Marian Kenig

Marian Kenig

kapitan
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1895 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	13 maja 1959 Warszawa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	od 1915
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej, DOK I
Stanowiska	dowódca Robotniczej Brygady Obrony Warszawy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, III powstanie śląskie, II wojna światowa, kampania wrześniowa
Późniejsza praca	tłumacz
Odznaczenia

Herb rodu Kenigów (Königów)

Grób Mariana Keniga na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Marian Mieczysław Kenig (ur. 29 lipca 1895 w Warszawie, zm. 13 maja 1959 tamże) – ekonomista, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, kapitan piechoty Wojska Polskiego, dowódca Robotniczej Brygady Obrony Warszawy.

Życiorys

Urodził się w Warszawie przy ulicy Gęsiej. Jego ojcem był Stanisław Jan Kenig (1864–1926) – fabrykant, współwłaściciel fabryki chemicznej w Strudze pod Warszawą, syn Józefa Keniga, znanego dziennikarza warszawskiego, i aktorki Salomei Palińskiej. Pradziad Mariana – niemiecki szlachcic Teofil – przybył na ziemie polskie jako pruski urzędnik. Matką Mariana była Matylda Zwolińska (1875–1961), córka Michała Antoniego, właściciela fabryki odlewniczej w Pustelniku, największego zakładu ludwisarskiego w Królestwie Polskim. Ród matki czerpał swoje korzenie z Sieradza, gdzie praprapradziad Mariana, kupiec i wójt miejski Andrzej Zwoliński, był znanym działaczem mieszczańskim doby Sejmu Czteroletniego, uszlachconym w 1790 roku.

Wywód genealogiczny

4. Józef Kenig prawnuk Tomasza Jana Romanowskiego
			2. Stanisław Kenig
5. Salomea Palińska
						1. Marian Kenig ur. 1895 zm. 1959
6. Michał Zwoliński
			3. Matylda Zwolińska
7. Michalina Rogalewicz córka Antoniego Rogalewicza

Marian Kenig był najstarszym z sześciorga dzieci. Po nim na świat przyszli jeszcze:

• Jan (1896–1989), inżynier ogrodnik, porucznik Wojska Polskiego, nauczyciel szkół rolniczych
• Józef Antoni (1897–1940)
• Zofia Salomea (1899–1913)
• Wacław Eugeniusz (1901–1902)
• Anna Julia, później Eliaszowa Hołub (1903–1975), urzędniczka, żona ziemianina.

Chrzest Keniga odbył się w 1896 w kościele Narodzenia Najświętszej Marii Panny (dawniej Karmelitów trzewiczkowych) na Lesznie w Warszawie, a jego rodzicami chrzestnymi byli babka Maria Michalina z Rogalewiczów Michałowa Zwolińska (córka Antoniego) i cioteczny dziadek Mieczysław Rogalewicz (ojciec Zdzisława Tomasza).

Edukacja

Marian Kenig ukończył prywatne Gimnazjum Mariana Rychłowskiego w Warszawie, a następnie w 1913 podjął studia na Wydziale Chemii Technicznej Politechniki Lwowskiej. W latach 1913–1914 był członkiem organizacji młodzieży niepodległościowej „Życie” we Lwowie. Należał też do Harcerstwa Polskiego.

I wojna światowa

Po wybuchu I wojny światowej znalazł się w Kijowie, gdzie wstąpił do kijowskiej organizacji PPS. W 1915 roku został wcielony do wojska rosyjskiego, gdzie ukończył kurs dla oficerów rezerwy piechoty otrzymując stopień chorążego. Następnie został dowódcą plutonu, potem kompanii na froncie rumuńskim. Zostaje kolejno awansowany w 1916 roku do stopnia podporucznika a w 1917 porucznika. W 1917 roku wziął udział w organizacji polskich wojskowych w armii rosyjskiej. Został wybrany wiceprezesem Związku Wojskowych Polaków VI Armii. Został też członkiem Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpol), jako członka zarządu Związku Polaków okręgu odeskiego.

Dwudziestolecie międzywojenne

W 1918 przez linię frontu przedostał się do Warszawy, gdzie kontynuował studia na tutejszej Politechnice. Ożenił się w 1918 roku w Warszawie z Laurą Emilią Przedpełską, córka Waleriana, ziemianina i adwokata warszawskiego. Miał z nią dwie córki Marię Góralową-Selecką (1921–1998), żonę Anatola, i Annę Piechowiczową. Jego wnuczka Elżbieta Góral (1944–2017), artystka, była żoną Krzysztofa Wodiczko i synową Bohdana.

W listopadzie 1918 roku wziął udział w rozbrajaniu Niemców (wraz z bratem Janem - obydwaj byli członkami Legii Akademickiej, późniejszego 36 pułku piechoty). Wstępuje jednocześnie do Wojska Polskiego, służąc w 36 pułku piechoty. Wraz z tym pułkiem wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1922 zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 1547 lokatę w korpusie oficerów rezerwowych piechoty, a dziesięć lat później – 843).

W 1921 roku został odkomenderowany do udziału w akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku, będąc początkowo kierownikiem II Referatu Kursów Wydziału Plebiscytowego dla Górnego Śląska Oddziału II Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, a następnie kierownikiem tego wydziału. Wydział ten zajmował się pomocą dla polskich organizacji i oddziałów na Górnym Śląsku. Po zakończeniu akcji plebiscytowej i III powstania śląskiego zostaje zwolniony w 1922 w stopniu kapitana do rezerwy z przydziałem mobilizacyjnym do macierzystego pułku.

W 1922, przez kilka miesięcy pracował w polskim konsulacie w Charkowie. Rok później podjął pracę jako nauczyciel w szkole powszechnej w Pieskowej Skale. W latach 1924–1925 pracował w Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych i w Związku Spółdzielni Spożywców „Społem” w Warszawie. 5 maja 1925 z rekomendacji PPS został wybrany ławnikiem i członkiem zarządu Miasta Sosnowca. Obok Aleksego Bienia prezydenta miasta, kierował zarządem miasta. Po złożeniu 18 marca 1927 mandatu ławnika powrócił do Warszawy, gdzie do 1930 pracował w Kasie Chorych. Od 1935 do 1939 pracował w Banku Gospodarstwa Krajowego, działał jednocześnie w Sekcji Pracowników Umysłowych PPS.

II wojna światowa

W dniu 24 sierpnia 1939 został zmobilizowany i wyznaczony zostaje na zastępcę szefa cenzury wojskowej Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. 6 września 1939 na wniosek władz PPS zostaje mianowany przez gen. Waleriana Czumę dowódcą Robotniczej Brygady Obrony Warszawy.

Po kapitulacji Warszawy został osadzony w obozie jenieckim Oflagu XVIII A w Linzu a następnie w Oflagu II C w Woldenbergu (Dobiegniew), gdzie przebywał do momentu wyzwolenia przez Armię Czerwoną w lutym 1945 roku.

Okres powojenny

W 1945 powrócił do Warszawy i podjął pracę w Banku Gospodarstwa Krajowego. Kierował tam kołem PPS. W 1950, za „obcość ideologiczną” usunięty z PZPR, zaś w 1951 zwolniony z pracy. Od tego czasu pracował dorywczo jako tłumacz języka rosyjskiego i niemieckiego. Po 1956 przywrócono mu członkostwo w PZPR. Zmarł w Warszawie, w szpitalu na Solcu w dniu 13 maja 1959 na skutek choroby serca. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B 2-13-13).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości (27 czerwca 1938)
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie w 1921)

Upamiętnienie

Imieniem Mariana Keniga nazwano ulicę w warszawskiej dzielnicy Ursus.

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 215, 426.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 12, 482.
• Encyklopedia Powstań Śląskich, wyd. Instytut Śląski, Opole 1984.
• Tadeusz Jurga, Obrona Polski 1939, wyd. Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1990 (ISBN 83-211-1096-7).
• Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, ŻannaŻ. Kormanowa (red.) i inni, t. 3, Warszawa: „Książka i Wiedza” : MN, 1992, ISBN 83-900412-7-8, OCLC 834044263 .brak strony (książka)

Linki zewnętrzne

• Marian Kenig, Ochotnicza Robotnicza Brygada Obrony Warszawy.