Aleksander Ipsilanti (hospodar)
| ||
| ||
| hospodar Wołoszczyzny jako Aleksander VII | ||
| Okres | od 1774 do 1782 | |
| Poprzednik | Emanuel Giani-Ruset | |
| Następca | Mikołaj Caradja | |
| hospodar Mołdawii jako Aleksander X | ||
| Okres | od 1786 do 1788 | |
| Poprzednik | Aleksander Mavrocordat II | |
| Następca | Emanuel Giani-Ruset | |
| hospodar Wołoszczyzny jako Aleksander VII | ||
| Okres | od 1796 do 1797 | |
| Poprzednik | Aleksander Moruzi | |
| Następca | Konstantyn Hangerli | |
| Dane biograficzne | ||
| Dzieci | Konstantyn Ipsilanti | |
Aleksander Ipsilanti (rum. Alexandru Ipsilanti; gr. Αλέξανδρος Υψηλάντης - Aleksandros Ipsilantis; zm. 13 stycznia 1807[a]) – hospodar Wołoszczyzny w latach 1774-1782 i 1796-1797 (jako Aleksander VII) oraz hospodar Mołdawii w latach 1786-1788 (jako Aleksander X) z rodu Ipsilantisów.
Był pierwszym członkiem tego fanariockiego rodu zasiadającym na tronach księstw naddunajskich. W 1774 uzyskał tron wołoski po ustąpieniu wojsk rosyjskich w efekcie pokoju w Küczük Kajnardży. W odróżnieniu od innych hospodarów fanariockich, okazywał pewne umiarkowanie w otaczaniu się Grekami, co spowodowało nieco lepsze niż w przypadku poprzedników stosunki z miejscowymi bojarami. W 1780 wydał nowy kodeks praw, starał się też unowocześnić państwo na innych płaszczyznach (finanse, gospodarka, sądy, administracja). Zreformował też szkołę wyższą w Bukareszcie 1776, wprowadzając tam nowoczesny układ przedmiotów oraz języki grecki i francuski jako języki wykładowe. W 1782 zrezygnował z tronu wołoskiego po tym, jak jego synowie zbiegli do Austrii. W 1786 jednak został hospodarem Mołdawii. Podczas tego panowania wybuchła wojna turecko-rosyjska, do której wkrótce przyłączyła się po stronie Rosji Austria (por. Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792), VIII wojna austriacko-turecka). Wojska rosyjskie i austriackie wkroczyły do Mołdawii, w której dowództwo nad wojskami tureckimi otrzymał Ipsilanti. Hospodar, lojalny wobec Turcji, został pojmany i do końca wojny (1791) przebywał w austriackiej niewoli. Później na krótko jeszcze otrzymał tron wołoski.
Został ścięty z rozkazu sułtańskiego. Jego syn Konstantyn Ipsilanti kilkakrotnie zasiadał na tronach hospodarskich.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według różnych źródeł, urodzony w latach 1724, 1725 lub 1726.[potrzebny przypis]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970.
| |||||||||||||||||
