Przejdź do zawartości

Jeremi Mohyła

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jeremi Mohyła
Ilustracja
Wizerunek herbu
Mohyła
hospodar Mołdawii
Okres

od 1595
do 1600

Poprzednik

Stefan Răzvan

Następca

Michał Waleczny

hospodar Mołdawii
Okres

od 1600
do 1606

Poprzednik

Michał Waleczny

Następca

Konstantyn Mohyła

Dane biograficzne
Data śmierci

10 sierpnia 1606

Małżeństwo

Elżbieta Łozińska[1]
od ok. 1587
do 1606

Dzieci

Konstanty
Aleksander
Zemfira
Piotr
Aleksandra
Stana
Anna (1° v. Przerembska, 2° v. Czarnkowska, 3° v. Myszkowska, 4° v. Potocka)
Maria Amalia (1° v. Potocka, 2° v. Firlejowa)
Raina (Wiśniowiecka)
Katarzyna (Korecka)

Jeremi Mohyła z rodziną, fresk z monastyru Sucevița

Jeremi Mohyła (rum. Ieremia Movilă; zm. 1606) – hospodar Mołdawii, w latach 1595–1600 i 1600–1606, z rodu Mohyłów.

Biografia

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny bojarów mołdawskich. W 1591 uciekł z Mołdawii do Polski. Gościny udzielili mu wówczas Jan Szymon Olelkowicz i jego żona Zofia Mielecka w Uściu (ziemia halicka)[2] lub podczaszy wielki koronny Jan Ostroróg, mąż Katarzyny Mieleckiej, siostry Zofii[3][4].

W sierpniu 1595 został osadzony na tronie hospodarskim przez kanclerza Jana Zamoyskiego, który wykorzystał wojnę mołdawsko-turecką w celu podporządkowania Mołdawii Polsce (zob. bitwa pod Cecorą w 1595 r.). Jeremi, który został przez Zamoyskiego wykorzystany z uwagi na swoje bliskie związki z Polską (miał polskie szlachectwo) zobowiązał się wówczas do uległości wobec Polski, przewidując nawet możliwość wcielenia Mołdawii do Polski (Jeremi w tej sytuacji miał objąć urząd wojewody). Ponieważ jednak Zamoyski nie chciał wszczynać wojny z Turcją, Jeremi wystąpił o zatwierdzenie do Wysokiej Porty, a Turcja, zaangażowana w wojnę z Michałem Walecznym musiała go uznać za hospodara Mołdawii.

W 1599 Jeremi wraz z Zamoyskim i nowym księciem Siedmiogrodu Andrzejem Batorym opracował plan obalenia Michała Walecznego i objęcia tronu wołoskiego przez brata Jeremiego, Szymona, pod polskim protektoratem. Michał jednak zareagował bardzo szybko i jeszcze w tym samym 1599 zajął Siedmiogród, a rok później uderzył na Mołdawię, zdobywając większość ważnych twierdz (z wyjątkiem Chocimia) i ogłaszając się hospodarem mołdawskim.

Kilka miesięcy później doszło jednak do powstania przeciwko panowaniu Michała w Siedmiogrodzie, a w tym samym czasie na Mołdawię powrócił Jeremi Mohyła wraz z wojskami Jana Zamoyskiego. Polacy nie tylko odbili wówczas Mołdawię, ale także wkroczyli na Wołoszczyznę, gdzie osadzili Szymona Mohyłę na tronie hospodarskim, zgodnie z wcześniejszym planem.

Rządy Jeremiego w Mołdawii trwały jeszcze kilka lat, do jego śmierci w 1606. Był on wówczas faktyczną marionetką Zamoyskiego. Wspierał Szymona w jego staraniach o tron wołoski (po jego objęciu w 1600 został wkrótce usunięty i próbował nań powrócić), aby uczynić zadość interesom polskim w tym regionie. Został pochowany w monastyrze Sucevița, który ufundował wraz z bratem. Jego następcą został jego syn Konstantyn, który jednak bardzo szybko został usunięty z tronu przez Szymona.

Jeremi był blisko skoligacony z polskimi rodami magnackimi, jego zięciami byli m.in. Władysław Myszkowski, Michał Wiśniowiecki (ojciec Jeremiego Wiśniowieckiego), Samuel Korecki, Stefan Potocki, Mikołaj Firlej, Maksymilian Przerębski.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Według Adama Bonieckiego, jej ojcem był Tomasz Csomortany z Siedmiogrodu; zob. Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 16. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1913, s. 49.
  2. Смерека Б. Єлизавета Могила і Мирон Барновський – покровителі Задарівського монастиря (за документами XVII–XVIII ст.) // Науковий щорічник “Історія релігій в Україні”. Вип. 33. Львів, 2023, c. 196
  3. Włodzimierz Dworzaczek: Ostroróg Jan h. Nałęcz (1565–1622). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXIV/3, zeszyt 102. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979, s. 507.
  4. Red.: Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555–1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 565.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wrocław, 1970, 1986. ISBN 83-04-01553-6.
  • Mohiła (Moghiła, Moviła) Jeremijasz h. własnego (ok. 1555—1606). [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXI/3, zeszyt 90. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976, s. 564—568.