259, 751.
  • Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 136–138. ISBN 83-211-0758-3.
  • Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny. Tom I, wyd. IPN, Kraków-Warszawa-Wrocław 2002 (biogram autorstwa Tomasza Balbusa)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Franciszek_Niepokólczycki&oldid=53296122”