Przejdź do zawartości

Kotromanowicze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Herb Kotromanowiczów

Kotromanowiczedynastia panująca w Bośni i Hercegowinie od 1254 do 1463 r.

Nazwa dynastii

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa dynastii wywodzi się od syna Prijezdy IStefana I (pan. 1287–1314), którego okrzyknięto w Dubrowniku Kotromanem[1].

Dzieje dynastii

[edytuj | edytuj kod]

Założycielem dynastii był Prijezda I, który po śmierci Mateja Ninoslava został osadzony jako ban Bośni przez swojego kuzyna, króla węgierskiego Belę IV. Pierwsi władcy z dynastii Kotromanowiczów byli lennikami węgierskimi[2].

Stefan I Kotroman dzięki małżeństwu z córką Stefana Dragutina, króla Serbii przyłączył do Bośni okręgi: Usorę i Soli, jednak popadł w zależność od chorwackiego rodu Szubiciów. Jeden z jego następców – Stefan II wykorzystując formalną zależność od Węgier zrzucił zależność od Chorwatów. Zaangażowanie Serbii w walkach z Cesarstwem Bizantyjskim, a potem jego rozpad pozwoliły Kotromanowiczom na rozszerzenie granic Bośni kosztem terytorium serbskiego w 2 poł. XIV w., a następnie koronację Tvrtka I na króla Serbii i Bośni w 1377 r. Ów akt był potwierdzeniem niepodległości średniowiecznego państwa bośniackiego[1].

Świetność państwa bośniackiego zakończyła śmierć Tvrtka I w 1391 r. Jego kuzyn i następca Stefan Dabisza musiał zgodzić się na zwierzchnictwo Węgier i oddanie części nabytków terytorialnych w Chorwacji. Dokonana przez niego cesja korony bośniackiej na rzecz Zygmunta Luksemburskiego, króla węgierskiego doprowadziły do powstania silnej opozycji przeciwko dynastii i wzrostu znaczenia możnowładztwa, co doprowadziło w dalszej konsekwencji do rozpadu państwa. Przez kolejne dwadzieścia lat trwały walki o koronę bośniacką, w tym również w łonie samej dynastii[3].

Zakończyły się one wraz z wstąpieniem po raz drugi na tron w 1420 r. Tvrtka II. Starał się on dostrzegając rosnące zagrożenie ze strony Imperium Osmańskiego wzmocnić państwo oraz zabezpieczyć je poprzez zawarcie sojuszu z Wenecją. Podobną politykę prowadził jego następca Stefan Tomasz, jednak kończyły się one fiaskiem oraz stratami terytorialnymi, m.in. secesją Hercegowiny. Wojna prowadzona z Turkami w latach 1461–1463 zakończyła się zajęciem całego kraju przez sułtana Mehemeda II Zdobywcę oraz niewolą i egzekucją ostatniego króla z dynastii Kotromanowiczów – Stefana Tomaszevicia[4]. Ostatni członkowie dynastii – brat Stefana, Zygmunt i siostra Katarzyna przeszli na islam[5].

Ocena dynastii

[edytuj | edytuj kod]

Z dynastią Kotromanowiczów związane były całe dzieje średniowiecznego państwa bośniackiego, w tym jego ukształtowanie, rozwój, szczyt, a w końcu i upadek. Zdaniem Ilony Czamańskiej, znanej poznańskiej mediewistki dynastia odegrała ważną rolę nie tylko w dziejach Bośni lecz, całego regionu bałkańskiego[6].

Drzewo genealogiczne

[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Legenda
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ślub;
dzieci ślubne
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
związek;
dzieci nieślubne
 
 
 
 
 
Prijezda I
1211-1287
Ban Bośni1250-87
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Prijezda II
d. 1290
Ban Bośni1287-90
 
 
 
Stefan I Kotroman
d. 1314
Ban Bośni1287-1314
 
Elżbieta Serbska
d. 1331
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stefan II Kotromanić
d. 1353
Ban (1314-)1322-53
 
Elżbieta Kujawska
 
 
 
Władysław Kotromanić
d. 1354
 
Jelena Šubić
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Katarzyna Bośnieńska, hrabina Cilli
 
 
 
 
 
 
Stefan Dabiša
d.1395
Król 1391-95
 
Jelena Gruba
d.aft.1399
Królowa 1395-98
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Elżbieta Bośniaczka
1340-1387
 
 
 
 
 
Hermann II, hrabia Celje
c.1365-1435
 
Tvrtko I Kotromanić
1338-1391
Ban 1353-77
Król 1377-91
 
Dorota Bługarska
d.c.1390
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Maria Andegaweńska
c.1371-1395
 
Zygmunt Luksemburski
1368-(r.1387-)1437
HRE 1433-37
 
Barbara Cylejska
1392-1451
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kujava Radinović
 
 
 
 
Stefan Ostoja
d. 1418
Król 1398-1404,
1409-18
 
Jelena Nelipčić
 
 
Tvrtko II Kotromanić
d. 1443
Król 1404-09,
1421-43
 
Dorota Garai
d.1438
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stefan Ostojić
d.1421
Król 1418-21
 
Radivoj Ostojić
d. 1463
Antykról 1432-1435
 
 
Vojača
 
 
Stefan Tomasz Kotromanić
d. 1461
Król 1443-61
 
Katarina Kosača
1424-1478
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mateus z Bośni
Król 1465-1471
 
Maria Serbska
1447-1498
 
Stefan Tomaszević Kotromanić
1438-1463
Król 1461-63
 
Ishak-bey Kraloglu
(Zygmunt)
 
Katarzyna
 

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 237.
  2. T. Wasielewski, Historia Jugosławii, Wrocław 1985, s. 85.
  3. Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 238.
  4. B. Zientara, Historia Powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2002, s. 452.
  5. T. Wasilewski, Historia Jugosławii, Wrocław 1985, s. 127.
  6. Słownik dynastii Europy, pod red. J. Dobosza i M. Serwańskiego, Poznań 1999, s. 240.