Jan II Żelazny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jan II Żelazny
Książę raciborski
Okres od 1380/1382
do 1424
Poprzednik Jan I raciborski
Następca Wacław II raciborski
Mikołaj V karniowski
Książę karniowski
Okres od 1380/1382
do 1385
Poprzednik Jan I raciborski
Następca Władysław Opolczyk
książę karniowski
(ponownie)
Okres od 1392
do 1424
Poprzednik Władysław Opolczyk
Następca Wacław II raciborski
Mikołaj V karniowski
książę bruntálski
Okres od 1380/1382
do 1385
Poprzednik Jan I raciborski
Następca Mikołaj IV bruntálski
książę bruntálski
(ponownie)
Okres od 1405/1407
do 1424
Poprzednik Mikołaj IV bruntálski
Następca Wacław II raciborski
Mikołaj V karniowski
Dane biograficzne
Dynastia Przemyślidzi
Data urodzenia ok. 1365
Data śmierci 1424
Miejsce spoczynku klasztor dominikanek w Raciborzu
Ojciec Jan I raciborski
Matka Anna Henrykówna żagańska
Żona Helena Korybutówna
Dzieci Wacław II raciborski
Mikołaj V karniowski
Małgorzata raciborska

Jan II Żelazny (raciborski) (ur. ok. 1365, zm. 1424) – książę raciborski w latach 1380/1382–1424, w latach 1385–1392 zastawił Karniów książętom opolskim, do 1385 i od 1405/1407 w Bruntálu, od 1396 w Pszczynie i Mikołowie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jan II Żelazny był starszym synem księcia karniowsko-raciborskiego Jana I i księżniczki żagańskiej Anny.

Po śmierci ojca, która nastąpiła między 1380 a 1382, Jan II przejął początkowo rządy na całością księstwa, wraz z opieką nad młodszym bratem Mikołajem IV. Dopiero w 1385, w związku z osiągnięciem przez Mikołaja pełnoletniości, wydzielił mu niewielkie terytorium z Bruntálem jako głównym ośrodkiem władztwa (tereny te odzyskał po bezpotomnej śmierci brata pomiędzy 1405 a 1407). Jednocześnie Jan II będąc w tarapatach finansowych zastawił księciu opolskiemu Władysławowi (odbyło się to za zgodą suwerena króla Czech Wacława IV Luksemburczyka) część ojcowizny z Karniowem i Głubczycami. W 1391 najechał zbrojnie i złupił posiadłości biskupstwa krakowskiego w Małopolsce (klucze lipowiecki i sławkowski). Jako odszkodowanie za spowodowane zniszczenia zmuszony został ustąpić biskupowi Janu Radlicy wsie Imielin, Chełm i Kosztowy.

Jan II całą swoją karierę polityczną związał ze służbą na praskim dworze dynastii Luksemburgów, ściśle współpracując z Wacławem IV, Jodokiem z Moraw i Zygmuntem. Powiązania te dały już owoce w 1397, kiedy to Jan II został mianowany pierwszym komornikiem królestwa czeskiego, a następnie starostą niemodlińskim i kłodzkim.

W 1406, chcąc nie dopuścić do trwałego usadowienia się Piastów cieszyńskich w Oświęcimiu, Jan II stał się inicjatorem morderstwa najstarszego syna Przemysława I Noszaka – również Przemysława. Zabójstwo nie przyniosło jednak spodziewanych profitów, a stało się tylko zarzewiem panującej między dynastiami nienawiści.

Wierna służba Luksemburgom nie przeszkodziła Janowi II wzięcia udziału w 1414 wojnie Polski z zakonem krzyżackim i to po stronie polskiej, co wydaje się o tyle dziwne, że Wacław IV opowiadał się w tym konflikcie (choć ostatecznie pozostał neutralny) raczej po drugiej stronie.

Po wybuchu powstania husyckiego Jan II zdecydowanie wystąpił przeciwko nowemu prądowi religijnemu, składając we Wrocławiu w 1420 hołd lenny Zygmuntowi Luksemburczykowi. Rok później uwięził przejeżdżające przez jego terytorium poselstwo powstańców pragnące zaproponować władcy Polski Władysławowi Jagielle tron czeski, co spowodowało najazd husytów na księstwo raciborskie.

W 1422 Jan II zdołał wykupić od książąt opolskich ziemię karniowsko-głubczycką.

Jan II Żelazny był żonaty od 16 stycznia 1407 z Heleną (zm. po 2 marca 1449), córką Korybuta, pochodząca z bocznej linii Giedyminowiczów. Z małżeństwa tego doczekał się dwóch synów (byli to: Mikołaj V i Wacław II), oraz córki Małgorzaty (wydanej za mąż najpierw za Kazimierza I oświęcimskiego, potem zaś za Siemowita V mazowieckiego).

Jan II został pochowany w klasztorze dominikanek w Raciborzu.

Wywód przodków:

4. Mikołaj II opawski      
    2. Jan I raciborski
5. Anna raciborska
córka Przemysława raciborskiego		        
      1. Jan II Żelazny
6. Henryk V Żelazny    
    3. Anna żagańska    
7. Anna płocka
córka Wacława płockiego		      
 
p • d • e
Władcy Śląska (książęta opawscy)
Głubczyce
Fulnek
Karniów
Bruntál
p • d • e
Władcy Śląska (książęta raciborscy)
Przemysław (1290–1306) • Leszek (1306–1336) • Mieszko cieszyński (1306–1308) • Mikołaj II (1336–1365) • Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1377) • Jan I (1377–1380/1382) • Jan II Żelazny, Mikołaj IV (1380/2–1385) • Jan II Żelazny (1385–1424) • Mikołaj V, Wacław II (1424–1437) • Wacław II (1437–1456) • Małgorzata z Szamotuł (regent i współrządząca 1456–1462) • Jan V (1456–1493) • Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506) • Walentyn Garbaty (1506–1521) • Jan Dobry (1521–1532) • Jerzy Hohenzollern (1532–1543) • Jerzy Fryderyk Hohenzollern (1543–1552) • Ferdynand I (1552–1564) • Maksymilian I (1564–1576) • Rudolf I (1576–1612) • Maciej I (1612–1619) • Ferdynand II (1619–1637) • Ferdynand III (1637–1645) • Władysław IV Waza (1646–1648) • Jan Kazimierz Waza (1648) • Karol Ferdynand Waza (1648–1655) • Jan Kazimierz Waza (1655) • Ludwika Maria Gonzaga (1655–1663) • Juliusz I d’Enghien (1663) • Ludwika Maria Gonzaga (1663–1666) • Leopold I (1666–1705) • Józef I (1705–1740) • Karol I (1711–1740) • Maria Teresa I (1740–1742) • Fryderyk I (1742–1786) • Fryderyk Wilhelm I (1786–1797) • Fryderyk Wilhelm II (1797–1840) • Fryderyk Wilhelm III (1840–1861) • Wilhelm I (1861–1880) • Wiktor I Maurycy (1880–1893) • Wiktor II Amadeusz (1893–1923) • Wiktor III August (1923–1945) • Franciszek I Albrecht (1945)
Jan I (1377–1378) • Przemysław I Noszak (1378–1382) • Jan II Żelazny (1382–1424) • Mikołaj V, Wacław II (1424–1437) • Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Wacław III (1456–1473) • Jakub z Dębna (1473–1478) • Jan V Młodszy (1478) • Henryk z Podiebradów (1478)
Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1375) • Władysław Opolczyk (1375–1396) • Jan II Żelazny (1396–1407) • Helena Korybutówna (1407–1449) • Mikołaj V (1449–1452) • Barbara Rokemberg (1452–1462) • Jan IV Starszy (1462–1456) • Wacław III (1465–1473) • Jan V (1473–1474) • Hynek Podiebradowicz (1474) • Wiktoryn z Podiebradów (1474–1480) • Kazimierz II (1480/98–1517) • Aleksy Thurzon (1517–1525) • Jan Thurzon (1525–1548) • Baltazar von Promnitz (1548–1562) • Jan Erdmann von Promnitz (do 1763) • Fryderyk Erdmann Anhalt-Köthen (od 1763) • Henryk z Anhaltu-Köthen (do 1846) • Jan Henryk X Hochberg (1846–1855) • Jan Henryk XI Hochberg (1855–1907) • Jan Henryk XV Hochberg (1907–1938) • Jan Henryk XVII Hochberg (1938–1945)
Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Wacław III (1456–1473) • Jan V? (1473–1493) • Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506) • Walentyn Garbaty (1506–1521) • Jan II Dobry (1521–1532)
Konstancja wodzisławska (1337–1351) • Mikołaj V (1437–1454) • Jan IV Starszy, Wacław III (1454–1456) • Jan IV Starszy (1456–1483) • Jan V • Maciej Korwin 1474 i 1490 (1483–1491) • Władysław II Jagiellończyk (1491–1502) • Jerzy Salenberg (1502–1517) • Baltazar Wilczek (1517–1527) • Jan Planknar (1528–1556)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_II_Żelazny&oldid=59272803”