Jan Sławiński (porucznik)

Jan Sławiński

Gruby Janek, Gruby Jan, Tyfus

porucznik
Data i miejsce urodzenia	30 października 1906 Zakopane, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	3 marca 1944 Kaznów, Generalne Gubernatorstwo
Przebieg służby
Lata służby	1938–1944
Siły zbrojne	Brygady Międzynarodowe Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Jednostki	Batalion im. Adama Mickiewicza Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego
Stanowiska	Zastępca dowódcy plutonu do spraw polityczno-wychowawczych w batalionie im. Adama Mickiewicza Komisarz polityczny batalionu w Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego
Główne wojny i bitwy	hiszpańska wojna domowa bitwa nad Ebro II wojna światowa
Odznaczenia

Jan Sławiński

Sekretarz Lubelskiego Komitetu Obwodowego PPR
Przynależność	Polska Partia Robotnicza
Okres urzędowania	od maj 1943 do 18 lutego 1944
Następca	Kazimierz Wyrwas

Jan Sławiński ps. „Gruby Janek”, „Gruby Jan” zwany „Tyfusem” (ur. 30 października 1906 w zakopiańskich Kuźnicach, zm. 3 marca 1944 w Kaznowie) – działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, sekretarz II Obwodu PPR, oficer Armii Ludowej.

Biografia

Skończył trzy klasy szkoły ludowej. W końcu lat dwudziestych zamieszkał w Pełkiniach, gdzie pracował jako szewc. Następnie wyemigrował do Francji, gdzie od 1930 pracował w cynkowni w Pont de-la-Deule w departamencie Nord, później w kopalni Vazier. W kwietniu 1934, zarekomendowany przez działacza komunistycznego we Francji Franciszka Sobeckiego, u którego kwaterował, wstąpił do Polskiej Grupy Językowej Francuskiej Partii Komunistycznej (FPK) w Pont de-la-Deule; od czerwca pełnił funkcję sekretarza. W sierpniu współorganizował strajk okupacyjny w kopalni Escarpeller w Leforest. Następnie zorganizował akcję w obronie ekspulsowanych polskich rodzin górniczych. Wyrzucony za to z pracy w kopalni Vazier, dzięki pomocy działaczy CGT (Confederation Generale du Travail) i FPK, znalazł pracę w koksowni w Douai. Członek Polskich Grup Francuskiej Sekcji Czerwonej Pomocy, działacz Związku Zawodowego Górników i MOPR, od 1935 sekretarz MOPR na departament Nord. Założył kilka patronatów nad więźniami politycznymi w Polsce, korespondował w związku z tym ze Stefanią Sempołowską.

W maju i czerwcu 1936 czynny w walce strajkowej, zdobył popularność jako okręgowy działacz polskiej sekcji górników przy CGT w de. Nord. Prowadził tam skuteczną akcję na rzecz założenia komunistycznego „Dziennika Ludowego”, pozyskując przyszłych abonentów i zbierając środki na uruchomienie pisma (ukazywało się od grudnia 1936 do października 1938. Z kolei centralne kierownictwo polskich grup skierowało go jako instruktora do departamentów Meurthe i Mozela w północno-wschodniej Francji, w celu utworzenia tam organizacji lewicowych i przeciwdziałania wpływom polskich stowarzyszeń „klerykalno-sanacyjnych” (m.in. w Hayange). We wrześniu 1936 powołany do Komitetu Okręgowego Polskich Grup FPK w dep. Nord, odpowiadał za organizowanie wśród górników komitetów solidarności z hiszpańskimi republikanami i mobilizację ochotników. W kwietniu 1938 uzyskał zgodę na wyjazd do Hiszpanii. Członek Komunistycznej Partii Hiszpanii. Przydzielony do Kompanii Ciężkich Karabinów Maszynowych w Batalionie im. Adama Mickiewicza, w nocy z 24 na 25 lipca 1938 osłaniał jego przeprawę na drugi brzeg Ebro. W następnych walkach był już komisarzem politycznym plutonu CKM (zastępcą dowódcy plutonu do spraw polityczno-wychowawczych). Ranny i umieszczony w szpitalu, 24 września został wycofany z frontu nad Ebro. W styczniu 1939 objął funkcję komisarza politycznego batalionu w zreorganizowanej XIII Brygadzie Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego. Wraz z Brygadą 24 stycznia wyruszył w kierunku Barcelony, ale 26 stycznia upadł Madryt, co spowodowało odwrót Brygady. Z ostatnimi jednostkami ochotników 9 lutego przekroczył granicę hiszpańską. Internowany we Francji, początkowo przebywał w różnych obozach internowania, następnie, uznany przez władze francuskie za bardzo niebezpiecznego, w obozie karnym, a od 1941 na przymusowych robotach w Niemczech.

Wiosną 1942 na urlopie w Paryżu spotkał się z działaczem komunistycznym Janem Rutkowskim i niedługo potem dzięki fałszywym dokumentom powrócił do kraju. Działał na Mazowszu, Kielecczyźnie, w Małopolsce i rejonie Rzeszowa, jednak głównie na Lubelszczyźnie. Na początku 1943 był krótko dowódcą operacyjnym Okręgowej Komendy (OK) Gwardii Ludowej. W lutym został wysłany wraz z Grzegorzem Korczyńskim na Zamojszczyznę z zadaniem zorganizowania zbrojnego oporu chłopów przeciw pacyfikacjom, a w marcu do okręgu siedleckiego, gdzie – jak wynika z jego raportu – bez większego skutku podjął próbę organizowania partyzantki GL. Od maja 1943 sekretarz II Obwodu (Obwodu Lubelskiego) PPR. Na początku 1944 roku, po powstaniu Krajowej Rady Narodowej, organizował konspiracyjne rady narodowe i komitety folwarczne. 10 lutego 1944 został mianowany porucznikiem Armii ludowej. Na założycielskim zebraniu konspiracyjnej Wojewódzkiej Rady Narodowej Lubelszczyzny, zwołanym 18 lutego 1944 w Rudce Kijańskiej, został wybrany na członka Rady jako przedstawiciel PPR. Podczas konspiracyjnej narady, którą odbywał 3 marca 1944 w domu Woźniaków w Kaznowie w powiecie lubartowskim z sekretarzem lubelskiego Komitetu Okręgowego PPR Bolesławem Kwiatkiem i szefem sztabu Oręgu nr. 4 Lublin AL Józefem Ozonem, dom został otoczony przez niemiecką żandarmerię na skutek denuncjacji Józefa Kołaczewskiego ps. "Dżo" z NSZ do Gestapo. Uczestnicy spotkania zginęli w walce. Po wojnie zbudowano obelisk w tym miejscu.
Był patronem 3 pułku Wojsk Obrony Wewnętrznej.

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy - 19 lipca 1945 (pośmiertnie)

Awanse

• ofocer polityczny plutonu CKM XIII BI - sierpień 1938
• komisarz batalionu XIII BI - styczeń 1939
• podporucznik - w GL
• porucznik AL - 10 lutego 1944

Bibliografia

• Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
• Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVIII, Warszawa-Kraków 1997–1998.