Małżonkowie
4.jpg)
Małżonkowie – osoby, które zawarły małżeństwo: mąż (mężczyzna) lub żona (kobieta). W legislacjach wielu państw małżonków mogą stanowić jeden mężczyzna i jedna kobieta (różnopłciowi małżonkowie monogamiczni). W niektórych państwach zalegalizowano małżeństwo osób tej samej płci (małżeństwo jednopłciowe, małżeństwo homoseksualne). W niektórych krajach legalne są również małżeństwa poligamiczne i wówczas małżonków stanowią: jeden mąż z wieloma żonami (wielożeństwo, poligynia) lub rzadziej jedna żona z wieloma mężami (wielomęstwo, poliandria).
Termin współmałżonek oznacza relację jednego z małżonków wobec drugiego[1]. Po owdowieniu mąż to wdowiec, a żona to wdowa. Po rozwodzie małżonkowie to eksmałżonkowie lub rozwodnicy.
Referencje kulturowe
[edytuj | edytuj kod]Plemiona Celtów
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na to, że Celtowie żyli w dużej części Europy, trudno jest generalizować ich zwyczaje i tradycje. Istnieją przesłanki, by twierdzić, że Celtowie praktykowali poligamię oraz egalitaryzm i partnerstwo (mężowie i żony dzielili się dobrami). Wiadomo, że w przypadku śmierci jednego z małżonków, druga strona otrzymywała na własność wspólnie zgromadzone dobra. Prezenty ślubne były własnością kobiety jako zabezpieczenia w przypadku rozwodu[2]. Pozycja płci w związku celtyckim była generalnie równa[3].
Według Arystotelesa związki homoseksualne u Celtów były szanowane oraz uznawane (starożytni Grecy mieli kontakt z Celtami)[4][5].
Plemiona Słowian
[edytuj | edytuj kod]Niewiele wiadomo o związkach wczesnych Słowian. Wiadomo jednak, że związki formalne Słowian były oparte na egzogamicznych klanach, przy czym związanie się z kimś nie oznaczało wykluczenia z klanu urodzenia, w przeciwieństwie do większości grup indoeuropejskich[6].
Nie wiadomo dokładnie, jaki stosunek do związków osób tej samej płci mieli dawni Słowianie[7].
Małżonkowie w Biblii
[edytuj | edytuj kod]Mąż w Biblii
[edytuj | edytuj kod]Według Starego Testamentu, mąż to mężczyzna żyjący z kobietą w związku małżeńskim. W Biblii odpowiedniki tego słowa — hebrajski (’isz) i grecki (anér) — oznaczają "człowieka; mężczyznę"[8][9]. W odniesieniu do męża używane są także inne słowa hebrajskie: ’adòn ("pan"), bá‛al ("właściciel; pan") oraz réa‛ ("towarzysz; przyjaciel")[10][11]. W Izraelu "mężem" nazywano również mężczyznę zaręczonego, a jego narzeczoną określano mianem "żony"[12][13].
W czasach patriarchów mąż i ojciec był kapłanem oraz sędzią swej rodziny, a w całych dziejach opisanych w Biblii nieodmiennie cieszył się głębokim szacunkiem[14][15][16][17][18].
Żona w Biblii
[edytuj | edytuj kod]Według Biblii, żoną jest kobieta pozostająca z mężczyzną w związku małżeńskim. Hebrajski wyraz ’iszszáh (dosł. "żeński człowiek") odnosi się zarówno do "kobiety", jak i do "żony", którą nazywano też "własnością męża"[19]. Greckie słowo γυνή (gyné) także może oznaczać "żonę" oraz ogólnie "kobietę".
Pochodzenie wyrazu "żona"
[edytuj | edytuj kod]Język polski
[edytuj | edytuj kod]Słowo żona ma pochodzenie prasłowiańskie od słowa *žena, które z kolei ma źródło w praindoeuropejskim morfemie *gwen[20] (*gʷenā)[21]. Są to słowa oznaczające kobietę, wiązane ze słowem oznaczającym rodzić[20]. Praindoeuropejskie gʷ uległo palatalizacji do ž. Ten sam źródłosłów mają takie słowa z innych języków indoeuropejskich, jak angielskie queen (królowa), staroirlandzkie ben (kobieta), gockie qinō (kobieta, żona) i in.[21]
Przed rekonstrukcją praindoeuropejskiego źródłosłowu, pochodzenia słowa żona doszukiwano się w staropolskim żonąć, mającym oznaczać 'gnać', 'zająć', 'pędzić', 'porwać'. Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej” podaje: mówiono np.: „pasterze żoną trzody z pastwisk”, – „śmierć tak dobrego jak złego jedną drogą żenie”, – „wicher deszcz żenie”, – „rzeka z gór żenie” (rwie, płynie raptownie). Stąd powstał u pierwszych Lechitów wyraz żona, oznaczający niewiastę porwaną, pochwyconą, przygnaną w małżeństwo, jak to było obyczajem narodowym u starożytnych Słowian. Stanowisko kobiety i żony w dawnej Polsce było takie samo jak u ludów zachodniej Europy a o całe niebo różniące się w pojęciach od obyczaju Słowian wschodnich i południowych[22].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ współmałżonek. sjp.pwn.pl. [dostęp 2012-11-02].
- ↑ Marriage Customs of the World: An Encyclopedia of Dating Customs and Wedding ... – George Monger – Google Books. books.google.co.uk. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Women of the Celts – Jean Markale – Google Books. books.google.co.uk. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Historical Dictionary of Homosexuality – Brent L. Pickett – Google Books. books.google.co.uk. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ The Origins and Role of Same-Sex Relations in Human Societies – James Neill – Google Books. books.google.co.uk. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Slavic religion, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-11-25] (ang.).
- ↑ Grzech sodomii w przestrzeni politycznej, prawnej i społecznej Polski nowożytnej – Piotr Lewandowski – Google Books. books.google.co.uk. [dostęp 2017-11-25].
- ↑ Oz 2:16, przyp. w NW
- ↑ Rz 7:2, Int
- ↑ Rdz 18:12; 20:3
- ↑ Jer 3:20
- ↑ Mt 1:18-20
- ↑ Pwt 22:23, 24
- ↑ Rdz 31:31, 32
- ↑ Hi 1:5
- ↑ 1Pt 3:5, 6
- ↑ Pwt 21:18-21
- ↑ Est 1:10-21
- ↑ Iz 62:4
- ↑ a b Włodzimierz Pianka, Aspekt kulturoznawczy współczesnej etymologii, „Poradnik Językowy”, 7, Dom Wydawniczy ELIPSA, 2010, s. 14-26.
- ↑ a b Brian Cooper, The Lexicology and Etymology of Russian Family Relationships [pdf], „Studia Etymologica Cracoviensia”, 14, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 153-176, ISBN 978-83-233-2758-5 (ang.).
- ↑ Żona, [w:] Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 4, Warszawa: Druk P. Laskauera i W. Babickiego, 1900, s. 515.