Roman Starzyński

Roman Starzyński
	major dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1890 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	5 lipca 1938 ; Warszawa, Polska
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1930
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 Pułk Piechoty; 36 Pułk Piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka
	Odznaczenia
	;

Roman Leon Starzyński (ur. 11 kwietnia 1890 w Warszawie, zm. 5 lipca 1938 tamże) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego^[1]^[2], działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Alfonsa Karola i Jadwigi z Lipskich oraz starszym bratem Mieczysława i Stefana. W 1896 roku wraz z rodziną przeniósł się do Łowicza i zamieszkał w kamienicy przy ul. Zduńskiej 34. Razem z braćmi uczęszczał do tamtejszej szkoły realnej i w 1905 roku wziął udział w strajku szkolnym za co został relegowany. W 1908 ukończył gimnazjum polskie w Warszawie. Studiował polonistykę, romanistykę i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim, na którym został absolwentem Wydziału Filozoficznego w 1913. Obronił pracę doktorską na temat „Stosunek Niemcewicza do historii narodowej”. Był założycielem i działaczem Związku Młodzieży Niepodległościowej (Filarecja). Żonaty ze stryjeczną siostrą Haliną ze Starzyńskich, z którą miał syna Krzysztofa.

W 1914 roku razem z braćmi zgłosił się na ochotnika do I Brygady Legionów Polskich. Został oficerem 5 pułku piechoty w składzie I Brygady i III Brygady. W 1917 roku po kryzysie przysięgowym internowany został w Forcie Beniaminów.

2 stycznia 1920 roku razem z Mieczysławem rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 roku skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. W okresie od stycznia do września 1921 roku kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej. Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział do Oddziału I Sztabu Generalnego^[3]. Z dniem 15 stycznia 1925 roku został przeniesiony do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie na stanowisko dowódcy batalionu^[4]. W tym samym roku został przydzielony do Oddziału IV Sztabu Generalnego^[5]. W 1928 roku pełnił służbę w Biurze Ogólno Organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych^[6]. Z dniem 31 października 1929 roku został przeniesiony w stan nieczynny^[7]. Z dniem 31 lipca 1930 roku przeniesiony został w stan spoczynku^[8]. W 1934 roku w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 40. lokatą na liście starszeństwa oficerów stanu spoczynku piechoty pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I^[9].

W październiku 1929 roku został dyrektorem Polskiej Agencji Telegraficznej. W lipcu 1933 roku dyrektorem Gabinetu Ministra Poczty i Telegrafów, a potem dyrektorem naczelnym Spółki Akcyjnej Polskie Radio. Równocześnie, w latach 1936–1938 był przewodniczącym Komisji Budżetowej Międzynarodowej Unii Radiofonicznej. W 1935 był prezesem Zarządu Głównego Pocztowego Przysposobienia Wojskowego^[10].

W 1937 roku wydał swoje wspomnienia z okresu legionowego Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914–1918^[11].

Zmarł 5 lipca 1938^[12]. Bezpośrednią przyczyną był atak serca. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[13]^[14] (kwatera 139-6-18,19)^[15]. W kondukcie pogrzebowym uczestniczył m.in. gen Kazimierz Jędrzej Sawicki-Sawa (niósł trumnę)^[16].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

chorąży – 5 maja 1915
podporucznik – 1 listopada 1916
porucznik
kapitan
major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 105. lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty (brat Mieczysław awansował z lokatą 115.)

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6648 – 17 maja 1922^[17]
Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[18]^[19]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[20]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[21]
Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[1]^[2]
Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)^[22]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]^[2]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]^[2]
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[23]
Odznaka „Za wierną służbę”^[2]
Wielki Oficer Orderu św. Sawy (Jugosławia)^[1]^[2]
Komandor Orderu Nilu (Egipt)^[1]^[2]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 693.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Starzyński Roman Leon, pseud. Świętosław, Mazur (1890–1938). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XLII/2003-2004 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-31].
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1434-1435.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 stycznia 1925 roku, s. 18.
↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 11.
↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 121, 173.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 408.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 28 czerwca 1930 roku, s. 252.
↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 326, 845.
↑ Zbiory NAC on-line [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2018-04-07] (pol.).
↑ Roman Starzyński: Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914–1918. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego, 1937. [dostęp 2015-02-20].
↑ Roman Starzyński. Nekrolog. „Gazeta Lwowska”. 151, s. 2, 8 lipca 1938.
↑ Pogrzeb ś. p. Starzyńskiego. „Gazeta Lwowska”. 152, s. 2, 9 lipca 1938.
↑ "Kształciła go twarda szkoła Komendanta". „Gazeta Lwowska”. 153, s. 2, 10 lipca 1938. ; foto z pogrzebu [w:] "Łódź w Ilustracji", z 17 VII 1938, nr 29, s. 3 (przemawia dyr. Socha Lipiński w imieniu Związku Legionistów i Koła Piątaków).
↑ Cmentarz Stare Powązki: ROMAN STARZYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-28] .
↑ Zbiory NAC on-line [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2018-04-07] (pol.).
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 21.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.
↑ Odznaczenia Krzyżem Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 66 z 21 marca 1931.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy społecznej i zawodowej”.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi około zorganizowania i usprawnienia działalności Polskiej Agencji Telegraficznej”.
↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 19.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Lista oficerów Sztabu Generalnego (stan z dnia 31 grudnia 1925 roku). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1926.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Zgon dyrektora Polskiego Radia ś p. Romana Starzyńskiego. „Gazeta Lwowska”. 149, s. 3, 6 lipca 1938.
Roman Starzyński. Nekrolog. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 151 z 8 lipca 1938.
[foto z pogrzebu R. Starzyńskiego]; [w:] „Łódź w Ilustracji”, z 17 lipca 1938, nr 29, s. 3 (przemawia dyr. Socha Lipiński w imieniu Związku Legionistów i Koła Piątaków).
Piotr Stawecki, O dominacji wojskowych w państwowym aparacie cywilnym w Polsce w latach 1926–1939, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (35), Warszawa 1965, s. 328–346.
Wojciech Starzyński, Trzej bracia Starzyńscy w służbie II Rzeczypospolitej, referat z okazji ogłoszenia roku 2004 w Warszawie rokiem Prezydenta STEFANA STARZYŃSKIEGO [1]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze Niepodległości : Starzyński Roman Leon. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-08-17].
Roman Starzyński – publikacje w bibliotece Polona

[sl-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 693.

[psb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Starzyński Roman Leon, pseud. Świętosław, Mazur (1890–1938). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. XLII/2003-2004 [on-line]. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2016-10-31].

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_38_z_8_października_1921_roku,_s._1434-1435-3] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1434-1435.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_4_z_14_stycznia_1925_roku,_s._18-4] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 stycznia 1925 roku, s. 18.

[CITEREFLista_oficerów_SG192511-5] Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 11.

[CITEREFRocznik_Oficerski1928121,_173-6] Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 121, 173.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_20_z_23_grudnia_1929_roku,_s._408-7] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 408.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_12_z_28_czerwca_1930_roku,_s._252-8] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 28 czerwca 1930 roku, s. 252.

[CITEREFRocznik_Oficerski_Rezerw1934326,_845-9] Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 326, 845.

[10] Zbiory NAC on-line [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2018-04-07] (pol.).

[11] Roman Starzyński: Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914–1918. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego, 1937. [dostęp 2015-02-20].

[12] Roman Starzyński. Nekrolog. „Gazeta Lwowska”. 151, s. 2, 8 lipca 1938.

[13] Pogrzeb ś. p. Starzyńskiego. „Gazeta Lwowska”. 152, s. 2, 9 lipca 1938.

[14] "Kształciła go twarda szkoła Komendanta". „Gazeta Lwowska”. 153, s. 2, 10 lipca 1938. ; foto z pogrzebu [w:] "Łódź w Ilustracji", z 17 VII 1938, nr 29, s. 3 (przemawia dyr. Socha Lipiński w imieniu Związku Legionistów i Koła Piątaków).

[15] Cmentarz Stare Powązki: ROMAN STARZYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-28] .

[16] Zbiory NAC on-line [online], audiovis.nac.gov.pl [dostęp 2018-04-07] (pol.).

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_2_z_6_stycznia_1923,_s._21-17] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 21.

[18] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległościl”.

[19] Odznaczenia Krzyżem Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 66 z 21 marca 1931.

[20] M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu pracy społecznej i zawodowej”.

[21] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu organizacji wojska”.

[22] M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi około zorganizowania i usprawnienia działalności Polskiej Agencji Telegraficznej”.

[23] Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

Dyrektorzy naczelni Polskiego Radia	Zygmunt Chamiec (1925–1935) Roman Starzyński (1935–1938) Konrad Libicki (1938–1939) Edmund Rudnicki (1939) Wilhelm Billig (1944–1951)
Przewodniczący Komitetu do spraw Radiofonii „Polskie Radio”	Romuald Gadomski (1951–1954) Tadeusz Galiński (1954–1956) Włodzimierz Sokorski (1956–1960)
Przewodniczący Komitetu do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”	Włodzimierz Sokorski (1960–1972) Maciej Szczepański (1972–1980) Józef Barecki (1980) Zdzisław Balicki (1980–1981) Władysław Loranc (1981–1982) Jerzy Bajdor (kierownik, 1982–1983) Mirosław Wojciechowski (1983–1986) Janusz Roszkowski (1986–1989) Jerzy Urban (1989) Andrzej Drawicz (1989–1991) Marian Terlecki (1991) Janusz Zaorski (1991–1992) Zbigniew Romaszewski (1992) Janusz Zaorski (1992–1993)
Prezesi Zarządu Polskiego Radia S.A.	Krzysztof Michalski (1993–1998) Stanisław Popiołek (1998–2000) Ryszard Miazek (2000–2002) Andrzej Siezieniewski (2002–2006) Krzysztof Czabański (2006–2009) Jarosław Hasiński (p.o., 2009) Jarosław Hasiński (2009–2011) Andrzej Siezieniewski (2011–2016) Barbara Stanisławczyk (2016–2017) Jacek Sobala (2017–2018) Andrzej Rogoyski (p.o., 2018) Andrzej Rogoyski (2018–2020) Agnieszka Kamińska (2020-2023) Paweł Majcher (od 2023)