Jan Samsonowicz (geolog)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje) o 17:35, 18 sty 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Jan Samsonowicz
{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia

14 września 1888
Ostrowiec Świętokrzyski

Data i miejsce śmierci

3 listopada 1959
Warszawa

Zawód, zajęcie

geolog, paleontolog

Narodowość

polska

Uczelnia

Petersburski Uniwersytet Państwowy

Wydział

matematyczno-przyrodniczy

Dzieci

Hanna Oknińska née Samsonowicz
Andrzej Samsonowicz
Henryk Samsonowicz

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Samsonowicz (ur. 14 września 1888 w Ostrowcu Świętokrzyskim, zm. 3 listopada 1959 w Warszawie) – polski geolog i paleontolog, ochotnik 5 Pułku Piechoty Legionów w wojnie polsko-bolszewickiej 1920, profesor uniwersytetów we Lwowie i Warszawie, wieloletni kierownik Katedry Geologii Historycznej Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, ojciec Andrzeja Samsonowicza i Henryka Samsonowicza.

Życiorys

Grób Jana Samsonowicza na Cmentarzu Powązkowskim

Pochodził z rodziny pieczętującej się niegdyś herbem Lis.

Ojciec, Tomasz Samsonowicz, był urzędnikiem kolejowym, matką była Michalina z Konarzewskich. W Ostrowcu ukończył szkołę powszechną, a następnie uczęszczał do szkoły średniej w Kielcach. Nie ukończył jej z powodu strajku szkolnego w 1905. Maturę uzyskał jako ekstern w Petersburgu w 1905. Tam też podjął i w 1914 ukończył studia geologiczne.

Po powrocie z Petersburga w 1915 Jan Samsonowicz podjął pracę jako asystent w Zakładzie Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Kierownikiem był wówczas profesor Jan Lewiński. Pracując w Zakładzie, prowadził badania geologiczne w Górach Świętokrzyskich korzystając z zasiłków Kasy Mianowskiego.

Po utworzeniu w 1919 Państwowego Instytutu Geologicznego Samsonowicz podjął pracę jako redaktor wydawnictw instytutu. Prowadził też badania geologiczne w Górach Świętokrzyskich, na Niżu Polskim i na Wołyniu. W 1922 odkrył złoże hematytu i syderytu w Rudkach koło Nowej Słupi, na którym otwarto kopalnię Staszic. Na niższych poziomach kopalnia dotarła do niżej zalegającego złoża pirytu. W 1923 wraz S. Krukowskim odkrył neolityczną kopalnię jurajskich krzemieni pasiastych w Krzemionkach. Odkrył również fosforyty w Rachowie nad Wisłą. Ich eksploatacja rozpoczęła się w 1924. Złoże to jest obecnie już wyczerpane. W tym samym roku odkrył w Rachowie złoża krzemienia turońskiego, później nazwanego świeciechowskim.

W 1929 opublikował pracę Cechsztyn, Trias i Lias na północnym zboczu Łysogór, na podstawie której uzyskał habilitację. Po habilitacji objął katedrę geologii regionalnej Polski na Uniwersytecie Warszawskim. W 1932 Samsonowicz ukończył arkusz Opatów mapy geologicznej Polski w skali 1 :100 000. W okresie międzywojennym ukazały się tylko cztery arkusze tej mapy.

W 1935 został powołany na stanowisko profesora i kierownika Zakładu Paleontologii na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Został wybrany dziekanem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UJK na rok 1937/1938[1]. Podczas pracy we Lwowie, w latach 1935-1938, Jan Samsonowicz prowadził badania geologiczne Wołynia, finansowane przez Uniwersytet Lwowski oraz przez Wołyńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Łucku. W tym czasie odkrył nadbużańskie zagłębie węglowe.

W 1939 objął kierownictwo Zakładu Geologii na Uniwersytecie Warszawskim[2]. W czasie wojny mieszkał w Warszawie. Czynnie udzielał się w tajnym nauczaniu. W powstaniu warszawskim zginął jego syn – Andrzej Samsonowicz. On sam, ranny, przeniósł się do Starachowic, gdzie pozostał do końca okupacji.

Po powrocie do Warszawy, powrócił na Uniwersytet Warszawski. Wraz z Marianem Książkiewiczem wydał Zarys geologii Polski, pierwszy podręcznik geologii regionalnej Polski.

Jan Samsonowicz był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i przewodniczącym Komitetu Geologicznego PAN w latach 1952-1958 oraz redaktorem „Acta Geologica Polonica” w latach 1953-1958. Był organizatorem i w latach 1956-1959 kierownikiem Zakładu Nauk Geologicznych PAN. Był też członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego, członkiem zagranicznym Szwedzkiego Towarzystwa Geologicznego w Sztokholmie i członkiem Towarzystwa Mineralogiczno-Geologicznego w Pradze.

Odznaczenia i nagrody

Otrzymał wiele nagród i odznaczeń państwowych, m.in. Złoty Krzyż Zasługi (1930)[3], Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1951)[4], Krzyż Komandorski tego Orderu (1954)[5], Medal 10-lecia (1955) i Order Sztandaru Pracy I Klasy (1958).

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Lublinie (dzielnica Wrotków) i w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz w Katowicach (dzielnica Murcki). Jest patronem Zespołu Szkół nr 14 w Warszawie[6] oraz Gimnazjum nr 2 w Łęcznej[7]. Jego imię nosi Jaskinia Samsonowicza w rezerwacie "Węże" na Wyżynie Wieluńskiej niedaleko Działoszyna, skąd wydobył ok. 11 ton brekcji kostnej.

Wybrane publikacje

  • J.Samsonowicz, Utwory dewońskie wschodniej części Gór Świętokrzyskich (Les dépôts dévoniens dans la partie orientale des montagnes de Święty Krzyż. Pologne ), Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1917
  • Jan Lewiński, J. Samsonowicz, Ukształtowanie powierzchni, skład i struktura podłoża dyluwjum wschodniej części Niżu Północno-Europejskiego (Oberflächengestaltung, Zusammensetzung und Bau des Untergrundes des Diluviums im östlichen Teile des nord-europäischen Flachlandes) wyd. z zapomogi Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem im. Józefa Mianowskiego, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1918
  • J. Samsonowicz Odkrycie kambru dolnego w Górach Świętokrzyskich, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1918
  • J. Samsonowicz, Odkrycie pierwotnych złóż krzemienia “szarego biało nakrapianego”, “Wiadomości Archeologiczne”, t. 9 : 1924 z. 1 – 2, s. 99 – 101.
  • J. Samsonowicz Űber das wahrscheinliche Vorkommen von Karbon in westlichen Teil Wolhyniens, Bull. Inter. Acad. Pol. A, 1932
  • J. Samsonowicz Gotland, ordowik i skały wylewne na wschodnim Wołyniu, Wydawnictwo Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Prace Przyrodnicze Nr 1, Łuck 1939
  • J. Samsonowicz Historia geologii w Polsce, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1948
  • J. Samsonowicz Geologia z początkami mineralogii, z 98 rycinami i mapką geologiczną Polski PZWS, Warszawa 1948

Przypisy

  1. ↑ Nowe władze na U. J. K.. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 151 z 9 lipca 1937. 
  2. ↑ Pół wieku Wydziału Geologii UW. Oficjalna strona Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2011-04-03].
  3. ↑ 16 stycznia 1930 „za zasługi na polu badań geologicznych Polski” M.P. z 1930 r. nr 15, poz. 25
  4. ↑ 20 września 1951 „za wybitną działalność naukową” M.P. z 1951 r. nr 93, poz. 1275
  5. ↑ 16 lipca 1954 „za wybitne zasługi w dziedzinie nauki” M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566
  6. ↑ Patron - Jan Samsonowicz. Oficjalna strona Zespołu Szkół nr 14 w Warszawie. [dostęp 2011-04-03].
  7. ↑ Patron szkoły- Jan Samsonowicz. Oficjalna strona Gimnazjum nr 2 w Łęcznej. [dostęp 2011-04-03].

Bibliografia

  • Henryk Makowski. Jan Samsonowicz (w rocznicę 100-lecia urodzin). „Przegląd Geologiczny”. 36, s. 1-5, 1988. Warszawa. 
  • Stanisław Orłowski. Kambr w Górach Świętokrzyskich. „Przegląd Geologiczny”. 36, s. 5-9, 1988. Warszawa. 
  • Wachowicz Barbara: To "Zośki" wiara!, gawęda o Harcerskim Batalionie AK "Zośka" (część 2). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2005. ISBN 83-7399-030-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Samsonowicz_(geolog)&oldid=51738802”