Mikołaj Zebrzydowski
| ||
![]() | ||
![]() Radwan | ||
Rodzina | Zebrzydowscy herbu Radwan | |
Data urodzenia | 1553 | |
Data śmierci | 17 czerwca 1620 | |
Ojciec | Florian Zebrzydowski | |
Matka | Zofia Dzikówna | |
Żona | ||
Dzieci |
Jan Zebrzydowski |
Mikołaj Zebrzydowski (ur. 1553, zm. 17 czerwca 1620) – wojewoda krakowski od 1601 roku, marszałek wielki koronny w 1597 roku, wojewoda lubelski w 1589 roku, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1595 roku[1], starosta generalny krakowski od 1585 roku, starosta stężycki w latach 1582-1588, starosta rycki w latach 1585-1620, starosta lanckoroński w latach 1590-1598, starosta śniatyński w latach 1596-1620[2], starosta bolesławski, starosta szadkowski w 1588 roku[3][4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Floriana Zebrzydowskiego i Zofii Dzikówny z Pierśni, brat Jana. W latach 1560-1569 uczył się w Kolegium Jezuitów w Braniewie, skąd wyniósł dobre wykształcenie oraz głęboką pobożność. Brał udział w wojnie Stefana Batorego z Gdańskiem w 1576 oraz walkach z Carstwem Rosyjskim. Związał się w tym czasie z obozem kanclerza Janem Zamojskim, stając się z czasem politycznym oponentem Zygmunta III Wazy. W 1585 został starostą generalnym krakowskim. Był marszałkiem sejmiku województwa krakowskiego w 1587 roku[5]. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym[6]. W 1589 roku został wojewodą lubelskim, a w latach 1601-1620 był wojewodą krakowskim. W latach 1596-1600 był marszałkiem wielkim koronnym.
Po śmierci Zamoyskiego w 1605 r. stanął na czele opozycji przeciw Zygmuntowi III Wazie. W 1606 roku stanął na czele rokoszu, stłumionego w wyniku bitwy stoczonej w 1607 roku pod Guzowem.
Po klęsce rokoszu odsunął się od życia politycznego i coraz częściej, zwłaszcza w latach po śmierci żony, spędzał czas w klasztorze. Ze względu na znaną w całym kraju pobożność miał znakomite kontakty z Rzymem (Stolicą Apostolską). Pod wpływem dzieła Christiana Adrichomiusza opisującego Jerozolimę w czasach Chrystusa w 1602 postanowił ufundować Kalwarię Zebrzydowską.
Jako senator był obecny na sejmach: 1603, 1605, 1607, 1609, 1613 (I) i 1615 roku[7].
Żonaty z Dorotą Herburtówną, córką Jakuba i Elżbiety z Czuryłów. Miał czworo dzieci, z których Anna, najstarsza córka wstąpiła (1603) do klasztoru Bernardynek św. Agnieszki w Krakowie i przyjęła imię Ludgarda; Gryzelda wstąpiła w 1614 r. do klasztoru Karmelitanek bosych w Krakowie, w którym żyła jako Teresa od Świętych; trzecia córka Zofia wyszła za mąż (1608) za Macieja Smoguleckiego, starostę bydgoskiego, a po jego śmierci – za Stanisława Niemojewskiego, kasztelana chełmińskiego. Pierworodnym synem Mikołaja był Jan. W 2020 roku ukazała się pierwsza w polskiej historiografii monografia Mikołaja Zebrzydowskiego: T.Graff, B. Wołyniec, E.E. Wróbel, Mikołaj Zebrzydowski 1553-1620.Szkic biograficzny, Kraków 2020. W Kalwarii Zebrzydowskiej na rynku stanął natomiast pomnik wojewody. Mikołaj Zebrzydowski został pochowany w Krakowie, na Wawelu.[8]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XVIII, Poznań 1896, s. 128.
- ↑ Urzędnicy województwa krakowskiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Stanisław Cynarski i Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik 1990, s. 275.
- ↑ w tym roku uzyskał dożywocie na starostwo szadkowskie po śmierci cześnika koronnego Andrzeja Zebrzydowskiego, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 174.
- ↑ Andrzej Zebrzydowski był w rzeczywistości podczaszym koronnym
- ↑ Złota księga szlachty polskiej, r. XXV, Poznań 1903, s. 143.
- ↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 238.
- ↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 181.
- ↑ Bogumił Storch , Kalwaria Zebrzydowska wycofuje się z planów ekshumacji i wyświęcenia magnata Mikołaja Zebrzydowskiego, założyciela miasta, Gazeta Krakowska, 17 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-18] (pol.).
|
- Absolwenci i studenci Kolegium Jezuitów w Braniewie
- Członkowie dworu Zygmunta III Wazy
- Fundatorzy obiektów sakralnych I Rzeczypospolitej
- Marszałkowie sejmikowi (województwo krakowskie)
- Marszałkowie Trybunału Głównego Koronnego
- Senatorowie na sejmie 1603
- Senatorowie na sejmie 1605
- Senatorowie na sejmie 1607
- Senatorowie na sejmie 1609
- Senatorowie na sejmie 1615
- Senatorowie na sejmie zwyczajnym 1613
- Starostowie bolesławscy
- Sygnatariusze traktatu bytomsko-będzińskiego 1589
- Zebrzydowscy herbu Radwan
- Wojewodowie krakowscy (I Rzeczpospolita)
- Wojewodowie lubelscy (I Rzeczpospolita)
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Starostowie generalni krakowscy
- Konfederaci sandomierscy (1606)
- Polscy działacze kontrreformacji
- Starostowie lanckorońscy
- Starostowie ryccy
- Starostowie stężyccy
- Starostowie szadkowscy
- Starostowie śniatyńscy
- Uczestnicy wojny polsko-rosyjskiej 1577–1582 (strona polska)
- Urodzeni w 1553
- Zmarli w 1620
- Ludzie związani z Kalwarią Zebrzydowską