Milicja Obywatelska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Lowdown (dyskusja | edycje) o 13:33, 10 mar 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Milicja Obywatelska
MO
ilustracja
Orzełek czapki garnizonowej MO
Państwo {{{państwo}}}
Historia
Pierwszy dowódca

komendant główny MO Franciszek Jóźwiak

Święto

7 października

Dane podstawowe
Podporządkowanie

Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego
Ministerstwu Spraw Wewnętrznych

Liczebność

80 000

Medal pamiątkowy poświęcony Milicji Obywatelskiej i Służbie Bezpieczeństwa, upamiętniający ich 45-letni okres w służbie i obronie Polski Ludowej
Palemka – naszywka na kołnierzu mundurów szeregowych i podoficerów MO (do 1990 r.)
Palemka - naszywka na kołnierzu mundurów chorążych i oficerów MO (do 1990 r.)
Oddział Milicji Obywatelskiej, ustawiony do przeglądu. Pogórze Dynowskie 1946 rok.
Zebranie partyjne w komendzie miejskiej MO w latach 70.
Pomnik poległych „w walce o Władzę Ludową” funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa w Wągrowcu
Milicjant z opaską biało-czerwoną na mundurze. Ziemie Odzyskane w 1945 r. (rekonstrukcja historyczna)
Milicjant w grudniu 1970 (plan filmu Czarny czwartek)
Historia MO
Milicyjna Warszawa
Milicyjna Nysa
Milicyjny GAZ-69
Milicyjny Polski Fiat 125p
Milicyjny Polonez
Tarcze milicyjne z lat 80., ekspozycja w Europejskim Centrum Solidarności

Milicja Obywatelska (MO) – mundurowa formacja państwowa o charakterze policyjnym służąca do utrzymania ładu i porządku, walki z przestępczością oraz zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, działająca w Polsce Ludowej i w Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1944–1990. Odpowiednik policji w innych krajach. Jej liczebność wynosiła ok. 80 000 funkcjonariuszy[1].

Historia

 Osobne artykuły: Policja Państwowa i Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa.

Milicja Obywatelska została utworzona na podstawie Manifestu Lipcowego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego oraz dekretu o powołaniu MO z 7 października 1944 r i podporządkowana organizacyjnie Resortowi Bezpieczeństwa Publicznego. Składała się głównie z partyzantów Armii Ludowej, żołnierzy oddelegowanych z Wojska Polskiego, członków Polskiej Partii Robotniczej, a także Polskiej Partii Socjalistycznej i Stronnictwa Ludowego[2]. Funkcjonariuszami MO zostawali także byli członkowie podziemia (np. Armii Krajowej) starający się w ten sposób zapewnić sobie wpływ na życie codzienne. Zdarzało się nawet, że w całości posterunki były akowskie, przynajmniej w początkach tworzenia władzy ludowej[3]. Pierwszym komendantem głównym MO został Franciszek Jóźwiak[4]. Milicję następnie podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, od 1955 zaś Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Od marca 1946 do końca lat 40. XX wieku terenowe jednostki MO wraz z oddziałami Ludowego Wojska Polskiego, Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Wojsk Ochrony Pogranicza, Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej podporządkowane były wojewódzkim komisjom bezpieczeństwa, podległym Państwowej Komisji Bezpieczeństwa.

W latach 1944–1948 milicji obywatelskiej używano do walki ze zbrojnym podziemiem, w skład którego wchodziły polskie organizacje podziemne: Wolność i Niezawisłość, Narodowe Siły Zbrojne, Ruch Oporu Armii Krajowej, Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, Konspiracyjne Wojsko Polskie, ale też np. organizacja nacjonalistów ukraińskich UPA i niemiecki Werwolf[5][6].

 Zobacz też kategorię: Ofiary przestępstw Milicji Obywatelskiej.

Dekrety i pierwsza struktura organizacyjna KG MO

Gdy 27 lipca 1944 roku jednym z dwóch dekretów PKWN ustanowiono Milicję Obywatelską (Dekret PKWN został zatwierdzony 15 sierpnia 1944 roku przez Krajową Radę Narodową)[7], w Rzeczypospolitej – „organie prasowym Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” – z 16 sierpnia 1944 roku[7] zapewniano:

Szablon:CytatD

Władze komunistyczne doszły do wniosku, że dekret, w którym Milicja Obywatelska podlegała Radzie Narodowej, nie mógł być uznany, nawet jeżeli go wydano na wniosek Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej i zatwierdzono przez KRN. Dekretu nie uznano, nie ogłoszono dekretu w Dzienniku Ustaw RP. Przystąpiono do pracy nad nowym dokumentem wolnym od poprzednich błędów, powstał i został zatwierdzony 7 października 1944 roku oraz opublikowano w Dzienniku Ustaw RP; Dz.U. RP nr 7 , poz 33[7].

Milicję Obywatelską włączono w skład powstałego 21 lipca 1944 roku Resortu Bezpieczeństwa Publicznego. Ogniwem kierującym była Komenda Główna MO, na czele której stanął Franciszek Jóźwiak ps. (Witold). KG MO, która mu wówczas podlegała, przedstawiała się następująco:

Kierownictwo
  1. komendant główny: gen. bryg. Franciszek Jóźwiak
  2. zastępca ds. operacyjnych: płk Jan Szaniawski
  3. zastępca ds. polityczno-wychowawczych: Leonard Borkowicz
  4. zastępca ds. administracyjno-gospodarczych: płk Edward Rajkowski
Piony wspomagające
Piony tematyczno-operacyjne KG MO

MO w terenie

Pod względem terytorialnym organizacja MO dostosowana była do podziału administracyjnego kraju. Na poziomie centralnym funkcjonowała Komenda Główna, a w terenie komendy wojewódzkie, powiatowe, miejskie i dzielnicowe. Na najniższym szczeblu działały posterunki, których zakres terytorialny pokrywał się z terenem administrowanym przez dwie lub więcej rad gromadzkich[8].

MO i SB

W 1956 ponownie powiązano milicję ze służbami wewnętrznymi, lecz tym razem to MO miała pozycję „dominującą”. W komendach MO utworzono stanowiska zastępców komendantów MO ds. Służby Bezpieczeństwa. Służbę Bezpieczeństwa połączono z milicją tymi samymi mundurami, nadawano stopnie MO w praktyce ukrywając napiętnowaną po 1956 roku bezpiekę, będącą zawsze „formacją w formacji” pod płaszczem milicji. Oprócz zadań związanych z bezpieczeństwem i zwalczaniem przestępczości używana była w walce z opozycją i manifestacjami, skutkiem czego, zwłaszcza w latach osiemdziesiątych, była negatywnie postrzegana przez społeczeństwo, a jej funkcjonariusze niekiedy poddani społecznemu ostracyzmowi. Pewne próby uzyskania autonomii w ramach związków zawodowych w 1981 zostały przekreślone przez sytuację stanu wojennego.

Ze względu na zadania, które przewidziano dla MO, takie jak ewentualne działanie przeciwpartyzanckie[potrzebny przypis], formacja ta aż do chwili swojego rozwiązania była silnie uzbrojona, m.in. w transportery opancerzone BTR-60 z ciężkimi karabinami maszynowymi oraz w bardzo dużą liczbę karabinków AK, mało przydatnych do zwalczania przestępców na terenach zurbanizowanych, ze względu na ogromną energię początkową pocisku 7,62 x 39 mm wz. 43 (z łatwością mógł on przebić cienkie ściany budynków i ranić osoby postronne). W 1983 utworzono wojewódzkie Urzędy Spraw Wewnętrznych. MO została przekształcona w kwietniu 1990 w Policję.

Komendanci główni Milicji Obywatelskiej

Umundurowanie i wyposażenie Milicji Obywatelskiej

Początkowo, czyli w latach 1944-1946, oznaką służbową funkcjonariuszy MO była tylko biało-czerwona opaska z odpowiednim napisem, noszona na rękawie polskiego czy poniemieckiego munduru lub ubioru cywilnego. W 1946 wprowadzono dla milicjantów mundur kroju wojskowego z chabrową barwą służby na otoku i patkach, niemniej jeszcze przez wiele miesięcy ubiór był improwizowaną kompilacją najróżniejszych elementów „wojskowopodobnych”[9]. MO używała mundurów w kolorze błękitnoszarym.

Stopnie służbowe w MO

Przez pierwsze 10 lat funkcjonariuszom nadawano stopnie wojskowe. Zmiana nastąpiła wraz z wejściem w życie przepisów z 1954, które ustanawiały stopnie Milicji Obywatelskiej oparte jednak na nazewnictwie wojskowym.

W 1986 r. istniały następujące stopnie nadawane funkcjonariuszom SB i MO:

szeregowi Milicji Obywatelskiej:

  • szeregowy
  • starszy szeregowy MO

podoficerowie Milicji Obywatelskiej:

  • młodsi podoficerowie:
    • kapral MO
    • starszy kapral MO
  • starsi podoficerowie:
    • plutonowy
    • sierżant
    • starszy sierżant
    • sierżant sztabowy
    • starszy sierżant sztabowy

chorążowie Milicji Obywatelskiej:

  • młodsi chorążowie:
    • młodszy chorąży
    • chorąży
  • starsi chorążowie:
    • starszy chorąży
    • chorąży sztabowy
    • starszy chorąży sztabowy

oficerowie Milicji Obywatelskiej:

  • młodsi oficerowie:
    • podporucznik MO
    • porucznik MO
    • kapitan MO
  • starsi oficerowie:
    • major MO
    • podpułkownik MO
    • pułkownik

generałowie Milicji Obywatelskiej:

  • generał brygady
  • generał dywizji
  • generał broni

W kulturze

W okresie PRL wydawano powieści i opowiadania milicyjne, na których podstawie powstał serial 07 zgłoś się. Wydawano także serię komiksów Kapitan Żbik. Pracę Milicji Obywatelskiej przedstawiono m.in. w serialach i filmach fabularnych:

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Ogólnopolskie Stowarzyszenie Internowanych i Represjonowanych – Biuletyn 24.
  2. ↑ Praca zbiorowa, Słownik wiedzy obywatelskiej, Warszawa 1970, s. 248.
  3. ↑ Maciej Krawczyk, Polska Walcząca. Historia Podziemnego Państwa Podziemnego. Ani Polska, Ani Robotnicza PPR i Gwardia (Armia) Ludowa, Warszawa 2015, t. 11, s. 46.
  4. ↑ Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski, Warszawa 1973, s. 253.
  5. ↑ Tadeusz Łepkowski, Mały słownik historii Polski, Warszawa 1964, s. 300.
  6. ↑ Praca zbiorowa, Historia PRL.Polityka, ludzie, życie codzienne, Warszawa 2009, t. 1, s. 28, 37, 38.
  7. ↑ a b c Henryk Piecuch Tajna Historia Polski; Imperium Służb Specjalnych „od Gomułki do Kani” Agencja Wydawnicza CB Warszawa 1997 st. 56 ISBN 83-86245-16-6
  8. ↑ Józef Urbanowicz, Mała encyklopedia wojskowa, Warszawa 1970, t. 2, s. 312.
  9. ↑ Gazety wojenne. Unikalna kolekcja z lat powojennych. ISSN 1505-0122 INDEKS:343765, Nr 107.

Linki zewnętrzne

Szablon:Urząd Bezpieczeństwa Publicznego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Milicja_Obywatelska&oldid=52781418”