Mariampol

Szablon:Miasto zagranica infobox Mariampol, (lit. Marijampolė wymowa^ⓘwymowa, w czasach LSRR Kapsukas) – miasto w południowej części Litwy, na Suwalszczyźnie nad rzeką Szeszupą.

Kościół św. Michała

Historia

Należy do młodszych miast litewskich (powstało w XVIII wieku). Założycielem był zakon marianów, który w 1750 roku zbudował kościół i klasztor, a wokół nich osiedle miejskie. W 1792 r. Stanisław August Poniatowski nadał Mariampolowi prawa miejskie. Po 1795 roku został przyłączony do Prus, jako siedziba powiatu mariampolskiego w departamencie białostockim prowincji "Prusy Nowowschodnie" ("Neuostpreußen").

Po 1815 roku stanowił część Królestwa Polskiego (województwa augustowskiego, potem guberni suwalskiej). 22 kwietnia 1831 miała miejsce bitwa pod Mariampolem, gdzie połączone polskie partie powstańcze zostały rozbite przez wojska rosyjskie. W przeciwieństwie do Suwałk zamieszkany w większości przez Litwinów, odegrał ogromną rolę w rozwoju narodowym Litwy, działali tu Kazys Grinius, Jonas Jablonskis, Vincas Kudirka, Antanas Venclova. Na tutejszym cmentarzu pochowano znaną pisarkę litewską Julię Żymantiene-Żemaite. Podczas II wojny światowej w mariampolskim klasztorze przebywał zesłany z Wilna biskup Romuald Jałbrzykowski.

W czasach Litewskiej Republiki Radzieckiej Mariampol nosił nazwę Kapsukas na cześć litewskiego komunisty Vincasa Mickevičiusa-Kapsukasa.

Obecnie miasto liczy ponad 47 tys. mieszkańców, co sytuuje je wśród większych miast Litwy. Jest stolicą województwa oraz ośrodkiem przemysłowym: działają tu cukrownie, zakłady przemysłu maszynowego oraz fabryka tkanin wełnianych. Sytuacja narodowościowa przedstawia się następująco: 95% Litwini, 4% Rosjanie, 0,3% Polacy.

Zabytki

• Kościół i klasztor marianów - ufundowany w 1750 r. przez hrabinę z Butlerów, Franciszkę Szczukową.
  • Klasztorny kościół p.w. św. Michała Archanioła to obecnie katedra diecezji wiłkowyskiej, wzniesiony w latach 1818-24, w miejsce drewnianego. Kilkakrotnie przebudowywany. Cenne wyposażenie wnętrza. W bocznej kaplice szczątki biskupa wileńskiego - błogosławionego Jerzego Matulewicza. Od 1992 r. świątynia ma status bazyliki mniejszej.
  • Klasztor - barokowy budynek wzniesiony w II poł. XVIII w. Zamknięty przez władze carskie w 1863 r. W czasie II wojny światowej więziono tu w latach 1942-44 arcybiskupa wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego.
• Synagoga - neogotycka z II poł. XIX w.
• Budynek gimnazjum - utworzone w 1867 r. na bazie szkoły przeniesionej w 1840 r. z Sejn. Odegrało ważną rolę w kształtowaniu się neolitewskiej świadomości narodowej. Uczyli się tu: Jonas Jablonskis - pedagog, błogosławiony oo. Jerzy Matulewicz - biskup, Vincas Kudirka, Kazys Boruta, Antanas Venclova - pisarze, Salomėja Nėris - poetka.

Transport

W mieście znajduje się stacja kolejowa Marijampolė. Miasto jest dobrze połączone z siecią dróg europejskich dzięki przebiegającej w pobliżu trasie A5 o oznaczeniu międzynarodowym E67, która krzyżuje się z drogą europejską E28. Miasto posiada połączenia kolejowe z Kownem i Szostakowem. O wiele więcej jest połączeń autobusowych. Można stąd dojechać do Wilna, Kowna, Kłajpedy, Szawli, Poniewieża, Wyłkowyszek, Druskienik, Olity, Uciany, Wisztyńca i in. Główni przewoźnicy to Marijampoles AP, Kautra, TOKS, Vilkaviskio AP, Lazdiju AP, Jurbarko AP, Jalgina, Sakiu AP.

Osoby urodzone w Marianpolu

• Samuel Peltyn - polski wydawca i publicysta,
• Tomas Radzinevičius - litewski piłkarz,
• Orko Sołowiejczyk - polski chirurg,
• Witold Teofil Staniszkis - polski polityk i działacz społeczny, profesor,
• Piotr Zubowicz - polski adwokat, notariusz, polityk, senator I kadencji w II RP.

Miasta partnerskie

• Bergisch Gladbach, Niemcy
• Czerniachowsk, Rosja
• Kokkola, Finlandia
• Kvam, Norwegia
• Piotrków Trybunalski, Polska
• Rogoźno, Polska
• Suwałki, Polska
• Viborg, Dania
• Poraj, Polska

Zobacz też

• Gimnazjum w Mariampolu

Linki zewnętrzne

• Mariampol, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 145 .
• Strona miasta i gminy
• Historia Żydów z Mariampola (ang.)
• Organy w bazylice w Mariampolu