Mikołaj Zebrzydowski

Mikołaj Zebrzydowski
Radwan
Rodzina	Zebrzydowscy herbu Radwan
Data urodzenia	1553
Data śmierci	17 czerwca 1620
Ojciec	Florian Zebrzydowski
Matka	Zofia Dzikówna
Żona	Dorota Herburtówna
Dzieci	Jan Zebrzydowski Anna Gryzelda Zofia

Medal Zebrzydowskiego, z ok. 1600-1620 r.

Mikołaj Zebrzydowski (ur. 1553, zm. 17 czerwca 1620) – wojewoda krakowski od 1601 roku, marszałek wielki koronny w 1597 roku, wojewoda lubelski w 1589 roku, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w 1595 roku, starosta generalny krakowski od 1585 roku, starosta stężycki w latach 1582-1588, starosta rycki w latach 1585-1620, starosta lanckoroński w latach 1590-1598, starosta śniatyński w latach 1596-1620, starosta bolesławski, starosta szadkowski w 1588 roku.

Życiorys

Syn Floriana Zebrzydowskiego i Zofii Dzikówny z Pierśni, brat Jana. W latach 1560-1569 uczył się w Kolegium Jezuitów w Braniewie, skąd wyniósł dobre wykształcenie oraz głęboką pobożność. Brał udział w wojnie Stefana Batorego z Gdańskiem w 1576 oraz walkach z Carstwem Rosyjskim. Związał się w tym czasie z obozem kanclerza Janem Zamojskim, stając się z czasem politycznym oponentem Zygmunta III Wazy. W 1585 został starostą generalnym krakowskim. Był marszałkiem sejmiku województwa krakowskiego w 1587 roku. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym. W 1589 roku został wojewodą lubelskim, a w latach 1601-1620 był wojewodą krakowskim. W latach 1596-1600 był marszałkiem wielkim koronnym.

Po śmierci Zamoyskiego w 1605 r. stanął na czele opozycji przeciw Zygmuntowi III Wazie. W 1606 roku stanął na czele rokoszu, stłumionego w wyniku bitwy stoczonej w 1607 roku pod Guzowem.

Po klęsce rokoszu odsunął się od życia politycznego i coraz częściej, zwłaszcza w latach po śmierci żony, spędzał czas w klasztorze. Ze względu na znaną w całym kraju pobożność miał znakomite kontakty z Rzymem (Stolicą Apostolską). Pod wpływem dzieła Christiana Adrichomiusza opisującego Jerozolimę w czasach Chrystusa w 1602 postanowił ufundować Kalwarię Zebrzydowską.

Jako senator był obecny na sejmach: 1603, 1605, 1607, 1609, 1613 (I) i 1615 roku.

Żonaty z Dorotą Herburtówną, córką Jakuba i Elżbiety z Czuryłów. Miał czworo dzieci, z których Anna, najstarsza córka wstąpiła (1603) do klasztoru Bernardynek św. Agnieszki w Krakowie i przyjęła imię Ludgarda; Gryzelda wstąpiła w 1614 r. do klasztoru Karmelitanek bosych w Krakowie, w którym żyła jako Teresa od Świętych; trzecia córka Zofia wyszła za mąż (1608) za Macieja Smoguleckiego, starostę bydgoskiego, a po jego śmierci – za Stanisława Niemojewskiego, kasztelana chełmińskiego. Pierworodnym synem Mikołaja był Jan. W 2020 roku ukazała się pierwsza w polskiej historiografii monografia Mikołaja Zebrzydowskiego: T.Graff, B. Wołyniec, E.E. Wróbel, Mikołaj Zebrzydowski 1553-1620.Szkic biograficzny, Kraków 2020. W Kalwarii Zebrzydowskiej na rynku stanął natomiast pomnik wojewody. Mikołaj Zebrzydowski został pochowany w Krakowie, na Wawelu.