Kiwi brunatny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kiwi brunatny
Apteryx australis[1]
Shaw, 1813[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki paleognatyczne

Rząd

kiwi

Rodzina

kiwi

Rodzaj

Apteryx

Gatunek

kiwi brunatny

Synonimy
  • Apteryx lawryi Rothschild, 1893[3]
  • Apteryx occidentalis Rothschild, 1893[3]
Podgatunki
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     – występowanie Apteryx australis

Kiwi brunatny[5] (Apteryx australis) – gatunek dużego nielotnego ptaka z rodziny kiwi (Apterygidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się dwa podgatunki: A. australis australis Shaw, 1813 i A. australis lawryi Rothschild, 1893[6][7]. Dawniej za podgatunek kiwi brunatnego uznawano także kiwi północnego (A. mantelli)[8].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Kiwi brunatny występuje w zależności od podgatunku[6]:

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 50–65 cm, długość dzioba samic 130–205 mm, samców 110–155 mm; masa ciała samic 2060–3850 g, samców 1440–3060 g[6].

Jest nielotem. Ma szczątkowe skrzydła ukryte pod przypominającym włosy upierzeniem. Brak ogona, małe ciemnobrązowe oczy. Słabo widzi, ale ma dobrze rozwinięty słuch i węch[9].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Nazwa tego ptaka pochodzi od dźwięku „kiwi”, którym samce nawołują samice w okresie godowym.

Żyje w parach, ale niekiedy w grupach rodzinnych złożonych z 6–12 ptaków[9]. Prowadzi nocny tryb życia. Żywi się owadami i ich larwami, robakami, pająkami, owocami, czasem gadami i płazami.

Gniazduje zwykle w norach lub innych zagłębieniach, takich jak dziuple w zwalonych drzewach lub szczeliny skalne[9]. Samica składa 1–2 wielkie białe jaja, z tym że ewentualne drugie jajo składane jest 25–30 dni po pierwszym[9]. Okres inkubacji wynosi 75–84 dni, a zajmują się nią oboje rodzice[9]. Pisklęta przychodzą na świat dobrze rozwinięte. Opiekuje się nimi przez jakiś czas samiec. Opuszczają gniazdo po około 5–6 dniach od wyklucia. Samce osiągają dojrzałość płciową po 14 miesiącach, a samice po 2 latach[9]. Rekordowa odnotowana długość życia to 35 lat.

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kiwi brunatnego za gatunek narażony (VU – Vulnerable) nieprzerwanie od 1996 roku. Liczebność populacji szacuje się na około 19 900 dorosłych osobników, a jej trend jest spadkowy. Jako główne zagrożenie dla gatunku podaje się obecność introdukowanych drapieżnych ssaków, które zjadają jaja, pisklęta i osobniki młodociane, a niekiedy także dorosłe[4]. Według danych nowozelandzkiego departamentu ochrony przyrody, obecnie 9 na 10 piskląt wykluwających się w środowisku naturalnym pada ich ofiarą już w pierwszym roku życia. Nowa Zelandia prowadzi programy ochronne polegające na monitorowaniu liczebności gatunku, ograniczeniu liczebności zagrażających mu drapieżników, ponadto zabiera się jaja, inkubuje je, a na wolność wypuszcza się odchowane osobniki, zdolne stawić czoła drapieżnikom[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Apteryx australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects; drawn and described immediately from nature. T. 24. London: Nodder & Co., 1813, s. ryc. 1057, 1058 i tekst. (ang.).
  3. a b c W. Rothschild. Notes on the Genus Apteryx. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 1 (10), s. 61, 1893. (ang.). 
  4. a b c BirdLife International, Apteryx australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-1 [dostęp 2020-07-04] (ang.).
  5. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Apterygidae Gray,GR, 1840 - kiwi - Kiwis (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-04].
  6. a b c A. Folch, F. Jutglar & E.F.J. Garcia: Southern Brown Kiwi (Apteryx australis), version 1.0. W: (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.sobkiw1.01. [dostęp 2020-07-04]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-03]. (ang.).
  8. Brown Kiwi (Apteryx australis). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-10)]. (ang.).
  9. a b c d e f N. Bouglouan: Southern Brown Kiwi. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-08-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]